Boekverslag : K. Van Beijnum - Over Het Ij
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2531 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2531 woorden.
Over het IJ
K. van Beijnum (2000) Over het IJ Wolters Noordhoff, Groningen
Penta Pockets 2000/nr 1 (Bulkboek Amsterdam). Eerste druk 1991
Over de auteur:
Kees van Beijnum werd geboren (1954) en groeide op in Amsterdam; de stad waar zij familie enkele cafés en hotels exploiteerde. Voordat hij als schrijver begon had Kees van Beijnum verscheidene banen. Na zij gymnasiumdiploma te hebben behaald werkte hij onder andere als hondenverzorger, kamermeisje, freelance journalist en vertegenwoordiger in kopieermachines. Over het IJ was de debuutroman van Kees van Beijnum en vervolgens publiceerde deze auteur in 1994 het boek Hier zijn Leeuwen, dat werd genomineerd voor de Debutantenprijs. Zijn derde roman, genaamd Dichter op de Zeedijk, kwam uit in 1995. Dit boek, waarin hij zijn eigen jeugdherinneringen verwerkte, werd genomineerd voor de AKO-literatuurprijs. In 2000 bracht van Beijnum De Oester van Nam Kee uit, nadat hij eerder al een vierde roman (De Ordening, 1998) had uitgebracht. Het werk van Kees van Beijnum is ook in diverse talen vertaald en op het witte doek gezet.
Het verhaal
Wanneer?
Het verhaal begint op een avond in juli 1989 waarop Klaas-Jan Hellendoorne wordt doodgeschoten. Het verhaal eindigt met een gesprek tussen de verslaggever en dader Ferrie Bode ongeveer anderhalf jaar later. De duur van het verhaal is van belang, omdat het proces gedurende deze periode vordert. De periode waar in het verhaal speelt is niet echt van belang. De seizoenen en weersomstandigheden hebben wel een plaats in het verhaal, maar hebben geen invloed op de loop van het verhaal. Het is wel duidelijk dat verhaal eind jaren tachtig speelt, aangezien er veel wordt gesproken over apparatuur die ze in de jaren zeventig nog niet gehad zullen hebben.
Waar?
Het verhaal speelt zich grotendeels af in Amsterdam-Noord. Enkele passages spelen in de Bijlmergevangenis en op het politiebureau Elandsgracht in Amsterdam-Centrum. De gedeeltes van het verhaal die in Amsterdam-Noord spelen, vinden grotendeels plaats in de huiskamers van de verschillende personages en op straat.
Omgeving en sfeer
Het verhaal speelt zich grotendeels af in Amsterdam-Noord: de omgeving waar de hoofdpersonages zijn opgegroeid. Hiermee probeer de schrijver de lezer een beeld te geven van de situatie van deze omgeving. Hij beschrijft een milieu met eenvoudige arbeiders, in een stadsdeel vol criminaliteit, drugs en werkeloosheid. Door deze beschrijvingen schetst hij een beeld van de wereld waarin de twee daders van de moord zijn opgegroeid en creëert hiermee dus ook een bepaalde sfeer.
De verslaggever gaat bij meerdere personen op bezoek. Bij elk bezoek en elk ander personage is een ander soort sfeer op te merken. Omdat het verhaal vanuit meerdere personages wordt besproken, maak je ook kennis met gevoelens en de denkwereld van meerdere personen. Dit veroorzaakt ook meerdere sferen in het verhaal.
Door het hele verhaal overheerst naar mijn idee een wantrouwige en onzekere sfeer. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat een proces nadert en alle twee de verdachten niet veroordeeld willen worden. De relaties (op gebied van liefde, vriendschap en haat) zijn van groot belang voor de sfeer in het verhaal.
Wie?
In het verhaal zijn drie personages van groot belang. De verslaggever is een man, die overigens naamloos blijft, die materiaal omtrent de moord op Klaas-Jan Hellendoorne zoekt.
De eentwintigjarige Ferrie Bode is klein, dik en ietwat achterlijk. Als kleine jongen is hij ernstig ziek geweest en hierdoor is zijn gezin uit elkaar gevallen.
Ferrie stelt zich altijd erg afhankelijk op. Dit blijkt ook uit het psychiatrisch politierapport waaruit blijkt dat hij zich bijna slaafs opstelt. Omdat hij het iedereen naar de zin wil maken en verlangt naar vriendschap is hij makkelijk te beïnvloeden. Hij is dol op geld, sensatie en spanning en zoekt daarom het gezelschap van Ron. Wanneer hij van hem een pistool met de opdracht krijgt een man dood te schieten doet hij dit gewoon. Als zijn daad tot hem doordringt is hij zeer geschokt en heeft geen controle meer over zijn angst.
De blonde Ron Frijlink is 19 jaar oud is sterk en heeft een lang postuur. Hij is intelligenter dan de gemiddelde mens, maar heeft niet echt besef van wat wel of niet kan. Hij houdt zich bezig met gokken en drinken en is tevens de leider van een groep jongens in de buurt en pleegt met hen meerdere inbraken. De moord is zijn idee, omdat hij een grote hekel heeft aan het slachtoffer, omdat deze zijn leven en dat van zijn ouders heeft verziekt. Ron is een gesloten jongen die niet goed met zijn emoties om kan gaan. Hij maakt gebruik van zijn machtshouding tegenover Ferrie Bode.
Samenvatting
In dit verhaal spelen meerdere motieven een belangrijke rol. Het verhaal gaat over macht, moord, criminaliteit en haat. Ook seks en eenzaamheid komen aan bod.
Ron en Ferrie wonen beiden in Amsterdam-Noord en werken hier in een fabriek.
Ron vertelt Ferrie dat hij een pistool van iemand heeft gekregen, en Ferrie, verlangend naar sensatie gaat met Ron mee naar het huis van meneer Hellendoorne. Ron vertelt Ferrie dat hij echt een bloedhekel aan deze man heeft hem stelt voor het huis leeg te roven.
Aangekomen op de verdieping waar Klaas-Jan Hellendoorne woont zien zij dat hun toekomstige slachtoffer achter de tv zit en Ron geeft zijn vriend de opdracht aan te bellen. Wanneer Hellendoorne naar de deur komt herkent hij Ferrie en doet niet open. Ron besluit dat de man dood moet, maar omdat hun slachtoffer de deur niet heeft geopend, kunnen zij het huis niet in. Ferrie schiet het slachtoffer door de brievenbus neer.
Ferrie heeft spijt van zijn daad en thuisgekomen vertelt hij zijn vader dat er zich iets heel ergs heeft voorgedaan. Ron daarentegen vindt het een hele opluchting en vertelt zijn vader dat hij Hellendoorne eindelijk te pakken heeft genomen. Hellendoorne gaf Ron’s moeder bergen met geld in ruil voor seks en wilde zijn moeder omkopen om bij hm in te trekken. Nadat Ron dit heeft uitgevonden is hij witheet en als zijn vader een opmerkt dat hij Hellendoorne te grzaen gaat nemen besluit Ron zijn vader voor te zijn.
Tijdens het rechercheonderzoek wordt uitgevonden dat Hellendoorn niet zo’n nette man was als men verwachtte. Er wordt uitgevonden dat het slachtoffer pornobanden kopieerde en zelfgemaakte banden van hem met verscheidene vrouwen bezat.
Al gauw ziet de politie Ron en Ferrie als verdachten. Zij zijn bij d flat gesignaleerd en hadden motieven. Bij de verhoren vertelt Ron steeds hetzelfde verhaal, terwijl Ferrie elke keer zijn verhaal verandert. Ook als de jongens bij de rechter moeten verschijnen komt Ferrie met een ander verhaal op de proppen. De advocaat die hem verdedigt blijkt ook niet ‘van goede kwaliteit te zijn’.
In afwachting van de volgende rechtszaak verdwijnen de jongens weer voor enkele weken achter de tralies.
Omdat Ferrie zijn verhaal steeds verandert worden allerlei reconstructies van de moord gemaakt.
Uiteindelijk vertelt hij de waarheid in de volgende rechtszaak en worden de twee verdachten veroordeeld. De rechter komt tot de conclusie dat Ron Ferrie tot de moord heeft aangezet en daarom een hogere straf zal moeten krijgen. Ook wordt rekening gehouden met Ferrie’s verleden. Ron wordt veroordeeld tot zes jaar cel e zijn vriend Ferrie krijgt vier jaar cel opgelegd.
Tijdens zijn verblijf in de gevangenis krijgt Ferrie meerdere malen bezoek van de verslaggever. Zij praten samen over de vorderingen in het onderzoek, maar Ferrie laat nooit echt iets los. Tijdens hun laatste gesprek vertelt de veroordeelde hem iets wat hij tot dusver aan niemand vertelt had.
Ferrie heeft altijd volgehouden dat hij het slachtoffer nooit eerder gezien had. Nu bekent hij echter dat hij Hellendoorne wel eerder had ontmoet, omdat deze man blijkbaar jongeren, en ook Ferrie zelf, had opgepikt op het Centraal Station om hen dingen te laten doen bij hem thuis.
Hiermee is het verhaal ten einde.
Mini - samenvatting
Een man wordt door zijn brievenbus heen doodgeschoten door een zwakbegaafde jongeman, aan wie dit was opgedragen door zijn vriend.
Hoe?
Het verhaal wordt verteld in de hij-vorm en heeft meerdere personages. Doordat je als lezer in d huid kruipt van meerdere personen krijg je niet alleen een beeld van de handelingen van deze personen, maar ook van hun gevoelens en denkwereld. De belangrijkste personen zijn in dit geval Ferrie Bode, Ron Frijlink en de verslaggever. Door middel van interviews met betrokken personen verzamelt de verslaggever gegevens over de moord. Op deze manier krijg je als lezer steeds meer informatie. Het verhaal bevat romanfragmenten, waarin de gevoelens en gedachtes van personages worden besproken, en uit journalistieke stukken zoals de interviews.
Het verhaal is opgebouwd uit 20 hoofdstukken. Het verhaal begint op de avond van de moord en eindigt met een gesprek met een van d daders en de verslaggever. Het verhaal wordt niet op chronologische wijze verteld. In de oneven hoofdstukken wordt verslag gedaan van de gebeurtenissen rondom de moord in juli 1989, de hierop volgende rechtszaak en het onderzoek. De gebeurtenissen die in de even hoofdstukken wordden beschreven spelen zich een aantal maanden later af.
Waarom?
Tijdens een warme zomernacht in 1989 wordt in Amsterdam-Noord een man vermoord.
Een pistoolschot, afgevuurd door zijn brievenbus, wordt hem fataal. Over
het IJ is de reconstructie van deze brute moord. Journalist Kees van Beijnum deed anderhalf jaar research voor het schrijven van deze debuutroman. Ik denk dat hij het verhaal noteerde en uitgaf omdat hij na het doen van zoveel onderzoek de gevonden gegevens ook aan anderen wilde meedelen. De verslaggever die een belangrijke rol speelt in het verhaal is Kees van Beijnum zelf. In dit verhaal mag hij ook zijn gevoelens noteren. In het verslag dat hij eerder van zijn onderzoek deed in een tijdschrift mocht hij alleen feiten gebruiken.
Blijkbaar is hij geïnteresseerd geweest, aangezien hij lang is bezig geweest met het verzamelen van informatie. Ik denk dat je na vele interviews en dergelijke op den duur ook op een bepaalde manier bij de zaak betrokken voelt. De situatie die zich bij deze moord heeft voorgedaan –de veroordeling van een zwakbegaafde jongen- zal hier waarschijnlijk ook een rol bij spelen.
De opdracht in het boek luidt: ‘Voor Tatjana’.
Titelverklaring
De titel geeft de plaats weer waar het verhaal zich afspeelt. De moord waar het verhaal over gaat wordt gepleegd in Amsterdam-Noord. Dit is de plaats waar de daders en het slachtoffer wonen. Het politiebureau bevindt zich in Amsterdam-centrum en vanuit dit deel van Amsterdam wordt het verhaal en leven beschreven. De titel verwijst naar het milieu waarin het verhaal speelt. Om op deze plek te komen moet het IJ worden overgestoken. ‘Over het IJ’ is dus een logische titel.
Mening
Ik vond het leuk om in dit verhaal een beeld te krijgen van het milieu waarin het verhaal zich afspeelt. Door het gebruik van heldere zinnen is het makkelijk een duidelijke voorstelling te maken van de omgeving waarin de gebeurtenissen plaatsvinden. Gedurende het verhaal komen er steeds nieuwe gegevens en feiten aan het licht, dit roept af en toe echt verbazing op. Juist hierdoor bleef ik het verhaal lezen, omdat ik wilde weten wat er bij zou komen. Ook het idee dat het verhaal echt gebeurd is maakte dat ik het verhaal op een andere manier las.
Van Beijnum heeft naar mijn idee de personages een duidelijk karakter meegegeven. Omdat je het verhaal leest door de ogen van meerdere personages maak je ook kennis met hun manier van denken en hun beleving van bepaalde situaties. Hierdoor kon ik me goed inleven in de handelingen van de personages. Ik vind het knap dat van Beijnum zo heeft geschreven dat hij d lezer bij het verhaal betrekt. Het verhaal zelf sprak me niet echt aan. Naar mijn idee werd het verhaal meerdere malen op verschillende wijzen herkauwd en dit maakte dat het verhaal erg traag verliep.
Het einde van het boek vond ik een beetje vreemd, want het verhaal plotseling is afgelopen als Ferrie heeft bekend dat hij Hellendoorne al eerder had ontmoet. Toen ik het verhaal las had ik constant het gevoel dat de schrijver ergens naar toe werkte. Een hoogtepunt bleef echter uit; het verhaal was plotseling voorbij.
Marije van Rooijen
Recensie: Het kwaad in een Nederlands binnenhuisje R. Ferdinandusse
Ik ben het inderdaad met de stellingen van R. Ferdinandusse eens omtrent de keuze van het hoofdpersoon. Door te kiezen voor het meest onduidelijke personage heeft hij
Hoewel het, bij het na afloop horen van het verhaal, inderdaad een logischere keus lijkt om het slachtoffer als hoofdpersoon te kiezen, vanwege zijn ‘vreemde bijbaan.’
Wat deze recensist stelt over buitenlandse moorverhalen lijkt me inderdaad waar. In de Verenigde Staten is een moord waarschijnlijk ook gewoner. Wanneer een moord hier plaatsvindt willen mensen óf de nabestaanden geen verdriet doen óf is het verhaal niet sappig genoeg óf zijn zo geschokt vanwege de moord dat zij hier geen boek aan durven te wijden. Het speelt waarschijnlijk ook mee dat mensen een waar gebeurd verhaal al kennen. Zij weten de uitslag van het proces reeds en de veroordeelde is opgesloten of ondergaat een andere straf. Een verzonnen moord is echter nog onbekend en de lezer weet van te voren niet hoe het proces af zal lopen. De beschrijving die Ferdinandusse geeft aan het boek ‘ goed uitgezocht, perfect geobserveerd en strak verteld’ geeft ook voor mij goed de manier waarop het verhaal overkomt weer. Het boek is inderdaad niet geschikt voor lage litteraire uitweidingen. De vraag waarmee Ferdinadusse zijn recensie eindigt kwam inderdaad ook bij mij op, met name vanwege de abrupte afloop van het verhaal.
Recensie: Kroniek van een moord Sjoerd de Jong
De bewoordingen die De Kroon gebruikt in zijn recensie passen duidelijk bij het beeld dat ik van het verhaalheb gekregen. Inderdaad betreft het hier een soortement docu-roman. Dit waargebeurde verhaal geeft buiten de beschrijving van een moord tevens informatie over de leefsituatie in de arbeidersklasse. Hij heeft gelijk als hij zegt dat de hoofdpersonen op de huid worden gevolgd. Van Beijnum heeft veel gebeurtenissen zelf meegemaakt en hoefde slechts zijn observatie te noteren, wat tot gevolg heeft dat het boek niet veel reconstructies bevat. Aan de hand van zijn aantekeningen, die, wat de Kroon ook meldt, allerlei verschillende zaken betreffen, schreef hij zijn verhaal op. De personages kregen echter ook een extra karakter mee, door de litteraire stijlmiddelen die van Beijnum, heeft gebruikt. De Kroon omschrijft dit als ‘oog voor sfeer en detail’ en ik vind dat hij hier goed mee weergeeft wat deze stijlmiddelen tot gevolg hebben.
Onder het kopje ‘Verwachting’ is van Beijnum zelf even aan het woord. Ik denk ook dat Ferrie in een betere omgeving op een andere manier ontwikkeld zou zijn. Ook een persoon als Ron wordt natuurlijk beïnvloedt door de situatie waarin hij opgroeit. Van Bijnum zegt dat het een gekke gewaarwording is geweest op een dergelijke manier als hij heeft gehad contact te hebben met de dader van een moord. Door de contacten die van Beijnum heeft gehad met de daders en hun familieleden heeft hij, denk ik, wel goed inzicht gekregen in de situatie. Dit blijkt ook wel uit de beschrijving die hij geeft van Ron en Ferrie. Net als van Beijnum zelf vroeg ik mij af waarom Ron niet zelf de trekker overhaalde, terwijl het wraakgevoel dan waarschijnlijk vele malen groter zou zijn geweest. Dit zal echter voor ons een raadsel blíjven.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen