Ingeborg Bayer, De vier vrijheden van Hanna B

Lemniscaat Rotterdam - 1974 - 120

Hoofdpersonen:

Hanna

Meisje van een jaar of achttien. Haar moeder is op haar zestiende doodgegaan. Ze is

onder invloed van slechte vrienden in de drugswereld terecht gekomen en gepakt bij een

diefstal en tot twee jaar vijf maanden gevangenisstraf veroordeeld. Ze is erg egocentrisch

ingesteld. Ze vlucht voor problemen.

Gertrud

Gevangene die slecht voor zich zelf kan zorgen en afhankelijk is van de beslissingen

van anderen, rond de dertig jaar oud

Gisela

Gevangene die de baas speelt over andere gevangenen, gebruikt geweld om haar wensen ten

uitvoer te brengen

Vader

De vader van Hanna was ontrouw aan zijn vrouw en voelde zich schuldig aan haar dood.

Kan niet goed met Hanna opschieten

Thema

Hoe een meisje van achttien jaar haar gevangenisstraf verwerkt.

Titelverklaring

In de gevangenis mag Hanna bijna nergens zelf over beslissen, maar vier dingen kan ze

zelf kiezen : een nachthemd met lange of korte mouw, twee uur Deep Purple of een uur

Vivaldi, een grote geel tube tandpasta of een kleine rode, een doktersroman of een Viva.

Het toont aan dat het leven in de gevangenis niet geschikt is om weer naar de vrijheid te

gaan later, waar men wel zelf verantwoordelijk is en belangrijke keuzes moet maken.

Tijd

Een jaar of drie, met veel flash-backs

Kritiek

Kritiek op het gevangeniswezen dat er voor zorgt dat gevangenen na hun straftijd bijna

moeten mislukken in de maatschappij.

Genre

Maatschappijkritisch

Plaats

Een plaats in Duitsland, waarschijnlijk München

Motieven

Gevangenis, reclassering, ontrouw

Samenvatting

Het verhaal begint als Hanna in de gevangenis aankomt. Ze moet alles afgeven en mag

kiezen tussen een nachtjapon met korte of met lange mouwen. Dat is een van de weinige

vrijheden die ze heeft. Haar cel is klein en behangen met posters van poezen, die vindt ze

niet leuk, maar laat ze wel hangen. Ze moet twee jaar en vijf maanden uitzitten, maar met

goed gedrag kan dit flink teruglopen. Wennen doet het niet, tralies, en het nooit kunnen

kiezen. Alles wordt voor haar besloten, door de bewakers, de directrice, door Gisela die

als sterke gevangene met behulp van enkele anderen de baas speelt. Hanna gaat de dagen

tellen, de uren, de seconden, de milliseconden. Dit in afwachting tot haar vrijlating.

Ze was eerst goed op school, maar dat werd op een gegeven moment minder. Haar

huiselijke situatie veranderde ook, haar vader kreeg door een ongeluk een andere baan en

nam een minnares. Moeder leed daaronder, ging ergens anders wonen en kwam om bij een

ongeluk. Vader voelt zich schuldig en Hanna luistert nergens meer naar. Ze heeft een

vriend en heeft de school in de steek gelaten. Die vriend is een crimineel die zich

bezighoud met de verkoop en smokkel van drugs. Hij ziet haar ook min of meer als een

bezitting. Bij een inbraak in een apotheek worden ze betrapt en later aangehouden. Vreemd

genoeg hebben de anderen een goede verdediging klaar en wordt alleen Hanna veroordeeld.

Klasse - justitie?

Hanna heeft regelmatig gesprekken met de psychiater in de gevangenis die haar probeert

voor te bereiden op de vrijheid, maar dat met onduidelijke gesprekken doet. Hanna heeft er

weinig vertrouwen in. Ze zit haar straf uit en gaat daarna op een kamer van een vriendin

wonen. Ze vindt een baantje en gaat weer naar school. Na een tijdje komt Gertrud bij haar,

in paniek. Ze kan de vrijheid niet aan, eigen beslissingen nemen, de maatschappij die je

niet accepteert. Met hulp van Hanna lukt dat na een tijdje wel.

Op school gaat het aardig, en ze heeft een vriend, maar blijft afstandelijk. Op een dag

komt ze een oude schoolvriend, Modestus, tegen die opeens wel tot haar ziel doordringt.

Hij vertelt haar dat ze niet altijd weg kan vluchten voor problemen, maar daar tegen moet

vechten. Dat begint eindelijk tot haar door te dringen.