Boekverslag : Tessa De Loo - De Tweeling : Roman
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3084 woorden.


Zakelijke gegevens


Auteur: Tessa de Loo

Titel: ‘De tweeling’, De Arbeiderspers, Amsterdam - Antwerpen, 1993-1, 435 blz. ( eerste druk 1993, Amsterdam).

Genre: Het boek is een psychologische (oorlogs-)roman, maar kan ook een ontwikkelingsroman worden genoemd omdat de tweeling aan elkaar de ontwikkelingen in hun leven vertellen.

Eerste reactie


Ik vond het boek een heel ontroerend boek. Je ziet aan het begin heel duidelijk dat Lotte een afkeer heet van Anna na wat er in haar leven is gebeurd. Dat zie je in de loop van het verhaal veranderen. Aan het einde van het verhaal hebben ze zelfs beide begrip voor elkaar, en zijn ze dan ook dankbaar dat ze elkaar weer mochten ontmoeten. Het was dan ook erg zielig dat Anna aan het einde van het verhaal toch nog zo plotseling overleed. Ik heb dit boek eigenlijk gekozen omdat mijn moeder het mij aanraadde. Omdat het ook verfilmd was kreeg het boek natuurlijk de laatste tijd in ieder geval al wat meer aandacht. En ik vind dan dat je zo een boek wel gelezen moet hebben.

Samenvatting


Lotte en Anna zijn tweelingzussen, maar al sinds hun zesde zijn ze niet meer bij elkaar. Ze ontmoeten elkaar in het begin van het boek in het thermale instituut in Spa tijdens een kuur. Ze leiden beide aan dezelfde ziekte, artrose. Eerst wil Lotte niets van Anna weten, omdat Lotte het Anna kwalijk neemt dat ze medelijden met zichzelf heeft vanwege de tweede wereldoorlog, maar wanneer ze de ervaringen van de oorlog en hun verder leven met elkaar delen verandert dat.



Toen ze zes jaar waren overleed hun vader. Hun moeder was al eerder overleden. Ze werden van elkaar gescheiden. Anna moest mee naar Duitsland, zodat ze daar kon werken. En Lotte, die toen al ziek was, ging in Nederland wonen.



Het verhaal van Anna speelt zich af in Duitsland in de periode in en rond de tweede wereldoorlog.

Anna werd meegenomen door haar grootvader, die in het Teutogerwald woonde. Zij groeide op in een primitief boers en katholiek klimaat. Haar grootvader overleed echter al snel. Zij werd toen opgevoed door haar oom en tante, maar die mishandelden haar . Een jonge pastoor ontfermt zich dan over haar en zorgt ervoor dat ze door de kinderbescherming wordt opgevangen. Later wordt ze in een nonnenschool geplaatst. Na deze school ging zij werken bij Frau Stolz. Zij was echter niet tevreden over Anna en gaf haar veel commentaar. Anna deed wel erg haar best en kon het commentaar niet meer aanhoren en vertrok daarom.

Ze kon gaan werken bij Frau von Garlitz. Terwijl ze daar werkte ontmoette ze Martin Grosalie. Ze trouwde met hem, maar hij moest in het leger, want de tweede wereldoorlog was toen al uitgebroken. Anna zag hem daardoor maar heel weinig. Op een dag schreef hij dat ze ontslag moest nemen bij Frau von Garlitz en dat ze naar hun huis in Wenen moest gaan. Daar was het veiliger.

Ze nam ontslag en ging naar Wenen. Ze kreeg toen te horen dat Martin was overleden. Martin wilde graag dat ze, als hij dood was, in een Lazaret als rode kruis zuster ging werken. Dat deed ze, maar ze werd daar helemaal overwerkt. Er waren namelijk heel erg veel gewonde soldaten die aan het front gewond waren geraakt.

Toen de oorlog voorbij was, kwam ze via Ilsa (een andere zuster bij het Rode Kruis) in contact met een vrouw waar ze kon gaan werken, maar die vrouw vond dat Anna ‘te goed’ was om de vieze klusjes die ze voor haar had op te knappen en ze wist nog wel een adres bij een gepensioneerde lerares. De lerares vond dat ze voor een beroep moest gaan leren wat ze leuk vond, dus ze ging een opleiding volgen om bij de kinderbescherming te kunnen werken.



Het verhaal van Lotte speelt zich af in Nederland, uiteraard ook in en rond de tijd van de Tweede Wereldoorlog, zij waren immers tweeling.

Lotte werd geadopteerd door een Nederlands gezin, waar de vader overduidelijk de baas was. Ze bracht de tijd door met zingen voor de radio. Zij had nog drie zusjes.

Ze verlangde er erg naar om Anna terug te vinden en ze schreef haar ook vaak, maar ze kreeg nooit brieven terug. Net voor de oorlog besloot ze haar op te zoeken. Anna werkte toen bij Frau von Garlitz en ze had het erg druk. Ze had eigelijk geen tijd voor Lotte en ze waren nogal van elkaar vervreemd. Vlak voor de oorlog kreeg Lotte een vriend, maar hij werd opgepakt bij een razzia en ze heeft hem nooit meer terug gezien.

In de oorlog nam hun gezin onderduikers op. In die tijd werd ook Lotte’s moeder heel ziek. Haar vader was voor de oorlog ook al heel ziek geweest, maar hij had het overleefd. Haar moeder werd gelukkig ook weer beter. Nog voor het einde van de oorlog trouwde Anna met Ernst Goudriaan, een van de onderduikers.



Lotte en Anna vertellen elkaar uitgebreid overal de dingen die ze hebben meegemaakt in hun leven. In het begin kon Lotte niet begrijpen en geloven dat gewone Duitsers ook onder de oorlog te lijden hadden. In de laatste week van de kuur overlijdt Anna in een bad met veenturf en toen beseft Lotte hoeveel ze in die paar weken weer van Anna was gaan houden.

De schrijfstijl


De manier van schrijven van Tessa de Loo is heel duidelijk. Ze kan bondig en helder schrijven. Het is niet dat je je bij elke zin af moet vragen wat de diepere betekenis kan zijn. Ze gebruikt wel regelmatig Duitse en Franse woorden in haar boek. Dat vond ik persoonlijk niet storend, omdat ik die talen in deze mate ook kan lezen. Verder is er veel afwisseling tussen de lengtes van de zinnen. Ook komen er veel dialogen voor in het boek.

De ruimte


De gebeurtenissen in het boek spelen zich voornamelijk af in en rondom Spa en in Keulen.

Het verhaal van Lotte over haar verleden speelt zich vooral af in haar huis in Holland. Zij kwam daar immers al wonen toen zij 6 was.

De verhalen over Anna’s ervaringen spelen zich in een grotere ruimte af; vanuit de stad Keulen komt zij op het platteland terecht. Door haar werk bij de familie Von Garlitz kan zij in Duitsland reizen, maar ook naar Oostenrijk. O.a. ook maar Wenen natuurlijk waar zij heen ging voor haar geliefde.



Het verhaal is Chronologisch geschreven. De ervaringen van Anna en Lotte worden beiden Chronologisch verteld, maar ook de tijd die er voorbij gaat wanneer ze in Spa zijn. Uiteraard komen er wel vele flashbacks in voor. Eigenlijk bestaat het boek uit bijna alleen maar flashbacks. Het verhaal zelf speelt zich dus eigenlijk af in de jaren ’90 wanneer zij elkaar ontmoeten in Spa. Er wordt steeds overgeschakeld van nu naar verleden. In het heden bediscussiëren zij dan wat één van de twee net heeft verteld.

Het boek heeft een gesloten einde. Anna overlijdt, en ze kunnen dus niet nóg meer vertellen over het verleden. Je kunt het uiteraard ook juist als een open einde zien om te kijken of Lotte nog openstaat voor ook verdere familie van Anna. Maar het verhaal tussen de twee zussen zelf houdt hier op.

De verhaalfiguren.


Er komen twee hoofdpersonen voor in het boek. Het zijn de twee ( tweeling) zussen Anna en Lotte.

Anna, woonde vanaf haar zesde in Duitsland. Ze is 76 jaar en lijdt aan Artrose. Ze is een intelligente vrouw met een goed geheugen. Zij wil graag Lotte leren kennen en alles aan haar kwijt wat haar dwars zit, zolang het nog kan. Zij geeft ook niet op wanneer Lotte laat blijken dat ze liever niets te maken heeft met haar. Daaraan kun je zien dat Anna een doorzetter is. Anna is een round character. Je ziet namelijk dat je steeds meer van haar, en haar karakter, te weten komt in de loop van het verhaal.

Lotte, ook 76 jaar woont al heel haar leven in Nederland. Zij is heel muzikaal en heeft een heel mooie stem. Ook zij lijdt aan artrose. Ze is een erg nuchtere vrouw, maar kan echter niet nuchter zijn wanneer het om het feit gaat dat ook Duitsers hebben geleden onder de tweede wereld oorlog. Ze is dan ook erg afstandelijk tegen Anna. Ook zij is een round character, al is komt dat bij Anna meer naar voren.

Enkele bijpersonen zijn:


Johan Bamberg, is de vader van Lotte en Anna die, hoewel hij ziek is, altijd voor zijn kinderen opkomt. Hij voedt zijn kinderen goed op en ze hebben veel respect voor hem. Hij sterft als Anna en Lotte zes jaar zijn.

Martin Grosalie, Hij is een Oostenrijkse soldaat. Hij trouwt met Anna. Ook hij komt in de oorlog om.

Ernst Goudriaan, is een ondergedoken vioolbouwer, hij trouwt met Lotte. Zij krijgen later ook samen kinderen.

David, is Lotte’s joodse verloofde die wordt opgepakt bij een razzia en zij nooit meer terug ziet.

De stiefouders van Lotte, waar de vader duidelijk de baas is. Ze zijn beide erg muzikaal aangelegd. En de moeder is erg lief en zorgzaam voor Lotte. De vader van Lotte is in de oorlog erg egoïstisch. Lotte betrapt hem een keer wanneer hij in zijn eentje overvloedig voedsel eet, terwijl er voor het gehele gezin te weinig is.

De stiefouders van Anna, ook wel haar oom en tante. Haar stiefmoeder is niet erg geliefd omdat zij erg lui is en graag Anna het werk op de boerderij laat doen. Haar stiefvader maakt een sullige indruk doordat hij altijd doet wat er door zijn vrouw wordt gezegd.

De situaties


Het verhaal bestaat uit drie grote delen: het Interbellum, Oorlog en Vrede. Deze drie hoofdstukken geven de tijd aan waarin het verhaal zich afspeelt. Deze drie delen zijn gescheiden door de tijd waarin het afspeelt. Verder lopen er nog drie lijnen door het hele verhaal heen. Het verblijf van Lotte en Anna in Spa, waar eigenlijk steeds wordt bediscussieerd wat er zich heeft afgespeeld in het verleden van de beide zussen. De andere lijnen bestaan uit het levensverhaal van Anna en van Lotte.

De vertelwijze


Het verhaal is geschreven in een ikperspectief. Het is alleen niet het hele boek dezelfde ‘ik’. De ene keer wordt het verhaal vanuit Anna beschreven en de andere keer vanuit Lotte. Dit vond ik zelf erg leuk omdat je zo ook kon zien hoe ze beide alles ervaren hadden.

Thema


De tweeling kan elkaar niet bereiken doordat ze zo uit elkaar gegroeid zijn. Vooral omdat er een vrij zwart-wit beeld wordt geschapen bij Lotte van de Duitsers. Op zich natuurlijk begrijpelijk omdat zij door de oorlog dierbare mensen is verloren, maar er moet ook verzoening en vergeving mogelijk zijn. De schrijfster lijkt ook Nederland en Duitsland te zien als een tweeling die aan verzoening toe is. Het boek heeft als titel ‘de Tweeling’. Dit heeft natuurlijk verband met het thema. Diezelfde tweeling staat namelijk centraal in het boek. Maar zoals ik al zei kun je ook Duitsland en Nederland als ‘de tweeling’ zien. In het boek is duidelijk geprobeerd om een beeld te creëren van de gevolgen die de oorlog voor de Duitsers had. Dat het niet direct zo was dat alle mensen die in Duitsland woonden ook echt achter de oorlog stonden. Dit is getracht door het verdriet van Anna weer te geven wat zij heeft gehad in de tijd van de oorlog. Zo geeft Anna eigenlijk de Duitse ‘slachtoffers’ weer en Lotte de Nederlandse.

De belangrijkste motieven in het boek zijn onder andere verzoening en vergeving. De schrijfster probeert te laten zien dat het verleden, het verleden is. En dat niet iedereen schuldig is aan een feit wat geschied is. Hier zie je dat Lotte het Anna eerst kwalijk neemt dat zij Duits is en Duits spreekt. Na een lang gesprek krijgt zelfs Lotte begrip voor het verhaal van Anna. Dit is echter wel veel te laat omdat Anna dan al is overleden. Zo zie je dat het geen zin heeft om iemand zijn leven lang iets te verwijten. Achteraf krijg je daar waarschijnlijk toch spijt van.

Hiermee heb ik het motief ‘schuld’ ook gelijk genoemd. Lotte wil in dit boek de schuld van al het verkeerde in de WO2 bij Anna leggen.

Ook het begrip \'dood\' komt veel terug in het boek. Eerst gaat hun moeder dood, daarna hun vader. Ook een vriend van Lotte en beide mannen van Lotte én Anna overlijden. En tot slot overlijdt ook Anna nog.

Het boek heeft ook een motto: “Die Welt ist weit, die Welt ist schön, wer weiss ob wir uns wiedersehen.” Dit heeft natuurlijk verband met de tweeling in het boek. De wereld kan dan nog zo groot zijn, je blíjft elkaar tegenkomen en je zult elkaar moeten accepteren.

Plaats in de literatuurgeschiedenis


Tessa de Loo is niet de echte naam van de schrijfster van dit boek. Haar echte naam is Tineke Duyvené de Wit. Zij werd geboren op 15 oktober 1946 in Bussum. Haar pseudoniem komt van de Texelse naam van haar grootmoeder. Zij gaat na haar eindexamen Nederlands studeren in Utrecht. Ze trouwt op 20-jarige leeftijd en krijg op haar 25e een zoon, Joris. Ze verhuist van de stad naar de achterhoek waar ze werkzaam is al lerares. Ze pakt eerst haar studie weer op, maar besluit toch om te gaan schrijven. Nadat ze is gescheiden in 1980 verhuist zij naar Pieterburen in Groningen, in 1984 vertrekt zij naar Portugal. Daar schrijft ze, zoals zij het zelf noemt, ‘nieuw werk’. Haar eerste boek is klaar in 1983 en heet ‘de meisjes van de suikerfabriek’ daar worden 46000 exemplaren van verkocht en zij krijgt daarvoor verschillende prijzen. In de jaren daarna schrijft zij ook nog ‘meander’, ‘Het rookoffer’ en ‘Isabelle’. Deze boeken zijn niet zo een groot succes als haar eerste boek. De tweeling, de roman die in 1993 verschijnt, is dat echter wel. Binnen een jaar worden er meer dan 130.000 exemplaren verkocht. Zij ontvangt hiervoor de Publieksprijs en de internationale ‘Otto von der Gablentz-prijs’. Uit deze prijs blijkt al dat het een plaats inneemt in de ‘echte literatuur’. Er wordt namelijk getracht in dit boek, om de afstand tussen het Duitse en Nederlandse volk wat te verkleinen. En de ‘haat’ die er bestaan wat te verminderen door ook een andere kant te laten zien. Je kunt het boek plaatsen in de Moderne Nederlandse Literatuur.

Beoordeling


Het boek ‘de tweeling’ zorgt er eigenlijk voor dat ik mij verbaas over de haat die er bestaat tussen de Nederlanders en de Duitsers. Zelf heb ik ook een zus en wanneer ik kijk naar dit verhaal zie je duidelijk dat er een soort van haat ontstaat door een externe factor, de tweede wereldoorlog. Wanneer ik mij dan voorstel dat mij hetzelfde zou overkomen, kan ik me niet voorstellen dat ik door wat andere mensen denken en doen, haatgevoelens zou krijgen voor mijn zus. Dat je het er moeilijk mee hebt is natuurlijk wel te begrijpen, omdat zoals ik ook al eerder heb genoemd, Lotte er wel dierbare mensen door heeft verloren. Maar ik persoonlijk vind dat je dan wel redelijk moet zijn, en moet kunnen inzien dat niet Anna het is die duizenden mensen heeft vermoord. Of ervoor heeft gezorgd dat miljoenen Joden omkwam in de concentratiekampen. Hierdoor krijg je eigenlijk direct een sympathie voor Anna. Zij wordt door Lotte gezien als ‘de kwade zus’, en dat is voor mijn gevoel helemaal niet eerlijk. Ik vind dan ook het karakter van Anna heel mooi, dat ze koste wat het kost duidelijk wil krijgen voor Lotte dat niet zij het is die de oorlog en de mensen die daarbij omgekomen zijn, op haar geweten heeft. Ik herken daar wel een stukje van mijzelf in. Ik heb ook sterkt het gevoel dat ik alles wat ik doe en wat ik zeg voor mijzelf en voor anderen moet kunnen beargumenteren. Daar heb ik dan ook sterk de drang toe.

Ik vind het wel een heel mooi verhaal, zeker omdat aan het einde van het verhaal Lotte toch tot inkeer komt. Dat zij er dan achter komt hoeveel ze eigenlijk nog geeft, of opnieuw is gaan geven om haar zus Anna. Daarin komt naar voren dat in elk mens een goede kant zit. In het geval van Lotte in dit verhaal het bereidt zijn tot het vergeven van Lotte. Al hoeft Lotte eigenlijk nergens vergeven voor te worden, vind ik. Maar wel het begrip wat Lotte op moet brengen voor alle dingen die Anna heeft gedaan.

Dat de schrijfster een boek schrijft over de eigenlijk nog steeds voortdurende strijd van verwijt tussen de Nederlanders en de Duitsers vind ik heel goed. Het is gewoon absoluut niet redelijk dat er mensen zijn die in Duitsland wonen er nu nog voor aangekeken worden voor wat hun opa’s bijvoorbeeld hebben gedaan. Aan de andere kant vind ik ook dat de schrijfster goed laat zien hoe de Nederlandse mensen aan die gevoelens komen. Zodat er ook vanaf de andere kant enigszins begrip wordt getoond. Ik vind dat ze de balans daartussen goed heeft gevonden in het boek.

Het verhaal op zich zou goed gebeurd kunnen zijn. Al is het voor mij onwaarschijnlijk, zoals ik al zei, dat twee zussen elkaar gaan verwijten voor wat een overheid en zo heeft uitgevoerd. Daar kan ik niet helemaal bij. Dat het in die tijd mogelijk is dat een tweeling zo uit elkaar wordt gehaald, zou kunnen. Maar ik denk dat als je dat in deze tijd zou plaatsen dat niet meer mogelijk zou zijn. Dan zou er in ieder geval een rechtszaak aangespannen worden, zodat de tweeling bij elkaar zouden kunnen blijven.

De opbouw van het verhaal is soms een klein beetje verwarrend omdat ze vaak van het ene naar het andere schakelen. Dat maakt het ook juist wel boeiend omdat er veel afwisseling is. Het is dus absoluut geen saai verhaal. En wanneer je al een poosje in het boek aan het leven bent merk je ook wel hoe de opbouw van het verhaal is. Dan wordt het wat makkelijker.

Ik ben absoluut blij dat ik het boek heb gelezen. Toen ik er aan begon dacht ik namelijk wel dat het ‘stug’ zou worden omdat het zo een dik boek is. Maar dat is absoluut niet zo. Ik heb na het lezen van het boek ook de film gezien. Je ziet veel overeenkomsten, maar je ziet toch ook wel dat veel dingen in de film zijn weg gelaten of iets zijn verdraait.

Maar het is een absolute aanrader!
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen