Boekverslag : Kader Abdolah - De Reis Van De Lege Flessen : Roman
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3415 woorden.


Motivatie boekkeuze:

In het opdrachtenboek stond een fragment van de Adelaars van Kader Abdolah. Ik vond het een leuke schrijfstijl. In de bieb zag ik dat hij nog meerdere boeken had. Ik las de achterflap van dit boek en ik snapte er helemaal niks van. Maar dat maakte me juist nieuwsgierig. Hij heeft voor zijn boeken ook verscheidene prijzen gewonnen, dus het zal vast wel een goede schrijver zijn.



Uitgewerkte persoonlijke reactie:

Het onderwerp van dit boek is het gevoel van de vluchteling. Hij komt als vluchteling Nederland binnen en je merkt hoe ellendig hij zich soms voelt. Ik vond het een interessant onderwerp en ik heb ook nog nooit zoiets eerder gelezen! De auteur weet goed zijn gevoel uit te drukken, wat ook zorgt voor helderheid over het onderwerp. Ik denk dat de schrijver ons op het hart wil drukken dat vluchtelingen ook gevoel hebben en dat je ze dus ook behoorlijk kunt kwetsen. Het onderwerp ligt niet in mijn belevingswereld, ik denk er nooit zo over na. Na dit boek gelezen te hebben ga ik er wel wat aan doen. Ik zal in ieder geval niet buitenlanders buitensluiten. Er wordt in het boek inderdaad een bepaalde visie op dit onderwerp gegeven. Je maakt eruit op dat buitenlanders vaak worden buitengesloten, wat ook vaak gebeurt. Ik vind het goed dat de auteur hier aandacht aan besteedt.



De gebeurtenissen zijn erg verschillend. Ze worden goed beschreven. De belangrijkste gebeurtenissen zijn bv. het vertrek van René en later zijn zelfmoord. De hoofdpersoon, Bolfazl, was heel goed met René bevriend en de dood van René verandert zijn hele leven.

De gebeurtenissen hebben logische samenhang, soms komt er even een stuk verhaal tussen door, maar als je verder leest krijg je het meteen weer door. De gebeurtenissen vond ik niet echt spannen, of ontroerend, meer een beetje onaanvaardbaar. De mensen laten Bolfazl heel erg links liggen, wat ik kwetsend voor hem vind. Zo leert hij namelijk ook niet goed Nederlands praten en kijkt de buurt hem er weer op aan dat hij zo ingewikkeld praat.

De gebeurtenis die het meest indruk op me maakte was de avond dat René terugkwam, net lang grijs haar en een baard. Zijn huissleutel was verroest, hij kon dus niet naar binnen. Bolfazl wou hem helpen en ging naar de schuur om iets te halen waardoor de roest eraf ging, maar René ramde met zijn vuist door het glas. Hij zat onder het bloed en werd afgevoerd naar een psychiatrische kliniek. Soms moest ik wel ‘worstelen’ om verder te komen met het boek, want de gebeurtenissen werden nogal saai en herhalend. De gebeurtenissen werden duidelijk en uitvoerig verteld, ik hoefde zelf dus geen verbanden te leggen, waarom hij nou weer zo dacht of zo.



De hoofdpersoon is geen held. Niemand kijkt tegen hem op, het is volgens de buurt een ‘gewone vluchteling’, niet een speciale ofzo. De karaktereigenschappen van Bolfazl zelf worden niet echt beschreven. Je weet hoe hij denkt en dat is alles. Van René weet je daartegenover weer heel veel. Je leest wat hij graag doet, hoe zijn huiskamer eruitziet, hoe hij is. De personages in het boek zijn herkenbaar, je zou het zo in Wolvega tegen kunnen komen.

Ik kan me niet goed verplaatsen in de personages. Ze zijn anders als mij en denken anders. De dingen die ze doen zou ik niet doen. Ik keur het gedrag van de hoofdpersoon goed, hij doet niks fout, hij is net als ieder ander mens. Ik zou in sommige situaties toch echt wat anders reageren. Vb. Bolfazl ziet René in de tuin liggen, naakt. Als René dan later langskomt dan kijkt Bolfazl naar zijn kruis en denkt weer aan die dag in de tuin en haalt herinneringen op over piemels. Dat zou ik dus nooit doen!



Het verhaal is niet zo heel ingewikkeld van opbouw. Dat dacht ik in het begin wel door die achterflap. Je moet er even door heen komen, er spelen namelijk gebeurtenissen van zijn tijd in Nederland en gebeurtenissen en herinneringen van zijn tijd in Iran. Dat heb je soms niet echt door. Bij bijna alles wat Bolfazl doet denkt hij weer aan een gebeurtenis in Iran die ermee overeenkomt. De flashbacks passen goed bij het onderwerp, hij is namelijk vluchteling en vertelt het publiek op deze manier over zijn leven in Iran. Je ziet de gebeurtenissen vanuit de ogen van Bolfazl, wat voor mij soms raar overkomt omdat ik niet over de gebeurtenissen hetzelfde denk als hem. Het boek begon me te boeien vanaf bladzijde 1. Het begin was raar, het ging over een trein en ik begreep niet waar dat op sloeg. Maar hij droomt over treinen omdat René voor een trein gesprongen is. Het verhaal begint ook met een terugblik die steeds verder uitverteld wordt.



Het taalgebruik is makkelijk. Er zitten geen moeilijke woorden in, op een paar Perzische zinnen na, en je begrijpt de zinnen wel. De schrijfstijl is wat aparter. Rare zinnen, vb. Een vliegtuig. Tegenwoordig is het een vliegtuig dat in mijn slaap tevoorschijn komt.

Maar daar lees je maar even doorheen en dan gaat het wel. Er is weinig dialoog maar dat heeft de schrijver denk ik express gedaan omdat de hoofdpersoon ook moeilijk Nederlands sprak.



Het effect van dit boek is op mij niet erg groot. Ik ben niet geschokt, daarvoor was het boek echt iets te saai. Ik denk nu wel anders over vluchtelingen. Ik weet dat zij ook gewoon mensen zijn, ze hebben er ook niet voor gekozen om naar Nederland te vluchten, zij bleven ook liever in hun eigen huisje, in hun eigen cultuur. Ik heb nog nooit een boek gelezen van deze kwaliteit want ik vond het verder wel een goed boek. Goed en interessant verhaal, leuk geschreven, enz.



Samenvatting:

Bolfazl, een politiek vluchteling uit Iran, krijgt een hoekhuis in een dorp aan de IJssel.

Hier speelt het verhaal zich ook voornamelijk af, soms ook in Iran. (flashbacks) Hij leefde in twee werelden, aan de ene kant tussen de bergen van zijn vaderland en aan de andere kant aan de IJssel. Bolfazl was toen 33 jaar en had zwart haar, René was 47 en blond.

Bolfazl moest wennen aan alles in Nederland, de cultuur, bijvoorbeeld warme zomers de blote benen, borsten en aan de taal. In zijn cultuur vierden ze ook niet de geboorte, maar wel de dood. In de buurt geven de mensen hem oude kleren, want ze vonden hem zielig. Dat accepteerde hij niet want het was niet de gewoonte in zijn cultuur om afgedankte spullen van iemand anders te dragen. Bolfazl woont naast één man, een buurman die René heet. De twee ontmoeten elkaar, en worden goede vrienden. Bolfazl vraagt veel over zinnen en woorden hoe je die goed moet zeggen in het Nederlands. Bolfazl wilde goed Nederlands leren spreken, dus zocht hij steeds woorden op in het woordenboek. Hij kwam vaak bij René op bezoek.

Bolfazl kreeg een fiets van René, en die accepteerde hij wel. In de tuin van René stond een pruimenboom, die Bolfazl herinnerde aan vroeger toen hij ook een pruimenboom had.

Bolfazl ontmoet later de andere buurman, die hij maar Moka Moka noemt omdat hij zijn echte naam niet goed kan onthouden. Moka Moka woont samen met René, in dat huis woont ook nog de dochter van René: Miranda, zij wordt door Bolfazl Mietra genoemd. Als Bolfazl in het huis van René komt, ziet hij foto’s van blote mannen, maar daar trekt hij zich niets van aan.



Anderhalf jaar later kwam zijn moeder op bezoek. René had een haan op een schuur gemaakt om aan te geven waar Mekka lag, en dus naar welke kant ze moest bidden. Dat deed Bolfazl denken aan de haan van Hassan de Verdwaalde, Hassan die eeuwig verdwaald was. e haan gaf voortaan Mekka aan.



Later zag de moeder van Bolfazl Moka Moka en René in bed, ze vond het erg en begon te bidden en te praten over een papegaai.



Bolfazl ging in de tuin bij René een glas wijn drinken. René dronk snel en hij langzaam. Ze praatten over de ontmoetingen met hun vrouwen. Na een tijd stonden er veel lege flessen, die volgens Bolfazl weg zouden moeten gaan. Dat was dan de reis van de lege flessen.



Moka Moka was weggegaan bij René. René zat sollicitatiebrieven te schrijven.

Bolfazl dacht aan het verhaal van gekke Karim die altijd brieven schreef aan z'n denkbeeldige vriendin achter de bergen. Bolfazl gaf advies aan René om op pad te gaan (voor werk) net zoals Karim later naar een vriendin ging zoeken. Na een tijd kwam René in de zomer met een baantje voor Bolfazl, Bolfazl ging werken bij een boer. Hij moest een mesthoop in een week in een kuil gooien, later vroeg een andere boer aan hem of hij dat ook wilde doen, en dat deed hij ook. Na druk bezig te zijn geweest met zijn werk, was René opeens verdwenen. Bolfazl vond het erg jammer dat René er niet was, want ze waren echt goede vrienden.



Er hing nog één pruim aan de boom. Als die zou vallen, kwam René niet meer terug, dat dacht Bolfazl omdat dat zo in zijn dromen voorkwam. Maar René kwam terug (heel erg veranderd), met grijs lang haar en een baard. Bolfazl dacht door hem aan Djaal die als een grijze zoon van de koning boven op een berg werd achtergelaten. Maar een mythische vogel bracht hem terug. Toen René zijn huis open wilde maken lukte dat niet, de sleutel was verroest. Bolfazl probeerde René te helpen zijn huis open te maken, maar René sloeg al een ruit in.

Toen werd René gearresteerd, en moest met de politie mee. René moest naar een psychiatrische kliniek, Bolfazl wilde hem in die toestand niet zien. Het deed hem denken aan z'n vader die ook ooit verdwenen was. Z'n moeder en hij hadden gewacht tot hij terug zou keren, misschien na de winter.



René was eerst een schilder/ beeldhouwer, maar hij kreeg steeds geen ideeën meer. Daarom was hij gestopt. Toen René terug was, lukte het hem nog steeds niet. Dit deed Bolfazl denken aan Gasem de Verteller, de verhalenverteller die opeens zijn verhalen niet meer kende.

René was na de eerste keer dat hij terug was, eigenlijk nooit terug gekomen, het was niet de René zoals Bolfazl hem kende. De relatie tussen René en Bolfazl verslechterde. Toen besloot René maar te gaan verhuizen. Ondertussen loopt het huwelijk van Bolfazl bijna op de klippen, zijn vrouw en hij groeien uit elkaar.





Bolfazl zijn grootvader woonde in de bergen en had daar een kelder waar ze al generaties lang hun flessen bewaarden. De flessen vertelden over de doden en de geheimen van de mannen in het huis die er niet meer waren. Grootvader zelf had er ook lege flessen bijgezet. Iedere fles vertelt een verhaal, bv. van een moord. Toen opa stierf haalde oma stiekem alle flessen uit de kelder en wierp ze in de rivier. Dit verwijst ook weer naar de reis van de lege flessen.



Bolfazl werkte in de blikfabriek. Na z'n werk ging hij naar de bibliotheek om precies om 5 uur naar huis te gaan, net als de andere mannen in de wijk. Hij zag René, maar zwaar onder de kalmeringsmiddelen herkende die hem niet. Toen Bolfazl merkte dat René z'n verleden niet meer herinnerde en niet meer wist wie Bolfazl was, realiseerde hij zich dat ook hij zich maar met moeite zijn eigen verleden kon herinneren.



Hij ging op bezoek bij René. René liet hem een schilderij zien van een trein. Toch kon Bolfazl nog steeds niet goed met René praten, ze waren van elkaar vervreemd. Z'n vrouw en z'n zoon hadden Bolfazl met Nederlands ingehaald, want Bolfazl sprak niet vaak, ook niet in de fabriek. Bolfazl wachtte altijd bij de telefoon, opeens ging de telefoon, Anneke belde dat René zelfmoord had gepleegd. René had zich voor een trein geworpen. In een ansichtkaart had hij geschreven dat hij gecremeerd wilde worden en dat alleen Bolfazl en Anneke aanwezig mochten zijn. Bolfazl moest René in opdracht van de politie identificeren. Het hoofd was gruwelijk verminkt. Toch zei hij dat hij hem herkende. De crematie was anders dan een begrafenis. Een begrafenis was pure werkelijkheid.



Later belde een landgenoot aan bij Bolfazl. Ze vroeg of haar zoon dood was. Bolfazl vertelde de waarheid. René had namelijk het paspoort van de zoon van de vrouw bij zich toen hij stierf. Dus het paspoort klopt wel maar het lijk niet. Het paspoort was van Sobhan ebne Sobhan ebne Sobhan, de zoon van de vrouw. René verteld de vrouw dat alles wel weer goed komt. Anneke, de ex-vrouw van René komt bij Bolfazl op bezoek en verteld over haar huwelijk met René.



Bolfazl nam ontslag bij de blikfabriek. Z'n zoon sprak in z'n moedertaal met een Nederlands accent. Bolfazl was erg met zijn verleden bezig. Er kwam een nieuwe buurman, die heette Jacobus en was een machinist. Bolfazl dacht dat hij René had overreden met de trein. Jacobus werd een soort nieuwe René voor Bolfazl, maar toch was er niet echt sprake van een vriendschap. Jacobus zei meestal niks terug als Bolfazl iets zei. Toen kwam de vrouw van Jacobus thuis, ze heette Mary Rose en kwam uit Mexico. Bolfazl en Mary werden goede vrienden en spraken veel met elkaar hoewel Mary’s Nederlands niet echt goed was.



Bolfazl wou zijn herinneringen niet kwijtraken en zocht zijn verleden op. Hij kreeg een kaart van Miranda en ging bij haar op bezoek in Groningen. Hij bleef tot de avond en ging daarna naar Anneke die ook in de stad woonde. Ze had een nieuwe vriend, Henk. Ze praatten wat met elkaar een Anneke viel in slaap. Henk vroeg of hij van Bolfazl een portret mocht maken. Dat mocht van Bolfazl, hij voelde zichzelf als verlengstuk van de ballingschap.



Verdieping:

Ik had van dit boek alleen verwacht dat het moeilijk zou zijn. Achteraf bleek de verhaallijn wel makkelijk te zijn, alleen de schrijftaal was moeilijk, dit komt omdat de schrijftaal van Kader Abdolah kort en krachtig is. Er zijn ook veel flashbacks en je raakt daardoor wel eens in de war.



Ik had geen verwachtingen van het boek, alleen dat het moeilijk zou worden en dat was inderdaad zo.



Het verhaal speelt zich af in een dorp aan de Ijsel. Zijn herinneringen spelen zich af in Iran. Doordat het verhaal zich afspeelt in Nederland komen de gevoelens van Bolfazl over Nederland goed naar voren.



De interpretatie van dit boek is volgens mij Bolfazl zijn gevoel over Nederland. De verschillen tussen zijn geboorteland Iran en zijn woonplaats nu, een dorpje aan de Ijsel. Hij denkt vaak terug aan Iran omdat hij bang is dat zijn geheugen anders wordt gewist door de dingen die hij meemaakt in Nederland. De verhaallaag is de beschrijving van zijn leven in Iran en zijn leven in Nederland en de daarbij behorende verschillen. De thematische laag verwijst naar de thematiek van het boek, hier is dat het ‘vluchteling zijn’. De hoofdpersoon voelt zich buitengesloten door de anderen. Hij is vluchteling en voelt zich vluchteling…. Uit verschillende passages van de tekst kan je duidelijk de thematische laag merken: bladzijde 11, laatste paar regels; bladzijde 13, laatste paar regels; bladzijde 71, regel 17 tot 22; bladzijde 107, regel 10 tot 15.



De belangrijkste motieven zijn het verhaalmotief; steeds keert hetzelfde gevoel van buitengesloten worden terug, en het leidmotief; de flessen en de foto´s keren steeds weer terug.



Bolfazl voelt zich buitengesloten, de motieven; verlangende gevoelens naar gezelligheid, warmte enz. en de flessen die steeds weer in de gedachten van Bolfazl terugkomen, hangen met deze thematiek samen. Hij zoekt geborgenheid.



Ik bestudeer de relatie tussen het leven van de schrijver en de tekst en gebruik daarbij de tekst: Proza dat ruikt naar aardappelen en gras, uit het Verwerkingsboek van letterkunde. In de tekst vertelt Abolah: ‘Als ik het over mezelf heb wordt het romantisch, wordt het nep’. Maar om zelfs maar aan de geringste verdenking te ontkome dat hij het over zichzelf zou hebben, bedacht hij deze keer Bolfazl. ‘Ik schrijf door Bolfazl. Door Bolfazl doe ik het beter. Krijgt het meer literaire waarde. Heb ik meer vrijheid’. In de tekst kan je lezen dat hij aan de lopende band heeft gewerkt en bij een boerderij om mest te verschuiven. Deze details komen allemaal terug in het boek. Er staat ook …niet dat die verhalen biografischer zijn dan zijn nieuwe roman…. Het gaat hier over De reis van de lege flessen. Het verhaal komt dus aardig overheen met zijn levensverhaal, maar ze zijn niet totaal biografisch, behalve in zijn dagboeken heeft hij nooit over zichzelf geschreven.



De secundaire literatuur is een artikel.

- Greta Riemersma ‘Proza dat ruikt naar aardappelen en gras. Over het werk van Kader Abdolah’, in: de Volkskrant 14 maart 1997.



Samenvatting secundaire literatuur. Kader Abdolah, roman- en columnschrijver, vluchteling. Dat zijn de kenmerken van de bekende schrijver die een nieuwe roman, De reis van de lege flessen, uitgebracht heeft. Hij schrijft onder de naam van zijn vriend die tijdens de oorlog vermoord is. Abdolah had overigens een heel andere toekomst in gedachten. Hij woonde in Iran, schreef voor een illegaal blad en vluchtte. Hij wou graag naar Amerika, maar belandde in een asielzoekerscentrum in Apeldoorn. Maar hij heeft nu toch mooi twee bekroonde verhalenbundels op zijn naam staan en nu alweer een nieuwe roman geschreven! Hij schreef eerst met ik-personen, maar in zijn nieuwe roman leeft de man Bolfazl, een vluchteling. Zo kan hij zich beter uitten. ‘Bolfazl was een kroniekschrijver die duizend jaar geleden over het Perzische koningshuis berichtte. Ik wilde net zo goed schrijven als hij.’ ‘In Iran was ik een Perzische schrijver, nu ben ik een ballingenschrijver.’ Abdolah wil de waarheid vertellen. Maar de ijzeren discipline die hij in Iran geleerd had is hij nog niet vergeten. Om acht uur zit je achter je computer, om tien uur pauze, half elf weer achter je computer, tot twaalf uur doorschrijven. Hij heeft weinig tijd voor zijn gezin, ‘maar als we tijd voor elkaar hebben, proberen we er bewust van te genieten. Dat hoort ook bij die ijzeren discipline. Voor hen moet ik ook tijd hebben.’



De relatie tussen leven en werk is dus heel bekropt. Dat merk je aan de schrijver, Kader Abdolah maar ook aan zijn boek, de hoofdpersoon Bolfazl. Beide personen zijn druk bezig met werk en het gezin groeit daardoor uit elkaar. Zie bladzijde 109, regel 5 tot 13; bladzijde 114, regel 2 tot 16. En in de secundaire literatuur: bladzijde 67, regel 215 tot en met 220.



Evaluatie:

Ik vond ‘De reis van de lege flessen’ een goede verhaallijn hebben. De opbouw en structuur van het verhaal is moeilijk door de vele flashbacks, maar voor een goede lezer is het goed te volgen.

Mijn eerste persoonlijke reactie is niet veranderd. Door de verdiepingsopdracht ga je het verhaal uitpluizen. Je kijkt naar de opbouw, naar de interpretatie enz. Zo krijg je een beter idee van wat de schrijver met het boek wil zeggen. Ik vond het boek al moeilijk qua interpretatie en dat vind ik nu nog steeds.

Ik had geen moeite met het uitvoeren van de beschrijvingsopdracht. Ik kon goed onder woorden brengen wat ik bedoelde, alleen mijn samenvatting is waarschijnlijk te uitgebreid. Ik wou geen dingen weglaten anders is het moeilijk om dit verhaal te begrijpen.

Ik had een klein beetje moeite met het uitvoeren van de verdiepingsopdracht. Ik kon weinig secundaire literatuur vinden omdat de bieb de knipselmappen van schrijvers hebben weggegooid. Ik heb dus nu een interview uit het opdrachtenboek genomen. Ik vond het ook moeilijk om hierover een samenvatting te schrijven.

Het boek heeft een moeilijke structuur maar na een paar hoofdstukken raak je eraan gewend. Ik vond het niet moeilijk om dit boek te lezen, het verhaal boeide me de hele tijd en de verhaallijn zelf snapte ik ook goed. De flashbacks waren verwarrend. Je begreep niet meteen dat het verhaal overging in een herinnering van Bolfazl aan Iran.

De verdiepingsopdracht was niet moeilijk, alleen het samenvatten vind ik vaak nogal vervelend, want ik wil veel dingen over het boek kwijt en om dan je samenvatting kort te houden is erg moeilijk. De vragen die gesteld werden kon ik allemaal beantwoorden, ik begreep ze goed.

Ik begreep de vragen van dit leesverslag allemaal. Het enige wat ik nog moeilijk vind is de interpretatie van een boek begrijpen, hier moet ik dus maar aan gaan werken.

Voor de volgende keer ga ik meer oefenen met opdrachten van desbetreffende stof. Ik heb dit keer veel opdrachten gemaakt, maar nog steeds te weinig anders zou ik de interpretatie van een tekst wel eerder doorhebben.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen