Inhoud

Mees en Boelie wandelen op zondagmorgen door een park in Amsterdam, waar Mees het 15-jarige schoolmeisje Panda oppikt. Met z\'n drieen slenteren ze wat rond, kijken naar de eenden en kopen een ijsje. Een nieuwsgierige grijsaard volgt hen naar een uitspanning, waar ze gaan zitten om een biertje te drinken. Panda gaat naar de retirade, waar ze een woordenwisseling heeft met Rosa Overbeek, de oude dame die daar toezicht houdt. Intussen gaat de grijsaard, ondanks zijn smalende opmerkingen aan het adres van de moderne jeugd, bij Mees en Boelie zitten. De jongelui besluiten om naar het hui van Mees te gaan, dat vlak bij het park ligt, en de grijsaard wil hen ook daarheen volgen. Maar ze slaan hem eensgezind neer. Terwijl hij bewusteloos in het gras ligt, berooft Panda hem van de 200 gulden die hij in zijn schoenen verborgen had.

Thuis aangekomen, maakt Mees aanstalten om Panda, die er bepaald niet vies van is, te versieren. Om van Boelie af te komen, herinnert hij hem aan een afspraak die Boelie in Hotel Asiatique (lees:American) met een journalist heeft. Nauwelijks is Boelie vertrokken, of Mees en Panda gaan uitgebreid met elkaar naar bed. In dit hoofdstuk krijgen we een terugblik op de eenzame jeugd van Mees, zijn ervaringen als jazzpianist in kroegen en zijn mislukte pogingen om een liefdesrelatie op te bouwen.

Boelie wordt ondertussen geinterviewd door de journalist Ernst-Jan Zoon, die Boelie na afloop vertelt dat hij zijn vrouw Etta, ervan verdenkt een minnaar te hebben. Hij vraagt Boelie uit te zoeken of zijn vermoeden juist is. Samen gaan ze naar het huis van Ernst-Jan en Etta, waar Ernst-Jan naar een uitzending van een voetbalwedstrijd gaat luisteren, terwijl Boelie Etta gezelschap houdt in de tuin. Voornamelijk om een eind te maken aan zijn innerlijke onzekerheid, besluit Boelie te proberen Etta te verleiden. Samen gaan ze het huis van de buren in, die een autoritje aan het maken zijn, maar ze worden verrast door hun onverwachte thuiskomst. De schrijver geeft ons hier een terugblik op Etta\'s jeugd als de dochter van een steenrijke bankier en een drankzuchtige moeder.

Intussen is de grijsaard in het park bijgekomen en merkt dat hij tot zijn schrik zijn geld kwijt is. Tjeerd Overbeek, die alles gezien heeft, biedt de oude man aan de drie jongelui op te sporen. Eerst wantrouwt de grijsaard hem, maar tenslotte neemt hij Tjeerds aanbod aan. Tjeerd neemt de grijsaard, die Kees blijkt te heten, mee naar zijn oudtante Rosa Overbeek, de juffrouw van de retirade, die mogelijk goede adviezen kan geven over de te volgen gedragslijn. De grijsaard ontdekt dat Rosa een schoolvriendinnetje van hem is geweest. Tjeerd ziet dat hij overbodig is geworden, omdat de twee oude mensen helemaal in elkaar opgaan en de grijsaard geen belangstelling meer heeft voor het verloren geld.

Mees en Panda besluiten een feest te geven van het geld waarvan ze de grijsaard beroofd hebben. Met dat doel gaan ze naar de drankwinkel van de louche Jens, die ook op zondag bereid is zaken te doen.

Terwijl \'s avonds het feest in het huis van Mees en Boelie in volle gang is, de muziek dendert en glaswerk sneuvelt, komt Tjeerd Overbeek aanlopen en blijft voor het hek staan, niet goed wetend wat te beginnen. Tegen zijn zin in, wordt hij door een dronken feestganger naar binnen geloodst, verdwaasd door de ongelooflijke chaos in een wereld die hem totaal vreemd is. Etta, die stomdronken is, maakt een scene met haar man en laat zich door Boelie naar een bed op de zolderkamer leiden. Panda wordt door Jens in zijn auto naar huis gebracht. Mees kijkt toe hoe een jongen, een paraplu als valscherm gebruikend, uit het zolderraam de tuin in springt en statig naar beneden zweeft. Op dat moment voelt Mees een ongekend gevoel van geluk door zijn lichaam stromen.

Titel

De titel is in zekere zin misleidend. Ze kan bij de lezer de verwachting wekken dat hij een Pallieterachtig boek in handen heeft, vol levensvreugde en tomeloze levensdrang. Dat is echter niet het geval. Weliswaar beleven de figuren in het boek momenten van grote emotionele intensiteit en zijn de situaties vaak vol overrompelende humor, maar hun leven brengt hun geen vervulling. Het glanzende vernis bedekt een zwarte ondergrond. Daarom doet de titel wrang aan, bijna als een wanhoopskreet. Het lijkt wel alsof de personages in het boek vastbesloten zijn het leven \'vurrukkuluk\' te vinden, omdat dat de enige manier is om te kunnen vergeten hoe leeg het is.

Tijd

Het verhaal speelt zich af binnen een tijdsbestek van een dag, van zondagmorgen tot zondagnacht. Lange flashbacks in hoofdstuk 7 en 8 (het verleden van Mees) en hoofdstuk 11 (het verleden van Etta) stellen de schrijver in staat de voorgeschiedenis van het verhaal te schetsen. Deze tijdverdichting veroorzaakt dat de vertelde tijd aanzienlijk langer is dan de verteltijd.

Het verhaal is vrij chronologisch verteld, afgezien van de flashbacks in hoofdstuk 7, 8 en 11. Allen tussen hoofdstuk 16 en 17 zit een iets groter tijdsverschil, namelijk wel een paar uur.

Ruimte

Het verhaal voltrekt zich op een beperkt aantal dicht bij elkaar liggende plaatsen: het park, het huis van Mees en Boelie, het huis van Etta en de drankwinkel van Jens. Net als de concentratie van tijd, versterkt deze concentratie van ruimte de indruk dat het een momentopname is.

Perspektief

De alwetende verteller neemt afstand van de figuren en de handeling, die hij zonder commentaar aan de lezer voorlegt. Het middendeel van het boek (hoofdstuk 7 en 8) is in de ik-vorm geschreven vanuit het standpunt van Mees. In deze terugblik op zijn verleden bevindt de lezer zich dus in het bewustzijn van Mees. Deze vereenzelving vindt niet plaats in de terugblik op het verleden van Etta, die in hoofdstuk 11 staat. Daardoor ziet de lezer Etta op een wat grotere afstand dan de hoofdfiguur Mees. Weer iets groter is de afstand tot Boelie, terwijl de overige figuren nog verder van de lezer af staan. Het resultaat is een voortdurend wisselend perspektief, dat nog versterkt wordt doordat de verschillen in standpunt laat zien tussen de jonge en de oude mensen in het verhaal.

Structuur

Het boek bestaat uit 17 hoofdstukken, die niet getiteld zijn.

Een echte structuur is er niet in het verhaal; d.w.z er is geen echt \'plot\' met een begin een midden en een gesloten einde, waarin een keten van oorzaak en gevolg een rol speelt.

Personages

In veel van zijn werken wordt Campert geinspireerd daar de jeugd, wat ook in dit boek het geval is. Hij kiest ze uit het artiestenmilieu in Amsterdam, waarin feesten, drank en sex een belangrijke rol spelen. Zonder te moraliseren, geeft hij een tijdsbeeld. Omdat hij niet in de eerste plaats belang stelt in het innerlijke leven van zijn figuren, heeft een indeling in \'round\' en \'flat\' geen zin. Het beeld dat hij van ze geeft, is opgebouwd uit hun reacties op de ervaringen van het ogenblik. Alleen Mees, en in mindere mate Etta Zoon, leren we als individu beter kennen. Mees, de 25-jarige jazzpianist, is een innerlijk eenzame figuur, die ondanks zijn vele avonturen met vrouwen nooit een bevredigende liefdesrelatie heeft kunnen opbouwen. Hetzelfde gemis voelt Etta, de bankiersdochter, die haar tegen de zin van haar vader gesloten huwelijk met een journalist ziet mislopen en haar levenskompas kwijt is. Het schoolmeisje Panda, een keiharde egoiste ondanks haar jeugdige leeftijd en wild-romantische fantasieen, mist de diepte die zowel Mees en Etta kenmerkt. Boelie, de dichter, is zo onzeker dat hij in voortdurende onvrede met zichzelf leeft. Bij al deze jonge mensen wisselen levenslust en levensonlust elkaar met felle schokken af. De padvinderachtige Tjeerd Overbeek, die zich bij zijn eigen generatie niet thuis voelt, is een anachronisme vergeleken bij de andere jongelui, maar ook zijn leven mist richting. Alleen bij de oude mensen in het boek, Kees, de grijsaard, en Rosa Overbeek, vinden we vervulling: de cirkel van hun leven is gesloten.

Thema en motieven

Het thema is het leven van jonge mensen uit de jaren vijftig. Campert werkt het niet uit tot een echte roman, maar richt zich op een sfeer en milieutekening in een reeks van schetsen, die samen een lang verhaal vormen. Dat dit zijn bedoeling is, blijkt ook uit het motto voor in het boek, dat bestaat uit drie regels uit het gedicht \'Het tuinfeest\' van M. Nijhoff:

Zij zingen, nijgen naar elkaar en kussen,

Geenszins om liefde, maar om de sublieme

Momenten en het sentiment daartussen.

Daardoor wordt het boek een momentopname, niet alleen van de handeling, maar meer nog van de manier waarop de personages het leven tegemoet treden en hun ervaringen verwerken.

Motieven uit dit verhaal zijn het overspelmotief, het lolitamotief en het ondergangsmotief. Deze drie motieven zijn niet al te duidelijk in het verhaal, vooral de eerste twee niet zo, maar de laatste is wel vrij duidelijk in het verhaal aanwezig. De oude grijsaard ziet al de zinloze dingen in, die de jeugd doet en geeft hier zo zijn eigen kritiek op. Het is niet zo zeer het ondergangsmotief als wel het \'zinloosheidsmotief\'.

Stijl

Campert bereikt speciale effecten door de door de figuren gebruikte taal op verschillende niveaus te laten bewegen. Vlotte, gemeenzame omgangstaal wisselt af met formele, bijna gezwollen en hoogdravende taal. Deze niveauverschillen zijn funtioneel. Bijvoorbeeld, wanneer de 15-jarige Panda overgaat op een soort Nederlands dat we in een stuiversroman vinden, weten we dat ze haar fantasie de vrije loop laat en onwaarheden vertelt. Zo drukt Tjeerd Overbeek zich bijvoorbeeld uit in de stijve, formele taal die hij uit boeken heeft opgedaan. De schrijver laat de figuren zich verraden door de taal die ze gebruiken. Grappige effecten worden bereikt door middel van afwijkende spellingen.

Stroming en genre

Het verhaal is een experimentele roman; een soort strip in woorden, de eerste Nederlandse pop-roman: figuratief, realistisch, zich afspelend in een steedse atmosfeer en volkomen ontraditioneel.

Als dichter hoort Campert bij de Vijftigers, en gaat dan ook in de jaren zestig zijn eigen gang. Engagement, sarcastische humor en het beeldend element nemen een belangrijke plaats in.

Ook in zijn romans komen deze kenmerken naar voren.

• De Harm & Miepje Kurk Story
• De Harm & Miepje Kurk Story
• Het Onkruid En De Bloem