Boekverslag : Louis Couperus - Het Noodlot
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 5247 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 5247 woorden.
Louis Couperus, Het noodlot
Samenvatting
Op een avond kwam Frank bij zijn huis een oude vriend, Bertie, van hem tegen. Bertie
was al zijn bezit kwijt en Frank besloot hem te verzorgen. Bertie begon heel luxe te leven
van Franks geld. Frank vond het allemaal prachtig en kon niet meer zonder Bertie, ook al
verdween hij zonder iets te zeggen wel eens voor een paar dagen. Bertie amuseerde hem.
Toch werd het hem in Londen allemaal een beetje saai. Frank besloot met zijn vriend naar
Noorwegen te gaan.
Op een wandeltocht in het Noorse landschap ontmoette hij een meisje, Eve, en haar vader
Sir Archibald. De vier mensen spraken met elkaar de hele weg lang. De volgende dag maakten
ze weer een wandeling, dit keer door de regen, alleen Bertie vond het geen weer en bleef
in het hotel. Toen Bertie vroeg of zijn gezelschap gemist was, was het antwoord
‘nee’. Bertie was zeer verontwaardigd en wilde niet meer met Eve en Sir
Archibald verder reizen.
In Engeland teruggekomen zocht Frank Eve vaak op en na lange tijd besloten ze te
trouwen. Toen dit plan Bertie ter ore kwam was hij bang dat hij bij Frank weg moest en
wist niet wat hij dan zou moeten doen. Ze hadden (lees: hij had) het veel te goed. Hij
vond het eveneens niet leuk om Eve te moeten missen, omdat beiden goed met elkaar konden
converseren. Hij besloot voor de bruiloft een stokje te steken en probeerde Eve om te
praten. Hij beklaagde haar en zei dat hij van haar hield, maar volgens Eve verborg hij nog
wat voor haar. Bertie had haar van streek gemaakt met zijn opmerkingen. Eve was onzeker
geworden of Frank nog wel van haar zou houden. Ze dacht dat hij misschien een andere vrouw
had, omdat een vrouw hem niet lang daarvoor op straat had aangesproken. Bertie bevestigde
dit nog een keer. Hij probeerde het huwelijk te voorkomen door Eve in dubio te stellen.
Eve vroeg haar vader hier met Frank over te praten, maar die vond het klinkklare nonsens.
Eve besloot het dus maar zelf te doen. Dit liep echter wat uit de hand. Ze ging als een
razende te keer tegen Frank en beweerde telkens dat hij iets met een andere vrouw zou
hebben. Frank werd hier zo kwaad over dat hij haar beetgreep en op de grond smeet.
Na lange tijd kwaad te zijn geweest en over zijn slechte daad had nagedacht, besloot
hij en verontschuldigingsbrief te schrijven waarin hij zei dat hij berouw had. Dit
vertelde hij en Bertie en die ondernam meteen actie. Hij vroeg aan de bediende van Sir
Archibald of hij alle brieven afkomstig van Frank tegen zou willen ontvreemden. Nadat de
eerste brief niet was beantwoord besloot hij een tweede te schrijven; na lange tijd met
smart wachten schreef hij een brief aan haar vader. Ook hierop kwam geen respons. Frank
werd hierdoor zo moedeloos dat hij uiteindelijk alle moed bijeen schraapte om naar hun
huis toe te gaan. Maar Bertie stopte hem weer eens omdat hij alleen aan eigenbelang dacht:
zijn rijkdom en luxe luizenleventje bij Frank. Hij wist hem om te praten en ze besloten
weg uit Londen te gaan en te gaan reizen.
Ze reisden de hele wereld over totdat het geld op was en strandden in hun geboorteland
Nederland. Bij toeval ontmoette hij Eve en haar vader daar in Scheveningen en ze
herenigden zich. Toen Frank over de brieven begon kwam hij erachter dat Bertie het
allemaal gesaboteerd had. In zijn blinde woede ranselde hij Bertie zo erg af dat het zijn
dood werd. Frank gaf zich aan bij de politie en hij kreeg twee jaar gevangenisstraf. Eve
wachtte al die tijd op hem, want ze hield nog steeds van hem.
Toen Frank eindelijk uit de gevangenis was trouwden ze. Na enige tijd vroeg Frank of
Eve niet gelukkiger zou zijn als ze zouden scheiden. Ze zou dan een gelukkiger leven
hebben; ze wilde er alleen niets van weten. Toen ze haar hoofd op zijn borst legde, voelde
ze een flesje in zijn zak en vroeg wat het was. Frank zei dat het gif was voor als het uit
zou zijn tussen hen. Eve zei dat ze niet gelukkig kon zijn zonder Frank en voordat hij kon
reageren dronk ze de helft van het flesje leeg. Frank wilde niet alleen achterblijven en
dronk de rest. Samen stierven ze.
Personen
Frank Westhove is de hoofdpersoon uit het boek en hij is een rijk en welvarend man. Hij
woont ook in een groot huis ergens in Londen en heeft zelfs een eigen club. Op een dag
kwam een oude vriend naar hem toe en die vroeg hem om onderdak. Frank die altijd erg
gastvrij is nodigde hem uit om binnen te komen en bood hem ook nog wat te eten aan. Binnen
te korste tijd was hij weer dikke vrienden met hem en besloot met hem samen te leven hij
was tenslotte ook maar alleen. Vroeger waren ze tenslotte ook goede vrienden en hij was
altijd voor Bertie opgekomen, hij had nu medelijden met hem. Bertie bracht hem wat plezier
in zijn eigen leven. Hij had schik in Bertie en hield van hem, omdat hij zo anders is.
Bertie was een vermaak in zijn saaie rijkeluis leventje. Maar hij merkte wel dat hij niet
rijk genoeg was voor twee. Na een jaar werd het echt een beetje saai vond Frank, altijd
maar dineren in zijn club was ook niets meer aan. Frank besloot met Bertie op vakantie te
gaan, omdat hij dat het voorgesteld. Ze besloten naar Noorwegen te gaan. Frank werd daar
verliefd op een meisje uit Engeland, ze heette Eve. Toen ze weer terug in Engeland waren
was hij nog steeds zo verliefd dat hij besloot haar te trouwen. Toen kwam hij in een
lastige situatie, omdat hij dan Bertie zou moeten missen. Hij werd er een beetje nors
over, want hij wilde Bertie absoluut niet kwetsen, dus bood hij hem een baan aan. Hij wees
het af. Frank besloot het trouwen toch door te zetten, maar door toedoen van Bertie werd
hij zo boos op Eve dat ze scheidden. Frank schreef nog wel brieven, maar toen die niet
werden beantwoordgingen Frank en Bertie reizen, totdat het geld op was. Ze kwamen in hun
geboorteland aan en Frank ontmoette Eve weer, hij heeft haar nooit kunnen vergeten en het
was meteen weer aan. Toen hij het met Eve over de brieven had, wist hij meteen dat Bertie
deze had achtergehouden en vermoorde hem uit enorme woede. Hij kreeg twee jaar
gevangenisstraf, nadat hij zich had aangegeven. Eve wilde nog steeds met hem trouwen,
alleen Frank wilde dat niet, omdat ze anders niet gelukkig zou kunnen worden. Hij pleegt
uiteindelijk samen met haar zelfmoord.
Robert van Maeren heeft als bijnaam voor Frank en later ook voor Eve Bertie. Hij heeft
een armzalig leven geleid en vraagt frank om onderdak. In het begin was hij nog een beetje
verlegen, maar later niet meer. Hij begon toen te genieten van de luxe en dure kleding van
Frank. Eigenlijk misbruikte hij Frank om van zijn geld te gaan leven. Hij beloofd echter
wel alles terug te betalen en schreef alles wat hij leende op in een notitieboekje, later
vergat hij dat. Bertie was blij dat hij Frank had en was helemaal niet blij toen Frank met
Eve besloot te trouwen. Hij is op dit punt erg egoïstisch en denkt niet aan het geluk van
anderen. Bertie kon wel goed met Eve praten en dat was in zijn voordeel, zo kon hij eve
vertellen wat Frank zou doen. Dat hij vreemd zou gaan met een andere vrouw.Toen dit
uiteindelihjk geen uitwerking had hield hij de brieven van Frank aan Eve en Sir Archibald
achter. Hij weerhield Frank met veel gepraat en geslijm er zelfs van naar Eve toe te gaan
en haalde hem er toe over om te reizen. Toen ze in Scheveningen waren werd hij vermoord
door Frank, omdat die erachter was gekomen.
Eve Rhodes is de dochter van de rijke Sir Archibald Rhodes. Ze heeft een levendige
fantasie en zegt veel gekke dingen. Toen Eve Frank voor het eerst in Noorwegen ontmoette
was ze helemaal weg van hem ne in Engeland was ze van plan met hem te trouwen. Van tijd
tot tijd sprak ze met Bertie, omdat ze hem wel grappig vond. Van hem hoorde ze dat Frank
een andere vrouw zou hebben en als ze zelf ziet dat hij met diegene praat wordt ze
histerisch en weet niet wat ze moet doen. In een gesprek met Frank gaat hij over te rooie
als Eve maar hardnekkig blijft volhouden dat hij iets verbergt. Ze wordt door hem
neergeslagen en zien elkaar lange tijd niet meer. Hij ontmoet haar uiteindelijk weer in
Nederland en ze wil de draad weer oppakken. Zelfs nadat frank in de gevangenis heeft
gezeten wil ze nog door, ondanks dat haar vader het haar verbood. Toen Frank haar vertelde
dat ze beter niet meer met hem kon samenleven ontkende ze dat, omdat ze zielsveel van hem
houdt en pleegt uiteindelijk samen met hem zelfmoord.
Analyse en Interpretatie
Titelverklaring
Het is niet zo heel erg lastig om de titel van het boek te verklaren, omdat het woord
meerdere keren in het boek voorkomt en ook tussen de regels door is te lezen wat dat
noodlot nu werkelijk is. De twee geliefden Frank en Eve worden meerdere malen door het
noodlot getroffen. De eerste keer trof het noodlot hen, zodat ze elkaar twee jaar lang
niet meer zagen. Ook de tweede keer werden ze door het noodlot getroffen, toen ze samen
zelfmoord pleegden. In het begin heeft het noodlot hen in Noorwegen bijeen gebracht en het
noodlot heeft hen ook samen laten sterven. Je zou haast zeggen dat dit noodlot Bertie zou
zijn, omdat hij ervoor heeft gezord dat ze naar Noorwegen gingen en dat ze uit elkaar
gingen en indirect ook dat Frank en Eve samen zelfmoord pleegden.
Genre
Het genre, het episch genre, is dat het een roman is, aangezien het langer dan 80
bladzijden is en een redelijk gecompliceerd intrige heeft. Ook de handeling bereikt
langzamerhand haar hoogtepunt. Het subgenre dat dit boek heeft is een psychologische
roman. De schrijver beschrijft vooral wat de personen denken en waarom dat zo is. Alle
gedachten worden namelijk heel uitvoerig beschreven, zodat je een goed beeld krijgt van de
gebeurtenissen in het boek en wat zou gaan kunnen gebeuren. Vandaar de psychologische
roman.
Thema
Ik denk dat één van de thema’s toch zeker wel liefde is, omdat dat het hele boek
door gaat over de liefde tussen Frank en Eve. Eve blijft zelfs zo ontzettend verliefd op
Frank dat ze op hem heeft gewacht totdat hij uit de gevangenis kwam. Haar liefde voor
Frank heeft haar uiteindelijk ook zelfmoord doen plegen. Maar natuurlijk het grootste
thema, zoals de titel al doet vermoeden, is het noodlot dat de twee geliefden Frank en Eve
treft. Dit thema speelt een grote rol in het leven van de hoofdfiguren. Het noodlot
(Bertie) drijft Eve en Frank bijeen in Noorwegen. Het Noodlot (weer Bertie) drijft hen
uiteen en brengt hen uiteindelijk weer bij elkaar. Zo zou je kunnen concluderen dat Bertie
het mogelijke noodlot zo kunnen zijn, omdat he er overal bij betrokken is.
Structuur, samenhang en spanning
Het is altijd weer lastig om hier iets over te schrijven, omdat ik dan nog eens goed
het hele verhaal moet aflopen en dat is nogal lastig om dan ook nog eens de goede feiten
eruit te halen over deze onderwerpen in het subkopje genoemd. Over het eerste element kan
ik eenvoudigweg zeggen dat het hele verhaal chronologisch verteld is, het is dus niet
fragmentarisch. Maar wat het wel heeft is geleding. Het verhaal is uit vijf delen
opgebouwd, waarvan het derde deel het grootste en belangrijkste is. Hierin wordt namelijk
geschreven over de kwestie van het nu wel of niet trouwen met Eve en de tegenwerking
hiervan van Bertie. De rest van de delen is of een grote inleiding, of aan het einde de
afbouw van het verhaal naar de conclusie toe. De samenhang is goed. Het derde aspect is de
verhaallijn. Noodlot heeft één verhaallijn en dat is omdat in elke scène de
hoofdpersoon wel voorkomt en alles wel met het centrale probleem te maken heeft. Er wordt
hier eigenlijk niet van het centrale probleem afgeweken. Er zit hierdoor niet een echt
hele grote spanning in. Deze komt pas naar voren ergens in het midden van het boek. De
spanningsboog begint daar, omdat daar Bertie de brieven van Frank begint achter te houden
en Frank te bewerken, zodat hij niet naar Eve toe gaat. De lezer wordt hier in spanning
gelaten. Wat zou Frank gaan doen als hij erachter kwam dat Bertie hem op deze manier van
haar zou afhouden. De spanning was op z’n hoogst toen Bertie toegaf dat hij de
brieven had afgehouden. Aan het eind van het boek was nog een klein spanningsboogje toen
Eve erachter kwam dat Frank een flesje had en vroeg wat het was. Deze twee kon je wel
spanningsbogen noemen, maar erg spannend vond ik het boek niet. Het einde was eigenlijk
erg voorspelbaar, net zoals Romeo en Julia. Het was dus ook een gesloten einde. Het begin
was een echte ab ovo ervoor was eigenlijk niets gebeurd wat echt voor het verhaal van
belang was. Het motorisch moment was daarom ook helemaal aan het begin. Bertie was degene
die de stroom van gebeurtenissen in gang zette.
Tijd en perspectief
Volgens mij speelt het verhaal zich ongeveer af aan het einde van de 19e eeuw. Dit is
te merken aan de gebruiken en gewoontes die gehanteerd worden. Alles gaat nog heel formeel
en Frank moet zelfs naar zijn aanstaande grootvader om de heraldiek aan te horen waar die
man helemaal verzot op is. Nu is dat niet echt gebruikelijk en ook is het niet gewoon als
je personeel in huis hebt dat alles voor je doet. Op een gegeven moment is het ook zo dat
Frank naar Eve wilde gaan en dit zou dan gebeuren in een rijtuig. Dit is ook één van de
bewijzen dat het in een tijd lang geleden is. Bertie kwam aan ergens in december en na
ongeveer een jaar besloten ze op vakantie te gaan. Een hele tijd later kwam er de ruzie
die Frank en Eve uitelkaar dreef. Toen gingen Frank en Bertie twee jaar reizen, Frank kwam
toen in Nederland waar hij twee jaar zat voor de moord op Bertie. Al met al denk ik dat de
vertelde tijd ongeveer zes jaar is met enorme grote tussensprongen van soms wel twee jaar.
De verteltijd is korter dan de vertelde tijd (gelukkig). Het verhaal was dus op sommige
plaatsen erg panoramisch verteld. Verder is het verhaal chronologisch verteld want er zat
geen enkele echte flashback in en zeker geen flashforeward. In de vijfde plaats kan ik nog
over de tijd vertellen dat het een hij-perspectief heeft en dat de verteller net zomin
weet hoe het verhaal afloopt al had ik soms de indruk dat de verteller wat meer wist dan
hij kon weten; hij was dan een alwetende verteller.
Ruimte
Het verhaal start op een lieflijke locatie ergens in Londen bij een huis genaamd
White-Rose. Dit is een grote villa en erg luxe ingericht. Bertie was erg artistiek en
richtte Franks huis op Franks kosten helemaal opnieuw en luxe in, zodat hij zich er thuis
voelde. ’s Avonds aten ze meestal in de club die Frank bezat. Daar leerde Bertie ook
een beetje zij manieren. Op een gegeven moment, na ongeveer een jaar vond Bertie het een
beetje saai worden en ze besloten een reisje naar Noorwegen te maken. Ze waren daar vooral
om van de natuur te genieten en lange wandelingen te maken door de mooie beboste bergen en
langs de heldere diepe fjorden. Helaas zat het weer niet echt mee en moesten ze weer terug
naar Londen waar ook Eve woonde; in de buurt van Kensington Gardens. Toen Frank ruzie met
eve had gingen ze samen reizen naar verder niet beschreven werelddelen, zoals Amerika,
Australië en Europa. Ik vind dit niet echt bij de ruimte in het boek horen, omdat er
verder geen gebeurtenissen plaatsvinden. De enige plek in Europa die belangrijk was, is
Nederland met de plaatsen Scheveningen en Den Haag. Daar ontmoetten Eve en Frank elkaar
namelijk weer na lange tijd en zat Frank ook nog twee jaar gevangen. Al deze plaatsen zijn
niet echt van belang voor het verhaal. Het had net zo goed op andere lokaties kunnen
plaatsvinden. De omgeving is verder ook niet echt belangrijk voor thema.
Taalgebruik en stijl
Couperus schrijft niet echt gemakkelijk af en toe, omdat het natuurlijk ook oud
Nederlands is. Dat is ook wel weer grappig, wat bij mij nog wel tot grappige situaties
leidde, omdat ik niet meteen begreep wat er werd bedoeld, maar over het algemeen was het
wel makkelijk te lezen. De beschrijvingen van personen en locaties waren vrij uitgebreid.
Titelbeschrijving
Titel:
Auteur:
Uitgever
Jaar van deze uitgave:
Noodlot
Louis Couperus
Veen, uitgevers
1990
Bijzonderheden:
Het boek geeft niet aan wanner of waar het verhaal voor het eerst gepubliceerd is en er
zit ook geen kaartje van de bibliotheek in waar dit op staat. Aan deze editie hebben
verschillende mensen meegewerkt, om het oude Nederlandse taalgebruik bij te werken en soms
achter in het boek wat aanwijzingen te geven. Deze editie is tot stand gekomen onder
auspiciën van het Bureau Basisvoorziening Tekstedities der Koninklijke Nederlandse
Akademie van Wetenschappen en mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Ministerie
van W.V.C.
Persoonlijk leesverslag
Het onderwerp wat Noodlot heeft vind ik niet echt leuk om te lezen, maar ik heb dit
boek gekozen, omdat het er in ieder geval één voor 1940 is en ik het aanbevolen kreeg om
te lezen. Het onderwerp liefde is voor mij een beetje saai. Ik vindt dat er nooit echt
veel vaart in zo’n boek zit en het absoluut niet interessant is, tenminste meestal
niet en zeker niet als het van een bestaand verhaal is afgeleid; in dit geval is dat Romeo
en Julia van William Shakespeare. Het is gelukkig niet helemaal hetzelfde, maar het einde
is wel duidelijk daar vanaf gekeken.
Maar zoals ik al eerder zei zijn bijna alle boeken over liefde volgens mij saai, maar
deze heeft gelukkig ook wel weer wat leuks in zich zitten. Dat komt door de gebeurtenissen
die zich afspelen. Dat is wel leuk en gevarieerd en de schrijver weet vrijwel altijd enige
spanning op te bouwen en je zo aan het verhaal te binden. Gelukkig bevat het verhaal niet
al te veel gebeurtenissen, zodat het goed te volgen is en de spanning in de gebeurtenissen
niet verdwijnt, omdat ze allemaal verbonden zijn aan elkaar via de verhaallijn. Helaas was
het begin niet al te boeiend, maar gelukkig kwam dat wel toen Frank Eve ontmoette. Bertie
kwam toen ook in actie en de gebeurtenissen die toen plaatsvonden waren wel spannend.
Helaas soms wat ongeloofwaardig. Vooral toen Bertie Frank kon ompraten niet naar Eve toe
te gaan. Frank had namelijk een behoorlijk sterke wil en kon die vaak ook doorzetten en
dat was nu niet het geval.
Dit komt misschien wel omdat er vaker iets geks met de personages aan de hand was. Ik
kon ze vaak niet echt goed begrijpen en was het ook vrij moeilijk om mij in te leven. Ze
gedragen zich immers niet echt voorspelbaar. Er gebeuren dingen die normaal waarschijnlijk
niet zouden gebeuren. Dit was bijvoorbeeld het geval bij het scheiden van Frank en Eve;
dit ging op een erg vreemde manier, waarbij Frank opeens uitviel, terwijl het verder de
hele tijd door een vrij vredelievend persoon was. Hij had ook helemaal geen rede om kwaad
te zijn op Eve, vind ik.
Als laatste zal ik nog mijn mening proberen te geven over de bouw en het taalgebruik.
Om te beginnen met de bouw vond ik het verhaal in het begin wel erg langzaam op gang
komen. Het was een enorme introductie van Bertie en de omstandigheden waarin hij
verkeerde. Dit had van mij best een stuk minder uitgebreid gemogen. In minder woorden is
het ook best uit te leggen wat er allemaal gebeurde. Daarna begon er wat vaart in het
verhaal te komen en de gebeurtenissen begonnen zich in rap tempo af te wisselen, later
verslapte dat ietwat, maar uiteindelijk kon het verhaal redelijk snel doorgelezen worden,
zonder dat alles zo erg uitgesponnen werd.
Het taalgebruik was ouderwets Nederlands en dat was wel erg leuk om te lezen en te
kijken welke woordkeus toen gebruikelijk was. Een enkele keer begreep ik niet meteen wat
er bedoeld werd. Gelukkig was het niet al te moeilijk te volgen allemaal. Helaas werd er
iets te zuinig omgesprongen met de eigennamen van de hoofdpersonen en werd er iets de
veelvuldig gebruik gemaakt van “hij”. Ik kon zo niet begrijpen wie er bedoeld
werd en moest vaak echt zoeken naar een kleine aanwijzing om proberen uit te vinden wie er
aan het woord was of wat deed.
Al met al is het wel een aardig boek wat mij niet echt aanspreekt. Helaas zitten er een
paar kleine schoonheidsfoutjes in, die voor die tijd misschien wel gangbaar waren.
Gelukkig was het verder wel een goed te lezen boek.
Recensie
Auteur:
Boektitel:
Jaar van uitgave:
Bron:
Publicatiedatum:
Recensent:
Couperus, Louis
Noodlot, Het
1891
Het Binnenhof
16-02-1990
Frits Bromberg
Het noodlot voor breed publiek: Aram Adriaanse bij De Appel: "Gezelschap
volstrekt uniek"
DEN HAAG -- Het kwam door Connie Stuart. "Ik was erbij, toen zij in het
Amsterdamse theater De Balie Couperus fileerde in stukjes van vijf minuten. Prachtig
compact. Het boek had ik niet gelezen, maar toen ze vijf minuten Het Noodlot had gedaan,
wist ik dat het geschikt was voor drama". "Carline Brouwer kende ik nog van 'De
min in het lazarushuysl bij de Haagse Comedie en Hans de Wolf, schrijver, eveneens. Ze
waren er allebei. We raakten in gesprek en we voelden er alledrie wel voor, dat Noodlot,
van Couperus in De Appel te spelen. Carline wilde het wel aan de artistiek leider van De
Appel Erik Vos voorstellen en ook Erik was er voor. Carline werd Eve, René van Zinnicq
Bergmann werd Frank en Stef Feld werd klaploper Bertie, vriend van Frank. Zo kwam
het". Aldus Aram Adriaanse, de 15-jarige regisseur die tientallen stukken regisseerde
bij een groot aantal beroeps- en amateurgroepen, Trins Snijders regisseerde in haar
gedurfde productie van 'Suster Bertken, en toneelgroep De Appel 'volstrekt uniek' noemt.
"Het zijn acteurs die weten wat ze waard zijn en om kunnen gaan met inspraak.
Bovendien is De Appel zo'n gezelschap dat niet meteen uitgaat van volle zalen en
producties waarmee je op reis móet. Dat het er achteraf tòch van komt, is vers twee,
maar het stond nooit voorop. Dat is prettig werken". Heel voorzichtig, zijn, woorden
manoeuvrerend als een eersteklas binnenschipper, probeert Adriaanse duidelijk te maken
waarom Couperus aanzienlijk meer te zeggen had dan doorgaans wordt verondersteld, waarom
juist dit stuk zo geschikt is voor De Appel en waarom De Appel met dit soort stukken tegen
elke opzet in zo'n groot publiek trekt.
Geen uitgever
"Couperus kon aanvankelijk voor Het Noodlot geen uitgever vinden omdat zijn
onderwerp te maken kon hebben met mannenliefde en ook zijn boodschap niet werd
geaccepteerd: dat de mens zijn noodlot niet kan ontlopen, maar wel kan beïnvloeden, dat
noodlot bestáát. Dat heeft Couperus prachtig vormgegeven, met de schitterende figuur van
Frank: met een heel groot lijf, maar een aarzelend hartje".
Daar komt veel ellende van, maar het drietal, dat dit stuk draagt, vraagt ook wel een
beetje om ellende. "Frank ontmoet zijn oude studievriend Bertie, die aan lager wal is
geraakt, terwijl Frank de wind in de zeilen heeft. Wanneer Frank een vriendin krijgt, Eve,
probeert Bertie met veel gekonkel en geroddel die twee weer uit elkaar te drijven; hij
raakt immers op het tweede plan. Aanvankelijk lukt het Bertie, Eve verdwijnt. Maar Bertie
loopt zijn doodklap op, letterlijk, wanneer Frank er achterkomt dat hij brieven heeft
achtergehouden en zijn hele geroddel wordt doorzien. Eve en Frank komen weer samen, maar
kunnen toch niet zonder Bertie leven '' Adriaanse "achteraf blijkt, dat iedereen
gelijk had. Frank had die Bertie al veel eerder plat moeten slaan; maar zijn vriendschap
voor hem zat daar weer tussen. Ook Eve h d redenen om dat geroddel niet te pikken maar
voelde zich weer machteloos door haar liefde voor Frank en haar respect voor zijn
vriendschap met Bertie. En geef ook Bertie maar eens ongelijk: wat moet je doen, als je
beste vriend een vriendin krijgt? Je gunt het hem, maar je plotselinge tweede plaats is
ó6k- moeilijk te accepteren. Achteraf blijken alledrie gelijk te hebben. Het mag
misschien vreemd lijken dat Frank en Eve aan het slot vergif innemen, maar dat is het toch
niet. Die twee kunnen immers niet meer leven zonder Bertie, die zo van invloed op hun
leven is geweest: Frank voelt- schuld, E-ve ook- door haar betrokkenheid- Noodl-ot- Daar
z-i-t het- $tuk vol mee en Couperus is daarom meer dan een Haagse schrijver; dat vind ik
wel".
Geschikt
"Juist voor De Appel is dit zo'n geschikt stuk, omdat van literatuur drama kon
worden gemaakt. Hans de Wolf heeft vier versies geschreven, waarin alle dialogen
letterlijk van Couperus zijn. Je zou kunnen zeggen dat hij vier skeletten schreef, met
steeds meer vlees eraan. En we ontdekten fouten; bijvoorbeeld dat we bij de eerste te veel
voorkennis bij de toeschouwers veronderstelden. We moesten stileren, zien wat te spelen
viel en wat niet, in een stuk van vijf akten van totaal anderhalf uur". Het publiek
komt, althans in de producties voor de grote zaal, met bussenvol. En dat niet een weekje,
maar soms maanden achtereen. Adriaanse: "Een geruisloos, muisloos publiek,
schitterend. Het Noodlot is dan wel bedoeld voor de kleinere zaal omdat het toch iets van
een experiment betrof, maar dat we de eerste week al volledig uitverkocht waren verbaasde
me. En weer dat stille, maar meelevende publiek, alsof ze weten: we zitten in het
Appeltheater, dus is het goed. Die naam heeft het ensemble de afgelopen jaren al
opgebouwd. Eerst was de Haagse Comedie het grote theater er de Appel het kleintje, nu is
die zaak totaal omgedraaid, al heet de Haagse Comedie nu Nationale Toneel".
Geen pretentie
Toch valt die verbazing bij Adriaanse achteraf wel mee. "We hebben niet de
pretentie iets heel bijzonders te maken van iets, dat al een opvoeringstraditie heeft. We
willen iets spelen dat door z'n inhoud een breed publiek moet trekken. Niet dat we, kom
hoe zeg ik het, iets voor jan en alleman willen spelen, we zijn geen Theater van de Lach.
Maar iets dat diepmenselijk is, waar iedereen mee te maken kan krijgen, dat iedereen
raakt. Liefde, ontrouw, noemt maar op. Ook in Het Noodlot komen die elementen voor:
verdriet, hartstocht, eenzaamheid en de angst alleen te worden gelaten. Onvermogen; dáár
zit het stuk vol mee en dat wordt door iedereen herkend. Daardoor komt het, dat beide
Appeltheaters, het grote en het kleine, steeds vol zijn: het publiek weet inmiddels in
welk-genre- de-Appel speelt.
De vraag waarom ik een Appel-regisseur zou zijn, moet Erik vos maar beantwoorden, al
heb ik wel een idee, omdat ik eerder stage bij de Appel.heb gelopen. Regisseur en acteurs
praten veel met elkaar, gezamenlijk maken we die productie en de acteurs doen niet mee,
omdat ze een rol krijgen opgedragen, maar omdat in overleg rol en acteur bijelkaar komen.
Zo werkt het bij De Appel, maar het is wèl uniek".
Appel-regisseur
Erik Vos: "Om welke productie het gaat, kan ik nu nog niet zeggen. Wel is een plan
in ontwikkeling om de lijn met Aram Adriaanse voort te zetten. En wat hem dan tot
Appel-regisseur bestempelt, tja. Kijk, bij de Appel zijn acteurs en regisseurs met z'n
allen medeverantwoordelijk. Voor het stuk en voor de anderen. Eigenlijk is die structuur
heel eenvoudig: we spelen voor een breed publiek dat zelf al een belanrijke rol speelt.
Adriaanse begrijpt dat en is het soort regisseur dat meebouwt, vanuit zijn plaats en
functie en als onderdeel van het totaal. Heel eenvoudig eigenlijk".
Reactie op Recensie
Ik begrijp niet echt dat dit een recensie genoemd kan worden. Het was bijna de enige
recensie die erover op Literom stond, maar eigenlijk hoort hij er niet in thuis. Het gaat
hier over één of andere toneelvereniging die van plan is een toneelstuk van dit boek op
te voeren. Er wordt hier vooral uitgelegd hoe Het Noodlot kan worden verwerkt in het
toneelstuk en hoe het bij die bepaalde toneelvereniging past. Gelukkig worden er nog wel
enkele aspecten genoemd waarop ik in kan gaan. Het eerste is dat Bromberg zegt dat
Couperus het boek eerst niet kon uitgeven, omdat het te maken kon hebben met mannenliefde.
Toen ik het boek las merkte ik inderdaad dat het wel mannenliefde was. Bertie kon niet
zonder Frank en hij vond hem erg aardig. Andersom kon Frank niet zonder Bertie. Het was
volgens hem een leuke jongen en hij kon goed met hem opschieten. Verder vond ik het niet
zo heel sterk aanwezig. Dat zijn boodschap niet werd geaccepteerd snap ik echter niet,
omdat het eigenlijk wel normaal is. Maar in die tijd zal het wel anders zijn geweest. Het
andere wat ik met deze recensent eens ben is dat -bij nader inzien- de elementen verdriet,
hartstocht, eenzaamheid en angst voorkomen. Meer kan ik helaas niet zeggen over dit stukje
tekst, dus laat ik het hier maar weer eens bij.
Achtergronden
Ik heb bij dit onderwerp een paar opmerkingen. Het eerste is dat ik het absoluut onzin
vind om de schrijversinformatie zelf te schrijven en samen te stellen uit alle informatie
van een cd-rommetje. Als ik het dan zelf zou typen is het net zo, omdat ik toch tachtig
procent zou overtypen. Ik heb dat bij de vorige boekverslagen wel gedaan, maar ook wel
hele kant en klare stukken toegevoegd. Dat was echter zo’n ontigelijk groot werk en
zo ontzettend tijdrovend dat ik het deze keer alleen maar heb uitgeprint. Dat geeft
hetzelfde resultaat. Dit heeft niets met de vaardigheden te maken om een boekverslag te
maken of een boek te lezen. Het enige dat ik nog wel zelf zal doen zijn de achtergronden
van het boek; de motieven waarom het boek gemaakt zou kunnen zijn. Dat stond niet in het
stuk over de schrijver. Ik heb trouwens alle zes de pagina’s gewoon aan elkaar geniet
en in één insteekhoesje gestopt. Het telt dus als het ware als één pagina.
Het boek
Louis Couperus voelde zich in zijn eigen huwelijk niet echt thuis. Hij was als het ware
een vreemdeling in zijn eigen huiselijke kring. De mensen dachten dat het kwam door al die
jaren, die hij in india heeft doorgebracht in de jungle. Aannemelijker werd later geacht
dat hij door zijn geaardheid zich buitenspel gezet voelde in een tijd dat homofilie niet
algemeen geaccepteerd werd. Hij had namelijk gevoelens voor mensen van hetzelfde geslacht.
Dit is waarschijnlijk ook de reden waarom hij dit boek heeft geschreven; om zijn gevoelens
op een min of meer veilige manier te uiten. Het gaat in het boek namelijk ook om homofiele
gevoelens tussen twee mannen. Als Frank Bertie na lange tijd weer tegenkomt bloeit hun
oude jeugdliefde weer op. Helaas werd dit boek ook niet echt geaccepteerd, in het begin
tenminste niet. De uitgever wilde het namelijk niet uitgeven. Uiteindelijk is het toch
gelukt.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen