Gemaakt door Denise Staal h5e

Auteur: Willem Frederik Hermans

Titel: Conserve

Verschenen in: 1947

Aantal blz: 239

Leestijd: 3,5 uur

Uitgelezen op: 22 september 2001

Eerste 20 bladzijden

Ferdinand Goméz werd geboren als zoon van een bananenplanter. Zijn vader was al vroeg overleden bij een scheepsramp. Toen hij vijf jaar oud was, kwam er een pastoor, die hem mee wilden nemen om hem alles te leren over de Heer, zodat Ferdinand later zijn landgenoten zou kunnen bekeren tot het Christendom.

Rond 1823 was polygamie nog toegestaan. In die tijd werd de Kerk van de Mormonen opgericht door Joseph Smith jr. Na diens overlijden splitste het mormonisme zich op. Een deel van de aanhangers bleef zijn zoon Joseph III trouw, maar een deel volgde Brigham Young. Laatstgenoemde zou de machtigste groep worden. Zij trokken de woestijn in en richtten het huidige Salt Lake City op. Onitah werd geboren als tweede dochter van de derde vrouw van Raphael Arbuthnot. Zij werd geboren tegen het eind van de vorige eeuw toen polygamie officieel afgeschaft werd. Onitah en haar zus, Isabel, speelden altijd met het zoontje van een van de andere vrouwen van Raphael, zijn naam was Jerobeam. Zij en Jerobeam werden goede vrienden.

Het is een nogal vreemd verhaal. Het gaat over van alles en nog wat. Bovendien lopen de gebeurtenissen niet in elkaar over. Het zijn allemaal onsamenhangende stukken tekst. Het geloof speelt een ontzettend grote rol in dit eerste stuk, zo blijkt uit de volgende citaten.

Bijv: Was het verder niet duidelijk dat God deze jongeling bestemd had om de heidenen hier het ware Geloof te verkondigen…(blz. 9)

Ook het onderwijs in het Geloof was niet zonder vrucht gebleven. (blz. 13)

Wat bovendien opvalt in deze citaten, is het feit dat Hermans geloof met een hoofdletter heeft geschreven. Hiermee wil hij aangeven dat er in deze wereld volgens de pastoor maar een geloof de waarheid verkondigt. Ook staan er ontzettend veel citaten uit de bijbel in.

Bijv: \'de zonen van Dan\' Gen. 49:17 (blz. 18-19)

Want het zesde gebod luidt: Gij zult niet doodslaan. (blz. 19)

Ik denk dat in de rest van het boek verder geborduurd wordt op het geloof en alle gevolgen van dien. Misschien gaat men het geloof gebruiken als reden voor verschijnselen. Ook zullen Ferdinand, Jerobeam en Onitah elkaar vermoedelijk leren kennen en al die onsamenhangende stukken tekst zullen dan waarschijnlijk vloeiend in een verhaallijn overlopen. Misschien worden Ferdinand en Onitah wel verliefd op elkaar. Wel zullen er wat onverwachte wendingen in het boek zitten. Aangezien het boek van Hermans is, zal de thematiek ook wel over dood, angst en vooral de onkenbaarheid van de werkelijkheid gaan. Hermans gaat nogal diep in op details en probeert deze zo veel mogelijk te visualiseren. Ik denk dat het boek nogal absurd zal eindigen, omdat dit ook een van de kenmerken van Hermans is. Verder zou ik niet weten wat ik van het boek moet verwachten. Er staat gewoon nog te weinig in de eerste 20 bladzijden om een duidelijk beeld te krijgen over het vervolg.

De rest van het boek

Op een dag leren Ferdinand en Jerobeam elkaar kennen en Jerobeam vraagt hem om hulp, want zijn halfzus Onitah is verliefd op hem, maar hij niet op haar en bovendien is het uit den boze om haar liefde te beantwoorden. Wat het voor Jerobeam nog moeilijker maakt, is het feit, dat zijn andere halfzus Isabel ook verliefd op hem is, maar dat hij voor haar wel iets voelt, hetgeen hij natuurlijk niet aan Ferdinand vertelt. Ferdinand belooft te helpen, nadat Jerobeam - een beroemde antropoloog - hem ervan kan overtuigen, dat Onitah gek is. Volgens Jerobeam bestaat dit gek zijn niet alleen uit het feit, dat zij verliefd op hem is. Maar ook daaruit dat zij een aanhanger van het Egyptische geloof is. Zij gaat hier zover in mee, dat ze gebalsemd wil worden na haar dood. Ook Ferdinand gelooft, dat Onitah dit geloof alleen nastreeft, omdat broers en zussen in het oude Egypte met elkaar mochten trouwen.

Ferdinand neemt Onitah, ondanks de bezwaren van Naomi - haar moeder - mee naar Memphis. Als Jerobeam hem bezoekt, komt een bekende van Ferdinand en Jerobeam, de heer Page langs om Ferdinand te waarschuwen voor Jerobeam. Jerobeam is namelijk een relatie begonnen met Isabel. Page vindt dat Ferdinand hem moet laten opsluiten in een gekkenhuis, wat ook gebeurt. Isabel die van dit alles niets wist, omdat zijn in Salt Lake City was gebleven, gaat op zoek naar Jerobeam. Als ze bij Ferdinand komt om te vragen wat er gebeurd is vind zij Onitah\'s lichaam gebalsemd in Ferdinand\'s huis. Ferdinand wordt naar hetzelfde gekkenhuis gebracht als Jerobeam. Ze zijn ondanks alles nog steeds vrienden.

Vertelwijze:

Het verhaal wordt vanuit de alwetende vertelsituatie geschreven. Hierdoor mis je niks en is het verhaal makkelijk te volgen. De verteller citeert de gesprekken van de hoofdpersonen, waardoor het lijkt of je naast de pratende mensen staat. De verteller gaat heel erg in op de details van de omgeving.

Bijv: De vloer was van marmer, waarover geen loper lag. In afval, strootjes en stof was een pad ingelopen. (blz. 182)

Ze kwam een groot aantal deuren voorbij, alle gesloten en naar zij dacht op slot en de deuren die op een kier stonden gaven de indruk dat er een stoel of een nog zwaarder

meubelstuk achter stond, dat kraken verschuiven zou, als iemand probeerde naar binnen te gaan. (blz. 182)

Wat ook opvalt, is dat de verteller een beetje eromheen praat. Hij zegt bijvoorbeeld niet dat iemand lacht, maar dat hij zijn tanden toont. Dit doet hij ook, omdat hij veel oog voor het detail heeft.

Bijv: …dat Diego in een slimme grijnslach zijn witte tanden toonde. (blz. 13)

Hij keek op, vertrok zijn mond tot een lach, toonde zijn gebit dat geel en smerig was; zelfs zijn gouden hoektand leek geroest. (blz.187)

Er wordt steeds nadrukkelijk vermeld hoeveel tijd er tussen en tijdens de gebeurtenissen is verstreken. Dit blijkt wel uit onderstaande stukjes tekst.

Bijv: Jerobeam en Isabel zwegen vijf minuten. (blz. 76)

Zij kreeg de indruk dat zij minutenlang liep. (blz. 182)

Wat steeds weer terugkomt in het boek, is de waan voor een geloof. Het geloof wordt gebruikt om dingen goed te praten of juist om ze te verbieden.

Bijv: In verband met haar liefde voor Jerobeam vond zij het misschien ook belangrijk dat in Egypte de Farao met zijn eigen zusters kon trouwen. (blz. 91)

In het verhaal is het moreel, in dit geval het geloof, heel belangrijk. Het hele verhaal is afhankelijk van het geloof. Dit verbiedt namelijk de liefde tussen broer en zus. De verteller heeft bepaalde opvattingen over de verschillende geloven. Hij probeert met het geloof dingen goed te praten en andere te verbieden. De verteller blijft daarom ook niet bij een religie, maar zoekt van alles bij elkaar. Hij probeert min of meer argumenten voor en tegen deze liefde te vinden. Hij probeert de lezer dus niet te overtuigen, maar geeft gewoon argumenten en laat het vormen van een mening over aan de lezer.

Ik vond het onderwerp van het boek nogal vreemd. Het komt vast wel voor, dat broer en zus verliefd op elkaar worden. Maar zou men zo ver gaan om te zorgen, dat het niet naar buiten komt. In het boek wordt eigenlijk de onschuldige persoon gek verklaard. Het is te absurd voor woorden. Het wordt wel duidelijk dat je niet zo een lijn kunt trekken tussen gek en gezond.

De gebeurtenissen waren min of meer de gevolgen van de gevoelens en gedachten van de personen. Ze zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden en je kunt dus niet zeggen dat het een belangrijker is dan het ander. De gebeurtenissen waren nogal voorspelbaar. Je kon na ongeveer 60 bladzijden wel voorspellen wat er zou gaan gebeuren. De afloop van het verhaal was van de ene kant onbevredigend, omdat het zo plots ophield. Maar van de andere kant was dat ook weer leuk want je kon er zelf een einde bij bedenken.

Ik vond dat de personen heel erg aandachtig beschreven werden. Ook hun bewegingen werden heel uitvoerig beschreven.

Het taalgebruik was geen probleem. Het was wel te merken, dat de schrijver heel erg op de woordkeuze heeft gelet. Bovendien gebruikt hij ontzettend veel stijlfiguren.

Bijv: Zijn huid leek nu een verkleinde lappendeken of een jig-saw puzzle. (blz. 187)

Vaste vragen en opdrachten

De titel \'Conserve\' is een afgeleidde van het woord conserveren. Deze titel is gekozen, omdat het hele boek erom draait, dat Onitah na haar dood niet begraven of gecremeerd, maar gebalsemd wil worden, zoals de oude Egyptenaren dat deden. In het Frans zijn \'Conserve\' ingelegde levensmiddelen. Op zekere wijze voerden de Egyptenaren een zelfde proces uit met hun overledenen. Ook in het Engels betekent \'Conserve\' behouden. Er is niet echt een andere betekenis voor te vinden. Zelfs uit het boek haal je geen diepere betekenis van de titel.

De zelfmoord van Onitah kan in het boek terechtgekomen zijn, doordat Hermans\' zus op jonge leeftijd ook zelfmoord gepleegd heeft. Misschien kon hij door dit op te schrijven de dood van zijn zus verwerken. De onkenbaarheid van de werkelijkheid, een van Hermans\' kenmerken, komt terug in het feit, dat de hoofdpersonen steeds veranderen. Hun karakter is ondoorgrondelijk.



Hermans laat open plaatsen in de verhaalwerkelijkheid over hoe Jerobeam zijn malaria heeft opgelopen. Eigenlijk alles wat met Jerobeam\'s werk en studie te maken heeft laat hij open. Dit kan de lezer zelf een beetje invullen. Ook over Ferdinands opleiding blijven een boel vraagtekens staan.

Naomi is de moeder van Onitah en Isabel. Zij is de derde vrouw van Raphael Arbuthnot, een rijke mormoon. Toen de polygamie afgeschaft werd, kwam zij niet in aanmerking om zijn enige vrouw te worden. Zij behandelt Onitah slecht, dit zou dan ook een reden moeten zijn voor Onitah, om blij te zijn als zij weggehaald wordt door Ferdinand. Maar zij wil niet weg. Op dit punt wordt pas duidelijk hoeveel Naomi om Onitah geeft. Naomi is bang, zij wil Onitah niet verliezen. Ze biecht op dat moment min of meer op, dat ze meer van Isabel hield, maar dat Isabel haar nu bedroog.

Bijv: Onitah, Onitah, blij toch bij mij, snikte ze terwijl zij haar armen om haar heen sloeg. Beloof je dat je bij mij blijven zult? Als je weg bent heb ik niemand meer. Weet jij waarheen ze je zullen brengen? Neen toch! Het is veel beter bij je oude moeder te blijven, mijn kind! […] Jij bent altijd mijn liefst dochter geweest, Isabel. Van jou heb ik boven alles gehouden. Ben je dat vergeten? Toen jij het huis uitging, heb ik dat zonder klagen goedgevonden, omdat ik je geen verdriet wilde doen. Ik heb je zoveel van je vrijheid laten genieten als je maar wilde. Maar wat heb jij gedaan? Tot dank heb je Onitah tegen mij opgestookt! (blz. 100 - 101)

Hieruit blijkt wel hoe zwak haar karakter is. Zij is heel erg afhankelijk en ze zag Onitah alleen als opvulling, als Isabel er niet was. Naomi is voor het verhaal een soort van eenzaamheid. Ze probeerde haar dochters bij haar te houden, maar al waren ze in huis, echt gezelschap waren ze niet. Zij is ook diegene die ervoor zorgt dat een aantal misverstanden ontstaan. De ene keer zegt ze \'ja\' en dan in ene vindt ze iets toch weer niet goed.

Het hele verhaal draait eigenlijk om de dood en de angst om te sterven. Onitah is die angst in wezen. Ze is bang om te sterven en zorgt ervoor dat haar hele omgeving gek wordt. Het leven is een chaos in dit verhaal, dat is de enige reden, waarom Onitah wel zou willen sterven. Indien iemand haar lichaam zou balsemen, want anders zou haar ziel rusteloos rondzwerven. De onkenbaarheid van de waarheid komt terug in de personen. Ze proberen de waarheid te verbergen en veranderen daardoor hun karakter. Hierdoor zul je ze nooit echt leren kennen. Het is hierdoor ook zinloos om te proberen hen te leren kennen. Eigenlijk is het gewoon absurd. De manier waarop de mensen met elkaar omgaan, de gebeurtenissen, de omgevingen en de gevoelens alles is absurd.

Hermans heeft een hele uitzonderlijke stijl. Hij beschrijft alles heel gedetailleerd, waardoor er veel stijlfiguren en dergelijk in zijn verhaal voorkomen.

Bijv: De wenkbrauwen van de demi-mondaine gingen rechtopstaan en leken op vraagtekens. (blz. 5)

Er is erg veel origineel en naar mijn idee geperfectioneerd taalgebruik. De woorden die Hermans gebruikt zijn opmerkelijk en uitzonderlijk.

Bijv: Zo nu en dan keek Jerobeam naar haar profiel. (blz. 61)

Sommige stukken zijn heel emotioneel en zakelijk tegelijk. Hermans probeert dan een emotionele gebeurtenis minder emotioneel te laten lijken, doordat hij in eens heel zakelijk schrijft. Je kunt het eigenlijk beter sarcastisch noemen.

Bijv: Toen Onitah geen antwoord gaf, wendde Naomi zich tot Isabel, keek haar aan, zei niet, maakte een voetval met krakende knieën. Zij wilde haar hoofd verbergen in Isabels rok, maar daar kwam niet veel van terecht, doordat Isabel zo weinig rok had. (blz. 101)

• Filip's Sonatine
• Uit Talloos Veel Miljoenen
• Nooit Meer Slapen
• De Donkere Kamer Van Damocles
• Herinneringen Van Een Engelbewaarder