Boekverslag : Tim Krabbe - Vertraging
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3232 woorden.

Samenvatting
A. Verwachtingen en eerste reactie
Ik verwachtte eigenlijk niet zo erg veel van dit boek, mede omdat ik het niet met zoveel zorg heb uitgezocht. Eigenlijk had ik oorspronkelijk “Het Gouden Ei” van Tim Krabbé gekozen om te lezen voor mijn leesverslag. Dit boek héb ik ook daadwerkelijk gelezen, maar toen heb ik het boek per ongeluk niet laten verlengen bij het terugbrengen naar de bibliotheek. Enkele dagen later ging ik terug om het boek alsnog te lenen, maar daar kwam ik tot de ontdekking dat alle exemplaren inmiddels waren uitgeleend! En aangezien een boekverslag maken zonder boek bijzonder lastig kan zijn, moest ik een ander boek uitzoeken. Dat werd “Vertraging”, ook van Tim Krabbé. Ik wist nog dat dit boek ook ergens in de Frequentielijst (uit het tijdschrift “Diepzee”) vermeld stond, wat toch wel wil zeggen dat het een goed boek is. Ik hecht namelijk meestal aardig veel waarde aan zo’n top-zoveel, omdat dat in feite een gemiddelde waardering is van jongeren van mijn leeftijd. Bovendien was dit boek, zo zag ik toen ik later het boek in lijst opzocht, nieuw op nummer 35 binnengekomen, wat toch een aardige prestatie is in een top 100 van boeken. Daarbij was ik onder de indruk geraakt van de schrijfstijl van Tim Krabbé in “Het Gouden Ei”, waardoor ik niet zomaar op zoek ben gegaan naar een heel ander boek van een heel andere schrijver, maar eerst naar andere boeken van Krabbé heb gezocht. En dat werd dus “Vertraging”.

B. Beknopte samenvatting en analyse
Samenvatting: Het vliegtuig, waar de Nederlandse quizmaster Jacques Bekker ook mee meereist, maakt in Sydney een tussenstop. Daarna zal de reis doorgaan naar Nederland, waar Jacques een televisiequiz moet presenteren. Maar het vliegtuig heeft vertraging en dus gaat Jacques samen met een kleine groep medepassagiers Sydney wat verkennen. Rondlopend in de stad, neemt hij de gewaagde beslissing een oude jeugdliefde op te zoeken, Monica Ilegems genaamd. Die vindt hij ook en ze sleept hem mee in een groot avontuur, waarin alles draait om het laten verdwijnen van het mediapersonage “Madame Twenty”. Monica maakte namelijk 25 jaar geleden haar droom waar en emigreerde naar Amerika, waar ze furore maakte als de modeontwerpster “Madame Twenty”. Nu is ze op de vlucht voor de politie, omdat ze wordt verdacht van fraude op zeer grote schaal binnen een twintigtal van haar bedrijven. Ze weet Jacques over te halen haar te helpen bij haar poging te ontsnappen aan een lange gevangenisstraf. Ze kopen van een gedeelte van het geld van Moniek een oude Ford Falcon en rijden het binnenland van Australië in. Jacques mist uiteindelijk zijn vliegtuig en hij raakt in een soort roes, waardoor hij dingen durft die hij in zijn normale leven nooit zou ondernemen. Moniek en Jack, zoals Moniek hem noemt, veranderen hun uiterlijk en kamperen langs de wegen. Soms nemen ze een hotel onder verschillende identiteiten, omdat Moniek overal wordt gezocht. Dan verschijnt een oude vriendin van Moniek in een televisieprogramma en wordt Jacques in verband gebracht met Madame Twenty. Ze gaan op de vlucht en er vindt een waar drama plaats in een huis van een jonge vrouw waarbij Moniek de vrouw doodschiet. Dan worden ze tijdens het kamperen overvallen door een vader en zoon die hen hebben herkend en hun geld meenemen. Maar ze vinden hun weg terug naar de bewoonde wereld en nemen (via een kennis van Moniek) hun intrek in Fort Madness, een groot, oud huis boven op een heuvel waarin geen jaren iemand heeft gewoond. Uiteindelijk wordt de verveling en eentonigheid Jacques teveel en loopt hij weg, maar onderweg wordt hij ingehaald door Moniek en meegevoerd naar een afgelegen plek, waar ze voor zijn ogen zelfmoord pleegt. Hij strompelt terug naar Fort Madness waar de politie hem opwacht, op zoek naar hem en Monica Ilegems, alias Madame Twenty.
Analyse: motieven ~ het belangrijkste motief in dit boek is “liefde”, oftewel een abstract
motief. Liefde is een terugkerend onderwerp in dit boek, het vormt een soort
patroon door het hele boek heen. Alles draait om de (vergane? nog bestaande?)
verliefdheid uit de jeugd van Moniek en Jacques.
personages ~ de twee belangrijkste personages in dit boek zijn Moniek en Jacques. Beide zijn ingewikkelde en uitvoerig beschreven karakters, maar Jacques’ leven speelt toch een iets grotere rol, omdat het verhaal van hem uitgaat. De relatie tussen de twee hoofdpersonen is een onduidelijke liefdesrelatie, dus in feite zijn ze minnaar en minnares. Maar of het nu échte liefde is tussen die twee kom je niet te weten. Jacques is een quizmaster van tegen de vijftig, heeft een vriendin en een leuk leven. Dan vindt hij zijn oude jeugdliefde Moniek terug en verandert zijn karakter langzaam onder invloed van de impulsiviteit van Moniek. Jacques is redelijk naïef en verward als het gaat om zijn relatie met Moniek, waar hij nog steeds niet helemaal uit is. Hij moet steeds terugdenken aan de zomer waarin hij Moniek ontmoette, en droomt daar na al die jaren nog steeds over en heeft zich vastgeklampt aan de fantasie Moniek ooit nog eens te zullen ontmoeten. Hij is een normale, doorsnee man, niet extreem heldhaftig, maar ook geen angsthaas. Wel windt de gedachte aan gevaar en avontuur hem op, en brengt een roes over hem heen. Moniek is een schijnbaar zorgeloze vrouw, die wil ontsnappen aan de waanzin en bekendheid van het modepersonage dat ze zelf heeft gecreëerd: Madame Twenty. Ze is een impulsieve en spontane vrouw van rond de vijftig, die wel in is voor avontuur. Ze heeft veel ogenschijnlijke vrienden en kennissen door het hele land en daarbuiten, waarmee ze zich omringde. Verder is Moniek een chaotisch en overheersend persoon.
perspectief en verteller ~ het perspectief in dit boek is een hij/zij-perspectief, en de verteller is een verborgen verteller. Het verhaal verteld zichzelf namelijk, er is geen sprake van een verhaal wat aan de lezer gericht wordt. Men komt vooral gedachten te weten van de hoofdpersoon (Jacques), maar er wordt niet beoordeeld of dat domme of slimme, naïeve of doortrapte gedachten zijn.
ruimte ~ de plaats waar het verhaal zich afspeelt is in Sydney, Australië. De Ford Falcon, waar Jacques en Moniek een deel van het boek in rondreizen, is een belangrijk onderdeel van het verhaal, maar ook Ford Madness op het eind en de kampeerplaatsen en de hotels worden regelmatig als scenario gebruikt. Er wordt echter maar weinig aandacht besteed aan het beschrijven van de details van de omgeving, omdat de meeste aandacht uitgaat naar het verhaal, de flashbacks en de beschrijving van de gevoelens van de hoofdpersonen. Over het klimaat kom je niet meer te weten dan dat het vooral droog en over het algemeen wel aangenaam is, maar ook daar worden niet veel woorden aan vuil gemaakt. De tijd waarin het zich afspeelt is rond “nu”, de moderne tijd. Maar echte data worden niet gegeven.
stijl ~ het kenmerkende aan het taalgebruik van Tim Krabbé is dat er weinig bijvoeglijke naamwoorden worden gebruikt, waardoor bijvoorbeeld de omgeving waarin het zich afspeelt in het midden blijft. Er zijn dus bijna geen beeldende ruimtebeschrijvingen te vinden in het boek: daar moet de lezer zelf maar een voorstelling bij maken. Moeilijke woorden worden er niet gebruikt, het geheel heeft juist een beetje iets simpels, iets wat makkelijk te begrijpen is voor een breed publiek. Ook komen er geen ellenlange dia- of monologen in het boek voor, maar wordt er juist veel beschréven over de gesprekken (indirecte rede). Ook dat is kenmerkend voor Krabbé (zie ook “Het Gouden Ei”).
thema ~ het thema in dit boek is het “toeval”, of het “noodlot”. Het gaat over hoe het leven van een persoon opeens een hele andere wending kan nemen door één kleine beslissing of één kleine gebeurtenis, in dit geval het “voor de gein” opzoeken van een oude jeugdliefde en daarvoor nog de vertraging van het vliegtuig. Het toeval wil dat Moniek net wil verdwijnen en Jacques daar heel goed bij kan gebruiken.
tijd ~ het verhaal wordt in chronologische volgorde verteld, maar vaak begint een hoofdstuk of bestaat een hoofdstuk helemaal uit flashbacks naar Jacques’ jeugd. Dan wordt de chronologie dus eigenlijk even onderbroken, maar het verhaal begint gewoon in het begin en eindigt met de arrestatie van Jacques. In het boek komen regelmatig stukken tijdverdichting voor, waarbij er hoogstens een paar dagen in een paar regels voorbij gaan. Nergens in het boek wordt veel gebruik gemaakt van tijdvertraging, waardoor alles een beetje luchtig blijft en er geen echte climax ontstaat. Ook tijdsprongen kom je nergens tegen in het boek, het blijft wel een aaneengesloten verhaal. De vertelde tijd van het boek “Vertraging” is ongeveer een paar weken, maar er worden geen echte dagen aangegeven en het geheel blijft een beetje vaag. Precies zou ik het dus niet durven zeggen, maar het lijken me 3 á 4 weken (Jacques wordt vermist, ze reizen rond, het verblijven in Ford Madness). De verteltijd van dit boek is 15 hoofdstukken, verdeeld over 144 pagina’s.
titelverklaring ~ de titel slaat eigenlijk maar op een heel klein deel van het boek, maar wel het deel wat de oorzaak is van het weer samenkomen van Moniek en Jacques: de vertraging van het vliegtuig van Jacques.

C. Verwerkingsopdracht (4. Boze ingezonden brief voor de krant.)

Geachte redactie,

Hierbij schrijf ik u mijn mening en tegelijkertijd korte recensie over het boek “Vertraging” van Tim Krabbé. Ik heb dit boek met walging en toenemende verbazing gelezen. De enige reden waarom ik het boek heb uitgelezen was om te weten te komen wat er verder allemaal nog in stond om de jeugd van tegenwoordig verkeerde ideeën aan te praten. Ik vraag u vriendelijk deze brief in uw rubriek “Boeken zijn van (n)u!” te plaatsen en eventuele reacties ongeopend door te sturen naar mijn adres: I. van Eck, Bloemenhof 46, 3289 GH, Luttelen. Bij voorbaat dank.

In het boek “Vertraging” is het thema overduidelijk “het noodlot”. Dat is op zich nog niet zo erg, aangezien het een modern onderwerp is wat door iedereen tegenwoordig wel aanvaard en begrepen kan worden. Maar dán begint het! Het hele boek is doordrenkt van brutaalheid, onbedachtzaamheid, disrespect, onbezonnenheid, impulsiviteit, en ga zo maar door! Alles wat wij onze kinderen proberen bij te brengen (respect voor elkaar, beleefdheid, bedachtzaamheid en zorgvuldigheid) wordt in één klap weggevaagd door de normen en waarden die in dit boek beschreven staan! Als men de regels in dit boek al normen en waarden kan noemen… En dat geldt niet alleen voor “Vertraging”, maar bijvoorbeeld ook voor “Het Gouden Ei”, een ander boek van Tim Krabbé. De brutaalheid, de gedurfdheid staan in al zijn boeken centraal! En ik vind dat dat niet mag. Deze boeken zetten de jongeren van tegenwoordig aan tot het gedrag wat wíj ze nou juist proberen af te leren! Tim Krabbé is een bekende schrijver die hoog genoteerd staat in verschillende boeken top-zoveels. En weet u waarom? Omdat die kinderen dat prachtig vinden! Nóg een medestander in de rebellie tegen de volwassen wereld! En aangezien jongeren bijzonder gemakkelijk te beïnvloeden zijn, worden ze onder andere in dit boek aangezet tot het verwaarlozen van hun plicht. Kijkt u maar naar de hoofdpersoon in het boek, Jacques Bekker. Het is een Nederlandse quizmaster (dat zijn altijd al van die excentrieke types!) die heel gelukkig is met zijn leven zoals het is. Een vriendin, vrienden, enzovoort. Niks mis mee. Maar dan komt het andere karakter in zijn leven, de eigenaardige, chaotische en zéér impulsieve Moniek, en Jacques laat zich meteen beïnvloeden door haar aanwezigheid. Hij grijpt terug op een gebeurtenis is zijn jeugd (!!!), toen hij nog jong en onbezonnen was en neemt dat gedrag nu weer aan, waarbij Moniek hem aanmoedigt om dat gedrag telkens weer te verergeren! Bovendien verdwijnt hij zomaar in het niets voor zijn familie en vrienden in Nederland, wat absoluut niet kan natuurlijk. Zulke boeken zouden verboden moeten worden! Want ik ken de gedachtegang van jongeren wel (ik ben er zelf immers ook één geweest): als iets in boekvorm wordt uitgebracht, dan zal het ook wel goed en verantwoord zijn. Anders zouden ze het nooit uitgeven, is het niet? Zó denken jongeren! En daarvoor moeten wij ze behoeden!

Ik stel daarom voor veel strengere uitgeversnormen te stellen waaraan schrijvers zich moeten houden. Waardoor boeken van schrijvers als Tim Krabbé nooit het licht zullen zien. Bent u het met me eens? Stuurt u dan even uw mening en naam naar dit e-mailadres: [email protected] of stuur uw mening naar deze rubriek o.v.v “Verantwoorde Boeken”, dan wordt uw brief ongeopend doorgezonden naar mij. Alvast bedankt!

Hoogachtend, mevrouw I. van Eck

D. Eindoordeel en evaluatie
Gebeurtenissen: De gebeurtenissen in dit boek lijken mij hoogst onwaarschijnlijk en zijn ook niet erg realistisch, maar ze spreken me wel aan. Misschien juist omdát de gebeurtenissen in het echt wel een ontzettend rare samenloop van omstandigheden zouden vormen, vind ik dit een origineel boek. Zo kun je even meegaan met de fantasie dat “bijna alles mogelijk is”, als het noodlot je maar goedgezind is. En dat geeft je fantasie natuurlijk vleugels! Zo bestaan er ook bepaalde films over het toeval of het noodlot of juist het doorbreken daarvan, zoals in “The Matrix” (één van mijn favoriete films). Het noodlot kan op een ongelofelijk breed gebied worden gebruikt, en op zo veel originele manieren, dat het een onderwerp is wat altijd weer verrassend uit de hoek komt. Deze schrijfstijl komt ook in andere boeken van Tim Krabbé voor en is zeer kenmerkend.
Personen: De beschrijving van zoveel laksheid en bijna onverschilligheid van Moniek vind ik niet zo goed, dat komt niet erg realistisch over. Ze lijkt wel een soort machine, die niet geeft om mensen om zich heen en die niks kan raken. Ze leek niet zo “echt”, maar was toch zeker geen type. Jacques daarentegen kwam wél heel overtuigend over; een man op middelbare leeftijd die zich nog altijd vastklampte aan het droombeeld van een meisje uit zijn jeugd. Jacques wekte bij mij zeker sympathie op, omdat hij gewoon werd meegesleept in het leven van Moniek. Wat ik echter niet begrijp is dat hij uiteindelijk echt zo ver meeging in het avontuur, want hij had zo terug kunnen keren naar het vliegveld om alsnog zijn vliegtuig of desnoods een volgende te nemen. Zelf zou ik niet eens de beslissing hebben genomen bij Moniek in de auto te stappen en met haar mee te gaan en te verdwijnen: ik zou mijn familie en vrienden nooit zo in angst kunnen laten zitten door gewoon in het niets op te lossen. Jacques had misschien wat behoefte aan spanning in zijn leven, aan een verandering, maar ik ben wel tevreden met mijn leven zoals het nu is. Desondanks spraken zijn beslissingen me wel aan, het gaf het ogenschijnlijk zo voorspelbaar beginnende verhaal een verrassende wending, originaliteit, waar ik wel van hou. Moniek deed me niet zo veel, zij kwam niet los en ik kon me geen echt beeld van haar vormen. Nee, ze was zelfs een lichtelijk irritante persoonlijkheid!
Opbouw: Het verhaal was over het algemeen gemakkelijk te lezen, maar er zaten wel wat saaie en weinig boeiende stukken tussen. Die heb ik dan ook maar vluchtig doorgelezen. Deze stukken bestonden vooral uit kleine gebeurtenissen die niet belangrijk waren voor het verhaal, en dus eigenlijk onzinnig. Er was maar één perspectief gedurende het hele boek, wat wel prettig is voor de leesbaarheid maar je niks laat zien over de motieven van Moniek om bepaalde dingen te ondernemen. Daarover kun je niks meer te weten komen dan wat Jacques te weten komt, en dat is af en toe best lastig. Jacques is namelijk nogal naïef en heeft geen juist beeld van Moniek door zijn (denkbeeldige?) liefde en bewondering voor haar. Er zat weinig echte spanning in het verhaal, het was vooral de onvoorspelbaarheid die het tot een goed boek maakt. De opbouw was dus zeer verrassend. Het eind van het verhaal is toch wel open vind ik, maar het hoofdstuk “Moniek” is in het leven van Jacques eindelijk afgesloten, en in die zin is het toch wel weer een gesloten eind. Ik houd meer van een open eind waarbij je zelf maar moet bedenken hoe het verder gaat, omdat je dan je fantasie moet gaan gebruiken en dat vind ik leuk. Ook kan er bij een open eind altijd een vervolg gemaakt worden als de schrijver daar behoefte aan heeft.
Taalgebruik: De lengte van de zinnen in “Vertraging” is over het algemeen best kort. Als er langere zinnen worden gemaakt worden er veel komma’s gebruikt om delen te scheiden van elkaar. Ook is de woordkeus betrekkelijk simpel, alhoewel er hier en daar nog wel eens een “ouderwets” woordje tussendoor wil schieten. Dat vind ik niet erg, want vaak zijn oudere woorden veel duidelijker en directer dan sommige woorden van tegenwoordig. Een van de zinnen die me wel is bijgebleven uit het boek is “End of the road for Madame Twenty”. Deze uitspraak vind ik vooral leuk omdat ik Engels een veel mooiere en krachtigere taal vind dan het Nederlands. In het Engels zijn er veel meer kort-en-krachtige termen, waardoor je minder hoeft te zeggen om hetzelfde te zeggen, zeg maar. Een ander stukje uit het boek is aan het begin: Jacques besluit om alleen Sydney in te gaan en Moniek te zoeken en zegt tegen de groep: (…) “Ik heb hier nog een duivel uit te bannen.” Waarop een vrouw, Anna genaamd, hem antwoordt; “O. Nou, ban ze.” Dit vond ik een gevatte uitspraak, zeker omdat ze eigenlijk heel verrast was door de beslissing van Jacques. Dat zou ik zelf nooit kunnen. Wat ik ook niet kan, is dialogen schrijven (ik schrijf zelf ook wel eens) en Tim Krabbé is daar óf ook niet goed in óf hij heeft er een hekel aan, want er komen maar weinig dialogen voor in dit boek. Zelf vind ik dialogen ook niet zo boeiend, omdat je meestal niet of nauwelijks te weten komt wat bijvoorbeeld de gezichtsuitdrukkingen van de personen zijn, of de gedachten. Ook weet ik nooit goed welke toon ze zich aanmeten, oftewel: welke emotie ze erbij voelen. Dat is natuurlijk ook niet zo bevorderlijk voor de leesbaarheid van het verhaal. De beschrijvingen van de omgeving heb ik echter wél gemist; daardoor kan ik me minder goed een voorstelling maken van de ruimte waarin het zich afspeelt en dus verschijnt er ook niet snel een soort “filmpje” in mijn hoofd. Als dat wel gebeurt, lijkt het alsof het boek verdwijnt en het verhaal écht zichzelf vertelt. Dat had ik dus met dit boek veel minder.

Het werken aan het leesverslag vond ik op zich wel leuk; je realiseert je onder het maken van het verslag een aantal dingen over het boek die je normaal nooit zou ontdekken! Ik ben dus nu wel tot een dieper inzicht gekomen in het boek, ook (of misschien wel vooral) door de verwerkingsopdracht. Daardoor ga je nadenken over de ideeën en gebeurtenissen in het boek en bedenken wat voor een (negatieve) invloed dat kan hebben op iemand. De verwerkingsopdracht was overigens wel makkelijk, maar daardoor ook weer leuker. Doordat ik meer te weten ben gekomen over de gedachte achter het boek ben ik het boek zeker meer gaan waarderen! Eén kleine aanmerking: het is lang en veel werk om te doen!
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen