J.Bernlef, Onder ijsbergen
J.Bernlef, Onder ijsbergen.
Amsterdam, 1981
TITEL
a)letterlijk
De titel slaat op het feit dat het onderzoek van Jakob Olsen zich temidden van
ijsbergen, in Groenland afspeelt.
b)figuurlijk
De titel symboliseert dat Jakob Olsen weinig te weten is gekomen over een
bevolkingsgroep in Groenland, de eskimo's. Net zoals je van een ijsberg alleen het topje
wat boven water uitsteekt te zien krijgt.
ONDERTITEL
Het boek heeft geen ondertitel.
OPDRACHT
Het boek is aan niemand opgedragen.
MOTTO
Het motto luidt: Klein zijn de stranden
van kleine meren.
Klein is der mensen geest;
niet alle mensen
zijn even verstandig:
heel de mensheid is half.
Dit betekent dat niet iedereen perfekt is.
INDELING
Het boek heeft vijf hoofdstukken en een soort epiloog, waarin wordt verteld hoe het met
de hoofdpersonen verder afliep. De vijf hoofdstukken gaan ieder over een dag die Jakob
Olsen in Groenland als waarnemer verbracht. Het gaat hier om de dagen Woensdag, 2 juli
1975 t/m Zondag, 6 juli 1975.
VERTELLER
Het boek heeft voornamelijk een personale verteller, maar heeft ook enkele kenmerken
van een alwetende verteller. Dit komt doordat er naast de gedachten en gevoelens van Olsen
ook het innerlijk van Lina Krogg en Nick Morello in voorkomen. Net zo is de epiloog; ook
alwetend.
PERSONAGES
Het hoofpersonage van dit boek is Jakob Olsen. Hij is een Deense rechter, maar heeft nu
de taak om als waarnemer de zaak-Eira te gaan onderzoeken in Groenland. Hij is een roud
character. Dit komt omdat er in de loop der tijd een karakterontwikkeling plaatvindt.
Voordat zijn vader overleed, was hij een zelfverzekerd en energiek man, maar later verloor
hij beide en dacht hij meer na over zij leven. Jakob had geen goede band met zijn vader.
Beide waren strikt zakelijk en koel. Vroeger negeerden ze elkaar min of meer en daarom
heeft Jakob nooit van zijn vader gehouden. Nu zijn vader overleden is, ziet hij ook dat
hij zelf eenzaam is, net als zijn vader vroeger. Hij hoopt dat hij niet gaat leven voor
macht en gezag.
Een ander belangrijk personage is Lina Krog. Zij is van Deense afkomst. Zij is een
mixed character. Er wordt wel aandacht besteed aan haar innerlijk, maar minder dan aan het
innerlijk van de hoodpersoon, J. Olsen. Ze maakt wel een karakterontwikkeling door. Ze was
eerst een lerares, als wie ze de Westerse cultuur wilde verenigen met de Inuit-cultuur.
Dit natuurlijk niet en het boek beschrijft dit als: "van een crikel kan je geen
vierkant maken." Na haar beroep als lerares wordt ze tolk Ze heeft ook een tijd in
New York gewoond met haar vriend Jim; daar verdiende ze de kost in een bar als
striptease-danseres.
Dan is er ook nog Nick Morello, een pianist in een bar in het dorpje waar het verhaal
zich afspeelt. Hij doet dat werk ieder jaar zes maanden. Net als de "vaste"
bewoners van het dorp, zoekt ook Nick zij heil in de drank.
TIJDSSTRUCTUUR
Het verhaal is chronologisch verteld. Dit komt duidelijk naar voren door de indeling;
de vijf achtereenvolgende hoofdstukken beschrijven het verhaal in vijf achtereenvolgende
dagen. Er zijn ook enkele flashbacks, bijvoorbeeld wanneer Olsen zich een gesprek met een
ambtenaar in Kopenhagen over de zaak-Eira herinnerde.
RUIMTE
a)letterlijk
Het verhaal speelt zich af in het onherbergzame Groenland en in het bijzonder in het
dorpje Jakobshavn (Jakob!).
b)figuurlijk
Het onherbergzame gebied symboliseert de eenzaamheid van de eerder beschreven
personages. Dit is ook te zien aan wat voor weer het is. Als de hoofdpersoon, Jakob, nog
zelfverzekerd is, (voordat zijn vader sterft) is het mooi weer. Later, wanneer Olsen
minder zeker van zijn zaken is, is het slecht weer.
THEMA
Het thema is: cultuurbotsing.
DE IDEE
De Westerse en de Inuit-cultuur hebben beide goede en slechte kanten. Conclusie: niets
is perfekt.
STIJL
Het boek is niet geschreven naar een maning; het is objectief. Het boek kent vele
gemakkelijke zinnen, waardoor het verhaal snel duidelijk is.
OVERIGE BIJZONDERHEDEN
Er zijn niet veel overige bijzonderheden, behalve dan het blikje Tuborg voorop de kaft.
Dit is speciaal een Deens bier, om de band met Denemarken weer te geven. En het
illustreert het overmatige drankgebruik van een hoop Groenlanders (in het dorp).
EIGEN MENING
He is een god boek, omdat:
-De inhoud gemakkelijk weg te lezen valt, door het duidelijke en gemakkelijke
taalgebruik die wordt gehanteerd.
-Het boek is een soort detective, door de spanning, waarvan een deel van de lezers
(alleen de opettende lezers) zaken snappen; zoals dat de oude vrouw door d'r kleinzoon is
vermoord i.p.v. door haar zoon. Eindelijk wat spanning in een boek; dat houdt je aan het
lezen! |