Boekverslag : Leon De Winter - God's Gym
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2729 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2729 woorden.
Deze roman verscheen in 2002 bij de Bezige Bij te Amsterdam
[Eindbewerking van deze samenvatting door Kees van Kempen]
Genre: Roman/Thriller
Samenvatting van de inhoud van deze roman
De Proloog is een verklaring van God hoe het zover heeft kunnen komen dat Mirjam Koopman, zijn leerling die bij hem achter op de motor zat, op haar verjaardag omkwam tijdens een ongeluk. Er zijn twaalf omstandigheden aan te wijzen waardoor het ongeluk kon gebeuren. Vrijwel niemand had hier schuld aan, zeker geen zware schuld. Het wordt duidelijk dat kleine gebeurtenissen grote gevolgen kunnen hebben. Deze proloog is nogal filosofisch. Je kunt eigenlijk in het midden laten of hier God aan het woord is
(dus het Opperwezen) of Godzilla (wiens naam ook afgekort wordt tot God). Godzilla (oftewel Erroll Washington) is de eigenaar van God's gym, een sportschool. Hij is een grote zwarte man, vooral door zijn lengte en lichaamsbouw maakt hij een diepe indruk op iedereen.
Op 22 december 2000, de dag dat de dochter van de halfjoodse scriptschrijver Joop Koopman, Mirjam, 17 jaar wordt, heeft zij een afspraak met haar vriendinnen om te lunchen. Als zij vertrokken is krijgt Joop een telefoontje van Philip, een oude schoolvriend of hij zin heeft om langs te komen in zijn appartement waar hij logeert. Zij hebben elkaar al jaren niet meer gezien. Philip vraagt hem of hij undercover wil werken voor de Mossad (de geheime Israëlische dienst). Hij moet “toevallig” in contact zien te komen met Omar, een jonge Nederlandse Marokkaan, die ervan wordt verdacht een terrorist te zijn.
Joop wil in eerste instantie weigeren, maar door het noodlottige telefoontje dat hij krijgt tijdens het gesprek, verandert zijn hele leven. Mirjam, zijn enige dochter voor wie hij zorgt na zijn scheiding, ligt zwaar gewond en in coma in het ziekenhuis. Joop denkt dat iemand een grap met hem wil uithalen maar gaat toch samen met Philip naar het ziekenhuis. Mirjam sterft ‘s nachts aan haar verwondingen. Joop geeft in een roes van verdriet toestemming voor een harttransplantatie. Hij vervalt in een diepe en sombere rouw.
Dan, op een dag, komt Godzilla (verder 'God' genoemd) langs. Hij is in tranen en “geeft zijn leven” aan Joop: “Mijn leven is nu voor u! Doet u ermee wat u wilt Het was mijn schuld!”. God bood Mirjam een lift aan nadat ze had gesport in zijn school. Hij moest dezelfde richting op als Mirjam. Door samenloop van omstandigheden, die in de Proloog zijn beschreven, lag er een olievlek op de snelweg, een auto slipte en botste tegen de motor van God aan. Joop kan het Godzilla niet vergeven dat hij haar achterop heeft genomen. Maar God blijkt een goedmoedige en vriendelijke jongen te zijn die alles overheeft voor Joop (hij heeft zelfs zijn sportschool verkocht en wil van het geld dat hij ervoor heeft gekregen een tempel op het graf van Mirjam laten bouwen en bekeert zich tot het jodendom).
Door deze ongelukkige omstandigheden in Joops leven gaat hij toch in op Philips aanbod, voornamelijk voor het geld. Hij raakt inderdaad aan de praat met Omar die een aardige en praatgrage jongeman blijkt te zijn. Ze krijgen een band. Omar wil een postorderbedrijf voor moslims op internet zetten en heeft veel vrienden die “hacken”.
Dan komt opeens Linda opduiken, een nicht waar Joop vroeger verliefd op was. Over hun vroegere liefde wordt het een en ander verteld: ze woonde als wees bij zijn ouders en ze kregen op heel jonge leeftijd een relatie. Toen de ouders van Joop deze (vooral seksuele) verhouding ontdekten, stuurden ze Linda weg. (Maar men zorgde wel voor een goed onderdak en een goede schoolopleiding voor haar). Zij is (zogenaamd) bekeerd tot het boeddhisme en is met een monnik in Amerika om geld te krijgen via fondsen voor een klooster in Tibet. Linda en Joop worden opnieuw verliefd op elkaar. Maar verderop in de roman blijkt dat Linda klaarblijkelijk nooit het wegsturen van haar heeft kunnen vergeven. Ze neemt nu kennelijk wraak op Joop door hem te bedriegen. Zij beweert dat de monnik de reïncarnatie is van Joop’s grootvader die miljoenen heeft achtergelaten op een Zwitserse bank. (Deze miljoenen zijn onderdeel van grote tegoeden van joodse mensen die in de oorlog zijn omgekomen. Pas aan eind van de jaren negentig gaven de banken openheid van zaken over dat geld). In eerste instantie gelooft Joop het niet, maar, nadat hij de man heeft gezien en met hem heeft gesproken begint hij toch te twijfelen. Samen met een bankdirecteur worden er papieren opgesteld en Joop zet zijn handtekening er onder. Nadat hij dat heeft gedaan hoort hij niets meer van Linda. Plotseling blijkt Linda vertrokken te zijn: Joop is bedrogen en naar de miljoenen kan hij fluiten. (Dit wordt overigens pas duidelijk in een van de laatste hoofdstukken van de roman).
Joop wil weten wie het hart van zijn dochter heeft gekregen na het ongeluk, dat is belangrijker voor hem dan al het andere wat hem overkomt. En omdat de familie van de draagster van Mirjams hart zich niet kenbaar wil maken, komt Joop op het idee dat Omar en zijn vrienden hem daar wel eens mee zouden kunnen helpen. Omar kan inderdaad, met behulp van vrienden (hackers) de naam en het adres van de ontvangster van het hart van Mirjam traceren.
Maar Philip komt er achter dat Joop’s relatie met Omar anders verloopt dan de bedoeling is en moet Omar nu liquideren. Philip heeft er voor gezorgd dat de dochter van een Iraanse sympathisant van de Mossad, Alia Nuri, het hart van Mirjam heeft gekregen. Als Omar hierachter zou komen waar zij in werkelijkheid verblijft (in “Portland”) in plaats van Parijs waar Omar’s vrienden denken dat zij is, zou het heel gevaarlijk kunnen worden voor de Iranese familie en voor de Mossad. Van Omar horen we in het boek overigens hierna niets meer.
Philip helpt hem verder en zorgt ervoor dat hij Alia Nuri kan ontmoeten zonder dat zij weet wie Joop is.
Het boek eindigt met een Epiloog, nadat Joop weer thuis is en met God praat over wat er allemaal is gebeurd met Linda en de ontmoeting in “Portland”.
In de Epiloog schrijft God verder over de mensen die op 22 december 2000 door het noodlot betrokken waren bij het ongeluk.
Dat is een heel natuurwetenschappelijk en filosofisch betoog. Net als in de Proloog wordt duidelijk gemaakt dat alles met alles samenhangt en dat daardoor het toeval een allesoverheersende rol speelt in ons bestaan.
De verhaaltechniek
Schrijfstijl
Het verhaal is geschreven in gemakkelijke en korte zinnen (uitgezonderd de stijl van de Proloog en de epiloog. Er zit veel (korte) dialoog in het boek. Er is een groot aantal korte hoofdstukken.
De ruimte (plaats en tijd)
Het boek speelt zich af in het heden (in 2000, de verkiezing van Bush wordt bijvoorbeeld genoemd).
Er is sprake van een informatieve opening, want het verhaal begint met een proloog, waarin een aantal dingen (zoals het ongeluk) worden uitgelegd. Daarna begint pas het echte verhaal, wat eigenlijk ook nog informatief opent. Eerst worden de personages en de plaats waar het verhaal zich afspeelt uitgebreid besproken, voordat er iets gebeurt.
Het verhaal is chronologisch verteld. Wel zijn er een aantal flashbacks. Daarin gaat het vooral over de relatie tussen Ellen en Joop (hoe ze elkaar hebben ontmoet en de reden waarom ze gingen scheiden) en de verjaardag van Mirjam.
De vertelde tijd zal ongeveer een half jaar zijn (van 20 december 2000 tot 20 maart 2001). Dit dan even afgezien van de flashbacks.
De plaats waar het verhaal zich voornamelijk afspeelt is Los Angeles, waar Joop en Mirjam wonen en San Francisco waar Joop later met Omar heen gaat om Linda te bezoeken.
De flashbacks naar de periode waar Ellen en Joop nog een relatie hadden, spelen zich voor het grootste gedeelte af in Nederland en San Francisco. (Joop is oorspronkelijk afkomstig uit Eindhoven).
De verhaalfiguren
Joop Koopman
Joop is de hoofdpersoon in dit verhaal. Joop is een gescheiden man met één dochter, Mirjam. Hij is een beetje een naïeve man, die zonder dat hij er iets aan kan doen in de problemen raakt.
Joop is een niet zo’n succesvolle scriptschrijver, die er door één succesvolle opdracht toch net van kan rond komen.
Als Joops dochter verongelukt, stort zijn leven in. Hij kan niet meer zo goed werken en om toch nog wat geld te verdienen, besluit hij dan toch undercover te gaan werken voor de Mossad.
Mirjam Koopman
Mirjam is de dochter van Joop. Het verhaal begint op haar 17e verjaardag. Mirjam is een knap en populair meisje met veel vrienden. Als ze op haar verjaardag met Erroll op de motor meerijdt, krijgen ze een ongeluk en sterft ze dezelfde avond nog aan haar verwondingen.
Ellen Meerman
Ellen is de ex- vrouw van Joop. Samen met hem heeft ze ook één dochter, Mirjam.
Omdat Ellen op een zakenreisje vreemd, ging zijn Joop en zij gescheiden. Ellen koos voor haar werk en besloot om terug naar Nederland te gaan en Mirjam achter te laten bij Joop in Los Angeles.
Philip
Philip is een oude vriend van Joop. Hij werkt nu voor de Mossad en omdat hij een Nederlands sprekende undercover nodig heeft, zoekt hij zijn oude vriend Joop weer eens op. Philip is een aardige man, maar oefent wel veel druk uit op Joop, waardoor er vaak ruzies ontstonden.
Erroll Washington
Erroll wordt ook vaak God ( van Godzilla) genoemd, omdat hij zo groot en sterk is.
Erroll heeft een sportschool ‘God’s Gym’, maar nadat hij en Mirjam een ongeluk krijgen waarbij zij sterft, verkoopt hij de school om een tempel voor Mirjam’s graf te bouwen.
Erroll is een zeer meegaand en behulpzaam persoon. Dat merk je vooral wanneer hij Joop helpt na het verlies van zijn dochter.
Omar van Lieshout
Omar werkt mee met terroristische acties en heeft een heeft een gewelddadig leven achter zich.
Joop moet zo veel mogelijk van Omar te weten zien komen, (in opdracht van Philip) maar hij komt er uiteindelijk achter dat Omar toch best wel aardig is. Ze worden dan tenslotte ook vrienden. Het blijft wel een beetje onbevredigend dat je aan het slot van de roman niets meer over Omar leest. We weten niet hoe het verder met hem ging.
Joop Koopman en Omar van Lieshout zijn de enige echte round characters in het boek. Van hen kom je het meeste te weten.
Van Joop kom je het meeste te weten doordat je hem eigenlijk het gehele boek volgt en daardoor veel van zijn eigenschappen te weten komt en van Omar kom je veel te weten omdat er door Philip iets over hem wordt verteld en vooral omdat hij in de auto zijn hele levensverhaal vertelt.(Dat immers de stof voor een script van Joop moet worden).
Vertelwijze
Het verhaal is vrijwel helemaal verteld in het personale perspectief. Je ziet het verhaal door de ogen van iemand, die meespeelt in het verhaal. Het verhaal staat dus in de hij/zij vorm. Maar het laatste stukje van de Proloog staat in de ikvorm. Aan het woord is dan Godzilla.
De Thematiek
Enkele motieven:
1. Machteloze liefde van een vader voor zijn dochter
Na de scheiding met Ellen, blijft Joop alleen met zijn dochter achter in Los Angeles.
Als Mirjam, het belangrijkste in zijn leven, verongelukt, stort zijn leven in.
Vooral is dus een thema het plotseling verliezen van een kind, het verdriet van de vader hierover.
2. Het redeloze toeval dat kan leiden tot een ongeluk waar niemand in feite schuld aan heeft. De waarheid is dat alles met alles samenhangt.
3. Obsessie voor Mirjam’s hart
Na de dood van Joops dochter Mirjam wil Joop weten wie haar hart heeft gekregen. Ook al weet hij dat degene die haar hart heeft gekregen geen contact wil, hij blijft toch doorzoeken.
4. Zoektocht naar de waarheid
Joop is in het gehele boek op zoek naar de waarheid.
Hij wil de waarheid weten over het hart van zijn dochter, hij wil de waarheid weten over Omar en hij wil de waarheid weten over Linda en de monnik, die zegt dat hij vroeger zijn grootvader was.
5. Ongewone vriendschap tussen twee mannen
Als Joop in opdracht van Philip undercover moet zijn voor de Mossad en daarom zoveel mogelijk te weten moet komen over Omar, een terrorist, is Joop eerst nog wat terughoudend. Maar als Joop Omar in het café, waar hij vaak komt, beter leert kennen, merkt hij dat Omar eigenlijk een hele zachtaardige man is en dat hij helemaal niet zo gevaarlijk is als hij dacht.
(Voorbeeld) 'Toch had Joop zich in Omars aanwezigheid niet één keer bedreigd gevoeld, integendeel, hij was bij hem minder gespannen dan in aanwezigheid van Philip, wiens machinaties hij niet kon doorzien. Omar wekte de indruk dat hij geen behoefte had aan geheime agenda’s, hij leek een slimme en tegelijk simpele man te zijn die eerlijk was zolang hij met eerlijkheid bejegend werd.'
(bladzijde 271)
Hoofdthema
Het belangrijkste thema in dit boek is:
Het leven is niet meer dan een sportschool, waarin iedereen zich in het zweet des aanschijns afbeult, in eindeloze herhaling.
Dat wil zeggen dat eigenlijk iedereen de hele dag druk bezig is, iedereen beult zichzelf af, maar uiteindelijk leidt dat nergens toe. Net als in een sportschool, waar je ook druk bezig bent en wat is het doel? Om er goed uit te zien, maar dat is ook maar tijdelijk.
Joop is dus ook de hele tijd bezig met allerlei dingen die uiteindelijk tot niets leiden.
Hij wilde weten wie het hart van zijn dochter gekregen had en wat had hij er uiteindelijk aan toen hij wist wie het had gekregen?
En wat had hij er aan om Omar uit te horen over zijn verleden? En wat het voor zin om naar San Francisco te gaan en met de monnik te praten? Hij kreeg te horen dat hij nog heel veel geld had, zette zijn handtekening en was het meteen weer kwijt.
Titelverklaring
De titel van dit boek is God’s Gym, naar de sportschool van Godzilla.
Maar die sportschool speelt nauwelijks een rol in het verhaal, dus het is eigenlijk een metafoor.
Een metafoor die terugslaat op het thema. Het hele leven is een sportschool en aan het hoofd daarvan staat God.
Slotopmerking
Een kenmerk van Literatuur is dat er méér wordt gezegd dan er letterlijk staat. Veel literaire werken suggereren een werkelijkheid.(Dus de lezer moet die er zelf bij bedenken). Voorbeelden daarvan zijn boeken van Marga Minco, Arthur van Schendel, Harry Mulisch en uiteraard zeer veel andere auteurs. Die boeken zetten je aan tot denken: je moet soms zelf gegevens afmaken, het staat er niet en toch weer wel. Een bekende zin van de dichter Nijhoff is: Lees maar, er staat niet wat er staat. Hij bedoelde daarmee zeker dat je vaak tussen de regels door moet lezen.
Hoe is dit nu in deze roman van Leon de Winter? Een literaire vondst is de metafoor van de titel. Er staat God's gym, (en dat is zoals we kunnen lezen een sportschool) maar bedoeld is de school van het leven.
Toch zijn er ook gedeelten in het boek waar eigenlijk te veel wordt verteld, er wordt niets gesuggereerd, er valt niets meer te raden, kortom De Winter legt veel te veel uit. Dat geldt vooral voor het hele tweede deel van de roman. (Maar aan het slot, in het derde deel dus missen we toch weer iets: we weten helemaal niet hoe het verder gaat met Omar, een personage waar in de roman heel veel over wordt verteld - bepaald geen bijpersoon!) Er is dus nogal wat aan te merken op dit boek.
Maar naar mijn idee wordt het hele boek van De Winter gered door de ongelofelijke spanning die hij weet op te bouwen. Dat maakt dat je wel door blijft lezen - je wilt weten hoe het afloopt.
Nog een detailopmerking: De titel is God's gym, dus met een apostrofe. Dat is in de Engelse taal correct, in onze taal niet. Wij moeten spellen: Joops probleem, Wims huis, Frits' boek en Anna's piano. Dus in feite ook: Gods gym. MAAR: als een schrijver in een titel zelf wat anders bedenkt dan moet je dit respecteren en die titel steeds overnemen zoals de auteur hem spelde. (Het kan hier trouwens ook heel goed een Amerikaanse spelling zijn). Zo schreef Remco Campert een boekje met de titel: Somberman's actie en dit moet volgens onze spelling zijn: Sombermans actie, dus zonder apostrofe. En een boek van W.F.Hermans heeft als titel: Filip's sonatine. Volgens onze spelling uit 1995 moet dit zijn: Filips sonatine, ook zonder apostrofe. Toch moet je op een leeslijst schrijven 'Somberman's actie' en: 'Filip's sonatine' omdat de schrijvers dat nu eenmaal zo wilden.
En we schrijven dus ook: God's gym
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen