Boekverslag : J. Bernlef - Verloren Zoon
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1396 woorden.

Korte weergave van de inhoud

Na een drukke periode gevuld met werk gaat Rob Noordhoek (47 jaar oud) op een cruise op de Atlantische Oceaan. Op een stormachtige avond vermaakt hij zich eerst wat aan de bar, en besluit later om naar zijn kamer te gaan. Maar dan slaat het noodlot toe: na het opendoen van een verkeerde deur staat Rob plotseling op het dek, en wordt even later door een krachtige windvlaag overboord geblazen. Niemand merkt het, en hij spoelt na een lange tijd rondgedobberd te hebben aan op een (op het eerste gezicht) onbewoond eiland.

Nadat hij is bijgekomen van de turbulente zeereis, gaat hij op ontdekkingstocht op het eiland. Hij vindt geen mensen, maar wel een aantal vervallen huizen, een kerkje en een aanlegsteiger. Hierdoor komt hij tot het inzicht dat de kans op redding door mensen nihil is, en dat hij zich zo lang als mogelijk is zelfstandig in leven moet zien te houden. De zoektocht naar de eerste levensbehoefte, water, resulteert in het vinden van een waterbekken met regenwater. De zoektocht naar eten verloopt minder succesvol, hij vindt slechts zesendertig blikken met eten. Hij denkt het hier zo’n twee maanden mee uit te kunnen houden. Als hij in het donker weer op weg is naar het huisje dat hij tot zijn eigen heeft gemaakt, hoort hij opeens “merde”. De volgende morgen hoort hij het opnieuw. Hij vindt een papegaai, die hij “Vrijdag” noemt. Hij vindt ook een verse drol, deze blijkt van een hond te zijn. Noordhoek besluit hem Tim te noemen, later blijkt hij Wolfgang te heten. Van deze hond kijkt hij ook de kunst van het overleven af: Tim eet eieren van vogels. In het kerkje vindt hij een beeld, dat een arm kwijt is. Hij noemt het: “de Madonna zonder arm”.

Vervolgens besluit hij om een kaartje te gaan tekenen van het eiland, en komt dan tijdens zijn tocht een beeltenis van een bekende tegen: hij ziet een kartonnen reclamebord, waarop Suzan Schuurman staat, met een badpak aan en een rode bal boven haar hoofd. Om zijn leven vorm en inhoud te geven, besluit hij om brieven te gaan schrijven aan Suzan, waarin hij een aantal gesprekken met (semi) familieleden beschrijft. Van deze gesprekken moest hij een toneelstuk maken voor op de gouden bruiloft van zijn ouders. Tijdens deze gesprekken komt hij erachter dat zijn vader, zijn vader niet is, maar dat hij verwekt is door een oom. Hij probeert van alles om van het eiland af te komen. Maar tevergeefs: zijn zelfgemaakte vlag waait na enkele dagen weg, en het vuur verregent.

En dan gaat zijn lichaam tegenwerken: hij krijgt zware duizelingen. Dit resulteert er zelfs in, dat hij gaat bidden bij het beeld. Maar tevergeefs: de regenperiode breekt aan, en het leven wordt steeds zwaarder. Dan krijgt hij ook last van zijn knie, zijn rechterbeen wordt gevoelloos, en er lopen 2 vurige strepen naar zijn lies. Dan merkt hij dat zijn tijd gekomen is: hij strompelt naar het strand, en laat het leven.



Uitgewerkte persoonlijke reactie

Verloren zoon is een boek uit de zogenoemde robinsonade: een boek in de trant van het beroemde Robinson Crusoë. Het alleen zijn, en overleven. Het onderwerp vind ik niet bijzonder interessant, en het verbaasde mij dan ook zeer dat dit boek mij zo wist te boeien. Dit komt dan waarschijnlijk door de zeer interessante en boeiende schrijfstijl van Bernlef.

De gebeurtenissen in dit boek volgen elkaar logisch op: het is een duidelijk neergaande lijn tot aan de dood, met de gebruikelijke pieken en dalen, Een van de mooiste gebeurtenissen vind ik de dood van Noordhoek, dit wordt door Bernlef prachtig beschreven.

Noordhoek is een sympathiek persoon, die met niets moet zien te

overleven. Ik vind het wel ongeloofwaardig dat hij nooit de moed laat zakken, hij lijkt nooit te wanhopen, maar zijn gemoedstoestand is zeer constant.

Het boek is goed opgebouwd: je houdt het hele boek lang de spanning: wordt hij gered of sterft hij op het eiland. De terugblikken in de vorm van brieven maken het verhaal extra leuk. Het geeft ook een verhaal in een verhaal: de zoektocht naar stof voor het toneelstuk over zijn ouders en de zoektocht naar overlevingsmethoden. Het is alleen onprettig dat je ook stukken tekst krijgt, vanuit de gedachten van de beide dieren op het eiland. Dit maakt het wat ongeloofwaardig.



Verdiepingsopdracht

Voordat ik het boek ging lezen had ik totaal geen idee van wat ik moest en kon verwachten. De auteur kende ik slechts van naam, en deze titel kende ik al helemaal niet. Nadat ik het boek had gelezen werd ik even vervuld van een zeldzaam soort geluk: het “leesgeluk”. Dat gevoel heb ik niet vaak, na het lezen van een prachtig boek, waar je nog even dieper over na kunt denken. Dit boek zet(te) mij aan het denken over het leven, de natuurlijke drang tot overleven, en wat te doen als ík plotseling alleen op een onbewoond eiland terecht zou komen. En, toen ik over deze vraag nadacht, kreeg ik een diepe bewondering voor Rob Noordhoek, omdat hij niet lijkt te wanhopen, terwijl dat een hele menselijke reactie zou zijn. Dus kan ik op de vraag of mijn verwachtingen uit zijn gekomen geen antwoord geven, omdat ik geen verwachtingen had.

Het boek heeft wel een aantal open plekken. In de eerste plaats de titel, die voor mij nog altijd eerst verbonden is met een bijbelverhaal. Als ik dit boek naast de gelijkenis van Jezus leg, dan loopt het in het laatste geval een stuk beter af: de zoon komt terug naar huis. Rob Noordhoek sterft eenzaam, in miserabele omstandigheden. Verder kreeg ik tijdens het lezen te maken met de open plek wie Suzan is. Het antwoord op deze vraag wordt over het hele boek uitgespreid, stukje bij beetje kom je meer te weten over deze Suzan. Verder leveren de verhaaltjes over zijn familie open plekken op, die één of twee brieven later wel worden ingevuld. Uiteindelijk blijven er weinig open plekken over, en ik kan dus ook al concluderen dat het boek een gesloten einde heeft. Dit concludeer ik, mede in combinatie met de belangrijkste spanningsboog, die ook ophoudt aan het einde van het boek.

Bovengenoemde spanningsboog zou ik graag beschrijven als het leven van Rob Noordhoek. De vraag of hij blijft leven en gered wordt, of dat hij doodgaat op het eiland, vervult de lezer tot aan de laatste pagina. Bernlef kan dan ook weergaloos de spanning een heel boek lang vasthouden. Hij doet dit door op een heldere manier (voor zover dat mogelijk is) twee verhalen door elkaar heen te vertellen. Aan de ene kant de verhaallijn van zijn laatste levensfase, en aan de andere kant zijn familie-omstandigheden.

Het boek valt voor mij duidelijk onder de categorie literatuur, omdat ik het een prachtig geschreven vind met de middelen van de moderne literatuur. Het boek is fictief, omdat Bernlef de gebeurtenissen duidelijk naar de hand van het verhaal zet, en niet andersom. Dat het boek proza is behoeft eigenlijk geen uitleg: het is een verhaal, en geen gedicht of toneel, dus blijft maar één categorie over.



Over Bernlef

J. Bernlef schreef een groot aantal dicht-, verhalen- en essaybundels. Hij heeft vele prijzen ontvangen, waaronder de Constantijn Huygens- en de AKO literatuurprijs. Voor zijn poëzie heeft hij de P.C. Hooftprijs ontvangen in 1994.

Zijn thematiek gaat altijd over mensen, en de omgang met problemen, zoals hier het plotseling moeten overleven, maar in een ander boek de dementie, maar ook over de momenten dat het lichaam het leven regeert. Maar ook schrijft hij over volwassen zijn en volwassen worden, de omgang met de fantasie, en de fantasiewereld.



Drie van zijn werken:

- Achterhoedegevecht: dit boek gaat over een jongen, die in het laatste oorlogsjaar zich probeert te handhaven in de harde wereld van de volwassenen, door een geheel eigen wereld te bouwen.

- Cellojaren: deze verhalenbundel gaat voornamelijk over, zoals hij het zelf zegt, “het anonieme deel van onze persoonlijkheid”. Het gaat dus over de verhouding tussen lichaam en geest. Hiervoor gebruikt hij vaak de metafoor van model en schilder.

- Eclips: dit boek gaat over de werking van het brein. Het is eigenlijk een vervolg over Hersenschimmen, waar hij de teloorgang van de wereld weergeeft. Hier geeft hij weer hoe een wereld weer, stap voor stap, wordt teruggewonnen, totdat hij lijkt op het oude leven, maar zonder de vanzelfsprekendheid.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen