Boekverslag : Maarten 't Hart - De Jacobsladder
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2982 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2982 woorden.
Leeservaringsverslag De Jacobsladder
Primaire gegevens
Auteur: Maarten ‘t Hart
Titel: De Jacobsladder
Verschenen in: 1986
Aantal blz.: 224
Leestijd: 5 uur
Uitgelezen op: 30 december 2003
Verantwoording van de keuze
In de Nederlandse lessen hadden wij al een tekst gelezen van Maarten ‘t Hart en deze sprak mij aan (‘Handel‘ uit ‘Het vrome volk‘). Ik vond dat hij makkelijk weg las en ik zat kwa humor op een lijn met Maarten ‘t Hart. Toen ik in de schoolbibliotheek stond zag ik de Jacobsladder staan. Ik had nog nooit gehoord van deze titel maar omdat hij van Maarten ‘t Hart was nam ik hem mee naar de balie.
Verwachtingen vooraf
(Dit heb ik opgeschreven voordat ik het boek daadwerkelijk begon te lezen)
Ik denk dat ik me in kan leven in de hoofdpersoon. Waarschijnlijk is het een verhaal dat te maken heeft met ‘t Harts eigen leven. Ik verwacht weer sarcastische humor zoals in “Handel”. Het boek lijkt me niet zo spannend maar je wilt toch wel blijven lezen, dus een meeslepende roman. Ik denk dat het verhaal ontroerende momenten zal kennen. De schrijfstijl van de auteur is goed te begrijpen en origineel. Het leest dus makkelijk weg. Deze manier van schrijven zal ongetwijfeld ook in de Jacobsladder zitten. Ik heb geen flauw benul waar de tekst precies over zal gaan omdat de flaptekst is weggevallen en ik niet weet wat een ‘jacobsladder‘ is.
Eerste reactie achteraf
Mooi boek. Ik miste toch wel een beetje de humor die wel in ‘Handel‘ zit. Het verhaal was wel meeslepend en ik kon me goed inleven in de hoofdpersoon. Ik denk niet dat dit verhaal realistisch is. De verschillen tussen de kerken worden bijvoorbeeld erg overdreven weergegeven. Het verhaal is wel erg origineel want er gebeuren veel onverwachte dingen, zoals het einde.
Samenvatting van de inhoud
Adriaan Vroklage wordt door zijn moeder naar een tante gestuurd om melk en eieren te halen. Daar ontmoet hij een ver nichtje, Klaske. Hij is verliefd op haar. Als hij ’s avonds thuis komt, krijgt hij te horen dat iedereen denkt dat hij ’s middags dodelijk verongelukt was. Later blijkt dat het een andere jongen is geweest die in het water was gevallen. Het was Jan Ruygveen. Adriaan krijgt een heel erg schuldgevoel. Hij voelt zich verantwoordelijk voor Jans dood. Hij besluit om een boetedoening te doen. Hij sluit vriendschap met Jans broer Anton. Anton komt uit een streng gezin. Zijn vader gelooft dat er geen genade in de kerk gepreekt mag worden. Thuis mogen ze niks. Niet schaken, fotograferen. Adriaan komt vaak bij Anton. Ook gaat hij verschillende malen met hem naar de kerk.
Adriaans vader is koster in de gereformeerde kerk. In die kerk komt er een nieuwe dominee. Hij heeft rare gewoontes. Hierop wordt in de kerk explosief gereageerd. Een deel is tegen, en een deel voor de nieuwe dominee. Er ontstaat een kerkscheuring. Omdat Antons vader ook de oude dominee gesteund heeft, moet hij de kerk uit. Dit betekent ook dat hij zijn baan als koster kwijtraakt.
Dhr. Ruygveen scheidt zich af van zijn gemeente en sticht een nieuw kerkgenootschap.
Adriaan gaat naar de LTS. Hij heeft al veel minder contact met Anton. Hij ontdekt dat Anton condooms gebruikt. Als hij erachter komt dat Anton met zijn broer Job op hun zus Hendrikje ‘oefenen’, schrikt Adriaan heel erg. Dit leidt tot het einde van het continue contact tussen Adriaan (de jongen die door zijn boetedoening een sterk gevoel voor goed en fout heeft en niet meedoet met zijn leeftijdgenoten) en Anton.
Adriaan gaat werken als universeel- slijper. Dit werk vindt hij niets aan. Omdat hij bijna geen vrienden heeft (boetedoening) gaat hij vaak op zijn racefiets erop uit.
Op een gegeven moment hoort hij van Anton dat Hendrikje weg is gelopen. Dit komt door haar vader. Ze wordt prostituee in Delft. Anton vraagt aan Adriaan of hij eens naar Delft wil fietsen om te kijken hoe het met Hendrikje gaat. Als hij daar dan arriveert, schrikt hij zich kapot. Hij vertelt aan Anton wat hij gezien heeft, onder voorwaarde dat hij het niet tegen Job zou zeggen, die het met het vertrek van Hendrikje erg moeilijk had. Dit doet Anton wel, wat als gevolg heeft dat Job zich verhangt.
In de fabriek waar Adriaan werkt, gaat er wat fout. Een medewerker komt hierbij om het leven. Men zegt dat Adriaan de oorzaak van deze fout is.
Omdat hij dit werk helemaal zat is, gaat hij bij de marine. Hij komt alleen in aanmerking met het beroep ‘wasser’. Hij maakt een lange zeereis. Hij vormt een contrast met de andere zeelui. Adriaan doet niet mee aan verschillende volgens Adriaan niet-geoorloofde bezigheden, terwijl de anderen hier volop van genieten.
Adriaan ontmoet op de boot sergeant-majoor Terwal. Deze is erg trots op de wapens die het schip bezit. Als hij dit aan Adriaan vertelt, vraagt Adriaan, die het nut en het plezier van alle dingen in de wereld niet ziet: “Hoe kunt u nou trots zijn op een wapen?”. Kort daarna pleegt Terwal zelfmoord, door over boord te springen.
Als ze weer in Nederland aankomen, staat zijn familie en Anton op de kant te wachten.
Kort daarna komt hij tijdens een fietstocht een meisje tegen, dat hem helemaal niet kent. Het is Klaske. Adriaan gaat bij haar in het gekkenhuis werken. Ze worden verliefd op elkaar. Alleen Adriaan mag van zichzelf dit niet laten merken. Dit komt niet overeen met zijn levenswijze (boetedoening).
In het huis komt hij de vader van Anton tegen. Dhr. Ruygveen is helemaal gek geworden. Zijn vrouw is aan een ziekte gestorven en Anton wil naar het buitenland. Dit kan Ruygveen allemaal niet aan. Ruygveen wil steeds met Adriaan over zijn gezin praten. Op een gegeven moment zegt hij dat Jan niet zomaar in het water was gevallen, maar dat hij zelfmoord had en daarom gepleegd had. Jan had een brief achtergelaten, waarin hij schreef dat hij geen vrienden zo verdrietig was. Als Rugveen dit verteld, wordt Adriaan getroffen (“Leerjongetje”, zei Ruygveen geschrokken, “wat is het, het lijkt wel of de nepen door je hart gaan.”). Hij is dus helemaal niet schuldig aan het feit dat Jan in het water gevallen was! Zijn boetedoening is dus helemaal voor niets geweest!
Bron: http://huiswerk.scholieren.com/uittreksels/verslag.php?verslagid=6216
Persoonlijke beoordeling
Hoewel het onderwerp mij niet aanspreekt omdat ik zelf niks te maken heb met kerkscheuringen of boetedoening vond ik het toch een interessant boek. Ik denk er af en toe over na hoe mijn leven er uit zou zien als mijn ouders (streng) gelovig zouden zijn geweest. Het lijkt mij geen pretje als je steeds met God wordt geconfronteerd. (‘Ja, maar daar ben ik nou juist zo bang voor, ‘ zei haar moeder, ‘en je weet best dat dat niet mag, ‘ ‘t zijn toch de machten die over ons gesteld zijn en van God verordineerd zijn.‘)
De gebeurtenissen stonden zeg maar in dienst van de hoofdpersoon. Het ging om Adriaan. Er kwamen genoeg gebeurtenissen voor om de boel levendig te houden. De gebeurtenissen in het boek zijn niet echt schokkend. Alleen het einde raakte mij wel. Het verhaal is niet echt geloofwaardig. De verschillen tussen de kerken worden bijvoorbeeld erg overdreven weergegeven.
Ik kon me goed inleven in de hoofdpersoon omdat ik bepaalde eigenschappen van de hoofdpersoon in mezelf herkende (ik had op de basisschool ook een ‘onbereikbare‘ liefde omdat ik niets durfde te zeggen ^^). Als ik iets aan de personen in het boek zou mogen veranderen had ik Klasse vaker laten terugkeren omdat zij zorgde voor momenten die mij een goed gevoel gaven.
De Jacobsladder is goed opgebouwd. Aan het begin en eind hemel en tussendoor boetedoening, zo is de Bijbel ook opgebouwd. De afloop was heel goed. Als blijkt dat Adriaan voor niets boete heeft gedaan raakt dat je wel. Het is eigenlijk onbevredigend.
De auteur heeft leuk taalgebruik. Hij beschrijft boeiende dialogen waarin geestigheid
verwerkt is. Ook worden veel bijbelse spreuken aangehaald die voor het boek erg belangrijk
zijn, maar waarvoor een toch nog redelijke grote bijbelkennis vereist is. De stijl is erg
goed, je ziet echt in wat voor omgeving Adriaan zich bevindt. (‘God ging in winterslaap. Op Rozenburg zwegen de klinkhamers. Vorstverlet. De heiblokken stonden bewegingloos in de bladstille vrieskou. De kerkeraad hield zich warm met verhitte discussies. Beschuldigingen klonken luider door de muur heen dan gebeden.‘)
Genre
Het is een psychologische roman.
Tijd en ruimte
Tijd
Het verhaal speelt zich vermoedelijk af in de jaren ’60. Dit denk ik omdat de opa van Adriaan zegt dat hij al twee scheuringen (in de gereformeerde kerk) heeft meegemaakt. Een in 1944 en een in 1926. En Adriaan (ongeveer 12 jaar) heeft deze scheuringen niet meegemaakt. Ook weet ik dat in 1967 de volgende afscheiding in de Gereformeerde Kerk heeft plaatsgevonden, dus zal het verhaal zich rond 1960 hebben afgespeeld.
Het boek neemt ongeveer 10 jaar in beslag.
- in het begin is Adriaan 11 jaar
- op de LTS is hij tot zijn 16e jaar (de oudsten waren 16 jaar)
- daarna gaat hij werken, dit doet hij toch wel 2 jaar
- na gekeurd te zijn voor de marine gaat hij 9 weken op reis
- dan is hij 1 week in Den Helder
- Daarna gaat hij een jaar varen
- Als hij thuis komt worden er nog ongeveer 5 maanden beschreven
Het verhaal wordt chronologisch verteld.
De verteltijd is 6/7 uur denk (de leestijd is 5 uur maar ik lees snel!).
Het boek heeft een inleiding. Het leven van Adriaan lijkt op het moment dat het boek begint ook te beginnen. Zijn leven krijgt een wending. Hij gaat een treurige tijd tegemoet.
Het boek heeft een gesloten einde.
Plaats
Het verhaal speelt zich vooral in Maassluis af. Het is een dorp waar de sociale controle optimaal is. De kerken overheersen de samenleving. Iedereen praat erover. De ruimtes waar Adriaan als hoofdpersoon voorkomt zijn best verschillend. In de klas op de basisschool doen zich enkele situaties voor. In Rozenburg, de plaats waar Klaske woont (later weggevaagd door industrieën), komt Adriaan in het begin van het boek om eieren te halen. Ook is de plaats aan de waterkant erg van belang, want daar stierf Jan Ruygveen. De kamer van Adriaan is ook een betrekkelijk belangrijke ruimte. Hier luisterde Adriaan de gesprekken die in de kerkenraadkamer gevoerd werden af. De boot, waarmee Adriaan en zijn opa gaan varen, terwijl gesprekken voeren.
Van minder belang is de werkplaats op de LTS. Hier komt Adriaan achter het merkwaardig gedrag van Anton. De werkplaats waar Adriaan later als slijper werkt, waar ook iemand om het leven komt. Het bordeel waar Hendrikje staat in Delft. Deze situatie heeft ook veel invloed op Adriaan en anderen gehad. Natuurlijk moet ook het marineschip genoemd worden, waar Adriaan als wasser werkt. Het verhaal eindigt in het huis waar hij werkt met Klaske. Hier komt hij Ruygveen weer tegen.
De klimatologische omstandigheden verschillen omdat de auteur een langere periode beschrijft.
Vertelperspectief
Je hebt te maken met een ik-verteller: “Ja.” zei ik bitter, “alles gaat gewoon door.”
De ik-figuur verteld alles in de verleden tijd.
“Achter de gerst dook de kruising op. Maar er was geen zandpad. Er liepen alleen maar twee diepe zanderige gleuven het land in waartussen weegbree en zuring en fluitekruid groeiden.”
Spanningsverloop
De spanning in het boek kun je het best beschrijven door middel van verschillende kleine en een grote boog. De grote boog symboliseert of Adriaan het zichzelf uiteindelijk zal vergeven. De verschillende kleine zijn bijvoorbeeld hoe Hendrikje het zal vergaan, of Klaske nog terugkomt, of zijn vader koster blijft en of zijn grootvader zal hertrouwen of niet.
Thema en motieven
Thema:
Schuld en boete
De zin van het leven
De verhouding tussen hemel en aarde
Motieven
‘Het sterven‘ (drang tot boete doening): In Adriaans omgeving gaan vele mensen dood. Hij geeft zichzelf de schuld daarvan, ook al heeft hij helemaal geen schuld. Ook de droom die Adriaan krijgt na afloop van sterfgevallen hoort bij dit motief.
‘De hemel‘: De hemel is het paradijs, waarin Adriaan twee keer komt (aan het begin en einde van het boek). Ook gaat het om de manier hoe je er kunt komen, Ruygveen en grootvader geven beide verschillende denkbeelden.
‘De verschillen binnen het geloof‘: In het boek komen vaak de splitsingen binnen
de Calvinistische kerken ter sprake.
Er zijn verschillende ideeën in dit boek. Ze gaan vooral over hoe het leven te leven.
De grootvader zegt dat je alles moet accepteren zoals het komt en erom moet lachen. De
oude Ruygveen zegt echter dat je volgens de bijbel moet leven en dat van tevoren vaststaat of je in de hemel komt. Deze twee staan haaks op elkaar en uit het eind van het boek lijkt het alsof ‘t Hart de oude Ruygveen gelijk geeft (dit kan ook zo lijken omdat dit ‘t Harts eigen opvoeding lijkt).
Beschrijving van de personages
Adriaan Vroklage
Dit is de hoofdpersoon. Hij is een rustige jongen die niet veel vrienden heeft. Nadat Jan Ruygveen verdrinkt, voelt Adriaan zich schuldig aan zijn dood. Hij besluit als boetedoening een treurig leven te gaan leiden. Hij doet niet mee aan de dingen die voor jonge jongens normaal zijn. Later ziet hij zelfs niet meer de leuke dingen van het leven. Zijn moeite met de maatschappij vergeet hij als hij gaat fietsen. Hij moet dan zijn aandacht volledig bij het stuur houden.
Adriaan raakt bevriend met Anton, de broer van Jan. Hij voelt er zich verplicht toe om toch nog iets voor zijn schuld te kunnen boeten. Met Anton schaakt hij veel. Dit doen ze zonder bord, omdat ze bij Antons vader geen spellen mogen doen. Op een gegeven moment wordt Anton beter dan Adriaan.
Met zijn opa praat hij ook veel. Hij gaat naar hem toe om over de maatschappelijke en kerkelijke problemen te praten.
Anton Ruygveen
Anton is een stille, stroeve, norse jongen. Dit staat in het begin van het boek. Adriaan kent hem dan nog niet. Anton heeft ook weinig vrienden. Net als zijn broers en zussen. Dit komt omdat ze niks van thuis mogen. Adriaan krijgt na enige moeite te doen, contact met hem. Anton vertelt hem dan, dat hij wel snel geen vriend van hem zal zijn, omdat het altijd met nieuwe vrienden zo gegaan was. Doordat zijn vader altijd zo apart tegen zijn nieuwe vrienden doet, verliest hij ze meestal snel.
Op de LTS gaat Anton zich heel anders gedragen. Hij zegt weinig tegen Adriaan en doet verdachte dingen.
Vader Ruygveen
Streng protestantse man die zijn gezin tiranniseert, vanwege het geloof. Wat niet in de bijbel staat mag niet en want er wel in staat moet. Tijdens een geloofscrisis richt hij een nieuwe kerk op. Van zijn vijf kinderen plegen er twee zelfmoord, emigreert er een naar Canada en wordt er een prostituee en een ander gaat dood. Hij vindt Adriaan een goede jongen met wie hij, denkt hij, over de bijbel kan praten. Wanneer hij later in een psychiatrische inrichting komt helpt hij, denkend dat Adriaan er ook zit en niet werkt, van zijn schuld af en zorgt hij ervoor dat hij zich gaat bekommeren over zijn eigen leven.
Grootvader
Oude man die het leven wel gezien heeft. In Adriaans jonge jaren was hij
erg belangrijk, Adriaan besprak alles met hem. Hij vindt kerkscheuringen interessant, het geeft aan dat het geloof leeft. Hij trouwt met een oudere vrouw, Immeke Plug, omdat hij toch nog altijd een vrouw om zich heen wil hebben en verhuist dan naar een ander deel van de stad. Hij accepteert alles zoals het komt en blijft erbij lachen. Door deze instelling
verliest hij het echte contact met Adriaan, die serieuzer is.
Verklaring van de titel (en ondertitel)
De Jacobsladder slaat op een thema uit het boek, namelijk de verhouding tussen Hemel en aarde. Toen Jacob voor zijn broer Ezau vluchtte, verscheen God aan hem in een droom boven
aan een ladder tussen de hemel en de aarde. God beloofde dat Jacob naar dit land zou terugkeren. Adriaan heeft in dit boek ook zo’n droom, hierin verschijnt de oude Ruygveen aan hem, die op een trap staande hem wenkt om hem te volgen. Dit is heel
belangrijk, want hieruit blijkt dat hij Adriaan uiteindelijk de weg wijst.
Toelichting van het motto
Het motto is origineel: het lemma jacobsladder uit het Van Dale Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. De belangrijkste betekenis is: middel tot gemeenschapsoefening met de hemel. Dit slaat ook op het thema de verhouding tussen hemel en aarde.
Auteursinformatie
Hij is geboren in Maassluis in 1944. Hij studeerde biologie in Leiden en is werkzaam als etholoog (iemand die het gedrag van dieren bestudeert) aan de Leidse universiteit. Hij debuteerde met de roman Stenen voor een ransuil (1971), waarin de problematiek van een streng gereformeerde jeugd en opvoeding en van de daarin tot ontwikkeling komende homoseksualiteit centraal staat. Het gevoel ‘anders’ te zijn, dat in veel variaties in zijn werk terugkeert, gaat gepaard met eenzaamheid, die zowel gevoelens van verdriet als van geluk oplevert. Dit thema valt ook te herkennen in Ik had een wapenbroeder (1973) en Een vlucht regenwulpen (1978; verfilmd in 1981), een roman die tot de hoogtepunten in zijn werk wordt gerekend. Het isolement van de hoofdpersoon krijgt uitdrukking in een niet te vervullen verliefdheid, een motief dat ook aan de orde komt in vooral het titelverhaal uit de bundel Mammoet op zondag (1977), Laatste zomernacht (1977), De droomkoningin en De ortolaan (1984; boekenweekgeschenk).Aanraders voor een leeslijst zijn :Een verhalenbundel als Mammoet op zondag of een van de romans Een vlucht regenwulpen en De kroongetuige.
Bron: www.collegenet.nl/content/literatuurgeschiedenis/na1945/schrijvers/hart.htm
Relatie boek en auteur
Net als de vader van Adriaan behandelde zijn vader hem hardhandig. Hij is ook streng gereformeerd opgevoed en was zelf ook erg gelovig. De natuur in zijn omgeving (plassen en rietlanden) trok hem zeer aan. Het boek speelt zich ook af in zijn omgeving (Maassluis) Met meisjes durfde hij ook nauwelijks contacten te leggen, hij had ook weinig vrienden, een tragische jeugdliefde beheerste niettemin zijn puberteit (voor Adriaan is dat dus Klasse).
Symbolen
Dekerktoren van de Nieuwe Kerk in Delft: de jacobsladder
Het eiland Rozenburg: het paradijs op aarde
Bijbelse beelden: vele figuren en situaties in het boek worden vergeleken met situaties uit de bijbel.
Dromen: als iemand overlijd krijgt Adriaan een droom
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen