Boekverslag : Cd&v En Jurist - Euthanasie Ingezonden Door: Lien Categorie:
De taal ervan is Overig en het aantal woorden bedraagt 2530 woorden.

het stuk zelfEuthanasie












Wat is euthanasie?








Definitie








Onder euthanasie wordt verstaan: “het opzettelijk levensbeëindigend handelen van een arts, op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt.” Letterlijk betekent het woord euthanasie echter ‘een goede dood’, deze betekenis stamt af van het Grieks.








De definitie van euthanasie zoals wij die kennen, bestaat nog niet zo lang. Pas in 1985 kwam er duidelijkheid over het onderwerp euthanasie. Tot die tijd werd er onderscheid gemaakt tussen actieve en passieve euthanasie. Bij het eerste geval wordt er een euthanaticum, een stof die intreden van dood veroorzaakt, toegediend waarmee het leven van de patiënt actief wordt beëindigd. Bij passieve euthanasie stopt de arts de behandeling of begint hier zelfs niet eens aan, waardoor de patiënt op natuurlijke wijze komt te overlijden.












Probleemstelling








Het begrip ‘euthanasie’ komt niet voor in het Belgisch strafwetboek. We vinden er wel een aantal voorschriften in verband met het recht op leven in terug. Euthanasie wordt in de wet gelijkgesteld met moord.




Bij euthanasie kan men spreken over zelfmoord als het slachtoffer de daad zelf stelt en van hulp bij zelfdoding als een derde hem daartoe de nodige middelen verschaft.




Zelfmoord kan niet worden bestraft, logisch zou zijn dat ook hulp bij zelfdoding niet wordt bestraft. Toch treedt de wet in dit geval straffend op.




Alhoewel euthanasie en hulp bij zelfdoding strafbaar zijn zorgt de drijfveer van medelijden voor verzachtende omstandigheden waardoor de straf mildert. De gevallen van euthanasie en hulp bij zelfdoding die voor de rechtbank gebracht worden of aangeklaagd worden zijn zeer zeldzaam. Dit komt door onder andere het medisch beroepsgeheim en over het feit dat de uitdrukkelijke vraag van de zieke zelf komt.




Wanneer er een aanklacht volgt wordt de betrokkene heel dikwijls vrijgesproken.








Ondanks tegenkanting van vooral de CD&V en Vlaams Blok wilden de zes huidige meerderheidspartijen en VU aanvankelijk euthanasie uit de strafwet halen, door het onder bepaalde voorwaarden toe te laten. Maar er zijn teveel knelpunten. Dit blijft ook uit volgend artikel uit de standaard.
















Kamer breekt debat wetsontwerp euthanasie helemaal open








21/02/2002




Van onze redacteur




Antoon Wouters




BRUSSEL -- Na een stil begin is het euthanasiedebat gisteren in de kamercommissie van Justitie opengebroken. Dat was de verdienste van Tony Van Parys (CD&V en jurist). Hij maakte een grondige analyse en kritiek van het wetsontwerp van de Senaat. Commissievoorzitter Fred Erdman (SP.A) prees hem daarvoor. ,,Het debat is opengebroken'', zei Erdman.








De tussenkomst van Van Parys kreeg veel aandacht. Zij werd telkens onderbroken door interessante discussies onder Erdman (jurist), Annemie Descheemaecker (Agalev en van vorming verpleegkundige), Jacques Germeaux (VLD en van vorming arts), Annemie Van de Casteele (Spirit en van vorming apothekeres) en Danny Pieters (N-VA, jurist).








De knelpunten blijven bestaan: het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt; het voorafgaand (ethisch) overleg; het ontbreken van een palliatieve filter; euthanasie bij de niet-terminale patiënt en bij psychisch lijden; de waarde van de wilsverklaring; het behoud van euthanasie in de strafwet, met een uitzondering voor de noodgevallen; de taak van de Federale Controle- en Evaluatiecommissie.












Standpunten van de partijen








CD&V en PSC




De fractie legt zwaar de nadruk op preventie en vindt dat een kwalitatief en kwantitatief hoogwaardig zorgenaanbod (situaties waarin het leven wordt prijsgegeven) de euthanasie tot het uitzonderlijke moet herleiden. Veel meer aandacht moet bovendien gaan naar stervensbegeleiding en de palliatieve zorgen moeten beduidend worden uitgebreid. Euthanasie kan enkel worden gerechtvaardigd op grond van een noodtoestand, gekoppeld aan voorwaarden en controle. Het strafrechtelijk verbod op euthanasie dient te worden gehandhaafd.








SP en PS




Euthanasie is voor de socialisten een toelaatbare daad, maar tevens een moreel hoogstaande daad van solidariteit en medemenselijkheid. Voor de socialisten moet euthanasie een recht worden uit eerbied voor zelfbeschikkingsrecht van de persoon over eigen leven en sterven en uit respect voor de waardigheid van de menselijke persoon. Het euthanasie-dossier moet onderworpen worden aan duidelijke wettelijke voorwaarden en procedures. Euthanasie moet als dusdanig als doodsoorzaak worden geregistreerd zodat externe controle mogelijk is.








VLD en PRL




De liberalen vinden het wenselijk om euthanasie onder bepaalde voorwaarden uit het strafrecht te halen. De beëindiging van het leven van de patiënt moet door de arts gebeuren. De arts moet een waaier zorgvuldigheidscriteria naleven. De patiënt moet de behandelende geneesheer een weloverwogen vraag stellen en die vraag moet beantwoorden aan een aantal precieze criteria. De patiënt moet zicht bevinden in een terminale ziektefase, medisch uitzichtloos en onomkeerbaar en ondraaglijk fysisch of psychisch lijden.
















Agalev




Agalev acht een wijziging van de strafwet noodzakelijk om de bepalingen over moord aan te passen. Er is geen misdrijf als de dood is toegebracht door een arts op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt of in uitvoering van een eerder door hem gegeven opdracht. Een andere arts of een door de ethische commissie aangeduide persoon moet bevestigen dat de patiënt voldoet aan de voorwaarden van de behandelingsbeschikking: een uitzichtloze medische situatie. Ook controle achteraf is noodzakelijk.








Deze controle gebeurt door een evaluatiecommissie, ze heeft een dubbele taak: zij controleert de euthanasiegevallen en ze evalueert de euthanasiegevallen. De commissie vormt een buffer tussen arts en gerecht. Zij controleert of gebeurde volgens de in de wet beschreven voorwaarden en procedures. Bij twijfel wordt de anonimiteit van het registratieformulier opgeheven en controleert de commissie diepgaander. Bij twijfel wordt het registratiedossier doorgegeven aan de Procureur des Konings. Natuurlijk kan buiten deze commissie iedereen die twijfels heeft deze melden aan het parket.








VU




Euthanasie kan volgens de VU bij terminaal zieke patiënten die ondraaglijk en uitzichtloos lijden. De partij wenst een duidelijke regelgeving maar spreekt zicht niet uit of dit bij wet moet gebeuren. Aan euthanasie moeten strikte voorwaarden en procedures worden gekoppeld. De patiënt moet een schriftelijk verzoek tot euthanasie hebben geuit, dat kan worden herroepen. Indien de schriftelijke vraag ontbreekt, kan de patiënt de arts om euthanasie vragen, in aanwezigheid van getuigen. Eventueel kan de familie de arts zelf de vraag naar euthanasie stellen.








Het verschil tussen een schriftelijk verzoek en een wilsbeschikking is soms onduidelijk. Elke patiënt die om euthanasie vraagt moet een schriftelijk verzoek opmaken. Een wilsbeschikking is een document dat opgesteld is door een persoon die nog niet ziek hoeft te zijn en die in dit document bepaalt welke medische handeling hij wel of niet meer wil op het ogenblik dat hij niet meer bij bewustzijn is. Hij kan ook in deze wilsverklaring neerschrijven dat hij op een bepaald ogenblik euthanasie verkiest. Bij een bewust patiënt wordt de euthanasie vraag nog herhaald voor de uitvoering ervan. Vermits dit niet kan bij een patiënt die buiten bewustzijn is moet er hier een wilsverklaring zijn. Een wilsverklaring is een document dat opgesteld is in de aanwezigheid van getuigen en waarin eventueel vertrouwenspersonen aangeduid worden.








Vlaams Blok




Voor de fractie is een wetswijziging om euthanasie weg te halen uit de strafrechtelijke sfeer onmogelijk. De vraag naar euthanasie vermindert sterk wanneer op vakkundige wijze de technieken van de palliatieve zorg worden toegepast. Geneesheren kunnen op een gegeven ogenblik de pogingen om het leven te verlengen stopzetten, maar enkel op voorwaarde dat wordt tegemoet gekomen aan de noodwendigheden van de palliatieve zorg. In dit perspectief zijn pijnstillende middelen aanvaardbaar, ook als ze het stervensproces verkorten.








Hieruit blijkt dat de partijen nog ver verwijderd zijn van een oplossing voor het euthanasieprobleem.








Maar ook de godsdiensten en levensbeschouwingen hebben hun eigen mening.








Christendom




Binnen het christelijk geloof is de zelfgekozen dood een onderwerp waarover tegengestelde meningen bestaan. De protestantse kerken in Nederland hebben in de jaren ’70 en ’80 een steeds toleranter standpunt aangenomen. Het officiële standpunt over euthanasie van de katholieke kerk is nog steeds zeer afwijzend. Binnen de katholieke geloofsgemeenschap komt de discussie nu op gang, ook al heeft de paus gezegd dat dit debat beter niet kan plaatsvinden.








Vanuit het christendom is een aantal argumenten aan te voeren tegen het inwilligen van een verzoek om euthanasie. Het simpelste argument is natuurlijk het verwijzen naar het zesde van de Tien Geboden, dat vertaald wordt als ‘Gij zult niet doden’. Nauw hieraan verwant is de stelling dat het leven heilig is, van God gegeven en dus altijd beschermwaardig. Ook wordt er gezegd dat het verkeerd is om in te grijpen in het natuurlijke proces van sterven. Tenslotte zijn er christenen die vinden dat het lijden niet verkort mag worden, omdat Jezus immers ook niet wegliep voor het lijden aan het kruis. Het lijden van Jezus staat centraal in het christelijk geloof.








Hoewel deze argumenten overtuigend klinken, bestaan er ook christenen die over goede tegenargumenten beschikken. Zij geven bijvoorbeeld aan dat het zesde gebod niet als een verbod op euthanasie geïnterpreteerd mag worden. In de Hebreeuwse versie van het zesde gebod staat er na het woordje ‘niet’ een pauzeteken. Er staat dus: ‘Niet … zult ge doodslaan’. Dat teken geeft volgens hen de lezer ruimte om te denken. Overigens verwijst het werkwoord ‘doodslaan’ vrijwel uitsluitend naar ‘moorden’. Dat is iets heel anders dan het plegen van euthanasie.








Een ander tegenargument is dat als het leven van God gegeven is, dat dan toch juist ook betekent dat je het terug mag geven wanneer je er niets meer van maken kan. Een derde argument uit het christendom is dat de natuur zeker niet gelijk staat aan het goddelijke. In de natuur gebeurt heel veel dat zo mooi niet is. De ziekten die ons treffen komen voort uit de natuur, maar dat betekent niet dat ze van God komen. Daarom zien velen ook niet in waarom je zou wachten op een natuurlijke dood.








Jodendom




Op de vraag of het jodendom euthanasie toestaat, luidt het antwoord kortweg ‘nee’. De heiligheid van het leven is voor zowel orthodoxe als liberale joden een gegeven waarvan niet afgeweken mag worden.








Discussie is echter wel een kenmerk van de joodse traditie. Die gerichtheid op discussie maakt dat de joden vrij flexibel met hun traditie om kunnen gaan. Zo kunnen bijvoorbeeld nieuwe ontwikkelingen in de technologie een plaats krijgen. Alles mag ter discussie gesteld worden, dus ook euthanasie. Toch staat de uitkomst van die discussie min of meer vast. Het leven is volgens het jodendom immers van God en dient dus voortgezet te worden, hoe moeilijk de omstandigheden ook zijn.








In de wet en de profeten, het gedeelte van de bijbel dat christenen het Oude Testament noemen, komt het thema euthanasie nauwelijks aan de orde. Het verbod op het doden van medemensen slaat vooral op het vermoorden van een ander, niet op het doden om verzoek. Het standpunt van de joodse gelovigen is dus vooral gebaseerd op traditionele rabbijnse literatuur. Daarin staat bijvoorbeeld dat men het proces van overlijden niet mag bespoedigen. Om iemands leven te redden, mag men zelfs alle wetten breken. De heiligheid van het leven staat zo centraal, dat er geen sprake kan zijn van euthanasie.








De regel dat men het spontane stervensproces niet in de weg mag staan, betekent niet dan men alle medische behandeling in die fase achterwege mag laten. Als de medici het erover eens zijn dat verder handelen geen zin heeft, is het ook vanuit de joodse traditie toegestaan.








Islam




In de afgelopen jaren heeft er een uitgebreide discussie plaatsgevonden over medische ethiek in de wereld van de islam. Omdat er geen centraal leergedrag bestaat in de islam, zijn er binnen de godsdienst verschillende opvattingen over levensbeëindiging. Alle islamieten zijn het erover eens dat patiënten die kunstmatig in leven worden gehouden en geen kans meer hebben op leven, ‘recht’ hebben op euthanasie. Het staken van een medische levensverlengende behandeling is dus niet altijd verboden. Toch is dat nog niet zo eenvoudig. Vanuit een religieuze kijk is het immers altijd denkbaar dat God alsnog ingrijpt en het leven herstelt. De orthodoxe moslim zal euthanasie dus afkeuren, de meer liberale moslim keurt het al meer goed.








Boeddhisme




Het boeddhisme is een religie zonder persoonlijke God, met een traditie die belangrijker is dan de geschreven wetten. Over euthanasie bestaat dus ook geen officieel standpunt aangenomen binnen deze godsdienst, maar over het algemeen bestaat onder boeddhisten de mening dat er geen reden is om euthanasie af te keuren. Het individu is zelf verantwoordelijk voor zijn daden en voor de gevolgen in dit leven en de volgende levens.




Respect voor het leven is een belangrijk onderwerp binnen het boeddhisme, en dat gaat heel ver. Het is zelfs verkeerd om insecten te doden of om papier te verspillen. Maar boeddhisten geloven ook dat elk persoon zelf verantwoordelijk is voor zijn of haar daden. Als iemand ongeneeslijk ziek is en veel pijn lijdt, besluit om zijn leven te laten beëindigen, dan is het niet aan boeddhisten om dat te verbieden of om van schande te spreken.








In het algemeen kan gesteld worden dat het boeddhisme verlossing zoekt van het lijden. De gedachten van een boeddhist over euthanasie zijn tegen deze achtergrond wellicht beter te begrijpen. Ziekte en pijn horen bij dit leven, maar het is absoluut niet nodig om elke vorm van pijn en lijden te aanvaarden. Zelfkwelling bracht de Boeddha immers ook geen heil. De achtergrondgedachte van het medeleven maakt dat een boeddhist een ander niet snel zal veroordelen. Als een ander zijn leven beëindigt, kan dit geaccepteerd worden. Of deze keus goed is voor de patiënt, zal hij zelf uit moeten maken.




Wel geloven boeddhisten dat alles een reden heeft. Of je leven gemakkelijk of moeilijk is, hangt samen met je eigen ontwikkeling en vorige levens. Dat noemen ze de karmische balans. Het kan zijn dat het lijden dat je doormaakt in je ziekte nodig is om de balans van je leven te herstellen. Dan is het misschien niet zo verstandig om je leven eerder te beëindigen.








Hindoeïsme




Het hindoeïsme is de oudste van de wereldreligies. Het is een veelkleurige religie die ruimte laat voor verschillende belevingen. Ook binnen de hindoestaanse gemeenschap in Nederland bestaan grote verschillen. Dat komt mede tot uiting in de opvattingen over euthanasie.








De hindoeïstische opvattingen over lichaam en ziel kunnen op verschillende manieren geïnterpreteerd worden als het gaat om de vraag of euthanasie is toegestaan. Er zijn pandits (Hindoese godsdienst- en wetgeleerden) die zich verzetten tegen de mogelijkheid om het tijdstip van de eigen dood te bepalen. Volgens hen zou daarmee het karma van dit leven niet voldoende doorleven, waardoor men een extra ‘tussenleven’ nodig heeft om alsnog het lijden door te maken dat men door middel van euthanasie juist wilde beëindigen.








Anderen gaan er vanuit dat de balans van karma in iemands leven bepaald wordt door het geheel van dat leven. Volgens hen is het in principe gerechtvaardigd om ondraaglijk lijden te beëindigen door euthanasie. Onze levensduur is vaak immers al verlengd door medisch ingrijpen, zodat van een natuurlijk proces van leven en sterven al lang geen sprake meer is.








Humanisme




In het humanisme draait alles om het mens-zijn en de medemenselijkheid. De keuzevrijheid van de mens staat hoog in het vaandel, zodat een keuze voor euthanasie niet wordt afgewezen. Wel pleit het humanisme voor grote zorg-vuldigheid.




Begrippen die een grote plaats innemen is het humanisme zijn redelijkheid, vrijheid en respect voor andersdenkenden. Ook de ‘natuurlijkheid’ is heel belangrijk binnen het humanisme en aangezien het doodgaan een natuurlijk proces is, zijn deze mensen niet tegen euthanasie. Wel heeft de arts volgens de humanisten de plicht om na te gaan of het lijden van de patiënt medisch gezien ook werkelijk ‘uitzichtloos’ is. Als de arts tot de conclusie komt dat er goede alternatieven zijn om het ondraaglijk lijden van de patiënt te verlichten, moet hij het verzoek om euthanasie afwijzen. Hij heeft immers een eigen verantwoordelijkheid.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen