A. ZAKELIJKE GEGEVENS

Titel: Het helse paradijs

Auteur: Thea Beckman

Uitgever: Lemniscaat b.v., Rotterdam, 1987, Dertiende druk, 2001

B. KEUZE VAN HET BOEK

Omdat ik de historische romans van Thea Beckman altijd erg leuk en interessant vond, was ik benieuwd naar de inhoud van haar toekomsttrilogie. Ik vroeg mij af of ze een toekomstroman gebaseerd op fantasie net zo goed zou kunnen schrijven als een historische roman die gebaseerd is op geschiedkundige feiten. Ik las eerst haar eerste toekomstroman ‘Kinderen van moeder Aarde’. Deze vond ik zo mooi dat ik besloot deel twee ‘Het helse paradijs’ ook te lezen. Omdat ik ‘Het helse paradijs’ nog spannender vond dan het eerste deel besloot ik hier mijn boekverslag over te schrijven.

C. EERSTE PERSOONLIJKE REACTIE

Ik vond ‘Het helse paradijs’ erg interessant, met name de manier waarop Thea Beckman over de toekomst denkt. Dat maakt het ook erg origineel; ik ken weinig van dit soort toekomstromans. Het boek is erg diepzinnig doordat de personen veel nadenken over hoe een samenleving in elkaar zou moeten zitten en of technologische vooruitgang altijd negatieve gevolgen heeft voor het milieu. Toch is het ook erg spannend, het verhaal wordt op een redelijk vlotte manier verteld en er zit genoeg actie in.

D. SAMENVATTING

Het boek speelt zich af in de toekomst, zes eeuwen na de 3e Wereld Oorlog. Door deze kernoorlog is de wereld letterlijk gekanteld en zijn de polen op een andere plek komen te liggen. Hierdoor is ook het ijs op Groenland gesmolten waardoor het nu een geweldige natuur heeft. Op Thule (zoals de bewoners Groenland zelf noemen) zijn de vrouwen de baas en leven de mensen in harmonie met de natuur, wat ook inhoudt dat er weinig milieuonvriendelijke machines worden gebruikt. Het land heeft geen leger en zelfs geen gevangenissen, wanneer iemand een misdaad begaat krijgt hij/zij als straf een gekleurde stempel op zijn/haar voorhoofd.

Alles gaat geweldig in dit land, maar de rust wordt verstoord wanneer de Badeners besluiten Thule te gaan veroveren. De Badeners zijn een volk dat in het voormalige Europa leeft, hun leider is een oorlogzuchtige dictator die “de Egon” genoemd wordt. De Egon stuurt eerst één schip. Dit schip komt echter in Amerika terecht en wordt daar overvallen door inboorlingen, het schip komt nooit terug. Vervolgens stuurt de Egon nog een schip, de Badenfelder. Dit schip komt wel in Thule aan, maar na een lang avontuur wordt de bemanning door de vredelievende Thulenen overmeesterd. Dit avontuur wordt beschreven in deel één van de serie, Kinderen van moeder Aarde.

In deel twee besluit de Egon, ondanks de twee nooit teruggekeerde boten, nog een poging om Thule te vinden te wagen. Drie jaar na het vertrek van de Badenfelder laat hij vijf grote ‘onzinkbare’ oorlogsschepen, Veroveraar I t/m V, bouwen met aan boord duizend goed getrainde mariniers. Wie ook mee gaat aan boord van Veroveraar I is de hoofdpersoon Kilian Werfel. Kilian is een arme Badense taalkundige, die tot zijn grote verbazing door een regeringscommisaris van de Egon wordt uitgekozen mee te gaan op de ontdekkingsreis als tolk. Hij is blij en trots dat hij mee mag op deze geheime missie, maar al gauw blijkt dat de reis helemaal niet zo’n pretje is.

De Thulenen hebben namelijk, nadat ze de bemanning van de Badenfelder hadden overmeesterd en het schip zelf tot zinken hadden gebracht, plannen opgericht om een mogelijke volgende invasie te voorkomen. De Konega (koningin) van de Thulenen voelt dat er gevaar dreigt en nog veel erger dan de eerste keer. Haar schoondochter Thura patrouieert met haar zeilschip langs de kust om Thule op tijd te kunnen waarschuwen.

Als de matrozen van Veroveraar I het schip in het oog krijgen besluit de kapitein het te volgen. Thura lokt hen in een dichte mist op de rotsen en de ‘onzinkbare’ Veroveraar I zinkt. Heel de bemanning, op twee stokers na, weet te ontkomen. Ook Kilian ontkomt, hij komt op Veroveraar III terecht. Niet lang hierna bereiken de schepen de kust en varen ze de haven van de stad Kulus binnen. De mariniers gaan aan land en bezetten snel twee scholen en een paar huizen, die worden ingericht als hoofdkwartier. Tot de grote verbazing van de Badeners worden ze door de Thuleense bevolking volkomen genegeerd. Ze denken daarom dat de Thulenen maar dom zijn. Wanneer de hoogste leiders van de Badeners echter gaan jagen op een landtong bij de haven worden ze door Thuleense vrouwen met verdovingspistooltjes neergeschoten, uitgekleed, ontwapend en naakt in het bos achtergelaten. Een paar dagen later halen de Thulenen een soortgelijke stunt uit bij het hoofdkwartier; alle mariniers worden verdoofd, uitgekleed, ontwapend en ze krijgen een knalrode strafstempel op hun voorhoofd. De legerleiders zijn woedend; ze zijn niet alleen een hoop wapens, uniformen en munitie kwijtgeraakt, ze zijn ook nog eens heel diep vernederd. Dus besluiten ze vijftig Thuleense mannen te executeren. Als ze dit willen doen worden ze alweer verdoofd en uitgeschakeld.

De aanvoerders zijn nu helemaal razend, ze willen zelfs de hele stad te bombarderen, maar de stad blijkt inmiddels ontruimd te zijn. Dan komt er een verassing: Plotseling staat er een man voor hun neus die zegt één van de matrozen van de Badenfelder te zijn, die drie jaar eerder verdwenen was. Hij vertelt hen alles over Thule en de mislukte reis van de Badenfelder, en hoe de vijftig matrozen van de Badenfelder onder de Thuleense bevolking opgenomen zijn. Hij vertelt ook dat de vrouwen in Thule de leiding hebben. Kilian biedt aan de Konega (koningin) op te zoeken om met haar te onderhandelen over de verovering van het land. Dit gebeurt, maar de Konega weigert op de voorstellen van Kilian in te gaan.

Die nacht raast er een orkaan over Kulus. De Thulenen maken hiervan handig gebruik door met de hulp van dolfijnen en bruinvissen explosieven bij de schroeven van de schepen te plaatsen. Veroveraar II breekt doormidden en zinkt, Veroveraar IV wordt op de rotsen geworpen en Veroveraar V blijkt onherstelbaar beschadigd. De II lijkt nog wel met veel moeite te repareren. Verder zijn er enorm veel doden en het grootste deel van de wapens is naar de zeebodem verdwenen.

De commandant besluit met de overgebleven mariniers naar de hoofdstad van Thule te trekken om deze te veroveren, hij noemt het ‘De Grote Mars Westwaarts’. De matrozen en de Admiraal blijven achter bij de Veroveraar III. De stoet vertrekt maar loopt verscheidene malen vast en moet dan weer terugkeren naar Kulus om vervolgens weer een andere kant op te gaan. De mariniers worden geteisterd door wilde dieren, honger en groepjes afgedwaalde mariniers komen regelmatig niet meer terug.

Wanneer Kilian op een keer wat van het kamp afgedwaald is komt hij Thura, de schoondochter van de Konega, tegen. Ze gebiedt hem de Badense legeraanvoerders opdracht te geven zich over te geven. Zij weigeren natuurlijk en beschuldigen hem zelfs van verraad wegens contact met de vijand. Kilian weet net op tijd de wildernis in te vluchten. Hij wordt door de Thulenen opgevangen. De Badeners trekken verder, op sterven liggende mannen achterlatend. Dan bereiken ze een boerendorp dat voor het eerst niet geëvacueerd is. De inwoners worden allen vermoord, ook de vrouwen en kinderen, en de huizen in brand gestoken. Nadat ze zich hebben vol gestampt met voedsel trekken ze weer verder door een dicht bos.

Thura steekt, tegen alle principes van de Thulenen in, het bos in brand. Het grootste deel van de Badense troepen verbrandt, overlevenden worden opgevangen en opgenomen in de Thuleense gemeenschap.

Niet lang daarna wordt ook Kulus heringenomen, de Thulenen rijden met een voedselkaravaan de stad binnen en de uitgehongerde matrozen geven zich maar al te graag over. Alleen de admiraal berust niet in zijn lot. Hij trekt zich in zijn eentje terug op de Veroveraar III en blaast zichzelf op. De Badeners zijn verslagen.

E. GRONDIGE BESCHRIJVING VAN MIJN LEESERVARINGEN

1. Onderwerp

In veel van Beckmans boeken spelen meisjes, die zich niet laten tegenhouden door de regels van de tijd waarin ze leven, de hoofdrol. In de toekomsttrilogie is Beckman zelfs zo ver gegaan haar ideale wereld te beschrijven waarin vrouwen regeren die de natuur schoonhouden. De liefde voor de natuur is volgens Beckman belangrijker dan geld.

Op zich is dit laatste natuurlijk een veel besproken onderwerp, die manier waarop Thea Beckman het bespreekt is echter wel apart. Natuurlijk had ik er al wel eens over nagedacht dat de manier waarop nu met de natuur omgesprongen wordt in de toekomst wel eens uit de hand zou kunnen lopen; maar dat de hele wereld daardoor zou kunnen kantelen is voor mij wel een geheel nieuwe gedachte. Toch kan ik niet zeggen dat ik echt iets heb geleerd of dat ik ergens anders over ben gaan denken. Ik ga niet op een andere manier om met het milieu en ik ben ook niet overtuigd door Beckman dat het beter is als vrouwen regeren.

Van tevoren wist ik wel dat deze mening van haar in het boek terug zou komen. Wat mij meeviel was de hoeveelheid actie die in het boek te vinden was: in vergelijking met “De kinderen van moeder aarde” kwam er redelijk veel actie in het boek voor. Zo is het stukje in het boek waarin drie van de boten in een storm zinken heel vlot verteld, zeker in vergelijking met Beckmans andere boeken.

Met Thea Beckmans mening in dit boek ben ik het gedeeltelijk wel eens; men moet uiteraard goed met het milieu omgaan en machtsmisbruik is slecht; gedeeltelijk ook niet. Zo ben ik het absoluut niet eens met de mening dat vrouwen beter kunnen regeren dan mannen omdat zij beter met het milieu omgaan, hun macht niet misbruiken en niet van oorlog voeren houden. Er zijn net zo veel mannen die dit vinden, daarentegen zijn ook genoeg vrouwen die wel het milieu schaden, etc. Ik vind dan ook dat ze te veel op deze kant van het onderwerp is ingegaan, hoewel dit in deel 1 van de trilogie nog meer het geval was.

2. Gebeurtenissen

Het verhaal bevat zeker genoeg gebeurtenissen om te blijven boeien; het is een aaneenschakeling van gebeurtenissen en avonturen. De gebeurtenissen komen heel logisch uit elkaar voort, nadat de Thulenen bijvoorbeeld de Badeners een streek geleverd hebben wordt hier logischerwijs op gereageerd. De gebeurtenissen vind ik spannend en verrassend, zo had ik bijvoorbeeld niet van tevoren verwacht dat de Thulenen in een stormnacht de Badense schepen op zouden blazen of later in het boek zomaar het bos in brand zouden steken.

De gebeurtenissen die me aan het denken hebben gezet gaan over hoe de Thulenen (zonder echte wapens) de Badeners weten te verslaan, doordat ze gewoonweg niet overheerst willen worden door mensen die alleen maar uit zijn op macht en geen rekening houden met de natuur. Ze worden hierbij geholpen door dieren die ook bang zijn hun leven en leefgebied te verliezen door de hebzuchtige Badeners.

De gebeurtenis die de meeste indruk op mij heeft gemaakt is de ‘verovering’ van het boerendorp waar de Badeners alle inwoners vermoorden. Ze schieten zonder enige waarschuwing alle boeren, vrouwen en kinderen dood, die gewoon zoals elke dag hun werk deden. In dit stuk van het verhaal wordt ook beschreven hoe kolonel Bratschel, een Badense kolonel, in de kelder van een huis drie kinderen vindt. Hij kan het niet over zijn hart verkrijgen de kinderen te doden en gebaart ze naar het bos te vluchten. Terwijl hij ze nastaart worden ze voor zijn ogen doodgeschoten door andere soldaten. Dit weet Beckman zeer indringend te beschrijven.

3. Personages

De hoofdpersoon, Kilian is een redelijk dappere persoon. Wanneer hij van verraad wordt beschuldigd en gevangen wordt genomen door zijn oude vrienden weet hij ‘s nachts met de hulp van een echte vriend te ontsnappen. Hij vlucht het bos in. De volgende dag wordt hij weer ontdekt door patrouillerende soldaten. Omdat hij niet gedood wil worden door zijn eigen vrienden springt hij van een enorme hoogte naar beneden in een klein beekje. Hij overleeft dit maar op het nippertje. Dit voorbeeld geeft aan dat de hoofdpersoon best wel een held is op wie ik zou willen lijken. Wat ik wel een slechtere eigenschap van hem vind is dat hij veel te snel in de war raakt wanneer hij Thura, de schoondochter van de Konega, tegenkomt. Hij heeft namelijk een oogje op haar, maar ze is al bezet. Hier kan hij maar niet over heen komen, hoewel hij haar maar een paar keer heeft gezien.

Over het algemeen is het in het boek zo dat de Badeners de slechte eigenschappen hebben: Hebzucht, agressie, wellust, etc. De Thulenen daarentegen bezitten de goede eigenschappen: Liefde voor de natuur, vredelievendheid, vriendschap, etc. Het is duidelijk dat Beckman aan de kant van de Thulenen staat, en door haar schrijfwijze komt de lezer daar ook te staan. Natuurlijk zou het prachtig zijn wanneer iedereen zich aan de leefregels van de Thulenen zou houden, maar dat lijkt me niet reëel. Ik heb ongetwijfeld ook een aantal van de slechte eigenschappen van de Badeners in me.

Hoewel het boek over het algemeen heel verrassend is, reageren veel personen heel voorspelbaar. Met name de Badeners; ze reageren heel agressief op alles wat hen aangedaan wordt. Ook de Thulenen zijn redelijk voorspelbaar; ze zullen nooit zomaar iemand doden, wat er ook gebeurt. Thura is wel heel onvoorspelbaar, zeker op het moment dat ze het bos in brand steekt.

Van de meeste personen kom je weinig te weten, alleen van Kilian wordt veel duidelijk. Andere personen zijn vaak simpelweg goed of slecht. Van Christian, de zoon van de Konega, wist ik wel heel veel doordat hij in “Kinderen van Moeder Aarde” de hoofdpersoon was. Ook de Konega zelf en Thura kende ik hier al van.

Met de beslissingen van Kilian ben ik het meestal wel eens; hij besluit onder andere voor de Thulenen op te komen. Ook met de beslissingen van Thura ben ik het eens; ze besluit dat er wel degelijk wat geweld nodig is om de Badeners te stoppen.

4. Opbouw

Alles in het boek hangt met elkaar samen, er is een duidelijk verband. Het verhaal wordt chronologisch verteld, alleen in gesprekken en gedachten zijn af en toe terugblikken. Door deze chronologische volgorde is het boek niet zo ingewikkeld. Omdat het verhaal een voortgaand geheel beschrijft is deze bouw zeer geschikt voor het beschrijven van de gebeurtenissen met betrekking tot het onderwerp.

Het boek heeft een gesloten einde; de Badeners zijn verslagen, de admiraal pleegt zelfmoord en de Badeners worden opgenomen in de Thuleense gemeenschap. Hoewel het boek het middelste deel van een trilogie is, is het goed apart te lezen. Het is een afgesloten verhaal over het leven van Kilian.

5. Taalgebruik

Zelf vind ik het boek goed te lezen, hoewel ik me voor kan stellen dat er personen zijn die moeite hebben met het taalgebruik dat af en toe bestaat uit leger- en zeevaartuitdrukkingen.

Het verhaal wordt meestal in de directe rede verteld. Personen en omgeving worden zo beschreven dat je weet hoe ze er uit zien, vooral de stad Kulus wordt bij aankomst van de vloot redelijk uitgebreid beschreven. Toch is dit niet storend, zeker niet in vergelijking met Beckmans andere boeken waar vaak echt te veel langdradige beschrijvingen van de omgeving inzitten. Gevoelens worden niet echt uitgebreid beschreven, alleen de gevoelens van Kilian voor Thura nog wel. Al met al vind ik de verhoudingen goed. Ook het taalgebruik past goed bij de personages en het onderwerp.

• De Doge Ring Van Venetië
• Saarjte Tadema
• Saartje Tadema
• Het Gulde Vlies Van Thule
• De Kinderen Van Moeder Aarde