Boekverslag : Renate Dorrestein - Ontaarde Moeders
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3384 woorden.

Bibliografie
genre = psychologische roman
jaar van verschijnen = de eerste druk was mei 1992, ik heb de zesde
druk gelezen uitgegeven augustus 1993
aantal bladzijde = 246 bladzijde
leestijd = ongeveer 25 uur
uitgelezen op = 2 oktober 2000
datum van verslag = begonnen op 24 oktober 2000
af op 1 november 2000


Samenvatting
~Waarom heb ik dit boek gekozen? :

In de syllabus heb ik bepaalde boeken aangekruist, gekeken naar auteur en titel.
Daarna ben ik de flapteksten gaan lezen. Ontaarde moeders was een boek waar ik na het lezen van de flaptekst meer over wilde weten. De flaptekst nodigde me bijwijze van spreken uit om het boek te lezen.

~Verwachtingen vooraf:

Ik had voordat ik Ontaarde moeders ben gaan lezen van niemand commentaar
gehad of ernaar gevraagd. Het enige wat ik had gelezen was de flaptekst.
Deze was nogal vaag en daarom ook uitnodigend. Ik verwachte verklaringen en
verduidelijking van de gegevens van de flaptekst. Ik hoopte wel dat het een
normaal boek zou zijn, want in eerste instantie was de flaptekst heel vaag.

~Reactie achteraf:


Ik vind dit werk:

1 niet 2 een beetje 3 erg

spannend 1 2 3
meeslepend 1 2 3
ontroerend 1 2 3
grappig 1 2 3
realistisch 1 2 3
fantasierijk 1 2 3
interessant 1 2 3
origineel 1 2 3
goed te begrijpen 1 2 3

~ Dit werk heeft mij aan het denken gezet. ja/nee
~ Ik heb iets aan dit werk gehad. ja/nee


Dit werk spreekt me wel aan omdat, het een boek is waar je steeds een beetje
meer komt te weten over de personages. Ook de spanning wordt veroorzaakt
door een geleidelijke onthulling. Het is fantasierijk en feministisch op een leuke
mannier. De mannier van vertellen is ook begrijpelijk en goed te volgen. De
personages zijn leuk en karakteristiek.

~Gebruikte literatuur:

Voor dit boekverslag heb ik gebruikt:

Uitrekselboek eerste druk 1992
Prisma uitreksel boek 4
Krantenknipsels uit: “De Groene Amsterdammer” 28 oktober 1992
“De Gooi- en Eemlander” 15 oktober 1994
“NRC Handelsblad” 12 juni 1992
“Vrij Nederland” 18 juli 1992
Geen internet

~Samenvatting:

Bonnie is plantkundige en heeft net de Grote Slenk op Mount Kenia bestudeerd als zij in het Hilton van Nairobi verblijft. In de bar van het hotel zit een Duitse zakenman met wie ze aan de praat raakt. Geen zin hebbend om haar levensverhaal te vertellen vlucht ze naar haar kamer. Op haar kamer komt haar levensgeschiedenis toch in vogelvlucht voorbij.
Bonnie herinnert zich onder meer het moment waarop zij voor het eerst het woord “verkrachting” las en aan haar moeder de betekenis ervan vroeg. Zij herinnert zich ook haar eerste gedwongen seksuele ervaring en haar huwelijk met Zwier. Hoe zij op een dag de pil vergat, zwanger werd en een dochter op de wereld zette. Deze tijd ligt al weer jaren achter haar. Bonnie heeft man en kind verlaten en reist in haar eentje de wereld rond in de overtuiging dat dit het beste is wat zij voor haar kind (maryemma) kan doen.
Ondertussen is de elfjarige Maryemma Zwier haar vader kwijt in de drukke vertrekhal van Jomo Kenyatta International Airport. Even plotseling als ze hem kwijt is ziet ze haar vader weer. Zwier, Maryemma’s vader, is archeoloog en heeft jaren lang in Afrika onderzoek gedaan. Nu zijn ze onderweg naar Nederland, waar hij de opgraving bij de oude kloosterput van Sibculo zal leiden. In Sibculo wonen Gert en Meijken Balm, Meijken gaat door het leven als de achttien jaar oudere zus van Bonnie. Als Gert, de plaatselijke drogist van Sibculo, Zwier en Maryemma van het vliegveld gaat halen is Meijken alleen thuis. Meijken en Gert zijn zevenendertig jaar geleden getrouwd en sindsdien is zij niet meer buitenshuis geweest, door het minimum aan lichaamsbeweging weegt deze vethoop 250 kilo. De volgende morgen gaat Maryemma kennismaken op haar nieuwe school en Zwier gaat kijkje nemen bij de kloosterput. Ondertussen is Meijkens vriendin Minnie op bezoek, zij komt iedere dag een uurtje lang. ’s-Avonds wachten Meijken en Gert op Zwier en Maryemma, maar die laten niets van zich weten. Als ze uiteindelijk thuis komen heeft Maryemma een kapotte knie, Gert gaat de wond beneden in de winkel verbinden. Maar dan zet Maryemma het op een gillen, ze had nog in bad gewild maar dat ging niet met het verband. Zwier interpreteert het verkeerd en denkt aan incest, halsoverkop vertrekken ze, die nacht slapen ze in een pension. De volgend dag gaan Zwier en Maryemma in Ommen kleding kopen. In Ommen raakt Maryemma opnieuw haar vader kwijt, ze vindt hem in een boekhandel waar hij een “Donald Duck” voor haar koopt en informeert naar het volgende boek van Bonnie Benteveld. Meijken ontvangt een brief van Bonnie de laatste regels luiden: “Tot gauw”. Zwier en Maryemma fietsen terug naar Sibculo, waar hij een vakantie bungalow heeft gehuurd, Zwier zet Maryemma daar af en gaat zelf provisie halen. Als hij thuis komt ziet hij dat Maryemma voor het eerst lippenstift op heeft, Maryemma ziet zijn woede en doet snel de deur voor zijn neus dicht. Als ze na een tijdje de deur op het commando “Wilma open the door” open doet slaat Zwier haar een blauw oog. De volgende dag heeft Zwier spijt en maakt ontbijt voor Maryemma, dan blijkt dat haar hoofd vol met luis zit!
Gert Balm heeft wanneer hij tijd had een werkstuk gemaakt, nu was het af en liet hij het Meijken zien. Het was een poppenhuis voor Maryemma nauwelijks van het echt te onderscheiden. Gert is er bijzonder trots op, maar Meijken kijkt er met minachting naar. Voor het eerst van zijn leven wordt Gert boos op haar er gooit eruit dat ze nooit ergens plezier in heeft en altijd maar aan zichzelf denkt.
De volgende dag is het Kerstmis, maar in huize Balm is van feest en vrede weinig te merken. De politie maakt bekent dat vlakbij Sibculo een jonge vrouw gevonden is. Terwijl Gert de politie belt om de signalementen van Zwier en Maryemma door te geven, neemt Meijken een dramatisch besluit: zij gaat voor het eerst in zevenendertig jaar de deur uit. Gert Balm gaat naar het mortuarium om de vrouw te identificeren, hij dacht dat het Bonnie zou zijn, maar die zit springleven op de stoep voor de drogisterij. Ze besluit naar binnen te gaan om koffie te drinken, maar vreemd genoeg treft ze niemand aan. Gert is het dorp naar Meijken aan het zoeken. Meijken is naar haar moeder onderweg, ze loopt langs de plek waar de vreselijke herinneringen weer boven komen, hier is zij op achttienjarige leeftijd door een onbekende man verkracht. Ze baarde een kind dat door Moeder werd afgenomen en als haar zusje werd beschouwd. Ze loopt door naar het bejaardenhuis op kamer 108 zit ze: Moeder. Hijgend verteld Meijken dat ze kwam om getroost te worden en nestelt zich bij Moeder op schoot, deze begeeft het haast bijna met 250 kilo op schoot.
Zwier belt, op verzoek van Maryemma, naar huize Balm waar hij tot zijn stomme verbazing Bonnie aan de lijn krijgt. Hij verteld haar dat hij alleen naar Sibculo is gekomen om Maryemma aan haar over te leveren zodat hij eindelijk met zijn eigen leven door kan gaan. Bonnie verzet zich zo heftig dat Zwier Maryemma aan de telefoon roept. Het wordt een heel geëmotioneerd gesprek, Bonnie belooft Maryemma dat ze haar regelmatig zal schrijven. Maryemma blijft dus bij Zwier. Meijken en Gert zijn weer thuis en net op het moment dat Meijken Bonnie wil vertellen dat zei haar moeder is komt Minnie binnen stormen. Zij moet natuurlijk eerst haar verhaal vertellen en als ze weg is vraagt Bonnie wat Meijken nou wilde zeggen, waarop Meijken antwoordt dat ze op dieet gaat.

~Indeling:

hoofdstuk 1 = “Van alle vrouwen, van alle tijden”
hoofdstuk 2 = “Zo moeder zo dochter”
hoofdstuk 3 = “De zorgzame samenleving”
hoofdstuk 4 = “Intergalactical wars”
hoofdstuk 5 = “Veilig bij moeder op schoot”


~Tijd en ruimte:

De vertelde tijd zijn enkele dagen voor Kerstmis en eerste kerstdag.
Het verhaal wordt in chronologische volgorde verteld met af en toe flashbacks. De belangrijkste daarvan zijn de herinneringen van Meijken aan de verkrachting, de verwijten van Moeder, de poging tot abortus en de bevalling. Bij Zwier gaan de flashbacks terug naar zijn opgravingen en de confrontaties met zijn studentes die zich aan de ene kant feministisch opstelden, maar aan de andere kant allemaal verliefd op hem waren.
Het eerste hoofdstuk speelt zich af in Afrika, waar Bonnie zich in het Hilton hotel te Nairobi bevind. In het tweede hoofdstuk wordt de reis van Afrika naar Nederland die door Zwier en Maryemma wordt gemaakt beschreven. De rest van het verhaal speelt zich in Nederland af, voornamelijk in het plaatsje (oord) Sibculo. Daar wonen Gert en Meijken Balm, Gert is de plaatselijke drogist. Meijken is in zevenendertig jarig huwelijk nog nooit buitenshuis geweest tot op een zekere dag, dan waagt ze zich naar haar moeder in het bejaardentehuis. Zwier en Maryemma verblijven in een vakantie bungalow tot ze een huis hebben, wat ze pas in januari zal worden toegezegd. Verder is er een uitstapje naar Ommen.
Het slot is een open einde. Zwier en Maryemma ontmoeten het meisje van de boekhandel. Omdat ze nu niet naar Gert en Meijken kunnen gaan om kerst te vieren, doordat Bonnie er is nodigt het meisje hen uit om bij haar te komen eten. Zwier besluit aarzelend de kennismaking voort te zetten. Je kunt je dan afvragen wat er uit deze kennismaking groeit. Ook is er de vraag wanneer Bonnie te weten komt dat Meijken haar moeder is. Meijken had Bonnie dat niet kunnen vertellen, omdat Minnie binnenviel met een verhaal dat zei natuurlijk eerst moest vertellen.

~Wijze van vertellen:

In het eerste hoofdstuk spreekt de “ik-figuur” namelijk Bonnie. Het lijkt erop dat zij haar levensverhaal aan de Duitse zakenman verteld, maar later blijkt van niet. Er is ook een stukje dat ze aan Maryemma vertelt.
In de rest van het verhaal is er een personale verteller. De meeste aandacht gaat uit naar Meijken en Zwier, van Maryemma komen we alleen iets te weten uit haar fantasie spelletjes.


~Spanning en verwerkingsopdracht:

Er komt veel spanning voor in dit boek. Deze spanning wordt veroorzaakt door geleidelijke onthullingen.


1 = Bonnie heeft man en kind verlaten.
2 = Zwier slaat Gert doordat Zwier dacht dat Gert Maryemma seksueel
mishandelde.
3 = De flashback van Meijken naar het uitje naar Ommen wat zei
jaren geleden met Moeder gemaakt heeft.
4 = Zwier slaat Maryemma, omdat zij de deur voor hem dicht had
gedaan en niet wilde openen. Ze had ook voor het eerst lippenstift
op.
5 = Maryemma lanceert Victor-Hugo, haar speelgoedbeest, want Zwier
vond dat zij daar nu te groot voor werd.
6 = Woede aanval van Zwier op Maryemma.
7 = Het werkstuk dat Gert Balm na lang knutselen af heeft, het is een
poppenhuis voor Maryemma. Gert barst in woede uit als Meijken
minachtend reageert.
8 = Het gevonden lijk, waar men van dacht dat het Bonnie was.
9 = Meijken gaat voor het eerst sinds zevenendertig jaar weer naar
buiten.
10 = Flashback van Meijken naar verkrachting. Hier wordt ook onthuld
dat zei de moeder is van Bonnie.
11 = Emotioneel telefoon gesprek tussen Bonnie, Zwier en Maryemma.
12 = Meijken gaat naar haar moeder om getroost te worden, ze kruipt
met haar 250 kilo op haar schoot. Enkele uren nadat Meijken
vertrokken is overlijd zij.

~Thema en motieven:

Het thema van “Ontaarde moeders” is het lot van de vrouw. De vrouw die
Bestemd is om moeder te zijn en die zich soms inbeeld dat ze dat ook graag wil,
desnoods tegen wil en dank.
Het motief is het krijgen en opvoeden van kinderen.


~Verklaring titel:

Er zijn vier generaties vrouwen, Moeder> Meijken> Bonnie> Maryemma.
De drie moeders:
Moeder: heeft een dochter op de wereld gezet en dat was Meijken. Ze wilde
dolgraag meer kinderen, maar daar is het nooit van gekomen. Toen
Meijken op achttienjarige leeftijd verkracht en zwanger werd,
gaf zij een volledig liefdeloze reactie. Na de bevalling nam zei het
kind over en liet Meijken trouwen en daarmee levenslang opsluiten
in de drogisterij.
Meijken: werd op haar achteindejaar verkracht en zwanger. Ze stond haar
Kind, Bonnie, af aan haar Moeder, Meijken heeft Bonnie nog nooit
verteld dat zij haar moeder is.
Bonnie: is de vrouw van Zwier en moeder van Maryemma. Ze is het
moederschap ontvlucht, zodat Zwier Maryemma alleen moest
opvoeden. Na de confrontatie aan de telefoon ging zij door met
vluchten ditmaal naar Guatemala.
Deze drie moeders hebben alle drie niet of niet goed voor hun kinderen gezorgd
en daardoor “ontaard moeders”


~De personages:

Moeder: Belangrijk persoon in de flashbacks van Meijken. Ze komt over als een liefdeloos persoon. Als we in het einde van het boek met haar kennismaken is ze oud en grijs, maar in de herinneringen van Meijken nog jong. Ze kan het niet verdragen dat ze geen kinderen meer kan krijgen, als Meijken verkracht en zwanger wordt is ze liefdeloos en zegt dat het allemaal haar eigen schuld is. Moeder neemt Meijkens kind over en verband Meijken tot een huwelijk met Gert Balm, waar ze haar hele leven verder binnenshuis lijdt.

Meijken: Meijken is een tragisch figuur in het boek. Ze werd verkracht en de reactie van haar moeder daarop was liefdeloos. Het kind moest ze ook afstaan aan Moeder. Meijken moest trouwen met Gert Balm de plaatselijke drogist. Ze zat alleen nog maar binnen en woog door haar vreetbuien 250 kilo. Haar enige vriendin is Minnie die komt elke dag een uurtje lang. Meijkens favorieten bezigheid is meimeren.

Gert Balm: Hij is de plaatselijke drogist van Sibculo. Gert is een even tragisch figuur als Meijken. Hij is zacht en fatsoenlijk. En is nog nooit tegen haar uitgevallen, totdat hij haar zijn grote knutselwerk laat zien, een poppenhuis voor Maryemma. Meijken kan alleen ergernis opbrengen en dan valt hij tegen haar uit.

Bonnie: Bonnie is de vrouw van Zwier en de moeder van Maryemma. Ze is het moederschap ontvlucht door rond de hele wereld te trekken. Maryemma is een ongewenste zwangerschap geweest, doordat Bonnie de pil vergat. Ze heeft een trots zelf bewustzijn en is blij dat zij de smid van haar eigen leven is. Bonnie komt feministisch over. Tijdens het telefoon gesprek met haar dochter wordt ze sentimenteel, maar blijft voor haar vluchten, ditmaal naar Guatemala.

Zwier: Zwier is archeoloog en alleenstaande vader van Maryemma. Zijn vrouw Bonnie heeft hun twee verlaten. In dit boek draait het vooral om hem en zijn haat-liefde verhouding met zijn dochter. Zwier is het type van de verstrooide professor, die het gewend is om met stoere archeologie-studentes om te gaan en zich maar moeilijk in het hoofd van een klein meisje kan verplaatsen. Hij verliest ook wel eens zijn zelfcontrole en slaat dan.

Maryemma: Maryemma is een eenzaam en onbegrepen meisje van elf jaar. Ze heeft vele vragen zoals: “was ik vroeger een huilbaby?” en “waarom stuurden de ouders van Hans en Grietje hun kinderen naar het bos?” Ze heeft een speelgoedbeest Victor-Hugo, op een gegeven moment is ze te groot voor hem volgens haar vader en lanceert ze hem naar de maan. Ze is nieuwsgierig en probeert allerlei dingen ook lippenstift. Daar is Zwier helemaal niet blij mee en slaat haar dat begrijpt ze niet. Maryemma praat eerst zichzelf een schuldgevoel aan en geeft het dan aan haar vader.

~Context:

Biografie:

Renate Maria Dorrestein is op 25 januari 1954 in Amsterdam geboren als
tweede dochter in een ruimdenkend rooms-katholiek gezin. In Amstelveen
bezocht ze na de lagere school het “Keizer Karel College”, waar ze in 1972
haar gymnasiumdiploma behaalde. In dat jaar verhuisde ze naar Haarlem waar
ze bij uitgeverij “Spaarnestad” gaat werken als leerling-journaliste. Voor het
blad Panorama maakt ze zes jaar lang veel reportages. In deze periode vindt
ook de ontwikkeling van haar feministisch bewustzijn plaats. Na freelance
werkzaamheden voor onder andere “Het Parool” en “Viva” treedt ze in 1982
toe tot de redactie van “Opzij”. In 1983 verscheen haar eerste roman
“Buitenstaanders”, gevolgd door “Vreemde streken” (1984)
en “Noorderzon” (1986). Nadat ze in 1986 een jaar lang werkte aan een
Amerikaanse universiteit besluit ze in 1987 fulltime schrijfster te worden.
Renate Dorrestein is een van de oprichters van de Anne Bijns Stichting, die
sinds 1986 ieder jaar een prijs uitlooft voor “de vrouwelijke stem in letteren”.
In 1989 blijkt Renate Dorrestein ernstig ziek. Ze lijdt aan ME (Myalgische
Encefalomyelitis) een invaliderende chronische ziekte, die haar dwingt veel
thuis te zijn en te rusten. Toch ziet ze kans om door te gaan met schrijven en zijn
de laatste jaren nieuwe boeken verschenen waaronder “Het hemelse gerecht”
(1991), “Ontaarde moeders” (1992) en “Heden ik” (1993). In 1993 is haar
door de redactie van “Opzij” voor haar gehele oeuvre de Annie Romein prijs
toegekend, een tweejaarlijkse literaire prijs. Verdere werken zijn: “Een sterke
man” (1994), “Verborgen gebreken” (1996), “Want dit is mijn lichaam” (1997)
en “Een hart van steen” (1998).

Literaire stroming:

Neorealisme, met feministische invloeden.

~Persoonlijke beoordeling:

Ik vond het een leuk en interessant onderwerp. Omdat het over het opvoeden en
krijgen van kinderen gaat. In het boek zijn zes hoofdpersonen waaronder een
kind, ze kijken allemaal anders tegen het opvoeden en krijgen van kinderen. En
er zijn maar twee hoofdpersonen namelijk Zwier en Moeder die echt hun
kind(eren) hebben opgevoed. Het onderwerp was niet herkenbaar in mijn eigen
belevingswereld, omdat ik door twee ouders ben opgevoed.
De mening die ik over het boek heb gekregen is dat een kind door twee ouders
moet worden opgevoed of in een normale levenswereld. Maryemma heeft haar
eigen fantasie wereld gecreëerd doordat ze weinig aandacht krijgt. Eigenlijk is
ze al een soort moeder, ze zorgt voor Zwier en probeert nagellak en lippenstift
uit. Ik vond dat er veel diepgang in zat, vooral om helemaal terug te gaan op
lucy, toen moesten de vrouwen al kinderen krijgen en verzorgen, nadat de pil
was uitgevonden werd die taak nog steeds voor hen beschouwd.

Er kwamen veel gebeurtenissen in het verhaal voor ook met veel spanning (zie
spanningsgrafiek). Het waren niet te veel gebeurtenissen, maar precies genoeg
om een duidelijk verhaal en de karakters van de hoofdpersonen te schetsen. Ik
vond dat er veel harde gebeurtenissen in voor kwamen. Het slaan van Zwier, de
verkrachting van Meijken, de liefdeloosheid van Moeder en dat Bonnie haar
man en kind verlaten heeft om haar eigen leven te leiden. De meest schokkende
gebeurtenis was de verkrachting, omdat deze ook helemaal beschreven werd.

De hoofdpersonen kwamen zeer echt over, het kon ook een waargebeurd verhaal
zijn, behalve dan om je zevenendertig jaar op te sluiten in een huis. Ik kon me
niet in de hoofdpersonen in leven. Dat komt misschien ook omdat ik nog niet
voor een kind hoef zorgen laat staan te krijgen. Maryemma heeft een fantasie
wereld en die had ik vroeger als kind ook alleen dan niet met ruimtevaart.
Iedere hoofdpersoon behalve Maryemma heeft iets negatiefs. Moeder is
liefdeloos, pikt het kind van haar dochter in, laat haar trouwen en daarmee voor
goed opsluiten. Het negatieve van Meijken is dat ze het allemaal toe laat en ook
in die stoel blijft zitten. Gert Balm liet Meijken maar binnenshuis en was altijd
zachtaardig, misschien als hij had ingegrepen, was Meijken niet zo dik
geworden en kwam ze nog eens buiten. Bonnie ontvluchte haar man en kind en
als ze daarmee geconfronteerd wordt gaat ze gewoon door met haar eigen
leven. De negatieve kant van Zwier is zijn losse handjes en zijn plan om
Maryemma over te leveren aan Bonnie.

De opbouw van het verhaal was goed, en vlot te lezen. Er waren wel enkele
flashbacks maar die waren goed te volgen. Het was zeker geen saai boek, ik
wilde juist alleen maar verder lezen. Het einde vond ik wel een beetje flauw. Het
leven ging net zo verder als in het begin.
Alleen is Meijken uit haar stoel gekomen en heeft troost bij moeder gevonden.
Bonnie weet nog steeds niet dat Meijken haar moeder is en blijft haar
moederschap onvluchten om naar Guatemala te gaan. Zwier en Maryemma
blijven samen, maar er kan nog wel iets opbloeien tussen Zwier en het meisje uit
de boekwinkel.

Het taalgebruik was goed te volgen en niet moeilijk. De gebeurtenissen werden
helder en duidelijk beschreven, zodat je precies weet wat er is gebeurd. Vooral
de verkrachting van Meijken werd duidelijk beschreven, iets te duidelijk.

Ontaarde moeders vond ik een topboek, en zeker een aanrader om te lezen.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen