Frank Martinus Arion, Dubbelspel

De Bezige Bij - Amsterdam 1973 - 365 blz bladzijden


Hoofdpersonen:


Manchi Sanantonio

Manchi Sanantonio is zelfingenomen, hij wil laten zien dat een zwarte net zo goed als

een blanke kan zijn. Zijn vrouw is Solema Sanantonio, zij is mooi, socialiste en

onderwijzeres, haar huwelijk is een vergissing, zij wil het beste voor het eiland en de

bewoners.

Janchi Pau

Janchi Pau is een ex-zeeman, nu werkend bij Shell. Hij heeft een relatie met Solema,

eerst


alleen voor de lol, maar ze blijken goed bij elkaar te passen.

Boeboe Fiel

Boeboe is een knappe luie en zorgeloze taxichauffeur, hij heeft geen


verantwoordelijkheidsbesef, scheldt op zijn vrouw, maar kan haar niet missen. Zijn vrouw

is


Nora Fiel, zij heeft alles over voor haar gezin, ze prostitueert zich aan enkele bekenden

om aan


huishoudgeld te komen. (niet ongewoon op het eiland)


Chamon Nicolas

Chamon Nicolas is verhuurder van krotten, hij is een van Nora's klanten, staat

enigszins buiten


de groep. Door de verhuur van zijn woningen is hij redelijk rijk, ook al laat hij dat aan

niemand


merken.

Thema: Macht hebben, over je vrouw, over anderen, over je lot


Motieven: Overspel, liefde, dominospel


Titelverklaring: Dubbelspel is een term uit het dominospel. Het is winnen met een steen

die


aan beide zijden van het spel aan te sluiten is waardoor een cirkel ontstaat, ook is het

een spel


van macht tussen de spelers.

tijd: Een dag, een zondag in november, rond 1970. Behalve hoofdstuk 1 is de rest


chronologisch.


Kritiek: Kritiek op de sociale misstanden op Cura‡ao


Genre: Sociale roman


Plaats: Cura‡ao

Samenvatting:


Het boek is opgedragen aan vrouwen met moed en het bestaat uit drie delen.

De morgen en de ochtend

Een zondag in november op Cura‡ao. Manchi Sanantonio is thuis, hij heeft een mooi

huis, maar een slechte weg er naar toe. Door zijn keuzes is die weg steeds niet verhard.

Als hij voor de ene partij was, kwam de andere aan de macht en andersom. Hij heeft een

mooie vrouw, Solema. Zij is een intelligente vrouw, ze heeft gestudeerd in Europa. Hij is

met haar getrouwd om haar schoonheid, niet uit liefde. Ze bedriegt hem met andere mannen.

Dat weet hij, want hij heeft haar een keer op het strand met een ander betrapt. Sindsdien

noemt hij haar een hoer en moet ze iedere maaltijd vijf gulden aan hem betalen om haar te

herinneren aan haar overspel. Hij ziet het als een macht over haar dat hij haar overspel

niet bekend maakt, zodat ze als hoer bekend zou staan. Dit machtspel brengt haar steeds

verder naar de rand van een scheiding. Ze hebben twee kinderen. Manchi heeft graag aanzien

en macht op het eiland. Een ander belangrijk deel van zijn leven in het zondagse

dominospel dat hij met drie anderen speelt. Ook dit is een soort machtspel. Deze

zondagochtend is Solema naar de kerk, denkt Manchi, maar in werkelijkheid is ze naar

Janchi, een van de andere dominospelers. Hij had haar een keer uitgenodigd, zij dacht om

met haar naar bed te gaan, maar hij had veel respect voor haar, waardoor ze nog meer zin

kreeg om met hem te vrijen. Ze zagen elkaar regelmatig, meestal 's avonds. Dit keer wilde

ze hem ontbijt brengen. Hij is erg verrast, maar dat is snel over en ze vrijen met elkaar.

Hij vertelt haar dat hij met haar samen wil verderleven. Ze is verrast en weet niet goed

wat te doen. Ze belooft hem dat ze komt als zijn huis af is. Het huis is na de dood van

zijn moeder nooit afgemaakt en het is een chaos. Als de klokken het einde van de mis

aankondigen gaat Solema weer op weg naar huis. Nadat ze in Nederland gestudeerd had was ze

op cura‡ao gefascineerd door Manchi die een huis aan het bouwen was. Ze raakten aan

elkaar gewend en toen hij haar ten huwelijk vroeg had ze ja gezegd, dat was fout geweest.

Janchi vraagt aan zijn vriend Diego, die doodgraver is en metselaar, of hij zijn huis

verder wil metselen, en na enig onderhandelen komen ze een uurprijs van 1,50 overheen,

maar dat geld moet Janchi eerst nog zien te verdienen. Zijn werk bi de Shell is niet

genoeg, hij wil misschien tafels snijden en verkopen. Nora Fiel heeft andere problemen

deze morgen, ze moet 15 gulden hebben voor nieuwe schoenen voor haar zoon. Anders kan hij

niet naar school en ze wil een goede toekomst voor hem. Zelf is ze een 20 jaar daarvoor

met Boeboe getrouwd, hij zag er toen goed uit, een mooi pak en een redelijke auto. Toen ze

zwanger was, verdween hij voor een jaar met een andere vrouw. Daarna verdiende hij als

taxichauffeur niet genoeg om Nora tevreden te stellen. Ze zocht zelf een manier om aan wat

geld te komen. In het begin waren dat veel verschillende mannen, later beperkte ze zich

tot twee: Chamon en Diego. Boeboe was die nacht dronken en naar parfum stinkend

thuisgekomen en ze verdacht hem er van zijn geld aan de hoeren te hebben uitgegeven. Ze

gaat naar de vroegmis waar Diego haar vraagt om ze zin heeft en voor de nodige 15 gulden

wil ze wel. Hij heeft er maar 10, maar ze gaat wel met hem mee. Dit terwijl de andere

vrouwen bij de kerk denken dat ze over de graven van haar kinderen praatten. Nora bedenkt

dat ze de 5 gulden maar bij Nicolas moet zien te krijgen, die 's middags ook bij het

dominospel zal zijn, in het huis van Boeboe. Het dominospel bestaat uit 28 stenen. Zeven

stenen hebben een dubbel nummer, deze stenen zijn niet populair. De bedoeling is om als

eerste al je stenen kwijt te raken. Het mooiste is een dubbelslag, als je de kop en staart

van stenen aan elkaar kan passen met een steen. Chamon Nicolas had eerst een baan bij de

Shell. Hij is afkomstig van de bovenwindse eilanden. Hij werd ontslagen omdat hij allerlei

materiaal jatte, waar hij een huisje van bouwde en dat verhuurde. Hij werd dankzij zijn

zus weer aangenomen en 'verzamelde' materiaal een tweede huisje. Toen hij met een bonus

van 2000 gulden weer ontslagen werd, was hij dus een redelijk welgesteld man, al deed hij

zich nooit zo voor. Hij heeft een jaar in de gevangenis gezeten toen hij een man met een

geleend mes stak nadat deze hem wilde doden. Omdat hij geen geld wilde besteden aan een

advocaat werd hij tot die gevangenisstraf veroordeeld. Sindsdien loopt hij met een mes op

zak rond, hoewel hij een vredelievende aard heeft. Toen Nora een keer dringend geld nodig

had voor de commune van een van haar kinderen leende hij haar dat, sindsdien komt ze wel

vaker om hulp en vrijden ze met elkaar. Boeboe had een kater. Hij was zijn geld inderdaad

in het kamp Campo Alegre (het hoerenkamp) kwijtgeraakt, maar niet zo als Nora dacht. Hij

had een Amerikaan naar het kamp gereden, moest op hem wachten en had kennis gemaakt met

Micha, een hoer uit Santa Domingo. Haar dochter was jarig en ze wilde dat vieren. 's

Morgens had ze langdurig met een jongeman gevrijd, nu had ze zin in Boeboe. Boeboe was

populair omdat hij ongewild een opstandje had geleid van taxichauffeurs, die hem nu ook

gelijk voorzitter van de bond wilden maken. Boeboe wilde niet, maar ging met haar mee en

bij haar thuis feestten ze wat. Toen een paar mensen gingen pokeren dacht hij dat hij zijn

80 gulden voor die dag even kon verdubbelen, maar helaas, alles kwijt. Hij bleef alleen

met Micha die hem (gratis)geweldig in bed verwende, en dat samen met wat drank en

marihuanasigaretten had hem volledig uitgeput. De middag en de schemering Manchi beveelt

Solema hem naar het huis van Boeboe te rijden. Dis is een paar honderd meter. Hij moet

tien paar schoenen meenemen, die nodig zijn om de stand bij te houden, een nieuwe manier

die hij tot zijn trots de keer ervoor verzonnen had. Solema moest dus tien paar schoenen

leveren die schoongewassen waren en nu nog niet helemaal droog. Ook gaf ze krijtjes erbij

om de stand op de schoenen te schrijven. Bij Boeboe haddenJanchi en Boeboe het bezwaar dat

ze op de lak niet konden schrijven. Ze besloten de schoenen aan een in twee‰n

verdeelde boom te hangen. Chamon was te laat, hij had al in een caf‚ zitten spelen,

dit tot verdriet van Nora die hem wilde spreken voor de vijf gulden. De hele middag

probeert ze aandacht te krijgen, maar hij negeert haar, hij besluit zelfs om met haar te

breken, ze kwam alleen maar als ze iets nodig had. Boeboe voelt enig wantrouwen, maar kan

niet achterhalen wat er aan de hand is.  Het eerste spel wordt een slachting: 11-0

voor Janchi en Chamon, een zeldzame uitslag. De eerste schoen wordt aan de boom gehangen.

(De schoenen symboliseren ook de armoe die vroeger heerste, arme mensen hadden geen

schoenen) Hoewel het meestal een vriendschapsspel was, voelden Janchi en Chamon nu een

enorme drang het serieus te spelen. Ze wilden Manchi en Boeboe vernederen. Hoewel er nog

steeds tussendoor gepraat wordt,


over de gebruikelijk onderwerpen zoals de economie, de vreemdelingen op het eiland, de

mentaliteit van de eilandbewoners, vrouwen en politiek, zijn dit keer die gesprekjes kort.

Ook willen Janchi en Chamon geen rum meer drinken. Het wordt 2-0, 3-0, 4-0, 5-0. Manchi en

Boeboe voelen zich steeds rotter, Janchi en Chamon voelen zich steeds zekerder en naast

het geluk, spelen ze ook steeds beter, ze willen 10-0 aan de boom zien, een nooit

voorgekomen uitslag. Toevallige voorbijgangers zijn snel weer weg, om deze bijzondere zaak

snel door te vertellen. Boeboe is vaak met zijn gedachten bij Micha, wiens naam en nummer

hem al weer ontschoten zijn, maar haar verrukkingen niet. Nora ziet dat Chamon haar

negeert en gaat weg, ze moet vijf gulden zien te vinden. Nora gaat naar Solema, al is ze

daar nog nooit geweest. Bij het hek durft ze niet naar binnen, maar Solema had haar aan

zien komen en roept haar naar binnen. Solema heeft besloten om Manchi te verlaten en naar

Janchi te gaan, ze heeft genoeg van haar huwelijk en vernedering. Na enig treuzelen vraagt

Nora om 5 gulden. Solema wil die graag geven, maar kan eerst maar een gulden vinden,

totdat ze denkt aan de vijf gulden die ze iedere maaltijd op tafel moet leggen, deze geeft

ze ook aan Nora. Met een briefje op de tafel is het afscheid voor haar compleet, ze gaat

naar het huis van Janchi, waar ze moet inbreken om binnen te komen. De mare gaat snel, de

voorbijgangers bellen tv, radio en kranten en waarschuwen verder iedereen die ze maar

kunnen bedenken. Voordeel is dat de telefoon gratis is. Hordes mensen begeven zich naar

het huis van Boeboe. 8-0. Stoppen kan niet, Manchi vlucht in zijn gedachten en bedenkt dat

hij rechter wil worden, hij moet een manier vinden om zijn imago te verbeteren, want deze

nederlaag zal hem geen goed doen. Honderden toeschouwers zien het spel en verbazen zich

over de stand. Nora is inmiddels terug gekomen en wil uit gastvrijheid iedereen wat te

drinken aanbieden, een kwestie van gastvrijheid en eer. Boeboe maakt van de nood een

deugd. Hij vertelt voor de tv over zijn politieke idee‰n en dat spreekt de aanwezige

taxichauffeurs erg aan. Die zien hem wel zitten als nieuwe voorzitter. Janchi vertelt dat

hij een meubelfabriek wil beginnen, genaamd Solema. Chamon vertelt terug te willen naar

Saba. Manchi slaat wartaal uit en wordt door de anderen de mond gesmoord. Het wordt 9-0 en

10-0. Een onmogelijke uitslag. Janchi gat gelijk weg. Chamon en Boeboe worden

geinterviewd, niemand heeft aandacht voor Manchi

De schemering

Janchi ziet licht in zijn huis en weet bijna zeker dat het Solema is. Ze zijn zo druk

met elkaar bezig dat de overige gebeurtenissen hun ontgaan. Nora moet zorgen voor de rum.

Aangezien er ook mensen zijn de meer dan een glas drinken ziet ze de bodem van haar

voorraad naderen. Wat nu? Haar eer van gastvrije vrouw staat op het spel en ze besluit om

haar zoon nog een fles van een gallon te laten halen, met het geld dat ze voor zijn

schoenen had. Haar zoon is sprakeloos, maar hij gaat op weg. Ze wil Chamon om geld vragen.

Deze is bang dat Boeboe hun door had en nadat Nora's dochter hem zegt achter het badhok te

komen doet hij dat. Nu heeft Boeboe inderdaad iets door. Hij luistert het gesprek af.

Chamon snauwt Nora af en wil niets geven en laat merken dat hun relatie afgelopen is. Nora

scheldt hem uit, waardoor Chamon bang is dat Boeboe het zal horen en wil haar met geld

sussen, maar dat hoeft ze niet meer. Boeboe wilde eerst niets doen, maar door het verlies

van het spel, het vooruitzicht dat hij tot voorzitter gekozen zal worden en het feit dat

hij Nora nu in de steek laat maakt hem boos. Hij valt Chamon aan, deze verdedigt zich met

zijn mes en steekt Boeboe dood. Daarna loopt hij zelf naar het politiebureau en geeft zich

aan. Manchi was al lang thuis en heeft gemerkt dat Solema weg is. Hij heeft nu niets meer.

Geen eer, geen vrouw. Hij gaat achter de piano zitten en schiet een kogel door zijn hoofd.

Naspelen

De psychiater en de sociaal werkster die over Chamon een rapport moeten maken krijgen

een verhouding en gaan er van door. Ze laten de rechter nog wel weten dat het een te

complexe zaak is omdat ze het dominospel te slecht kennen en niet weten hoe mensen daar op

reageren. De schrijver krijgt als rechtbankverslaggever opdracht er een rapport over te

maken nadat andere psychiaters niet mee willen werken. Chamon heeft nu een eigen advocaat

maar zal lange tijd de gevangenis in moeten. Janchi start een Co”peratieve

Meubelfabriek en Solema helpt daarbij, proberend meer co”peraties op te richten en

ook een politieke partij.

• Afscheid Van De Koningin
• De Laatste Vrijheid