Boekverslag :  - King Lear
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1860 woorden.

Op maandag 3 december 2001 ben ik samen met Julia Mescheriakova en een goede vriend om acht uur ’s avonds naar de theatervoorstelling ‘King Lear’ geweest. Deze werd door het Nationale Toneel opgevoerd en geregisseerd door Johan Doesburg. De originele versie van ‘King Lear’ is geschreven door William Shakespeare. Naar alle waarschijnlijkheid gebeurde dit in 1605.



Toen ik een paar weken geleden de voorstelling ‘Dood in Venetië’ aan het opzoeken was in het programmaboekje 2001-2001 van de Parkstad Limburg Theaters, viel mijn oog toevalligerwijs op enkele andere voorstellingen. De grote uitblinker hier tussen was deze theatervoorstelling geschreven door Shakespeare. Ik had nog nooit van dit toneelstuk gehoord maar kon wel enkele andere stukken van Shakespeare's hand zoals ‘Hamlet’ en natuurlijk ‘Romeo and Julliet’. Ik moet zeggen dat ik ‘Romeo en Julliet’ en ‘Hamlet’ al enige tijd geleden gezien heb als toneelvoorstelling, ze waren beide heel erg leuk vooral eerstgenoemde waarvan ik een jaar geleden de Engelse uitvoering in Maastricht heb bekeken was amusant. Ik besloot te gaan en Julia en Ceriel mee te vragen. Hierna ben ik pas meer informatie gaan verzamelen, via verscheidene zoekmachines kwam ik zo terecht bij de website van het Nationale Toneel waar ik heel veel informatie over deze voorstelling kon vinden.



Mijn verwachtingen waren van de ene kant uitermate hoog gespannen, dit kwam voornamelijk door alle positieve berichten die op verschillende websites stonden. De recensie uit het ‘NRC Handelsblad’ ging over één specifieke scène uit de voorstelling namelijk over het verwijderen van de ogen van de graaf van Loucester wegens hoogverraad. Er wordt over verscheidene andere stukken gesproken waarin dit allemaal op een andere manier wordt gedaan. Ik was dus erg nieuwsgierig hoe dit in de versie zou gaan gebeuren. Maar ook het interview met hoofdrolspeler Hans Croiset maakte me bijzonder enthousiast. Maar aan de andere kant had ik me ook heel erg verheugd op de opera die ik de week van te voren had gezien maar dit bleek ook een ontzettende tegenvaller te zijn, dus waarom zou het bij deze voorstelling anders zijn?



Ceriel en ik zijn rond kwart over zeven bij mij thuis vertrokken, aangezien we er flink de pas in hadden en dit maar een kleine afstand was stonden we nog een poosje buiten op Julia te wachten. Toen zij met haar moeder arriveerde zijn we eerst gaan vragen tot hoe laat de voorstelling ongeveer duurde, dit bleek tot plus minus half twaalf te zijn! Erg laat natuurlijk maar dat kon ons toch niet overhalen om naar huis te gaan. We kochten de kaartjes ongeveer een half uur voor de voorstelling, het begon toen al aardig druk te worden. We moesten nog enkele keren opstaan om mensen door te laten voor de voorstelling kon beginnen…. Het begin van de voorstelling is heel erg mooi, de zaal is donker en het toneel minimaal verlicht. De nar komt op en draagt een zilveren wereldbol met zich mee. Er komen klanken tevoorschijn die me deden denken aan die van een klein speeldoosje wat in het bezit is van mijn moeder. Het verhaal gaat in het kort over de oude koning Lear (Hans Croiset) die afstand doet van zijn rijk. Hij zal zijn drie dochters ieder een deel van zijn rijk schenken. Wie het meeste van hem houdt, zal het beste deel krijgen. Voor zijn jongste dochter en oogappel Cordelia (Betsy Torenbos) is het mooiste stuk bestemd. Maar als het haar beurt is om net als haar zusters Gonerit (Antoinette Jelgersma) en Regan (Ella van Drumpt) haar liefde voor haar vader te omschrijven, weigert ze. De oude koning verstoot haar hierom, van nu af aan heeft hij slechts twee dochters. Maar de oudste van de twee blijkt vals. Op zijn beurt verstoten, doolt de koning met een paar trouwe volgelingen door zijn vroegere koninkrijk. Cordelia's poging om hem in zijn waardigheid te herstellen mislukt. De hereniging van vader en dochter is van korte duur, Cordelia sterft. Zelfs het laatste, het liefste wordt Lear ontnomen. Parallel hieraan loopt het verhaal van de graaf van Loucester die door zijn bastaardzoon Edmund verraden wordt, dit zorgt natuurlijk ook voor de nodige dramatische ontwikkelingen. Het is een heel aangrijpend verhaal dat op een zeer menselijke doch artistieke manier wordt gebracht.

Je krijgt in het begin zeer veel medelijden met Cordelia, die door haar vader wordt gedwongen iets te zeggen dat ze al die tijd al door daden heeft laten merken. De oude koning probeert zijn dochters eigenlijk te manipuleren. Het is natuurlijk ook haast niet te begrijpen dat hij om deze belachelijke reden zijn liefste dochter verstoot. Maar het is niet zo dat wanneer hem hetzelfde gebeurd je denkt; ‘Eigen schuld, dikke bult!’ Daarvoor is Hans Croiset te menselijk, te lieflijk.

Je krijgt zelfs meer medeleven met hem dan met Cordelia, de graaf van Loucester of diens zoon Edgar, die op hun beurt toch ook het nodige verdriet te verduren krijgen. De scène waarin het blind maken van de graaf van Loucester wegens hoogverraad plaatsvindt, waarover op de website van het ‘NRC Handelsblad’ wel drie pagina’s zijn gewijd, is absoluut niet indrukwekkend. Normaal sluit ik bij dit soort scènes liever mijn ogen, ik houd zelf niet van dat soort lugubere gebeurtenissen, maar het was heel sober en ingetogen. Het paste gewoon perfect bij de rest van de voorstelling, als ik het artikel ‘Ogenloze schoften’ niet had gelezen, had ik er wellicht in dit verslag niet eens aandacht aan besteedt.



Dit is de tweede keer dat ik voor het vak Culturele Klassieke Vorming 1 over het genre toneel een verslag schrijf, maar mijn begrippenapparaat zal waarschijnlijk ook dit keer te kort schieten. Al eerder had ik verteld over acteur Hans Croiset, hij speelt echt heel erg goed; hij heeft een zeer rustgevende en warme uitstraling. Croiset geeft de oude Lear als het ware een soort bezieling, als je dat tenminste zo kan zeggen. Alles in deze voorstelling is behoorlijk sober en ingetogen, behalve dan de overacting van bepaalde acteurs, zoals Victor Löw in de rol van Edgar. Hij is de verstoten zoon van de graaf van Loucester, hij rolt op een gegeven moment als een gewetenloze gek in zijn blote kont over het toneel. Betsy Torenbos vertolkt de rol van Cordelia (Lear's jongste dochter), helaas heeft zij absoluut geen acteertalent. Hoewel ze haar tekst goed geleerd heeft legt ze geen enkel gevoel in de woorden die als een stortvloed uit haar mond komen. Naast Croiset is Catherine ten Bruggencate (de nar) degene die ook leuk en goed acteert, ten minste dat vind ik… Misschien ben ik hierbij ook niet erg objectief, ik vond dat haar optreden de pijn en verdriet die dit stuk teweegbracht een beetje verzacht. Haar grappen en grolletjes zorgde ervoor dat de hele zaal meelachtte! De mime van haar was geweldig vooral in het tweede deel, na de pauze, woorden waren soms geheel overbodig. In de Grote Zaal van de Parkstad Limburg Theaters is sprake van lijsttoneel, nu is dit volgens mij in de meeste theaters en schouwburgen het geval. Het decor bestond uit verschillende, rollende onderdelen, eigenlijk niet echt noemenswaardig. Van mij had er wel wat meer aandacht aan besteed mogen worden, maar de voorstelling is heel erg donker dus ik ga er vanuit dat de regisseur verwachtte dat hier niet zo op gelet zou worden. De kostumering was trouwens een zootje; klassieke jurken en kapsels stonden in schril contrast met het slangenleren pak van één van de acteurs. Ik denk dat de kostuums meer naar de originele jurken en pakken uit de zestiende/zeventiende eeuw hadden moeten neigen, maar waarschijnlijk was het budget hiervoor ontoereikend net als bij het decor…





Ik weet niet of dit stuk wel echt een betekenis heeft, het is in een tijd geschreven waarin door één schrijver wel vijf tot acht stukken per jaar werden geschreven. Puur voor het vermaak van mensen… Wel zitten er een paar waarden in het stuk die zeker overkomen op het publiek, zoals de liefde die Cordelia voor haar oude vader heeft en natuurlijk omgekeerd. Maar het belangrijkste is trouw, hoewel Lear door zijn twee oudste dochters als oud vuil wordt behandelt heeft hij toch nog enkele trouwe volgelingen waaronder de nar en de graaf van Loucester. Door die trouw en liefde blijven de personages op de been ook al zijn het zwarte en donkere tijden voor sommigen van hen. Ook gaat het om het verstoten worden, Lear verstoot zijn jongste dochter maar de twee oudsten doen hetzelfde met hem. De graaf van Loucester hield veel van zijn zoon Edgar, maar zag zijn bastaardzoon Edmund niet staan, waarop laatstgenoemde op een listige manier wraak neemt. Ieder kan uit deze motieven natuurlijk de wijsheden meenemen die voor hem of haar van toepassing en/of belangrijk zijn en dan verschilt de betekenis natuurlijk ook. Voor mij is het belangrijkste denk ik dat de mensen waar je het het minst van verwacht vaak zeer trouw zijn en het meest om je geven. Maar ook de noodlottige scènes aan het einde van het stuk, waar een boodschapper net te laat is om de moord op Cordelia niet te laten plaatsvinden heeft een diepere betekenis. Niets in het leven is namelijk toeval, het moest zo zijn, hoe erg en hard het ook klinkt. Je moet het leven nemen zoals het komt en doorgaan, altijd blijven vechten…



De enige ‘echte’ recensie die ik gelezen heb komt van de website van ‘Het Parool’ en is geschreven door Pieter Bots op maandag 15 oktober 2001. een ‘Hulpeloze Lear’ is de titel en in grote lijnen ben ik het wederom met de recensie eens. Alleen is mijn oordeel een beetje positiever, maar ik heb natuurlijk niet zoveel ervaring met alles wat met kunst te maken heeft als een recensent, die alles hoort op te vangen en te zien. De acteerprestaties zijn naar mijn mening toch behoorlijk, maar het is natuurlijk ook moeilijk om in deze snelle, moderne tijd iemand neer te zetten die een dikke twee à drie eeuwen geleden leefde. De teksten zijn soms zeer sprookjesachtig geschreven en het lijkt me dan ook moeilijk hier echt al je gevoel in te leggen. Over het rommelige décor zijn we het eens en natuurlijk over de rol van Catherine ten Bruggencate, zij zorgt voor een leuke draai aan het toch zo serieuze stuk.



Het maken van dit verslag over ‘King Lear’ is me tegenover het vorige verslag heel erg meegevallen. Toneel ligt voor mijn gevoel dichter bij het gewone leven dan opera, gevoelens zijn op deze manier herkenbaarder. Waardoor het ook makkelijker te verwerken is. Toch vond ik het maken van de eerst twee verslagen fijner en makkelijker, dit komt vooral omdat ik meer weet over de genres dans en film dan over toneel en opera. Eigenlijk heb ik niet veel aan- of opmerkingen over hoe ik het schrijven van een verslag kan verbeteren dus ik ben nu bij het einde van het verslag aangekomen! Het enige wat me nog te melden valt is dat voor mijn gevoel de laatste twee verslagen niet zo goed waren als de verslagen over de dansvoorstelling ‘Waterlanders’ en de film ‘Planet of the Apes’, maar misschien verlang ik wel té snel té veel vooruitgang!



Bronnen



Website:

- www.nationaletoneel.nl

- www.hetparoool.nl

- www.nrc.nl

Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen