Boekverslag : Joost Zwagerman - Vals Licht
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3130 woorden.

Bibliografie
Boek: Derde druk, Bert Bakker, Amsterdam, sept. 1984, eerste druk: juni 1984
Aantal bladzijdes: 235
Aantal hoofdstukken: 19
Leestijd: ongeveer 6 uur
Uitgelezen op: 23 december 2000


Samenvatting
2. Verantwoording van de keuze
Ik heb al eerder een boek van Joost Zwagerman gelezen: Vals Licht. Ik vond dat een leuk boek dus toen ik dit boek in de bibliotheek zag heb ik het maar mee genomen onder het mom van: dit zou best eens een leuk boek kunnen zijn.
3. Verwachting vooraf en achteraf
Vooraf: Joost Zwagerman schrijft over het algemeen wel schrijft in een begrijpelijke taal dus ik hoopte op een boek wat ik snel kon weglezen.
Achteraf: Het is een heel realistisch geschreven boek en het was een goed te begrijpen verhaal.

4. Samenvatting van de inhoud
De hoofdpersoon in het boek is Theo Altena. Hij is al een aantal jaren gelukkig getrouwd met Sylvia Altena-Houtman. Ze wonen in een nieuwbouwwijk in Alkmaar. Theo is leraar Nederlands op het Westfries College in Hoorn. De leerlingen in de eindexamenklassen vinden Theo de minst erge die je voor Nederlands kan krijgen, maar in de onderbouw is Theo minder populair. Sylvia is fiscaal adviseur bij de gemeente. Bij Theo op school werkt er een Surinaamse gymlerares, Iris Pompier-Duivenpoort, zij is getrouwd met Sidney Pompier. Iris woont sinds haar tiende jaar in Nederland.
Theo en Iris hebben elkaar beter leren kennen tijdens een werkweek van Havo 4 in Tilburg. Vanaf kort na deze week hebben Iris en Theo een buitenechtelijke relatie met elkaar. Op dinsdagmiddag hebben ze 2 gezamenlijke tussenuren die ze gebruiken om bij Iris thuis te vrijen. Niemand weet hier iets vanaf.
Het verhaal begint op een dinsdagmiddag, de buitenechtelijke relatie tussen Theo en Iris duurt al 14 maanden. Na de 2 tussenuren moeten Iris en Theo zich haasten naar school. Theo is te laat bij zijn lokaal, klas 3F is er al. Op het bord is een spotprent van Theo getekend en boven die spotprent staat: Blackie is the best, dit slaat natuurlijk op Iris. Theo weet even niet hoe hij moet reageren, uiteindelijk geeft hij Wouter Nijman de opdracht om de tekening uit te vegen, met zijn hand.
Op dinsdagavond gaan Theo en Sylvia op visite bij de ouders van Sylvia Theo heeft daar niet zoveel zin in en daarom besluiten ze om met de trein te gaan. Dan hebben ze een reden om weer bijtijds naar huis te gaan. Ze kijken naar het tv programma Telebingo en vader Houtman verbaast zich erover dat er ook donkere mensen aan het programma mee doen. Theo is hierover boos op vader Houtman en hierdoor is de avond verpest. Op weg naar huis is Sylvia vervolgens weer boos op Theo omdat hij zo woedend werd op Sylvia's vader. Zij vindt niet dat haar vader een racist is, maar iemand die bang is voor alles wat onbekend is.
Theo kan 's nachts niet slapen. Sinds zijn verhouding met Iris heeft hij veel last van slapeloosheid. Het is niet zo dat hij niet zou kunnen slapen, maar Theo is bang dat hij zich zal verraden in zijn slaap. De volgende morgen krijgt Theo hyperventilatie-aanval. Happend naar adem valt hij in de keuken van zijn stoel. Na een tijdje gaat het weer wat beter en Theo gaat gewoon naar school toe. Op school hoort Theo dat Iris zich ziek heeft gemeld. Hij wil graag weten wat ze heeft, maar hij durft dat niet aan de conrector te vragen omdat hij bang is dat hij zichzelf verraadt. Hij kan haar ook niet opbellen, dit hadden ze zo afgesproken, ze zouden elkaar nooit opbellen.
Het tweede uur heeft Theo klas 3D. Opnieuw staat er een spotprent op het bord, zijn kop met daarboven weer de tekst: Blackie is the best. Deze keer houdt Theo een preek over racisme. De leerlingen pikten deze preek niet en een meisje zei dat deze tekening geen racistische bedoeling had. Dat meisje vertelt dat Wouter Nijmans vader hem iedere dinsdag bij Iris naar binnen ziet gaan. Wouter Nijman woont nl in dezelfde straat als Iris. Aan het einde van de les heeft Theo de situatie weer onder controle.
Na de pauze gaat het weer mis. Klas 3F heeft 6 pornofoto's op zijn bureau gelegd, foto's van donkere vrouwen met de tekst: blackie is the best. Theo verdeelt de foto's over 6 jongens en ze stuurt ze ,et de foto's naar de conrector. Wouter Nijman stribbelt tegen en hij struikelt. Wouter beweerde vervolgens dat Theo hem heeft mishandeld.
Theo stelt aan Ferweda, de conrector, voor om de jongens goed te straffen, maar Ferweda aarzelt. De vader van Wouter heeft nl Ferweda inmiddels gebeld en hij wil een klacht indienen. Dit zou een slechte zaak zijn. Ferweda laat Theo weten dat zijn verhouding met Iris bekend is bij de leraren. Zij wisten hier al een tijd van. Het is nu beter dat Theo een paar dagen verlof neemt, Ferweda kon dan proberen om de vader van Wouter tegen te houden om verdergaande stappen te nemen.
Voordat Theo de school verliet, vroeg hij nog waarom Iris afwezig was. Iris was van haar fiets gevallen. Morgen zou ze weer komen.
Later realiseert Theo zich pas dat Iris geen fiets heeft, er moet dus wat anders aan de hand zijn.
Als Theo thuis komt, heeft hij nog geen verklaring bedacht voor zijn onverwachte verlof, maar dat is nog geen probleem. Er is namelijk ingebroken bij de buren, en Sylvia denkt op het moment alleen maar daar aan. Sylvia wil de volgende dag meteen een alarminstallatie en blijft dus thuis. Theo kiest ervoor om niets tegen Sylvia te vertellen en hij gaat de volgende morgen gewoon om dezelfde tijd weg. Hij rijdt een beetje rond in de auto en hij bespioneert Sylvia vanuit de auto. Hij ziet daar dat de alarminstallatie wordt aangelegd. 's Middags besluit Theo om Iris op te wachten.
Ze spreken elkaar op een braakliggend terreintje. Iris vraagt boos aan Theo waarom hij Ferweda over hun verhouding heeft verteld. En waarom hij niet alles ontkend heeft.
Ze gaan naar een restaurant en daar vertelt zij dat ze alles aan Sidney heeft verteld. Die was zo kwaad geworden, dat hij haar bont en blauw heeft geslagen. Maar toch heeft ze geen spijt van hun verhouding. Sidney heeft nl elk jaar wel korte affaires met andere vrouwen gehad en dat vond hij heel gewoon. Theo stelt voor om samen ergens ver weg te gaan wonen. Maar iris houdt nog steeds van Sidney en Theo van Sylvia. Iris maakt daarom een einde aan de relatie tussen haar en Theo. Ze maakte wat afspraken over hun gedrag op school en namen toen afscheid van elkaar.
Als Theo thuis komt, is Sylvia weg. Als zij tegen etenstijd weer thuis is, weet hij nog steeds niet of hij haar alles zal vertellen. Even lijkt het erop of Sylvia alles weet, Ferweda had haar nl gebeld en haar verteld dat Theo enkele dagen met verlof was, omdat hij wat problemen had op school. Theo belde Ferweda terug en vader Nijman heeft de klacht ingetrokken.
Diezelfde avond neemt Theo 2 slaappillen in, hij gaat nog ff de vuilnis buiten zetten en dan gaat het alarm af.

5. Tijd en ruimte
Tijd
Het verhaal wordt verteld in chronologische volgorde. De voorgeschiedenis kom je te weten via flashbacks. Dit vond ik af en toe wel lastig, want door de vele flashbacks was het wel eens moeilijk te volgen, dan moest je af en toe ff terug kijken waar het nu verhaal was gebleven. Op de vijfde blz van het boek staat een uitleg van de titel de buitenvrouw. Dit is een fragment uit een Surinaams -Nederlands woordenboek. De buitenvrouw betekent: bijvrouw, naast wettige echtgenote of vaste concubine een partner die elders woont. In dit boek is Iris dus de buitenvrouw van Theo Altena. De schrijver heeft een Surinaamse uitdrukking gebruikt, omdat Iris oorspronkelijk uit Suriname komt.
Ruimte
Het verhaal speelt zich af in het begin van de jaren 90. Het verhaal speelt zich af in een paar dagen. De dinsdag met de 2 gezamenlijke tussenuren van Theo en Iris, het incident in een 3de klas en de avond waarop Theo ruzie krijgt met zijn schoonvader. Vervolgens de woensdag die begint met de duizelingen van Theo en de incidenten in de klas en tenslotte de donderdag waarop de relatie tussen Theo en Iris beeindigd wordt. In gedachten gaat Theo vaak terug naar de momenten uit de 14 maanden durende relatie tussen hem en Iris. Soms vormt zo'n flashback een los hoofdstuk en ze zin soms gesitueerd in de slapeloze nachten van Theo.
De verteller in de Buitenvrouw volgt nauwkeurig de hoofdpersoon Theo Altena. De verteller volgt hem in zijn daden en beschrijft tegelijk zijn gevoelens. Informatie over de andere personen kom je alleen te weten via Theo. In een enkele dialoog kom je wat dichter bij een andere persoon. Maar er waren maar heel weinig dialogen.
Het boek speelt zich af in Alkmaar, waar Theo woont. In Hoorn, waar de school staat, en waar Iris woont. Joost Zwagerman geeft veel aandacht aan de ruimte. Je leert bv de weg van Alkmaar naar Hoorn goed kennen, ook de weg die Theo terug neemt. Ruimtes worden lang beschreven, zoals bv de klaslokalen en woonkamers.
Het verhaal heeft een gesloten einde, want de relatie tussen Iris en Theo is beeindigd.

6. De wijze van vertellen, structuur en perspectief
De vertelwijze
Het verhaal wordt door Theo vertelt.
structuur
Het boek de Buitenvrouw heeft 235 blz. het verhaal is verdeeld over 19 genummerde hoofdstukken.
Perspectief
Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de hoofdpersoon Theo Altena.

7. Thema en Motieven
In het boek komen verschillende thema 's voor.
1 racisme: Theo is verliefd geworden op Iris omdat zij zwart is, dit is een soort discriminatie. Theo discrimineert wel, maar ik vind dat hij dat op een positieve manier doet, hij is nl juist wel verliefd geworden op haar omdat ze zwart is. Als hij negatief zou discrimineren, zou hij dus niet verliefd worden op haar. Theo vindt dat vader Houtman een racist is. Ook de spotprenten op het bord met de tekst Blackie is the Best, vat Theo in eerste instantie op als discriminatie, wat later niet zo blijkt te zijn.
2 vreemdgaan/ontrouw: Theo is ontrouw aan Sylvia en Iris is ontrouw aan Sidney. Later blijkt dat Sydney ook ontrouw is aan Iris. En dan wel veel vaker. Ook zou je nog kunnen zeggen dat het leraarschap een thema is, Theo en Iris zijn allebei leraar.
De motieven zijn:
1 seks
2 dood, Theo denkt veel na over de dood en over doodgaan. Ook tijdens het vrijen met Iris denkt hij hierover na. En hij vergelijkt het vrijen wel eens met de dood.
In het boek kom je ook veel conflicten tegen:
1 conflict tussen Theo en zijn schoonvader. Theo werd boos op zijn schoonvader omdat die volgens Theo racistische opmerkingen maakt.
2 conflict tussen Theo en Sylvia. Sylvia weer boos op Theo omdat Theo woedend werd op haar vader.
3 de conflicten die ontstaan door de spotprenten die op het bord worden getekend en door de pornofoto's.
Doordat de Buitenvrouw verschillende thema's heeft, is het moeilijk om te zeggen wat voor soort roman het is. Als je kijkt naar het vreemdgaan, dan zou het een liefdesroman zijn, ook al is het niet een echte liefde. Het zou dan een verhaal zijn over de relatie tussen Theo en Iris en het wel of niet ontdekt worden. Als je meer kijkt naar het thema racisme, dan zou je het niet meer echt een liefdesroman kunnen noemen.
Ik vond dat Joost Zwagerman makkelijk schrijft. Er zijn weinig zinnen in het boek die je opnieuw moest lezen. Heel af en toe was er wel eens een Surinaamse uitdrukking, maar daar stond dan wel de betekenis bij.
Wat me in het boek opviel is dat Sylvia wel een slimme vrouw is, maar dat ze niet achter de relatie van Theo komt en Iris. Op de een of anders manier voelt ze zich wel bedreigd door de fysieke mogelijkheid van inbraak in hun huis. Ze laat haar huis dan beveiligen, maar de eerste avond gaat het alarm al af. Theo loopt er al doorheen. Volgens mij staat dit symbool voor de werkelijke situatie. Het huwelijk tussen Theo en Sylvia heeft Theo niet tegen kunnen houden om vreemd te gaan.
Joost Zwagerman beschrijft in zijn boeken zo nauwkeurig mogelijk bepaalde thema's uit de moderne samenleving. Joost Zwagerman wordt vaak een "chroniqueur van het moderne Hollandse leven genoemd". Zijn stijl van vertellen is zeer realistisch. In de buitenvrouw is de verteltrant precies en het onderwerp herkenbaar. Het gaat over racisme, de vreemdelingenhaat van de mensen, die overal verkondigen dat ze absoluut niets tegen vreemdelingen hebben, maar dat ze "gewoon" veel beter in hun eigen land kunnen blijven. Zo'n nette burgerman is bv de vader van Sylvia.
Een aantal aspecten die in de Buitenvrouw voorkomen, zijn ook voorgekomen in het leven van Joost Zwagerman. Zwagerman is net zoals Theo geboren in Alkmaar. Zwagerman kent ook het onderwijzerswereldje goed, zijn beide ouders waren leraar.

8. Personages
De hoofdpersoon in het boek is Theo:
Theo is 34 jaar. Hij is geboren en op gegroeid in Alkmaar en is sinds een aantal jaren leraar Nederlands op het Westfries College in Hoorn. Theo is gelukkig getrouwd met Sylvia Houtman. Theo heeft een hele grote neus en de lagere klassen noemen hem dan ook De neus. De leerlingen in de oudste klassen vinden Theo de minst erge die je voor Nederlands kan krijgen, maar in de onderbouw is Theo minder populair. Hij is een type dat het liefste thuis zit samen met Sylvia. Hij is behoorlijk burgerlijk. Theo heeft vreemde gewoontes, hij doet bv de lichten altijd op een bepaalde volgorde uit en de melkpakken staan op een speciale manier in de koelkast. Theo is een man die met weinig tevreden is. Theo heeft veel last van slapeloosheid, hij is altijd maar bang om zichzelf te verraden.
Theo heeft een bepaalde afkeer van de mens. Hij heeft geen vrienden en in het boek lees je dat hij mensen zoveel mogelijk mijdt. Hij is niet tevreden met zijn eigen persoon en zeker niet met zijn beroep.
Iris:
Iris is een Surinaamse gymlerares, ze geeft les op dezelfde school als Theo. Iris is in Paramaribo geboren en vanaf haar 10de woont ze in Nederland. Ze woont nu in Hoorn samen met haar man Sidney Pompier. Iris is de eerste zwarte gymlerares op school en dat kan ze goed merken aan de reacties van de leerlingen. Iris is een zelfverzekerde vrouw, ze kan goed omgaan met de positieve en negatieve discriminatie. Iris is altijd degene die in de relatie met Theo de regels vaststellen, zoals niet thuis opbellen. Iris weet precies wat ze wil.
Sylvia:
Zij is de vrouw van Theo, Sylvia is fiscaal adviseur bij de gemeente en verdient iets meer dan Theo. In het boek kom je maar eigenlijk weinig over Sylvia te weten.
Sidney:
De man van Iris. Sidney heeft elk jaar wel korte affaires met andere vrouwen. Over hem kom je ook niet veel te weten.
Ferweda: de conrector van het westfries college
Wouter Nijman: een leerling uit klas 3F. Hij woont bij Iris in de straat.
9. Titelverklaring, motto en genre
Titelverklaring
Het boek beschrijft de ervaringen van Theo Altena die een affaire heeft met, de van oorsprong Surinaamse, Iris Duivenpoort. ‘Buitenvrouw’ is het Surinaams-Nederlandse woord voor de vrouw met wie een man een buitenechtelijke affaire heeft. Iris is de buitenvrouw.
Motto
Geen.
Genre
Psychologische roman.

10. Over de schrijver
Johannes Jacobus Willebrordus Zwagerman(joost Zwagerman) is op 18 november 1963 in Alkmaar geboren als zoon van een onderwijzer en een onderwijzeres. Zijn ouders waren katholiek, maar ze hebben hem het geloof niet opgedrongen. Op z'n negende was Zwagerman al bezig met het maken van een tijdschriftje, dat hij de Zwagergids noemde.
Zwagerman ging naar het atheneum, maar daar werd hij vanaf getrapt, zodat hij moest overstappen naar de havo. Na de havo ging Joost Zwagerman in 1981 naar de pedagogische academie. In 1984 begint Zwagerman de studie Nederlandse taal en letterkunde aan de universiteit van Amsterdam. Tijdens zijn studietijd verschenen al zijn eerste boeken. In 1988 breekt Joost zijn studie af en gaat een cursus creatief schrijven volgen onder leiding van de auteur Oek de Jong. In 1984 verschijnen zijn eerste artikelen en interviews in kleine literaire tijdschriften. Vanaf 1985 schrijft Joost recensies en andere bijdragen voor Vrij Nederland, HP de tijd en de volkskrant en later ook voor jongerenbladen zoals Primeur. Van 1988 tot 1990 is Zwagerman redacteur van het literair tijdschrift De held. De eerste gedichten van Zwagerman zijn gepubliceerd in tijdschriften als Tirade en Maatstaf. In 1986 debuteert Zwagerman als romanschrijver met het boek De houdgreep.

Zwagerman heeft 5 romans gepubliceerd:
de houdgreep - 1986 (Een boek dat zich afspeelt in Media-land)
gimmick - 1989 (Een boek over de kunstwereld, speelt zich af in het Amsterdamse uitgaansleven)
vals licht - 1991 (een boek waarin een jongen verliefd wordt op een prostituee, mijn vorige boekverslag )
de buitenvrouw - 1994
chaos en rumoer - 1997 (nieuwste roman)
In deze boeken draait het vaak om een liefdesverhouding die geen stand houdt. Een terugkerend thema in zijn boeken is dan ook de onmogelijke liefde.

11. Eindoordeel
Wat is wel lastig vond in het boek waren de vele flashbacks, lastig om af en toe te weten waar het nu verhaal ook al weer was. ik vind Theo trouwens wel een grappige man, zo komt hij over. Ik vond het jammer dat je over de andere personen niet veel te weten komt. Ik vind het heel leuk dat Zwagerman thema's in zijn boeken gebruikt uit deze samenleving. Alles is daarom heel goed herkenbaar. Ook is het heel fijn dat Zwagerman makkelijke zinnen en woorden gebruikt. Het leest daarom lekker makkelijk. Ik vind het dus een leuk boek, alleen heel jammer dat er niet veel spanning in zit.





12. Recencies

Hans den Hartog Jager in NRC Handelsblad:
Het probleem van de Buitenvrouw is dat Zwagerman niet veel verder komt dan de beschrijving van de weifelende houding van zijn hoofdpersoon. Het boek hinkt op 2 gedachten: enerzijds heeft Zwagerman engagement willen bedrijven, anderzijds heeft hij geprobeerd een literair spel met de werkelijkheid te spelen. Door de halfslachtigheid van die constructie faalt hij in beide: het verhaal blijft eendimensionaal en realistisch, terwijl het engagement belerend en frikkerig is.
Rob van Erkelens in De groene Amsterdammer:
Deze roman heb ik met verregaande bewondering gelezen. Sommige passages zijn zo verdomd mooi en pakkend opgeschreven dat je spijt krijgt van elke witregel, omdat daar ook een zin had kunnen staan. Maar alleen mooi vind ik niet genoeg. Onder die sublieme, gepolijste zinnen wil ik graag leven vinden, pijn, emotie, woede desnoods, vooral bij deze thematiek. En onder het glinsterende oppervlak van de Buitenvrouw vond ik te weinig.
Dan nog een hele positieve recensie.
Carel Peters in Vrij Nederland:
Een even bedachtzame als spannende roman. Het is een genot om Zwagerman te volgen wanneer hij alle machinaties in het hoofd van Theo Altena beschrijft. Zwagerman heeft alles in de Buitenvrouw tot in de laatste pagina's onder controle.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen