Boekverslag : Frank Martinus Arion - Dubbelspel
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2684 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2684 woorden.
Dit boek nam deel aan de literaire reeks Grote Lijsters van 1995 (boek nummer 4). Op de voorkant is een donkere jongen te zien. Verder zie je tegels en kaarsjes. Dubbelspel is in witte letters vertikaal op de voorkant te lezen.
Jaar van 1e uitgave: 1973
Samenvatting van de inhoud.
Laat thuis gekomen en de herinnering aan ongekende erotische genoegens in zijn hoofd en lichaam, kost het Boeboe Fiel 'de morgen en de ochtend' van de derde zondag in november grote moeite de dag te beginnen. Te meer, daar zijn vrouw Nora van hem wil weten waar hij is geweest en vooral wat hij heeft gedaan met het geld dat hij als zelfstandige taxichauffeur (op Curacau) verdient en haar had beloofd. Boeboe heeft een groot deel van de zaterdagavond en -nacht doorgebracht in Campo Alegre. Na daar zijn geld te hebben vergokt met pokeren, liet Boeboe zich door de Dominicaanse prostituee Mischa verleiden om zich gratis met haar te vermaken.
Niet alleen het schelden van Nora, maar ook het feit dat hij die zondagavond waarschijnlijk als voorzitter van de Curacaose Vakbond van Taxichauffeurs zal worden gekozen, tast zijn humeur aan. Aan het begin van de voorgaande week had Boeboe de taxichauffeurs te verhinderen toeristen van een cruise-schip te vervoeren en dit zelf te doen. Door zo het inkomen van de taxichauffeurs voor die dag veilig te stellen, hadden zij zich Boeboe (tegen zijn zin in) als nieuwe voorzitter gedacht.
Boeboe zou zich deze zondag eigenlijk moeten voorbereiden op de komende vergadering. Op zijn erf speelt Boeboe echter iedere zondagmiddag domino met zijn vrienden Janchi Pau, Chamon Nicolas en Manchi Sanantonio.
Niet het feit dat Boeboe naar Campo is geweest, maar dat hij haar voorliegt, al weer geen geld heeft en haar dwingt anderzins aan geld te komen, maakt Nora woedend. Zij heeft vijftien gulden nodig om schoenen te kopen voor hun zoon Ostrik zodat hij weer naar school kan. Hij heeft al een week moeten verzuimen door gebrek aan goede schoenen. Nog voor de vroegmis begint verdient Nora tien gulden door met de grafdelver Diego Manuel in een leeg graf te 'liggen'. Van Chamon (met wie Nora al enkele jaren een seksuele relatie heeft) hoopt zij de resterende vijf gulden te krijgen.
Chamon heeft zich deze zondagochtend echter voorgenomen om definitief met Nora te breken. Hij vindt het te gevaarlijk om met de vrouw van een van zijn dominovrienden naar bed te blijven gaan. Hij acht het niet uitgesloten dat Boeboe zich op gewelddadige wijze zal wreken wanneer hij erachter komt. Chamon weet dat hij zich in zo'n geval op overeenkomstige wijze zal verdedigen. Chamon heeft al eerder in de gevangenis gezeten voor het verwonden van een tegenstander. Na het ophalen van de huur van de huisjes die hij (buiten medeweten van zijn dominovrienden) bezit, gaat Chamon een cafe-restaurant binnen, waar hij wordt overgehaald om domino te spelen. Hij vergeet daardoor aanvankelijk zijn afspraak om te dominoen bij Boeboe en laat Nora lange tijd tevergeefs op hem wachten.
Janchi Pau is daarentegen ruim op de afgesproken tijd op het erf van Boeboe. Hij heeft juist die ochtend aan Solema, de vrouw van Manchi, gevraagd om voorgoed bij hem te komen wonen. Zij hebben al enige tijd een verhouding en Janchi is er van overtuigd dat hun wederzijdse liefde hen niet alleen de kracht zal geven om het onafgebouwde huis waarin hij woont af te maken, maar eveneens om op andere wijzen een constructieve bijdrage te leveren aan de noodzakelijke veranderingen in de Curacaose samenleving. Voor Solema zou dit echter betekenen dat zij zich voorgoed kan losmaken van Manchi die haar dagelijks vernedert. Iedere maaltijd dwingt Manchi Solema om hem vijf gulden te overhandigen. Dit is het bedrag dat Feliciano bij zich had toen Manchi hem met Solema betrapte. Manchi beschouwde dit bedrag als de prijs die Feliciano voor Solema wilde betalen en maakte aldoende zijn vrouw een 'hoer', waaraan hij haar nog iedere dag wenst te herinneren. Terwijl Manchi meent dat Solema in de kerk het orgel bespeelt, bezoekt zij Janchi, vertelt hem over deze vernedering en vrijt met hem. Ze durft echter nog niet volledig met zijn verzoek in te stemmen.
Manchi, die deurwaarder bij het gerechtshof is, leeft in de veronderstelling dat hij het 'overspel' van Solema met Feliciano uitstekend heeft aangepakt. Hij heeft onlangs uitgebreid verslag gedaan aan zijn dominovrienden van dit gebeuren door te doen alsof het een rechter was overkomen. Het verhaal leek hem bevorderlijk voor zijn aanzien, dat hij overigens reeds meent te hebben door zijn grote, zelfgebouwde huis. Hij acht zich eigenlijk al geruinme tijd een te 'fatsoenlijk' mens om nog langer domino te spelen. Desalniettemin besteedt hij een deel van de ochtend aan het zwart verven van tien paar schoenen van Solema, daar de vorige week besloten is de score van het dominospel op damesschoenen aan te geven. Tijdens het middageten wordt Manchi's genot om van Solema een biljet van vijf gulden te krijgen enigzins beknot door haar weinig onderdanige houding.
Nadat ook Manchi met de geverfde schoenen op het erf van Boeboe arriveert, is nog het wachten op Chamon. Wanneer hij eindelijk komt, is Nora juist bezig met het inschenken van rum voor de mannen, zodat zij Chamon niet alleen kan aanspreken.
Daar de score niet op de pas geverfde schoenen kan worden gekrijt, besluiten de spelers dat de winnaaars van iedere ronde(die steeds uit tien spelen bestaat) aan de verliezers een paar damesschoenen te zullen geven. Gezeten aan een tafel in de schaduw van een grote tamarindeboom beginnen de mannen hun dominospel; Chamon en Janchi tegen Boeboe en Manchi.
Zoals iedere zondagmiddag is de aandacht van de mannen niet uitsluitend op het 'vriendschappelijke dominospel' gericht, maar komen in gesprekken allerlei onderwerpen aan de orde. Met name in de ogen van Boeboe (wiens gedachten voortdurend teruggaan naar zijn unieke zaterdagavond) en van Manchi zijn de onderwerpen deze keer echter wel serieus. Zo onderhoudt Janchi zijn dominovrienden uitgebreid over de noodzaak van samenwerking om tot lokale produktie te komen, en over de belemmerende rol van de zich snel verrijkende 'vreemdelingen' in dezen. Janchi, die zich wil wreken op Manchi voor wat hij Solema aandoet, en zijn partner Chamon geven hun tegenspelers nog meer te denken: zij winnen de eerste ronde met een 'waarschijnlijk internationaal record van vier dubbelspelen'. Dit is het begin van een daadwerkelijk en 'verbazingwekkend wereldrecord', het zal die middag Manchi en Boeboe niet lukken 'zich te bevrijden', of wel, aan het eind van de middag hebben Janchi en Chamon alle rondes gewonnen en de schoenen aan Manchi en Boeboe gegeven.
Al tijdens de eerste ronde probeert Nora op enigzins onhandige wijze de aandacht van Chamon te trekken, waardoor bij Boeboe het vermoeden rijst dat de twee 'iets met elkaar hadden'. Hierdoor, en door de vele spelen die hij verliest, ergert Boeboe zich meer en meer aan Chamon, en vraagt hij zich vertwijfeld af waaraan hij deze tegenslagen te danken heeft. Chamon, vast besloten om met Nora te breken, gaat echter niet in op de pogingen van haar om hem te spreken. Bovendien vreest hij dat Boeboe op de hoogte is van zijn relatie met Nora. Hij besluit dan ook om na deze middag geen domino meer te komen spelen. Door de ene overwinning op de andere speelt Chamon overigens als nooit tevoren en neemt zijn achting voor zijn tegenstanders, in het bijzonder Manchi, snel af. Manchi weet zijn gedachten op den duur nog nauwelijks bij het spel te houden. Het aanhoudende verlies is een enorme deuk in zijn vermeende aanzien. Hij beschermt zich tegen deze klappen door zich rechter te wanen tijdens een enerverende rechtszitting waar hij met instemming constateert dat Chamon van moord wordt beschuldigd. Onderwijl verheugt Janchi zich in de schade die hij Manchi aandraagt en ziet hij vol verlangen uit naar het moment dat hij Solema bij zich in huis kan nemen.
Solema heeft die middag besloten om inderdaad bij Janchi in te trekken (en haar kinderen voorlopig bij haar ouders onder te brengen). Terwijl zij bezig is haar koffers te pakken, komt Nora (die besloten heeft op pad te gaan om aan vijf gulden te komen) bij haar langs. Wanneer het duidelijk is waarvoor Nora komt, geeft Solema haar het 'hoerenbiljet'. Nadat Solema een briefje heeft achtergelaten waarop staat dat ze voorgoed is weggegaan en bij Janchi Pau zal intrekken, verlaten de twee vrouwen het huis. Vanaf de heuvel waarop Manchi's huis is gebouwd zien zij een enorme menigte op het erf van Boeboe. Aan het eind van de middag zijn taxichauffeurs, journalisten van radio, tv en krant, buurtbewoners en anderen op de hoogte gebracht van 'de slachting' en nu verdringen zij zich rond de dominotafel.
Na Nora op haar erf te hebben afgezet, vertrekt Solema naar Janchi's huis. Nora, gedreven door 'gastvrijheid', gaat direct rond met glaasjes rum. De radioverslaggever vraagt de spelers inmiddels naar hun toekomstplannen. Boeboe grijpt de kans het verlies aan de dominotafel te compenseren door zich als toekomstige voorzitter te profileren en maakt daarbij handig gebruik van wat Janchi hem die middag aan ideeen voorhield. Janchi zelf kondigt aan dat hij de meubelfabriek 'Solema' gaat beginnen.
Wanneer Janchi en Chamon ook de tiende ronde hebben gewonnen, vertrekken Manchi en Janchi direct naar hun eigen huis en laten Boeboe en Chamon de menigte.
Onkundig van 'het onheil bij het huis van Boeboe Fiel' sluiten Janchi en Solema elkaar in de armen en praten honderduit over hun toekomstplannen.
Daar de rum dreigt op te raken en het voor Nora een grote 'schande' zou zijn wanneer zij haar gasten niet meer van drank kan voorzien, stuurt ze zoon Ostrik met haar moeizaam vergaarde vijftien gulden om rum. Deze beslissing valt haar zwaar en ze besluit opnieuw Chamon om geld te vragen.Boeboe merkt dat Nora Chamon zal ontmoeten achter het badhok en hij sluit zich erin op. Wat hij vermoedde blijkt waarheid, maar het zijn vooral het feit dat Chamon weigert om Nora geld te geven en dat deze Chamon hem heeft vernederd met dominoen, die hem woedend maken. Nora, eveneens woedend, breekt van haar kant de relatie en loopt weg. Boeboe daarentegen 'kwam uit het badhok met het zware eind van de jack van 200H (zijn taxi) in zijn hand'. In een poging zich te verdedigen steekt Chamon Boeboe dood. Wanneer hij het erf verlaat botst hij tegen Ostrik op die zijn fles rum laat vallen. Chamon geeft hem twintig gulden en loopt terug naar het cafe-restaurant waar hij de politie belt.
De politie treft ook Manchi dood aan in zijn huis. Thuisgekomen ontdekt hij dat Solema is vertrokken. 'Daar die tien/nul en hier dit gruwelijke bedrog van Solema. Dubbelspel.' Hij pleegt zelfmoord door zich een kogel door het hoofd te schieten.
Daar er geen psychiater bereid werd gevonden, accepteert een freelance rechtbankverslaggever de opdracht van de rechter 'na te gaan of er (eventueel verborgen) elemanten waren, die de gewelddadige handelingen konden verklaren.' Deze man vertelt nog dat Chamon een lange gevangenisstraf heeft gekregen, dat Janchi Pau 'zijn eigen CMS, d.i. Cooperatieve Meubelfabriek Solema, en ook nog andere cooperatieven heeft helpen opzetten', en dat Solema werkt aan 'een politieke partij op cooperatief-socialistische grondslag'.
Analyse en Interpretatie.
Titel- en ondertitelverklaring:
Wanneer Manchi vlak voor zijn dood van 'dubbelspel' spreekt, worden verschillende betekenissen van de term naar voren gebracht, die ook in de titel meespelen. Ten eerste het dubbele spel waar hij en de andere personages die middag aan hebben deelgenomen: het keiharde dominospel van tien rondes, en een persoonlijke en maatschappelijke machtsstrijd. Met uitzondering van Chamon, zijn de verliezers en winnaars in beide 'gevechten' dezelfde personages. De specifieke term uit het dominospel- veelvuldig gebruikt daar de steen van de winnaars dikwijls aan beide einden van het spel aansloot- wordt door Manchi metaforisch gebruikt om zijn eigen situatie te verbeelden: als een steen aan twee kanten ingesloten. Deze betekenissen spelen voortdurend een rol in de roman die dan ook met recht Dubbelspel werd genoemd.
Motto:
Aan vrouwen met moed.
Genre:
Roman.
Idee, thema en motieven:
Het thema van het boek: een verkenning van de voorwaarden op het persoonlijke vlak om bewust tot maatschappelijk verantwoord handelen te komen.
Er zijn 6 motieven:
1- dood
2- liefde
3- constructieve liefde
4- bouwen van huizen
5- gespannen verhouding Westerse en Curacause wereld
6- produceren
Opbouw, structuur, spanning:
Het boek is opgebouwd uit vier delen: Deel1 De morgen en de ochtend, Deel2 De middag en de schemering, Deel3 De schemering en Naspelen. Elk deel is onder verdeeld in paragrafen, zo bestaat deel 1 uit 35 paragrafen, deel 2 uit 41 paragrafen, deel 3 uit 13 paragrafen en de naspelen uit 3 paragrafen.
Personages:
De belangrijkste personen zijn Manchi, Solema, Janchi, Boeboe, Nora en Chamon.
Tijd:
Waarschijnlijk rond 1970, dit komt in het boek niet erg naarvoren.
Perspectief en vertelsituatie:
De vertelde tijd is nog geen vijftien uur. Het eerste deel is dan wel 'niet- chronologisch' en 'discontinu', maar de verteller geeft ruim voldoende expliciete signalen om de ochtend te kunnen reconstrueren. De volgende twee delen vertellen vrij chronologisch het gebeuren van 'de middag en de schemering', regelmatig onderbroken door 'flash-backs' die duidelijk gemarkeerde herinneringen en fantasieen van met name Boeboe en Manchi zijn. Er zijn enkele vertragingen wanneer minutieus een spel wordt beschreven en vele versnellingen waar de spelen van de tien rondes betreft.
Ruimte:
Van het twintigtal topografische ruimtes dat in Dubbelspel met name wordt genoemd, zal men een gedeelte tevergeefs met die benaming op curacao zoeken: Wakota (de wijk waar het dominodrama zich afspeelde, de (wijk)kerk 'Santa Gloria', Prinsessen-, Prinsen- en koninginnedorp (waar de grote huizen van de 'vreemdelingen' met wie Manchi zich meet, zich bevinden), het Ruytercollege (dat Ostrik bezoekt) en de Tula- en Carpataweg (die Wakota snijden). Door de andere, feitelijk bestaande benamingen is wel duidelijk dat Arion respectievelijk voor ogen had: de vrij armoedige wijk en de imposante kerk van Santa Maria, Julianadorp en Emmastad (beide in eerste instantie gebouwd voor het hogere (blanke) Shell-personeel), het Peter Stuyvesant College (tot aan het begin van de jaren '70 vooral een middelbare school voor de hogere, overwegend blanke, sociale groep), de Franklin Roosevelt Weg en de Winston Churchillweg ( de namen van deze twee Westerse helden werden vervangen door die van twee leiders van de slavenopstand op Curacao in 1795, beiden werden na te zijn gemarteld om het leven gebracht op last van de toenmalige gouverneur).
Taalgebruik en stijl:
Het Nederlands krijgt in Dubbelspel een merkwaardige draai. De achterliggende Papiamentstalige woorden en constructies zijn de Nederlandse burger onbekend. De 'uitleg' van Papiamentse woorden is echter niet steeds zo betrouwbaar als de verteller doet voorkomen, De sopi di mondongo bij voorbeeld, deze 'soep van ingewanden' is niet het 'tijpische zondagmiddaggerecht van de bewoners van curacao' dat Arion ervan maakt, daarvoor is de soep te duur voor de sociale laag die Dubbelspel beschrijft om wekelijks gegeten te worden en dan nog werd het slechts in een enkele wijk met een zekere regelmaat gegeten. Geen 'couleur locale' deze soep is in de eerste plaats een vooruitwijzing naar de dood van Boeboe en Manchi, zij zijn degenen die die middag de sopi di mondongo eten.
Informatie over de schrijver.
Frank Martinus Arion. Zijn officiele naam is Frank Efraim Martinus. Hij werd 17 decemder 1936 op Curacao geboren, waar hij naar de middelbare school ging. In 1955 vertrok hij met een studiebeurs naar Nederland waar hij vijf jaar later staatsexamen gymnasium A deed. In Leiden studeerde hij Nederlandse letteren. Enige jaren was hij aan de universiteit van Amsterdam wetenschappelijk medewerker. In deze tijd vervaardigde hij een belangrijke bibliografie van het Papiamento. Na enige jaren vertrok hij naar Suriname om daar te gaan werken aan een opleiding voor leraren. De beide laatste gegevens laten iets zien van wat hij als zijn levenstaak beschouwt: werken voor de culturele zelfstandigwording van zijn volk. Deze doelstelling beheerst ook zijn oeuvre tot nu toe.
Enkele boeken:
Ilushon di un anochi (gedichtenbundel)
Afscheid vannde koningin (1975)
Nobele Wilden.
Eigen mening.
Ik vind het een toch wel makkelijk geschreven boek, maar toch kon ik me absoluut niet in de situatie vinden. Het was een beetje zo dat het verhaal al verteld was en dat je het zomaar las. Ik vond er ook geen spanning in zitten, maar dit komt denk ik vooral omdat ik me niet kon inleven op de situatie. Ook vond ik de namen erg verwarrend omdat ze op elkaar lijken (Janchi en Manchi) en omdat er nogal veel namen in voorkomen. Van deze schrijver zou ik niet snel nog een boek gaan lezen.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen