Boekverslag : Harry Mulisch - Twee Vrouwen
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3419 woorden.

Harry Mulisch

Twee vrouwen



A Administratief



1. Gemaakt door: Nienke Bakker

2. Titel: Twee vrouwen

3. Schrijver: Harry Mulisch

4. Afkomstig uit: Nederland, Haarlem

5. Eerste druk: oktober 1975, Vijftiende druk maart 1993, 135ste tot en met 139ste duizendtal

6. Uitgeverij: De Bezige Bij Amsterdam

7. Bladzijden: 156

8. Datum, docent: september 2000,

9. Bronnen: Van de volgende adressen heb ik informatie gehaald. Ik weet niet of ik ze allemaal gebruikt heb. Misschien heb ik maar kleine stukjes ervan gebruikt.

http://www.smc.nl/literatuurgeschiedenis/na1945/schrijvers/mulisch.htm

http://www.nblc.nl/biblioweb/auteurs/mulisch.htm

http://www.schrijversnet.nl/mulischchro.htm

http://www.aggelen.com/boeken/tweevrouw.txt

http://www.internetcollege.nl/verslagen/?query=twee+vrouwen&action=both&weergave=Eenvoudig&zoeken=&mail=&x=25&y=14

Van secundaire literatuur heb ik het volgende gebruikt:

Een krantenknipsel met de titel, Boeken: Mulisch en Donner; Vuurwerk van het meest spectaculaire soort. En ik heb de kritische beschouwing over Harry Mulisch, uit het Kritisch lit. lex. gelezen. Maar dat had 21 bladzijden, dus ik weet niet precies hoeveel ik ervan gebruikt heb (en dat ging over alle boeken van Harry Mulisch en ik had eigenlijk alleen maar iets over dit boek nodig).





B Samenvatting



Het verhaal gaat over Laura Tinhuizen.

Op een zaterdag in februari zag Laura Tinhuizen een vrouw staan voor de etalage van een juwelier. Zij sprak haar aan en vroeg haar mee naar haar huis. De vrouw, Sylvia Nithart, was een stuk jonger dan Laura. Ze kregen een relatie en Sylvia ging bij Laura inwonen. Ze wilden niet dat Sylvia's ouders erachter kwamen dat ze een relatie had met een vrouw, dus verzonnen ze een man, Thomas.

Een tijd lang ging alles goed. Ze gingen naar een Opera over homoseksuele mannen, waar ze de ex-man van Laura ontmoetten met zijn nieuwe vrouw Karin.

Vlak daarna verslechterde de relatie tussen Laura en Sylvia. Sylvia zei niets meer en leek erg veranderd te zijn. Ze besloten dat het beter is dat Sylvia een paar dagen naar haar ouders ging. Ze kwam echter na een paar dagen niet terug. Karin belde Laura op met de mededeling dat Alfred samen met Sylvia in een hotelletje zaten. Laura werd mager van ellende en verdriet. Maar na een tijdje kwam Sylvia bij haar terug en verklaarde ze, dat ze alleen weg was gegaan om aan Laura het kind te geven was ze zo graag wilde hebben. Sylvia was zwanger van Alfred. De twee vrouwen waren gelukkig.

Toen Alfred erachter kwam dat hij alleen maar gebruikt was, werd hij woedend en hij schoot Sylvia in haar hoofd, haar hart en haar buik. Alfred werd opgepakt en Laura bleef bedroefd achter.

Ze kreeg een telefoontje van het verzorgingstehuis in Nice, waar haar moeder verbleef. Ze hoorde dat haar moeder overleden was. Meteen reed ze met de auto naar Nice. Ze lunchte in Parijs, maar na een tijdje rijden werd ze erg moe en duizelig. Ze besloot in Avignon een kamer te nemen.

Maar het was augustus, hoogseizoen, en alle kamers zaten al vol. In het toeristenbureau zat een aardig meisje en zij stuurde Laura naar haar moeder. Deze vrouw had nog wel een kamer vrij. Laura mag er blijven zo lang ze maar wil. Bij deze oude dame in het zwart kijkt ze terug op de gebeurtenissen die daarvoor hebben plaatsgevonden. Ze is van de ene dode naar de andere gereisd.

Aan het eind van het verhaal wordt gesuggereerd dat ze zelfmoord pleegt.





C Analyse

1. Verklaring:

a Titel, ondertitel: Twee vrouwen, geen ondertitel. een duidelijkere titel kan niet. De titel slaat duidelijk op de twee vrouwen, Laura en Sylvia, die een relatie beginnen. Op het feit dat het twee vrouwen zijn die een relatie beginnen en niet een man en een vrouw.

b Motto: …weer doorsidderde mijn hart

Eros, zoals de wind op de bergen in eiken valt.



SAPPHO

Dit is een deel van een gedicht van Sappho, een Griekse dichteres, die veel (lesbische) liefdespoëzie schreef.

2. Genre: psychologisch-mytische liefdesroman

3. Personages

a Hoofdpersonen

- De hoofdpersoon, een round-character is Laura (een naam die je pas een paar bladzijden voor het einde te horen krijgt) Tinhuizen. Een vrouw van vijfendertig, vijf jaar gescheiden na een zevenjarig huwelijk met een toneelcriticus. Ze werkt al conservator in een klein museum. Haar vader, met wie ze een hechte band had, is overleden. Haar moeder woont in een verzorgingstehuis in Nice. Zij bemoeit zich volgens Laura teveel met haar leven, waardoor ze nog steeds het gevoel heeft dat ze niet op eigen benen staat. Om van dit gevoel af te komen, wil ze zelf moeder worden. Ze blijkt echter onvruchtbaar te zijn en kan dus geen kinderen krijgen. Ze is een intellectuele vrouw en lijkt haar leven grotendeels onder controle te hebben, denkt niet na over de toekomst. Tot Sylvia in haar leven komt. Vanaf dat moment wordt het leven een groot avontuur. Laura komt in sommige dingen dan opeens kwetsbaar tevoorschijn. Laura ziet de tijd in de vorm van een ei: de gebeurtenissen herhalen zich telkens.

b Bijpersonen

- Sylvia Nithart, een kapster van twintig uit Petten, is een karakter. Ze is uit harder hout gesneden als Laura, gaat zonder aarzeling op haar doel af en weet precies wat ze wilt. Ze houdt haar ouders staalhard voor de gek. Ze is een raadselachtig persoon, zwijgzaam en listig. Ze vermaakt zich met de dingen die het leven te bieden heeft. Totdat ze bij Laura intrekt, leeft ze met de dag. Daarna lijkt ze meer aan de toekomst te denken en aan kinderen, die Laura Alfred niet kon schenken. Ze lijkt onaantastbaar te zijn: ze vertrekt geen spier als ze zich aan een fonduevork brandt, ze knippert niet als ze verblind wordt door groot licht. Maar aan het einde sterft ze toch. Door een kogel in haar hoofd, haar hart en haar buik. Het schot in haar hart was dodelijk.

- Alfred Boeken is een toneelcriticus. Hij is zeven jaar getrouwd geweest met Laura en is nu getrouwd met Karin. Ze hebben twee kinderen. Hij schrijft een afbrekende kritiek over het stuk Orfeus' vriend (een stuk waarin Eurydike een man is, en daarmee ongeveer een spiegelbeeld van Laura's verhouding met Sylvia). Hij verlaat zijn vrouw voor Sylvia, die hem, blijkt later, alleen maar gebruikt heeft, en schiet haar vervolgens in haar hoofd, haar hart en haar buik.

- Laura's moeder, mevrouw Tinhuizen. Ze is een dominante vrouw. Ze woont in een tehuis in Nice, waar ze haar laatste dagen doorbrengt. De familieverhouding met Laura vat Laura in het verhaal zelf samen: "Eens had mijn moeder gezegd, dat zij in Zuid-Frankrijk begraven wilde worden, bij de Provence, waarover haar man dat beroemde boek had geschreven, waarin de liefde nog eens wordt uitgevonden, en dat zij vermoedelijk nooit gelezen had."

- Karin Boeken is de vrouw van Alfred. Ze is een type, want je weet verder geen karaktereigenschappen. Maar als ze met haar man naar een toneelstuk is, wil ze zo gauw mogelijk naar huis, zodat de oppas niet te lang alleen zit. Zij meldt aan Laura dat Sylvia er met Alfred vandoor is. Alleen Karin zit nog met twee kinderen.

- Thomas Boeken, geen familie van Alfred, is verzonnen door Sylvia en Laura. Hij is de verzonnen verloofde van Sylvia en de zoon van Laura. Ze waren een keer met z'n tweeën in de dierentuin en daar maakte Laura een foto van Sylvia, met een jongen die ze niet kenden. Ze vertellen Sylvia's moeder dat die jongen Thomas is. Maar eigenlijk bestaat hij niet.

- Nog een type die in het verhaal voor komt is de auteur van Orfeus' vriend. Hij praat in mooie, goed overdachte zinnen: "Ik deed mijn ogen open en ik zag je langzaam vooroverklappen, net de pop van een buikspreker." Hij heeft het niet zo op Alfred.

- De ouders van Sylvia spelen ook een kleine rol in het verhaal. Tegenover haar moeder noemt Sylvia Laura met de achternaam van Alfred. Sylvia's vader is opzichter bij het Hoogheemraadschap, de Hondsbosse Zeewering.

- Dan heb je ook nog het type, de oude dame in het zwart. Zij laat Laura in haar 'huis' zo lang als ze wil.

- En Henny Hoenderhos. Henny is een jongen die bij Laura op de basisschool heeft gezeten. Later komt ze hem nog een keer tegen.

4. Tijd: Het verhaal speelt zich waarschijnlijk zich af in de jaren zeventig. In deze periode is het boek geschreven. Het is niet-chronologisch verteld. In het boek lopen twee verhaallijnen naast elkaar. In de week dat Laura in Avignon logeert, schrijft ze over haar liefdesverhouding met Sylvia. Deze gebeurtenissen zijn in de verleden tijd geschreven. De vertelde tijd is ongeveer een half jaar (de duur van de relatie, van februari tot augustus). De tweede verhaallijn, die zich afspeelt in Avignon, is in de tegenwoordige tijd geschreven. De vertelde tijd hiervan is iets meer dan een week. In deze verhaallijn zijn enkele flash-backs, waarin Laura terugkijkt op haar jeugd. Er is een tijdsversnelling wanneer Sylvia niet meer bij Laura inwoont. Je leest dan de gedachtegang van Laura van een langere periode, maar je leest niet wat ze dan doet, of wat er gebeurt. En je weet helemaal niet wat er gebeurt vanaf dat Sylvia is vermoord tot Laura's moeder dood gaat.

Er zijn ook een aantal tijdsvertragingen. Wanneer Laura Sylvia voor het eerst ziet (je leest dan heel precies wat ze denkt, hoe ze zich voelt en over wat er gebeurt. Als Sylvia is vermoord, is er ook een vertraging in de tijd. Laura komt dan de kamer binnenlopen en wordt weer heel gedetailleerd wat ze denkt, voelt en wat er gebeurt.

5. Vertelsituatie: Je beleeft het verhaal door de ogen van Laura Tinhuizen. Het is verteld in de ik-vertelsituatie. Laura vertelt de gebeurtenissen en alleen in de dialogen komen de andere figuren aan het woord. Je ziet de karakters zoals zij ze ziet.

6. Ruimte: Voor een klein deel speelt het verhaal zich af in Nice en Avignon, maar het grootste deel vindt plaats in Amsterdam.

Het verhaal speelt zich in het voorjaar af, wat in het begin (wanneer Sylvia en Laura gelukkig zijn) ondersteunend is. Want ze zijn gelukkig en buiten is het mooi weer. Mooi weer staat voor geluk. Later (wanneer Sylvia weg is bij Laura) is de ruimte een tegenstelling. Het is voorjaar, een te vrolijke, gelukkige omgeving voor een sombere gebeurtenis.

7. Opbouw: Het verhaal is opgebouwd uit 32 hoofdstukken zonder titel, die elk op een nieuwe bladzijde beginnen. Wanneer er een flash-back plaatsvindt, begint er een nieuw hoofdstuk en als er weer teruggegaan wordt naar 'nu' ook.

Dat heen en terug gaan in de tijd is echt iets voor Mulisch. Hierdoor probeert hij het belangrijkste vraagstuk voor de mens, de dood, op te lossen. De dood overwinnen kan alleen met gelijke wapen (zijn eigen dood), en dat kan door God te worden. Het overwinnen van de dood betekent het overwinnen van de chronologische tijd. En met dat heen en weer springen in de tijd, heeft Harry Mulisch als het ware voor God gespeeld.

8. Thema: Het thema in "Twee vrouwen" is de relatie tussen twee vrouwen. Maar die liefde kan niet blijvend zijn. Door het grote verschil in karakter, leeftijd en achtergrond, en de overeenkomst in sekse. En ook speelt vergankelijkheid een grote rol. Alles gaat eens voorbij, de mens kan de tijd niet beheersen. Er zijn allerlei zaken, zoals kinderloosheid, schuldgevoelens en de dood, die invloed hebben op het bestaan. Laura ziet de tijd in de vorm van een ei: de gebeurtenissen herhalen zich telkens. In werkelijkheid is de tijd echter een rechte lijn: Deze loopt oneindig door. Tijdens de reis naar Frankrijk wordt Laura twee keer ingehaald door dezelfde auto, de tijd herhaalt zich. Uiteindelijk verongelukt de auto. De Griekse en Egyptische oudheid: Het verhaal toont overeenkomsten met het toneelstuk Orfeus' vriend. Dit is een variatie op de mythe van Orfeus en Eurydike. Laura staat voor Orfeus en Sylvia voor Eurydike. Ook Oedipus speelt een rol in het verhaal. Volgens de mythe doodt Oedipus zijn vader en trouwt hij met zijn moeder. Hij wordt zo in feite zijn eigen vader, waardoor de tijd cirkelvormig wordt. Bovendien speelt de dramatisch eindigende liefde een grote rol in dit verhaal. Door de vreselijke dood van Sylvia zou Laura in het leven voor altijd van haar gescheiden zijn.

Andere thema's zijn: homoseksuelen, liegen, relatie, (herhalingen in de) tijd, moederliefde, tragedie, drama, geheimen, kinderen, moeders en taboe.

9. Taalgebruik: Eergisteren had ik tot diep in de nacht in mijn werkkamer gezeten en een fles wijn gedronken; plotseling bedolf de vermoeidheid mij, zoals een gedropte parachutist wordt bedoven door zijn parachute. Van het ene ogenblik op het andere kon ik niet meer uit mijn ogen kijken. Ik liet alles zoals het was, deed het licht uit en ging beneden de voor op het nachtslot doen. In de brievenbus lag een telefonisch oproepbericht - uit Nice. ik begreep het meteen. het tehuis had deze manier gekozen om het in etappen aan mijn verstand te brengen. Eerst zou ik er alleen maar ban voor zijn, aldus voorbereid zou ik het door de telefoon te koren krijgen. Zonder de deur op slot te doen ging ik naar boven en belde op. Hoewel het al bijna vier uur was, kreeg ik dadelijk antwoord: ja, zij was dood. De vorige middag, vertelde de directrice (haar bliksemsnelle stem door Frankrijk, België, Nederland), was zij in het park in slaap gevallen en niet meer wakker geworden. Ik de loop van de avond was haar hart opgehouden met kloppen. Zij had niet geleden.

In deze alinea kun je goed zien dat de schrijver vergelijkingen gebruikt. Het verhaal is niet geschreven in hele lange, onbegrijpelijke zinnen, maar ook geen korte nietszeggende. Er staan langere en wat kortere zinnen in. De kortere zinnen zijn zinnetjes die alleen iets meedelen, de langere zinnen drukken gevoelens en gedachten uit.

Er is een open einde. Er wordt gesuggereerd dat Laura aan het einde zelfmoord gaat plegen door in "het gat als een wachtend graf" te springen. Zij "kan eerder beneden zijn dan de echo van mijn schreeuw terug is van het paleis." Maar het is niet duidelijk of zij ook werkelijk springt en weer herenigd wordt met Sylvia.

Hoe lang wil ik blijven? Ik heb niets meer te melden. Van de ene dode ben ik naar de andere gereisd. Sylvia ligt stil in haar graf in de duinen, ons kind begraven in haar. In Nice ligt mijn moeder gebalsemd in een kelder op mij te wachten. In Amsterdam zit Alfred in een cel; hij zal tijd in overvloed hebben voor zijn boek over het theater. In de kamer achter de mijne scharrelt de oude dame, tegenover mij staat het pausenpaleis; loodrecht onder mijn raam gaapt het gat als een wachtend graf.

Ik kan eerder beneden zijn dan de echo van mijn schreeuw terug is in het paleis.





D Informatie over de schrijver



Harry Kurt Victor Mulisch wordt op 29 juli 1927 geboren in Haarlem met niet-Nederlandse ouders. Zijn vader, een voormalig legerofficier, is afkomstig uit wat toen Oostenrijk-Hongarije heette. Zijn moeder, een bankiersdochter, is afkomstig uit België en is Joodse.

Zij ouders scheiden in 1936. Met een joodse moeder en een vader die met de Duitse bezetters samenwerkt, beleeft Harry Mulisch de oorlogsjaren. Door zijn hoge positie weet zijn vader zijn joodse ex-echtgenote en halfjoodse zoon uit handen van de Duitsers te houden. Na de oorlog verblijft zijn vader drie jaar in een interneringskamp. Zijn moeder emigreert in 1951 naar de Verenigde Staten.

Harry Mulisch wordt als een van de belangrijkste schrijvers van na de Tweede Wereldoorlog beschouwd. Hij heeft erg veel gepubliceerd: gedichten, romans, verhalenbundels, reportages.

In 1973 trouwt hij met Sjoerdje Woudenberg en wordt vader van twee dochters, Anna en Frieda.

"Twee vrouwen" (1975) werd niet door alle critici enthousiast ontvangen. Sommigen vonden de roman wel goed leesbaar en het verhaal door de verrassende wending wel spannend, maar zonder psychologische diepgang en vol vage verwijzingen naar diepere betekenissen. Anderen vonden het boek briljant. Het boek werd verfilmd met als titel 'Twice a woman'.





E Mening Moeilijk te verwoorden



Ik begin met zeggen dat ik het moeilijk vond een oordeel te vormen over dit boek. Ik heb er heel lang over nagedacht. Of eigenlijk wist ik wel wat ik er van vond, maar ik wist niet hoe ik het moest zeggen. Ik had de rest van mijn verslag al af en ben pas op het laatst aan mijn mening begonnen.

Ik vind de karakters goed uitgewerkt. Je leeft helemaal mee met de hoofdpersoon, Laura. Wat ik vooral leuk vond, is dat je pas aan het eind van het boek erachter komt hoe ze heet. Maar daarvoor valt het niet op hoe ze heet, ik heb het me in ieder geval alleen maar oppervlakkig afgevraagd. Het is leuk dat ze wat onzeker en al haar gedachten overdenkt, zodat wij ze ook te lezen krijgen. Dat maakt haar heel levensecht. Ik vraag me alleen altijd af hóé we het nou lezen. Schrijft ze het op in een dagboek ofzo? Want het staat in de ikvorm geschreven.

Sylvia vind ik een mooi karakter. Al kom je niet veel te weten over haar gedachten, Harry Mulisch beschrijft haar goed. Haar belangrijkste eigenschap is dat ze precies weet wat ze wil en ook rechtstreeks op haar doel afgaat. Dat vind ik goed, want zo zou ik ook meer willen zijn. Ik twijfel altijd over dingen.

Wat ik niet zo leuk vond van Laura, was dat ze, ergens in het midden van het boek, als Sylvia weg is, zo lang en uitgebreid haar gedachten verteld. Dat is ook eigenlijk wel goed van de schrijver, want dat is een belangrijke periode in Laura's leven, maar ik vond het een beetje saai worden.

Het onderwerp vind ik vermakelijk. Vooral omdat over homoseksualiteit nu een grote maatschappelijke discussie bezig is. En over homohuwelijken. Niet alleen de homoseksualiteit vind ik grappig, maar ook het veel duidelijker onderwerp, een liefde die niet blijvend kan zijn. Het is moeilijk om dat op een mooie manier zichtbaar te maken, maar Harry Mulisch doet dat goed.

In het midden van het boek, toen Sylvia weg was met Alfred, had ik heel veel tijd (je las alle gedachten van Laura) om na te denken over waarom Sylvia niet bij Laura bleef. En ik had in ieder geval niet (of even vluchtig) gedacht aan een baby. Dat vond ik leuk, want ik hou van plotselinge dingen.

Het einde vond ik zó mooi. Daar heb ik werkelijk van genoten. Het was zo onverwacht. Heel symbolisch, een schot in Sylvia's hoofd, hart en buik. Daar had ik zeker nooit aan gedacht, dat Alfred Sylvia doodschiet. Ik zat stomverbaasd te lezen.

Ik vind het heel goed, dat Mulisch er voor heeft gekozen om het einde open te laten. Nu kun je het zelf interpreteren.

In dit verhaal, spring je van de ene tijd in de andere. Nu is het in Laura's jeugd, nu weer nadat Sylvia dood is, nu weer tijdens Laura's relatie met Sylvia. Dat is soms best wel irritant, maar als je er goed bij nadenkt gaat het wel. Het kost denk ik best veel moeite om zo te schrijven.

Er is nog iets wat ik me afvraag en wat ik zeker zou willen uitzoeken als ik meer tijd heb. Harry Mulisch schrijft veel magisch-mythische dingen. Er zijn 32 hoofdstukken in dit boek, en omdat hij veel met symbolen werkt, vraag ik me af of die hoeveelheid ook symbolisch is.

"Twee vrouwen" heeft me wel aan het denken gezet. Ik vind het boek erg vaag, want ik weet niet precies wat ik van het geheel vind. Daardoor bleef ik er maar over nadenken. Speciaal omdat ik mijn mening ook in een boekverslag moest verwerken.

Tot slot wil ik nog zeggen dat ik dit niet verwacht had van dit boek. Een vriendin had me dit boek aangeraden en had er al een beetje iets over verteld. Maar mijn verwachtingen waren heel anders. Ik dacht namelijk dat het veel chronologischer verteld zou worden, wel met af en toe een herinnering of vooruitblik. Maar ik heb ook nog geen andere boeken van Harry Mulisch gelezen en waarschijnlijk gebruikt hij die 'niet-chronologie' bij meer boeken.

Ik zou dit boek aanraden aan iedereen tussen de 14/15 en de 30. Ik zou het ook aanraden aan vrouwen rond de 40 die in een crisis zitten en aan mannen die gebruikt zijn door een vrouw om met een andere vrouw een kind te krijgen (mannen als Alfreds karakter dus). Al is dat laatste misschien niet slim, want dan komen ze misschien op het idee om hetzelfde te doen als Alfred bij Sylvia gedaan heeft.



Mening: aantal woorden: 744

aantal alinea's: 13

aantal regels: 54



Totaal: aantal woorden: 3380

aantal alinea's: 83

aantal regels: 309
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen