Boekverslag : Multatuli - Max Havelaar
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1774 woorden.

Bibliografie
1e druk: 1860

Deze druk: 1995

Het boek heeft 322 bladzijden, waarvan 248 bladzijden het boek zelf is en de overige bladzijden aantekeningen en ophelderingen en een nawoord van J. J. Oversteegen zijn.

Het boek bestaat uit twintig genummerde hoofdtukken zonder titels.

Motto:

Het boek is opgedragen "Aan de diep vereerde nagedachtenis van Everdine Huberte Baronesse van Wijnbergen, der trouwe gade, der heldhaftige liefdevolle moeder, der edele vrouw", gevolgd door een Frans citaat van Henry de Pène, waarvan ik niet weet wat het betekend.


Samenvatting
Batavus Droogstoppel, makelaar in koffie, wil een boek gaan schrijven over koffie, want dat is het enige waar hij verstand van heeft. Het wordt geen literair boek en geen roman, want dat vindt hij allemaal gekkigheid en leugens. Hij is tegen zijn zin in, in het bezit gekomen van een pak papier van een oude vriend van hem, "Sjaalman". ("Sjaalman" is ook weer Multatuli). Deze is zeer arm en draagt een sjaal, wat zijn naam verklaart. Wanneer Droogstoppel het pakket doorleest, ontdekt hij dat "Sjaalman" over allerlei uiteenlopende onderwerpen heeft geschreven. Hij schreef over de meest bizarre onderwerpen, maar ook over de koffieplantages in Indië. Deze geschriften brengen Droogstoppel op een idee voor zijn nog te schrijven boek.

Omdat hij het moeilijk vindt deze losse artikelen tot een samenhangend geheel te maken, neemt hij de jonge Duitser Ernest Stern aan om het boek voor hem te schrijven. Stern wordt hierbij geholpen door "Sjaalman" en deze zal Stern ook nog wat aanwijzingen geven naarmate het boek vordert. Max Havelaar is dus eigenlijk een boek in een boek. Telkens komt Droogstoppel in het boek voor met een opmerking en steeds weer gaat Stern daarna verder met het schrijven van het boek op basis van "Sjaalman's" stukken. En steeds weer komt Droogstoppel ertussen, want hij is het niet altijd eens met wat Stern opschrijft en maakt hem dat ook telkens duidelijk.

Het boek wat ze aan het schrijven zijn gaat over een zekere Max Havelaar (hierin wordt al snel de persoon "Sjaalman" herkent). Max Havelaar is een bestuursambtenaar geweest in Lebak (op Java), maar hij is daar in een conflict gekomen met de inlandse regent die hij van corruptie en uitbuiting van de plaatselijke bevolking beschuldigde. Er is gebrek aan bewijs en krijgt daardoor onvoldoende steun van de Nederlandse regering. Hij vindt dat hij ontslag moet nemen en doet dat dan ook. Om de situatie goed te begrijpen wordt de lezer goed uitgelegd hoe het bestuurssysteem in Indië in elkaar zit en ook wordt aandacht besteed aan wat Max Havelaar heeft gedaan voordat hij naar Lebak kwam. Wat identiek is aan het leven van Multatuli. Ook wordt er door Stern enkele leuke vertellingen in het boek opgenomen over bijvoorbeeld:

· De steenhouwer (Blz. 126 t/m 127): Een steenhouwer klaagt over dat zijn werk zo zwaar is en riep dat hij rijk wilde zijn. Op dat moment komt een engel uit de hemel en vervult zijn wens. Toen kwam de koning van het land langs en riep hij dat hij koning wilde zijn. De engel verscheen wederom uit de hemel en vervulde zijn wens wederom. De zon scheen en verdorde en verbrande alles en toen riep de steenhouwer dat hij de zon wilde zijn, omdat deze nog veel machtiger was dan de koning en wenste toen de zon te zijn. De engel vervulde ook deze wens. Toen hij de zon was kwam er een wolk voor hem en hij kon met zijn stralen niets uitrichten en wenste nu de wolk te zijn, omdat deze machtiger was dan de zon. De engel vervulde natuurlijk ook deze wens. Als wolk bracht hij regen en donder en overstroomde alles, maar zijn donder slagen richtte niets uit op een granieten rotsblok en hij wenste toen dat rotsblok te zijn, wat de engel wederom vervulde. Toen hij rots was kwam er een steenhouwer die stukken uit de rots begon te slaan en toen wenste de steenhouwer weer een steenhouwer te zijn. En de engel vervulde ook deze wens en hij was weer steenhouwer. Moraal van het verhaal is dat je tevreden moet zijn met wat je hebt.

· Saïdjah en Adinda (Blz. 197 t/m 216): Saïdjah en Adinda worden door elkaars vaders aan elkaar uitgehuwelijkt wat ze niet erg vinden, omdat ze op elkaar verliefd zijn. Saïdjah ging voor 36 manen (is 3 jaar) weg en als hij terug kwam zouden ze gaan trouwen. Toen die drie jaar verstreken waren keerde Saïdjah terug in het dorp, maar kon Adinda niet vinden. Ze was met haar familie verhuisd naar een ander dorp. Toen Saïdjah daar kwam stond het in brand en Adinda lag stervende voor hun huis nadat ze door Nederlandse soldaten was verkracht. Saïdjah wilde ook sterven en liep naar de soldaten toe die nog in het dorp waren en greep het geweer van de soldaat en stak de bajonet die voor op het geweer zat in zijn hart en stierf. Dit verhaal heeft veel weg van Romeo en Juliet van W. Shakespeare. Dit verhaal bracht veel teweeg bij de Nederlandse burgers, ze waren ontzet door het gedrag van de Nederlandse soldaten op Java.

Het boek heeft een verrassend einde, de schrijver (Multatuli), snoert zowel Stern als Droogstoppel de mond met zijn zeer beroemd geworden woorden: "Genoeg, mijn beste stern! Ik Multatuli, neem de pen op ...!" Als Droogstoppel er tussen wil komen zegt hij: "Halt ellendig produkt van vuile geldzucht en godslasterlijke femelarij! Ik heb u geschapen ... ge zijt opgegroeid tot een monster van mijn eigen maaksel: stik in koffie en verdwijn!" Dan neemt hij zelf de pen op en richt hij zich rechtstreeks tot de Koning (Willem II) en het Nederlandse volk, om aandacht voor zijn lot en dat van de Javanen.



VERTELSITUATIE

Multatuli maakt gebruik van twee vertellers: Droogstoppel en Stern. Stern is een echte Romanticus en maakt gebruik van gecompliceerde zinnen, hij heeft een zeer grote woordenschat en maakt veel gebruik van beeldspraak. Droogstoppel maakt de zinnen allemaal wat eenvoudiger en zakelijker.

Als vertellers zijn Stern en Droogstoppel auctoriaal. Ze weten beide de afloop van het verhaal en verwijzen daar ook wel eens na en de vertellers spreken de lezer tussen de hoofdstukken wel eens toe (in de ik-vorm).

Het boek is een autobiografisch verhaal over het leven van Multatuli.



TIJD

Het verhaal speelt zich af in twee tijden: 1856 (de Lebakperiode) en 1860 (de tijd waarin het verteld wordt). Het verhaal van Max Havelaar is chronologisch verteld.

Vertelde tijd: ongeveer een jaar

Verteltijd: drie dagen



RUIMTE

Het verhaal speelt zich af op twee plaatsen: in Nederland (Droogstoppel en Stern) en in Indië (Max Havelaar).



PERSONAGES

· Max Havelaar: Hij is ± 35 jaar oud en assistent-resident in Lebak. Hij is getrouwd met Tine. Hij strijdt tegen het onrechtvaardige beleid dat de Nederlandse en Javaanse regering de Javaanse bevolking oplegt. De Javaan wordt uitgebuit. Het Nederlands bestuur wil niet naar hem luisteren hierover. Max Havelaar is een moedig, vrijgevend en een intelligent personage, maar hij kan ook af en toe zeer opvliegend zijn. Hij kan niet goed met geld omgaan. Hij is ook een slecht ambtenaar, omdat hij van alles belooft maar niets kan waarmaken. Max Havelaar is Multatuli. Multatuli bekritiseerde ook de gang van zake in Indië en handelde hetzelfde dan Max Havelaar.

· Batavus Droogstoppel: Hij makelaar in koffie op de Lauriergracht no. 37. Hij is de antiheld van het verhaal en maakt zo de Nederlandse handelmaatschappij ook niet populair. Hij is een bekrompen, gierig en dom personage. Ook droogstoppel is Multatuli. Droogstoppel zegt in het begin van het boek: "Mijn boek moet gelezen worden, het moet de wereld in". Zijn tweede functie is die van de opdrachtgever van de verteller, Stern.

· Stern: Hij is een Duitser en de jonge, ambitieuze zoon van een grootindustrieel die voor Droogstoppel het verhaal moet overschrijven. Stern is ook weer Multatuli, zoals veel personages in het boek.

· De resident van Bantam, dhr. Slymering: Hij is een laf, egoïstisch en lui personage. Hij durft niets te doen aan de onrechtvaardigheden in Lebak, omdat hij zij baan wil houden. Hij symboliseert net als Droogstoppel het Nederlands gezag in Indië.



THEMATIEK

Thema:
Het thema van het boek is de eeuwig durende strijd van de eerlijke mens (Havelaar) tegen het gezag (de overheid).

Motieven:
· Veel personages slaan terug op Multatuli (Stern, Droogstoppel en Sjaalman)
· Er worden veel vergelijkingen gemaakt tussen arm en rijk, Nederland en Indië, etc.)
· Het pak van Sjaalman
· Kritiek op de maatschappij
· Corruptie



TITEL

Max Havelaar is de hoofdpersoon in het boek. De ondertitel "Of de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy" slaat op het feit dat de Indische koffie plantages veel geld opleverde voor de Nederlandse staatskas.



BEDOELING SCHRIJVER

Het boek was als aanklacht bedoeld tegen de toen heersende koloniale toestanden in Nederlands-Indië.



LITERATUURGESCHIEDENIS

Multatuli betekent "Ik heb veel gedragen". Multatuli is het pseudoniem van Eduard Douwes Dekker (1820-1887). Hij ging enkele jaren naar de Latijnse school en vertrok op z'n achttiende naar Nederlands-Indië en werd ambtenaar bij de algemene rekenkamer in Batavia en later controleur in Natal. Hij werd geschorst nadat hij ruzie heeft gehad met z'n superieuren over een vermeend kastekort. In 1846 trouwde hij met Everdina Huberta van Wijnbergen. In 1848 werd hij secretaris in Menado en in 1851 werd hij assistent-resident in Amboina. Hij ging met ziekte verlof terug naar Nederland en maakte daar veel schulden. In 1855 keerde hij terug naar Indië en werd assistent-resident in Lebak in 1856. Toen hij een aanklacht tegen de regent indiende werd hij ontslagen. Toen hij terugkwam in Nederland leidde hij een zwervers bestaan in Brussel, Den Haag en Duitsland. Andere werken van Multatuli: Minnebrieven (1861), De bruid daarboven (1864), Millioenen-studiën (1872-1873) en 7 bundels ideeën (1862-1877). Deze bestond uit drieduizend bladzijden en hierin combineerde hij essays, aforismen, grafschriften, een toneelstuk (vorstenschool (1872)), en een roman (Woutertje Pieterse (1877)) tot een wonderlijk geheel.



EIGEN MENING

Het boek viel me reuze mee. Ik had gedacht dat het veel moeilijker zou zijn. Leuk was ook dat je stukken teruglas die in de les behandeld waren, zoals het verhaal van de Japanse steenhouwer en Saïdjah en Adinda. Een nadeel van het boek is wel dat het af en toe wat langdradig werd. In het eerste hoofdstuk (5 bladzijden) zegt droogstoppel ongeveer tien keer dat hij makelaar in koffie is en dat is best wel onnodig saai. De volgende hoofdstukken zegt hij dat nog wel een aantal keer. Makkelijk zijn de aantekening achterin het boek die je moeilijke dingen uitleggen, deze moet je niet lezen als je bezig bent met het boek, want wordt het heel saai en lijkt het of je er nooit doorheen komt.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen