Boekverslag : J. Bernlef - Onder Ijsbergen
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1794 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1794 woorden.
Titelverklaring
De oplossing van de moordzaak is niet erg makkelijk voor Jacob, het lijkt wel een ijsberg. Eerst zie je het nietszeggende topje en naarmate Jacob’s onderzoek volgt smelt deze ijsberg steeds verder. Tot er niets meer overblijft. De waarheid zit verborgen onder ijsbergen.
Het motto van het boek is een gedichtje:
Klein zijn de stranden van kleine meren.
Klein is der mensen geest;
niet alle mensen zijn even verstandig:
heel de mensheid is half.
Hiermee wordt bedoeld dat het heel erg moeilijk is voor mensen om andermans cultuur te begrijpen. En dat mensen er moeite mee hebben zichzelf bloot te geven.
De verwachtingen die bij de lezer gewekt worden zijn dat het boek zeer spannend is en dat het niet al moeilijk te lezen is. Het was niet echt een onderwerp waar ik al eens over nagedacht heb, maar ik vond het wel de moeite waard om te proberen juist omdat ik nog nooit eerder over dat onderwerp had nagedacht. Eigenlijk had ik al verwacht dat het verhaal zo zou aflopen, want anders waren de eskimo’s geen mysterieus volk meer. Ik heb nog nooit een soortgelijke film of boek gezien/gelezen die met dit onderwerp te maken had.
Het boek is chronologisch , elk hoofdstuk duurt een hele dag. Elk hoofdstuk heeft als titel een dag. Het begint op 2 juli 1975 en eindigt op 6 juli 1975.Alle hoofdstukken zijn ingedeeld in kleinere hoofdstukjes die genummerd zijn. Ook op andere manieren worden dingen verteld, een krantebericht in het begin van het verhaal, de brief van Olsen aan zijn vrouw en het krantebericht aan het einde van het boek waarin staat dat Olsen dood is. Ook lijkt het alsof Olsen weet wat hem te wachten staat want op blz. 90 zegt Olsen: ‘Als ik er dan nog ben’. Ook denkt Olsen net voor zijn vaders dood aan vroeger toen hij nog jong was.( blz.38). . De nadruk ligt meer op gevoelens en gedachten van de personages.
Er wordt gewisseld van stukjes bij veranderingen van plaats, grote tijdsprongen en verandering van perspectief. De lezer weet niet wat er echt is gebeurd, waardoor het verhaal mysterieus blijft. Het maakt de lezer nieuwsgierig waardoor het verhaal spannender. Op het eind weet de lezer nog steeds niet wat er gebeurd is, dus je vraag blijft onbeantwoord. Ik denk dat dit bij het boek zeer goed past, want het zou raar zijn geweest als dat duidelijk was geworden omdat dat niet zou kloppen met de aard van de Eskimo’s.
De hoofdpersoon van dit boek is Jacob Olsen, hij is een rechter uit Denemarken van ongeveer 60 jaar oud. Hij komt naar Groenland als waarnemer. Hij is formeel, afstandelijk. In het begin van het boek is hij zelfverzekerd en energiek, later, nadat zijn vader is overleden, wordt hij onzeker en eenzamer. Waarschijnlijk omdat hij over zijn leven na gaat denken, hij komt er achter dat hij altijd al bang is geweest voor zijn vader, hierdoor is hij ook rechten gaan studeren in plaats van economie wat hij zelf wou. Jakob heeft nooit een liefdevolle relatie met zijn vader gehad, ook tussen hen was er een grote formele afstand. Toch moet hij tot de conclusie komen, dat hij in veel opzichten erg op zijn vader lijkt, meer dan hij eigenlijk wil. Ook Jakobs leven verloopt koel en zakelijk met een tik op het eind. Olsen raakt verstrikt in de zaak Jón Eira, en daarmee ook in zijn eigen levensvragen. Zijn zekerheden wankelen, hij vraagt zich af wie hij nu eigenlijk is en wat van hem overblijft zonder zijn macht en gezag. Ook hij is dan alleen nog maar eenzaam. Hij is niet in staat om door te dringen in de wereld van de Inuit met zijn mythen en tradities, maar zijn eigen wereld kent hij ook niet. Hijzelf, de mensen uit zijn omgeving, de wereld zelf, het zijn allemaal ijsbergen: het grootste stuk kun je niet zien en daardoor ook niet kennen
Lina Krog is een vrouw van een jaar of veertig. Zij kwam uit Denemarken, en heeft een tijd in New York gewoond samen met haar vriend Jim. Het werk in de seksclub leek haar eerst minderwaardig, totdat ze begreep dat je in deze stad alles kon doen omdat iedereen elkaar allang alleen had gelaten. Als Jim haar verlaat, gaat ze terug naar haar oom in Kopenhagen. Ze vindt een baan als onderwijzeres in Jakobshavn, en haar ideaal wordt de Inuit-cultuur en de westerse techniek te verenigen. Maar ze neemt ontslag omdat het onmogelijk blijkt te zijn: het Deense onderwijs gaat aan de Eskimokinderen voorbij. Ze wordt tolk en leidt een eenzaam leven. Ze neigt er steeds meer toe om de Groenlandse cultuur te aanvaarden en de westerse maatschappij te verwerpen. Als Olsen vermoord is, zegt ze tegen Morello dat ze zeker weet dat ze hier weg wil (zie blz. 166) Nick Morello is voor haar eigenlijk alleen een surrogaat voor Jim. Aan het eind van het boek lezen we dat ze, zonder Nick, terug is gegaan naar Kopenhagen om weer les te geven.
Nick MoreIIo is een min of meer mislukte jazzpianist, die alleen nog maar platgespeelde nummers speelt. Hij is op zoek naar 'de echte melodie', maar vindt deze niet. Daarom zoekt hij troost in de drank.
De hoofdpersonage probeert achter te komen wat er eigenlijk echt is gebeurd rondom de moord op de krankzinnig geworden grootmoeder van Jón Eira. In het verhaal kom je namelijk steeds meer te weten over het karakter van Jakob Olsen. Elke keer ontwikkeld zijn karakter meer, bijv. als zijn vader is overleden merk je veel van zijn innerlijke karakter.
Onderlinge verhoudingen:
- Jacob en Lina, zij helpt hem omdat ze een tolk is en de taal van de Eskimo’s verstaat. Samen krijgen ze een verhouding, Jacob wordt verliefd op haar.
- Jacob en Nick, ze hebben elkaar ontmoet in het vliegtuig en Nick is pianist in het hotel waar Jacob logeert. Tussen hun ontstaat een beginnende vriendschap.
- Nick en Lina, zij hebben een verhouding gehad en Nick wil nu meer als Lina. Zij raakt daardoor verward.
In dit boek wordt de botsing tussen twee culturen beschreven. De cultuur van de Eskimo's - of, in hun eigen taal, Inuit, hetgeen betekent: de mensen - is collectief, de Westerse cultuur individueel. Zowel Jakob Olsen als de Inuit ondervinden dat een overeenkomst tussen deze twee culturen niet mogelijk is. Jón Eira wordt uit het collectief (de mensen die Jón Eira zijn) weggehaald en alleen in een cel gezet. Hij wordt een individu en pleegt zelfmoord. Ook in het toneelstuk van Lina wordt getoond dat vereniging van culturen desastreuze gevolgen kan hebben. De oude Inuitcultuur gaat langzaam ten onder aan het cultuurimperialisme van Denemarken. De Inuit die in Jakobshavn werken, raken aan de drank en sparen allemaal voor een koelkast of een televisie. Ze voelen zich nog wel met elkaar verbonden. Er zijn verschillende plaatsen in het boek waar de nadruk wordt gelegd op het collectief zijn van de Inuit. Eén daarvan is de manier waarop ze zich uitdrukken: ze hebben het nooit over Jón Eira, maar over ‘de mensen die Jón Eira zijn’. Jakob Olsen, de rechter, vertegenwoordigt het individualisme en de rechtvaardigheid. Maar nu hij in aanraking komt met de andere cultuur beseft hij de schijnwaarden van zijn systeem. Ook het individu gaat ten onder, of verliest zich in anonimiteit en eenzaamheid. De mensen vervreemden van elkaar, ze vereenzamen en voelen zich nergens thuis. Ze kunnen elkaar niet vertellen wat er werkelijk omgaat, en daardoor kennen ze elkaar en de wereld ook niet. Er zijn verschillende elementen in het verhaal die herhaald worden, waardoor het boek een structurele eenheid wordt. Wij noemen hiervan: groen, ijs, de onmogelijkheid om van een cirkel een vierkant te maken en Ayayay.
Motieven
Klein zijn de stranden
van kleine meren.
Klein is der mensen geest;
niet alle mensen
zijn even verstandig :
heel de mensheid is half.
Dit houdt in dat er veel verschil is tussen de mensen. En dat mensen nog lang niet alles weten.
Andere motieven zijn onder andere:
* Vertrouw niet iedereen die toevallig je pad kruist.
* Het verschil tussen verschillende culturen kan regelmatig botsen.
Het verband tussen titel, motto en thematiek is geslotenheid. De oplossing van de moordzaak is niet erg makkelijk voor Jacob, het lijkt wel een ijsberg. Eerst zie je het nietszeggende topje en naarmate Jacob’s onderzoek volgt smelt deze ijsberg steeds verder. Tot er niets meer overblijft. De waarheid zit verborgen onder ijsbergen. 'Onder ijsbergen' heeft twee betekenissen. Ten eerste bevindt Jakob Olsen zich temidden van ijsbergen. Ten tweede is het zo dat je alleen het topje van een ijsberg ziet en niet wat er onder zit. Dit slaat op het feit dat de motieven en drijfveren van de mensen verborgen blijven. Je ziet alleen het topje ervan en de rest niet. Ook vertellen de woorden in het boek slechts het topje. Er wordt koel en zakelijk vertelt en de tekst suggereert alleen maar gevoelens maar ze worden niet uitdrukkelijk uitgesproken. Dit alles blijkt heel duidelijk uit het feit dat Lina pas wat van Jakob Olsen begint te begrijpen als ze de brief voor zijn vrouw leest. Daarin leest ze dat hij haar op een gegeven moment erg aantrekkelijk vond. Dat was niet echt duidelijk in de tekst vermeld.
Het verhaal speelt zich af op Groenland. Dat is een onherbergzaam eiland met grote Sneeuw en ijsvlakten. Dit illustreert de eenzaamheid en de ontheemding van de drie belangrijkste personages.
Hendrik Jan Marsman (later kiest hij als schrijver het pseudoniem J.Bernlef ) werd op 14 januari 1937 in Sint Pancreas (N.H) geboren. In 1949 verhuist hij met zijn ouders naar Haarlem, bezoekt daar de HBS en ontdekt de jazz. Zijn jeugd brengt hij in Amsterdam west door. Na zijn eindexamen in 1955 wordt Bernlef een half student aan de Politiek Sociale faculteit van de universiteit van Amsterdam en werkt hij als vrijwilliger bij een Amsterdamse boekhandel. Tijdens zijn militaire dienst debuteert hij onder zijn eigen naam met een kort verhaal "Mijn zusje Olga". Na zijn diensttijd gaat hij op aandringen van zijn moeder naar het buitenland.
Een duidelijk achtergrond van dit boek is er niet. Een overeenkomst tussen het boek “Onder Ijsbergen” en Bernlef is dat Bernlef na zijn diensttijd op aandringen van zijn moeder naar het buitenland gaat en in het boek wordt Jacob naar Groenland gestuurd. Verder zie ik geen duidelijke overeenkomsten tussen boek en Bernlef.
Het vertelde in dit boek, komt aardig overeen met de wekelijkheid. In het echt gaat het ook slecht met de cultuur van de Eskimo's, met Indianen in het algemeen. Ze nemen veel invloeden over van de Westerse culturen. Zoals drank, drugs etc., waardoor de echte culturen uitsterven. Het verhaal speelt zich af in de jaren '70, jaren waarin technische vernieuwingen helemaal funest waren voor de Indianen.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen