Boekverslag : Jeroen Brouwers - Bezonken Rood
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1455 woorden.

A. Voorwerk

1. Jeroen Brouwers, Bezonken rood, Arbeiderspers, Amsterdam, 1983, zesde druk
2. 120 pp., 17 ongenummerde hoofdstukken. Motto's: 1. Er aber, in seiner gewöhnlichen Art, hüllte sich in Geheimnisse, indem er mich mit grossen Augen anblickte und mir die Worte wiederholte: Die Mütter! Mütter! 's klingt so wunderlich! - (Johann Peter Eckermann, Gespräche mit Goethe.) Vertaling: Hij echter, op zijn gewone manier, hulde zich in geheimzinnigheid, doordat hij mij met groten ogen aankeek en mij de woorden herhaalde: Moeder! Moeder! Het klinkt zo wonderlijk! 2. Zoek mij terwijl ik er ben. Leer mij kennen, omdat ik er ben. Ik ben er immers. En toch is zeker dat ik er niet ben. (Dodenlied, Zuid Celebes)

B. Samenvatting

De hoofdpersoon in het verhaal is Jeroen Brouwers. Zijn moeder is in februari 1981 gestorven. Hij heeft haar nooit in het bejaardentehuis opgezocht. 's Ochtends wordt hij telefonisch op de hoogte gesteld van het overlijden van zijn moeder. Hij is niet bij de crematie aanwezig. Toen hij hoorde van de dood van zijn moeder begon hij te beven en kreeg hij het niet koud van ontroering, maar van angst. Hij neemt hiertegen een pil. Zes à zeven jaar geleden, toen hij een tamelijk onevenwichtig leven leidde, heeft hij Liza ontmoet. Met haar is hij slechts drie dagen omgegaan. Nu heeft hij een vrouw en kinderen gevonden. Voor de dood van zijn moeder heeft hij Liza nog een keer ontmoet. Na de dood van zijn moeder moet hij zowel aan Liza als aan zijn moeder denken, in dezelfde mate van hartstochtelijkheid als onhartstochtelijkheid. De ik-figuur heeft zijn ouders nooit gekend. Samen met zijn moeder, grootmoeder en zusje heft hij in het Jappenkamp Tjideng gezeten. Dit was een kamp voor vrouwen en jongetjes tot tien jaar. De commandant van het kamp, Kenitji Son, heeft zijn moeder een keer afgeranseld. Op dat moment is de ik-figuur gestopt met van haar te houden. Na de Tweede Wereldoorlog wordt Jeroen door zijn moeder naar een kostschool gestuurd, omdat hij door de oorlog zo verwilderd was. Hij beschouwt dit als verraad van zijn moeder. In het kamp: De grootmoeder van de ik-figuur overlijdt. Vele kampbewoners overlijden. Maar hij voelt niets, ook niet bij het overlijden van zijn kampvriendinnetje.
De hoofdpersoon stelt zich voor wat zijn moeder allemaal op de avond van haar dood heeft gedaan.
Vanuit het bejaardentehuis wordt opgebeld of hij interesse heeft in de spullen van zijn moeder. Dat heeft hij niet, want hij wil niets 'tjoepen'. (term gebruikt in Jappenkampen: het overnemen van spullen van overleden mensen.) Weken later krijgt hij een fotoalbum van zijn moeder. Hij vindt zichzelf hierin nauwelijks terug. Op vrijdag 30 juni wordt zijn moeder om drie uur gecremeerd. De begrafenis wordt hem uitgebreid beschreven. Die middag rijdt hij rond in zijn auto, zonder dat hij zijn pillen heeft ingenomen. Hij verlangt naar Liza. Hij verdwaalt in de mist. Dan stapt hij uit en begint te lopen door het bos. Hij komt aan bij een zwart meer. Hier denkt hij aan zijn moeder. Ook denkt hij terug aan het kamp. Hij wilde zijn moeder wel verzorgen, maar hij kon niet meer voor haar doen, dan haar voorlezen uit het boek Daantje. Nu zijn moeder dood is, hoopt hij dat Liza verschijnt. Maar ook zij is dood. Thuisgekomen gaat hij verder met zijn studie over zelfmoord, maar dit wil niet vlotten. Hij begint te drinken. Hoe meer hij drinkt, hoe minder hij trilt.

C. Analyse en interpretatie

Titel, ondertitel en motto

De titel 'Bezonken rood' slaat op het bloed dat veel vloeide in het Jappenkamp. Ook de angst zakt als een waas van bezonken rood voor de ogen. (Blz. 57 r. 8-9)
Ook de rode vlek op de Japanse vlag wordt vergeleken met bezonken rood. Ook in de betekenis van bloed.

Het verhaal heeft twee motto's:
3. Er aber, in seiner gewöhnlichen Art, hüllte sich in Geheimnisse, indem er mich mit grossen Augen anblickte und mir die Worte wiederholte:
Die Mütter! Mütter! 's klingt so wunderlich! -
(Johann Peter Eckermann, Gespräche mit Goethe.)
Vertaling:
Hij echter, op zijn gewone manier, hulde zich in geheimzinnigheid, doordat hij mij met groten ogen aankeek en mij de woorden herhaalde: Moeder! Moeder! Het klinkt zo wonderlijk!
2. Zoek mij terwijl ik er ben. Leer mij kennen, omdat ik er ben. Ik ben er immers. En toch is zeker dat ik er niet ben. (Dodenlied, Zuid Celebes)

Genre

Bezonken Rood is een roman.

Thema, motief, idee en wereldbeeld

Het thema heeft vooral te maken met de relatie's tussen de ik-figuur en zijn moeder en met Liza. De ik-figuur verliest zijn moeder. Dan wordt hij erg bang. Hij gaat dan op zoek naar een vervangend moederfiguur. Dit is Liza. (= Maria)
Als men zijn moeder verliest, verliest men de bescherming, die men dan bij een ander gaat zoeken, maar daar niet vindt.

Motieven die een rol spelen in het verhaal zijn angst, eelt, dood, synchronisatie, liefde, trauma, kinderwoordjes en wind.

Personages

De hoofdpersoon is Jeroen Brouwers. Hij heeft als klein kind met zijn moeder, grootmoeder en zusje in het Jappenkamp Tjideng. Hij heeft toen zijn gevoel verloren. Hij had namelijk geen gevoel als iemand overleed.
Als hij het verhaal schrijft is hij ± 47 jaar. Hij heeft last van een midlifecrisis. Hij vindt zichzelf niet optimistisch, vrolijk, asociaal of bang. Hij heeft veel last van angstaanvallen. Deze zijn te verklaren met het feit dat hij in het Jappenkamp heeft gezeten. Hiervoor slikt hij pillen.
Na de oorlog heeft hij in een kostschool gezeten. Dit beschouwt hij als verraad. Hij heeft Liza ontmoet. Hij trekt een aantal dagen met haar om, en vertrekt dan.
Jeroen is een round-character, omdat je alles van hem weet. Je weet zijn gedachten en alles wat hij beleefd heeft.

De moeder van Jeroen heet Henriette Maria Elisabeth van Maaren.
Ze is getrouwd geweest, maar haar man is zeventien jaar eerder overleden. Toen ze klein was leefde ze in een welgestelde omgeving. Met de oorlog is dit verdwenen. In het Jappenkamp verliest ze haar dochter en moeder. Ook wordt ze zelf afgeranseld. De laatste jaren van haar leven slijt ze in een verpleegtehuis, daar ze aan de ziekte van Parkinson leed.
In Jeroens herinnering is ze moedig, optimistisch en vrolijk. Als hij aan haar denkt, ziet hij haar met platte borsten.
Ze is een flat-charater, omdat van haar veel bekend is, behalve haar gedachten.

De hoofdpersoon heeft haar 6 à 7 jaar geleden ontmoet in een café in de stad waar Liza woont. Ze zien elkaar drie dagen. Ze hebben een zeer heftige verhouding, met vele vleselijke uitspattingen (eufemisme). Dan verlaat de ik-figuur haar weer. Een paar dagen na de dood van zijn moeder duikt ze weer op. Ze is lerares op een basisschool.
Ze heeft altijd blauwe, doorzichtige kleding aan.
Men kan haar met Maria vergelijken op de volgende punten:
1. Ze draagt blauwe kleren.
2. Ze loopt mee in de Maria-processie.
3. Ze heeft bijnamen als Troosteres der bedroefden en Eerwaardige maagd.
4. Als ze met de ik-figuur vrijt, spreken ze over 'Toren van David' en 'Ivoren toren'
5. Ze was voor de ontmoeting met Jeroen nog maagd.

Tijd

Het Tjideng-kamp speelt zich af tijdens de oorlog. Dus tussen 1940 en 1946.
Het stadje van Liza. Dit is zes à zeven jaar voor de tijd in het huis van de ik-figuur. Dus is dit ongeveer 1974.
Het huis van de ik-figuur. De tijd is ongeveer 40 jaar na de oorlog en nog voor de uitgave van het boek. Dus de tijd is ± 1980.

De verteltijd is 129 bladzijden. Het verhaal is chronologisch verteld. Het speelt zich af in drie tijden.
Hoofdstuk 5, 6, 8, 9, 12, 14 en 16 gaan over het kamp. Dit zijn duidelijk herinneringen.
Hoofdstuk 4, 7, 10, 11 en 13 gaan over de relatie met Liza. Dit zijn waarschijnlijk herinneringen, maar kunnen ook flash-backs zijn. Als het flash-backs zijn, is het verhaal niet chronologisch.
Hoofdstuk 2, 3, 5, 7, 10, 13, 15 en 17 gaan over het huis van de ik-figuur.

Perspectief

Het verhaal is in een overwegende achteraf vertellende ik-verteller geschreven. De lezer is er de hele tijd van op de hoogte dat het boek geschreven wordt.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen