Boekverslag : Alfred Andersch - Sansibar Oder Der Letzte Grund : Roman
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1683 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1683 woorden.
1.Primaire gegevens
Wolters-Noordhoff
Groningen 1996
Oorspronkelijke druk 1970
Uitgegeven met licentie van Diogenes Verlag AG Zurich
met nawoord door Peter Groenewold
134 bladzijden
37 ongenummerde hoofdstukken, elk hoofdstuk draagt de titel van de handelende personen, de hoofdstukken waarin de jongen handelt zijn cursief gedrukt
De voorkant van het boek laat een afbeelding zien van een kaart waarop het eiland Zanzibar te zien is
2.Titelverklaring
De titel van dit boek is Sansibar oder der letzte Grund. Hij verwijst naar de jongen, die weg wil uit het saaie stadje Rerik om drie redenen. De derde reden is dat hij Zanzibar wil zien. Hiermee bedoelt hij eigenlijk meer dan alleen dat ene eiland. Hij wil meer van de wereld zien dan alleen Rerik.
3.Motto
Het motto van dit boek is:
Und dem Tod soll kein Reich mehr bleiben:
Die da liegen in Wassergewinden im Meer
sollen nicht sterben windig und leer,
nicht brechen die, die ans Rad man flicht,
die am Rechen man bricht, deren Sehnen man zerrt:
Ob der Glaube auch splittert in ihrer Hand
und ob sie das Einhorn des Bosen durchrennt,
aller Enden zerspellt, sie zerreißen nicht:
Und dem Tod soll kein Reich mehr bleiben.
Dylan Thomas
Dit is een vanuit het engels naar het duits vertaald fragment uit het gedicht And Death Shall Have No Domination.
4.Achtergronden
Alfred Andersch werd geboren in 1914 in Munchen. In 1931 werd hij lid van de Kommunistischen Jugendverbandes (KJV). Na de brand in het gebouw van de Rijksdag waarvan de communisten de schuld kregen, werd hij gearresteerd en naar concentratiekamp Dachau gebracht. Hieruit werd hij na een half jaar vrijgelaten. Tijdens de oorlog vocht hij aan het Italiaanse front en hij deserteerde
in 1944.
Dit boek speelt in de tijd vlak voor de tweede wereldoorlog.
Duitsland werd geregeerd door de nationaal-socialisten. Zij hadden de democratie afgeschafd en andere partijen, zoals de communistische partij, verboden.
5.Samenvatting
Op een herfstdag in 1937 bevinden zich in het ingeslaapte havenstadje Rerik een aantal personen die elk om goede redenen voor het naziregime willen vluchten naar Zweden.
De 18-jarige Judith Levin, is joods en besloot op aanraden van haar moeder om in Rerik een poging te wagen om te vluchten naar het buitenland. Haar gehandicapte moeder pleegde voor Judith zelfmoord zodat niets haar meer zou letten om te vluchten. Nu staat ze in Rerik zonder dat ze ook maar een idee heeft hoe ze in Zweden gaat komen.
In Rerik komt ook de communist Gregor aan met de opdracht van de KPD om contact op te nemen met de visser Knudsen. Gregor was teleurgesteld in de Komunistische Partei en haar idealen en komt naar Rerik met in zijn achterhoofd idee te deserteren.
Knudsen is de laatste communist die nog actief is in Rerik.
Hij zien geen heil meer in het werk van de KPD. Hij zou graag vluchten maar zijn vrouw Bertha die lichte geestelijke stoornis heeft weerhoudt hem daarvan omdat zij anders in een inrichting zou belanden.
De dominee van Rerik, Helander, vraagt Knudsen of hij een beeldje dat een lezende kloosterbroeder voorstelt naar Zweden wilt smokkelen omdat de nazi's het een bedreiging vinden.
Helander is ongeneeslijk ziek en lijdt veel pijn. Knudsen weigert de dominee te helpen omdat hij dan zijn leven vreest. Knudsen heeft een scheepsjongen die ook wil vluchten uit Rerik. Hij heeft daarvoor drie redenen bedacht. Ten eerste is dat omdat Rerik een saai stadje was waar niets te doen was. Als tweede reden geeft hij op omdat diezelfde saaiheid de schuld is van zijn vaders dood. Deze bedronk zich vaak en ging dan de open zee op en daarbij is hij om het leven gekomen. Dit wijt hij aan de inwoners van Rerik en hij haat hen daarvoor.De derde reden is Zanzibar, een eiland dat hij beslist eens wil zien. Maar daarmee bedoelt hij niet alleen dat ene eiland: hij wil gewoon iets van de hele wereld zien.
In de kerk wacht Gregor op Knudsen. Ondertussen ziet hij het beeldje van de lezende kloosterbroeder en hij word er door geraakt. Uiteindelijk komt Knudsen toch nog opdagen en de mannen bekennen elkaar niet veel heil meer te zien in de KPD. Gregor vraagt Knudsen of hij hem naar Zweden wil brengen en bemerkt bij Knudsen het verlangen om ook te willen vluchten. Wanneer Helander in de kerk verschijnt en dan nog eens vraagt om het beeldje weg te voeren, besluit Gregor Knudsen over te halen om het naar Zweden weg te voeren. Hij zegt dat Knudsen het voor de KPD moet doen terwijl hij denkt dat hij zijn eigen vluchtkansen ermee vergroot. Maar Knudsen blijft weigeren.
Wanneer in de haven een groot Zweeds stoomschip binnen vaart stromen veel mensen toe om te kijken hoe het aanlegt. Daar onder bevinden zich Judith en Gregor. Het oog van Gregor valt op haar en hij bemerkt gelijk dat zij joods is. Hij besluit dat hij behalve het beeldje ook haar in veiligheid wil brengen. Knudsen is nog steeds niet uitgevaren omdat hij toch twijfelde en besluit toch te varen naar Zweden. Hij spreekt met Gregor een plaats af waar ze ongezien de lezende kloosterbroeder aan boord kunnen brengen. Hij weigert echter Gregor mee te nemen omdat hij die laf vindt vanwege de twijfels over de KPD. Gregor vertelt niets over Judith.
Samen met Judith haalt hij het beeld uit de kerk en ze lopen naar de afgesproken plaats. Vanaf daar roeit de scheepsjongen hen naar het schip.
Wanneer Knudsen ziet dat Gregor Judith mee heeft gebracht weigert hij haar mee te nemen omdat hij denkt dat Gregor dan zal zeggen dat hij hem ook wel mee kan nemen. Hierop volgt een gevecht tussen Gregor en Knudsen dat Gregor wint. Nu biedt knudsen hem zelfs aan om hem mee te nemen, maar dit weigert Gregor omdat hij zich niet nog laffer voor wil doen.
In Rerik zou de volgende morgen het beeldje worden weggehaald door de SA. Omdat Helander weet dat hij snel zal sterven besluit hij zich te verzetten met zijn pistool. Daarbij vind hij de dood.
Knudsen vaart het schip naar Zweden. Tijdens de reis vind een gesprek plaats tussen Judith en de jongen. Zij vind dat hij Knudsen niet in de steek mag laten omdat hij toch al genoeg problemen zal hebben met het aan de nazi's verklaren van zijn gedrag.
Als Knudsen echter met Judith aan land gaat, loopt de jongen toch weg van de boot. Maar als hij even later teruggaat om te zien of Knudsen al weg is gaat hij als vanzelfsprekend aan boord en vaart mee terug naar Rerik.
6.Thema
Het thema van dit boek is het vluchten naar de vrijheid.
Alle hoofdpersonen moeten of willen weg uit Duitsland.
Judith moet perse weg omdat haar leven bedreigt wordt. Gregor wil deserteren. De jongen wil weg hoewel hij niet hoeft.
7.Personen
de jongen
De 15-jarige jongen is de scheepsjongen van Knudsen.
Hij woont alleen met zijn moeder omdat zijn vader dood is.
Hij vergelijkt zichzelf met Huckleberry Fin. Die gaat net zoals hij wil weg uit zijn woonplaats. Hierbij ontgaat het de jongen dat hij weg moest terwijl de jongen weg wil. De jongen wil weg uit Rerik om drie redenen. Ten eerste is dat omdat Rerik een saai stadje was waar niets te doen was. Als tweede reden geeft hij op omdat diezelfde saaiheid de schuld is van zijn vaders dood. Deze bedronk zich vaak en ging dan de open zee op en daarbij is hij om het leven gekomen. Dit wijt hij aan de inwoners van Rerik en hij haat hen daarvoor.De derde reden is Zanzibar, een eiland dat hij beslist eens wil zien. Maar daarmee bedoelt hij niet alleen dat ene eiland: hij wil gewoon iets van de hele wereld zien. Wanneer
hij dan de kans krijgt om te vluchten grijpt hij deze niet aan omdat Judith hem er op wijst dat niets hem wegdrijft uit Rerik. Hij wordt niet bedreigd.
In de gehele roman wordt hij niet bij naam genoemd.
Knudsen
Knudsen is een visser uit Rerik. Hij is getrouwd met Bertha, een lichtelijk geestelijk gestoorde vrouw. Hij is de enige communist die in Rerik overgebleven is en is niet meer actief voor de partij. Het feit dat Bertha in een inrichting zou belanden weerhoud hem van de vlucht naar de vrijheid.
Gregor
Gregor is jonge communist. Hij ziet er onopvallig uit en is vrij sceptisch. Hij werd opgeleid op de Lenin-Akademie in Moskou maar is teruggekomen met twijfels over de idealen van het communisme. Nu voert hij zijn laatste opdracht uit. Hij heeft besloten daarna te deserteren. Hij wil de lezende kloosterbroeder in veiligheid brengen omdat het beeldje hem treft. Hij voelt dat een zekere vrijheid met het beeldje wordt uitgebeeld. Als hij Judith ziet besluit hij haar te helpen om weg te komen uit Duitsland.
Judith
Judith is een 18-jarig joods meisje, dat wel gedoopt is. Ze wilde niet vluchten omdat ze dan haar gehandicapte moeder achter moest laten, maar nadat haar moeder zelfmoord pleegde om voor haar de weg vrij te maken, gaat ze naar Rerik omdat dat volgens haar moeder een goede plaats is om te vluchten naar het buitenland.
Dominee Helander
Helander is dominee in de kerk van Rerik. Zijn been is geamputeerd en bovendien heeft hij suikerziekte. Het gaat slecht met hem. Hij verwacht dat wanneer hij zal sterven een tekst te lezen valt op de muur van zijn kerk. In zijn kerk staat de lezende kloosterbroeder, wat hij als een echt heiligdom beschouwd en hij wil dat dit beeld in veiligheid gebracht wordt, hoewel hij weet dat de nazi's hem daarvoor zullen straffen. Hij vraagt Knudsen om het weg te brengen.
De lezende kloosterbroeder
De lezende kloosterbroeder is een houten beeldje gemaakt door Ernst Barlach dat door de nazi's als bedreigend gezien wordt en daarom weggehaald wordt uit de kerk in Rerik. Het beeldje maakt vooral diepe indruk op Gregor.
8.Perspectief en verteller
Er is sprake van een verborgen verteller. Het perspectief ligt bij verschillende personen, namelijk bij de jongen, Gregor, Knudsen, Judith en bij Helander.
9.Tijd en ruimte
Het verhaal speelt in het vissersplaatsje Rerik dat ligt aan de Oostzee tussen Wismar en Rostock.
Het speelt op een oktoberdag in 1937 en duurt ongeveer 27 uur. Het verhaal is chronologisch verteld.
10.Oordeel
Ik vind dit een mooi boek maar af en toe is het wel verwarrend. Eerst had ik helemaal niet in de gaten dat met de anderen de nazi's bedoeld werden. Dat de hoofdstukken van de jongen cursief worden gedrukt vind ik goed want hij is anders dan de andere hoofdpersonen.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen