Boekverslag : Onbekend/anoniem - Van Den Vos Reynaerde
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3105 woorden.


1. BOEKBESPREKING


1.1 Primaire gegevens


Titelbeschrijving

Willem, Van den vos Reynaerde. Leeuwarden, 1997.

De eerste druk is verschenen in 1985 en het verhaal bestaat uit 127 bladzijden.



Motto

In dit boek staat geen motto.



Titelverklaring

De titel “Van den vos Reynaerde” verwijst naar de hoofdpersoon “Reinaert de vos”. Titels van boeken uit de Middeleeuwen wijzen meestal op de hoofdpersonen.

1.2 Inhoud


1.2.1 Samenvatting


Het hinderde Willem, die madoc schreef, erg dat Aernout het verhaal over Reynaert niet in de volkstaal heeft voltooid. Na Franse boeken te hebben geraadpleegd is Willem begonnen om het boek in het Diets te schrijven. Hij verzoekt de onbeschaafde mensen hem niet te bekritiseren en niet voor onwaar te verklaren, waar ze zelf geen verstand van hebben. Hij doet het op verzoek van een hoofse dame. (Dit is een stuk commentaar voor het echte verhaal)

Het is op een Pinksterdag en Nobel (de leeuw), koning van het rijk der dieren, houdt hofdag. Alle dieren verschenen uitgezonderd Reynaert (de vos), hij had erg veel dingen op zijn geweten waarover de andere dieren hun beklaag deden. Ysegrijn (de wolf) was eerste die zijn beklag deed, hij beschuldigde Reynaert dat die zijn vrouw Herwsint had verkracht en daarna had Reynaert over zijn kinderen gepist. Daarna klaagde Cortoys (het hondje) dat Reynaert tijdens een koude winter zijn enige worst gestolen had. Tybeert (de kater) zei dat die worst door Cortoys van hem gestolen was. Daarna vertelde Pancer (de bever) hoe Reynaert Cuwaerde tot kapelaan (hulppriester) zou opleiden, maar Reynaert nam Cuwaerde in zijn bek en Pancer had Cuwaerde nog net kunnen redden. Toen Ysegrijn erop aandrong Reynaert ter dood te brengen kwam Grimbert de das naar voren (Reynaert was zijn oom) en hield een pleidooi. Ysegrijn had volgens hem ook veel foute dingen gedaan en Reynaert was volgens hem kluizenaar geworden. Terwijl Grimbert zijn pleidooi hield naderde een groep met de dode kip Coppe. Cantecleer vertelde hoe schandelijk hij door Reynaert was bedrogen. Reynaert had een list bedacht om zo zijn kinderen op te kunnen eten. Nu had Cantecleer door Reynaert nog maar vier van zijn vijftien kinderen over. Na deze aanklachten besloot de koning Nobel de vos Reynaert voor het hof te dagen. Er werd een begrafenis voor Coppe gehouden. Bruun de beer werd dagvaardiger en moest Reynaert gaan halen op zijn kasteel. Nobel waarschuwde Bruun voor Reynaerts listige streken, en Bruun vertrok. Aangekomen bij het kasteel riep Bruun Reynaert en na een tijdje gaf de vos gehoor. Reynaert zei dat hij niet mee kon, omdat hij veel te veel honing had gegeten. Hij had berouw en at geen vlees meer maar honing. Reynaert zei dat er nog heel veel van die honing was, waar de beer natuurlijk onmiddellijk voor viel. Bruun wilde vervolgens ook van die honing eten en Reynaert liet hem dus zien waar die honing lag. De honing lag volgens Reynaert op het erf van de timmerman Lamfroit in een door wiggen gespleten eik. Ze gingen dus naar het erf van de timmerman en Reynaert zei tegen Bruun dat hij matig moest zijn, maar daar gaf de beer weinig gehoor aan en hij stak zijn hele hoofd en zijn voorpoten in de gespleten boom. Vervolgens verwijderde Reynaert de wiggen en zat de beer klem. Toen ontdekte Lamfroit de beer en haalde alle dorpelingen erbij en ze begonnen de beer af te tuigen. Bruun kon zich met veel getrek los krijgen, waarbij hij het nodige vel verloor. Lamfroit gaf Bruun daarna zo'n harde klap met een bijl dat de Beer met een geweldige sprong vijf vrouwen de rivier in gooide, waaronder de vrouw van de koster. Deze vrouwen moesten worden gered en hierdoor kon de beer zwemmend ontkomen. Vervolgens kroop de beer terug naar het hof.

Tybeert de kater was de tweede die de vos moest gaan halen. Tybeert was veel minder sterk dan de beer, maar hij moest het meer van zijn slimheid hebben. Toen Tybeert bij de vos was aangekomen stelde de vos voor om de volgende dag pas te vertrekken, omdat het al donker begon te worden. Hier had de kater niet direct moeite mee, als de vos maar voor een goed avondmaal zorgde. In de schuur van de pastoor zouden veel muizen zijn die de kater lekker vond. Dus besloten ze naar de schuur toe te gaan. Reynaert liet de muis als eerst naar binnen gaan, maar achter het gat in de schuur zat een val die door de zoon van de pastoor was gemaakt. Tybeert kwam in een strik en maakte zo'n lawaai dat de bewoners van het huis wakker werden en de kat te lijf gingen. Tybeert wist te ontkomen aan de dood door de pastoor zijn geslachtsdelen te verwonden. En de kater ging vervolgens verwond terug naar de koning.

Alleen Grimbert, die vertrouwen in Reynaert had, was nu nog bereid om de vos te gaan halen. En het lukte hem om Reynaert, die afscheid van vrouw en kinderen nam, mee naar het hof te krijgen. Tijdens de reis biechtte Reynaert zijn gemene streken op en toonde berouw. Grimbert sloeg Reynaert onderweg nog met een tak als beboeting. Toen Grimbert en Reynaert langs een klooster met veel kippen kwamen had Grimbert nog de grootste moeite om Reynaert van een nieuwe slechte daad af te houden.

Toen Reynaert bij het hof was aangekomen deden nog vele dieren hun beklag. Reynaert vertelde de koning nog dat er geen trouwere dieren waren dan vossen. Maar dat mocht voor de vos niet baten, omdat hij toch tot de galg werd veroordeeld. Reynaert beste vrienden en familieleden wilden de terechtstelling niet zien en vertrokken. De galg werd door Ysegrijn Bruun en Tybeert in gereedheid gebracht. Toen werd door Reynaert een biecht gehouden waarbij hij zichzelf beklaagde. En Reynaert ging de koning vertellen over een aanslag, die Bruun Ysegrijn en Tybeert op de koning beraamd zouden hebben. De aanslag moest worden betaald volgens Reynaert van een schat van koning Hermelike die Reynaerts vader had gevonden. Maar hier had Reynaert een stokje voor gestoken door de schat ergens anders te begraven. De koning wilde meer weten over de schat. Reynaert vertelde waar de schat zou zijn begraven en de koning schold Reynaert zijn straf kwijt. Ysegrijn en Bruun werden gevangen genomen.

Reynaert wilde boeten voor zijn daden en wilde daarom naar Rome gaan. Als hij terug kwam zou hij met de koning Nobel naar de schat gaan. Hij zou de huid van Bruun gebruiken als pelgrimstas. Cuwaerde en Belijn zouden met hem mee gaan.

De volgende dag gingen Cuwaerde en Belijn mee naar Reynaert zijn Kasteel.

Reynaert lokte Cuwaerde mee naar binnen en at hem op. Tegen Belijn, die buiten had staan wachten, vertelde Reynaert dat hij hem een brief voor de koning zou meegeven. Reynaert deed de kop van Cuwaerde in de pelgrimstas en zei tegen Belijn dat in de tas de brief zat die hij naar de koning moest brengen. Hij zei tegen Belijn dat hij alvast moest gaan en dat Cuwaerde hem na een tijdje zou volgen.

Aan het hof aangekomen, komt de waarheid naar voren en Belijn wordt gezien als de verrader van Cuwaerde. Omdat Belijn alle schuld krijgt, worden Bruun en Izengrijn vrijgelaten en mogen zij Belijn en zijn familie 'bezitten'. Wie Reinaert nog ooit tegenkomt, mogen hem ongestraft doden.

1.2.2 Thema


Het thema van het verhaal is het kritiek op de maatschappij (de standenmaatschappij: adel, geestelijkheid en de burgerij). In de tijd dat het verhaal werd geschreven ging het nogal slecht met de maatschappij en die werd dus door de schrijver bespot, met name de adel en de geestelijkheid. De hebzuchtige en alleen aan eigenbelang denkende Nobel de leeuw, Bruun de beer, Isegrijn de wolf en Tibeert de kater als adel worden hier bespot. Maar ook de niet bepaald intelligente, maar wel materialistische een eerzuchtige Belijn de ram als de geestelijkheid wordt bespot. Alleen de stadsburger komt in dit verhaal niet voor.

Maar een ander idee dat achter het verhaal zit, is dat je het altijd kan overleven als je maar slim genoeg bent. Als je maar zorgt dat je je hersenen beter gebruikt dan je vijand, kan je ervoor zorgen dat je alles makkelijker overleeft. Je moet je leren inspelen op de zwakheden van je vijand wanneer je het niet met geweld aan kunt pakken.

1.2.3 Personages


Reynaert de vos:

Hij is de hoofdpersoon van het verhaal. Hij is sluw, zelfverzekerd, vindingrijk en vooral ook erg meedogenloos. Hij toont totaal geen medelijden voor zijn slachtoffers. Reinaert draagt in dit verhaal als het ware het thema: hij symboliseert de kritiek op de maatschappij. Reinaert voelt zich buitengesloten en wreekt zich op de hypocriete maatschappij.



Ysegrim de wolf:

Ysegrim is Reinaerts grootste vijand, aangezien hij aan hem verwant is. Vos en hond komen elk uit dezelfde familie. Ysegrim heeft door deze verwantschap ook een paar karaktertrekken van Reinaert, en daardoor voelt Reinaert dan ook bedreigt. Ysegrim is ook sluw, maar wel minder dan Reinaert, en is vooral een huichelaar. Reinaert is alleen wat intelligenter dan Ysegrim, en hij heeft Ysegrim al heel wat streken geleverd.



Bruun de beer:

Bruun is een van de hoogste baronnen in het rijk van koning Nobel, met veel invloed en macht. Hij is vaak het slachtoffer van Reins misdaden omdat hij eigenlijk een domme veelvraat is. In hem worden de adellijken belachelijk gemaakt, die niets anders kunnen dan zich vet vreten en die niet echt hun hersenen gebruiken.



Tybeert de kater:

Een gluiperd, die de geveinsde slimheid van de burgerij symboliseert. Hij is laf als het erop aan komt (als hij Reinaert voor het hof moet dagen). Maar zodra hij in de val van Reinaert loopt, blijkt het dat hij toch niet erg slim is.



Grimbeert de das:

Grimbeert is de echte neef van Reinaert. Hij lijkt de enige persoon in het verhaal te zijn die gespaard wordt van de streken van Reinaert. Maar dat komt doordat Grimbeert ook de enige is die Reinaert verdedigt wanneer hij aan het hof van alles beschuldigd wordt. In de middeleeuwen waren de familiebanden erg heilig. Het was dan ook gebruikelijk dat familieleden voor elkaar opkwamen, wat er ook gebeurt. Dat laat zien dat Grimbeert niet zo naïef is als het op de eerste instantie lijkt.



Koning Nobel de leeuw:

Dit is een karakterloos en hebzuchtig persoon. Juist dat karakter dat je van een leeuw niet verwacht. Hij doet zijn naam geen eer aan, want als er ergens een voordeeltje uit te halen valt, ziet hij graag door de vingers, terwijl hij doet alsof hij rechtvaardig is.Hij draait en keert tot het hem wanneer het hem zelf goed uitkomt en laat zich gemakkelijk ompraten door Reinaert als deze hem een schat belooft. Nobel snapt wel dat Rein hartstikke schuldig is, maar hij wil alleen de schat, wat laat zien dat hij erg egoïstisch is. Ook blijkt het nog eens dat hij niet echt slim is door toch in Reins val te lopen.



Voor de rest komen nog andere personen voor die niet echt belangrijk zijn, zoals: Hersint de wolvin, Cantecleer de haan, Courtois de hond, Cuwaert de haas, Berlijn de ram, en de dorpelingen.

Al deze dieren hebben menselijke eigenschappen, deze dieren houden op spottende wijze de mensheid een spiegel voor, hoe ze zelf zijn.

Reinaert is in dit verhaal een karakter, je komt over vele eigenschappen van Reinaert te weten. Alle andere dieren zijn types, want je komt alleen over bepaalde karakter van de dieren te weten en ze begaan ook niet een ontwikkeling in de loop van het verhaal.

1.2.4 Verteller en perspectief


De verteller is een alwetende verteller (of de auctoriale verteller). Hij speelt geen rol in het verhaal en staat boven alle gebeurtenissen. Soms spreekt hij de lezer aan (Wel, luister nu hoe ik mijn verhaal begin!…blz.7) en wijst soms vooruit naar wat komen gaat (Luister hoe hij dat aanpakte…blz.4).

1.2.5. Tijd


Wanneer dit verhaal zich afspeelt wordt niet duidelijk vermeld in het boek. Wel weet je dat het boek waarschijnlijk tussen 1179 en 1225 is geschreven, dus het verhaal zal wel rond die tijd hebben afgespeeld. Een tijd waarin de maatschappij helemaal niet zo eerlijk in elkaar zat. Dat was dan ook de reden dat Willem er kritiek op moest leveren.

In het verhaal worden soms tijdsprongen gemaakt, wanneer de verteller er tussendoor komt. Het boek wordt chronologisch verteld zonder enige flash-backs erin. Het verhaal duurt een aantal dagen, dus de vertelde tijd is dus ongeveer een paar dagen. De verteltijd was voor mij zo’n ongeveer twee à drie uur.

1.2.6. Ruimte


De gebeurtenissen in het verhaal spelen zich af in het Land van Waes (Oost-Vlaanderen) bij Gent, waar uitgestrekte bossen en heide waren.

Ruimtes die belangrijk zijn in het boek zijn:

  • Het hof van de koning, hier wordt Reinaert terecht gesteld.

  • Diverse plekken waar Reinaert zijn 'vrienden' vernedert.

  • Reinaerts kasteel, waar Bruun en Tibeert hem komen ophalen.



2. SECUNDAIRE LITERATUURLIJST



  • Nederlands- Het leesdossier

  • Aantekeningen



3. MOTIVATIE EN EERSTE PERSOONLIJKE REACTIE


Ik heb “Van den vos Reynaerde” gekozen omdat ik een boek moest lezen die in de Middeleeuwen is geschreven. In de klas had de leraar uitgebreid dit boek besproken en het verhaal vond ik wel origineel. Ik had wel eens vaak gehoord over Reinaert (of Reintje) de vos, maar het verhaal zelf kende ik eigenlijk niet zo goed. Daarom besloot ik het boek maar te lezen, helemaal omdat het zo’n bekend verhaal is.

Mijn eerste persoonlijke reactie was dat ik niet begrijp dat iemand (of in het geval van een dier: iets) zo gemeen en gruwelijk kan zijn. Reinaert doet alle dieren echt de meest gruwelijke dingen aan.

Maar het boek vond ik wel heel spannend. Het was elke keer maar weer afwachten hoe hij weer een dier in zijn gemene listen laat trappen.

4. VERWERKINGSOPDRACHT


Verhalen over dieren zijn heel oud. De oude Germanen kennen al verhalen waarin dieren de hoofdrol spelen. En lange tijd voor Christus zijn er al fabels in omloop in India. Fabels zijn korte dierenverhalen met een duidelijke moraal.

Naast de fabels komt in West-Europa het uitgebreide dierenverhaal voor. Deze verhalen worden opgeschreven zowel in het Latijn als in de volkstaal. Ze zijn minder moraliserend dan de fabels en vooral erg spottend. Door de eeuwen heen heeft men dieren in verhalen gebruikt om op bedekte manier kritiek te leveren wanneer dat niet openlijk kon.

Dat is duidelijk te zien in “Van den vos Reynaerde”. Daarom is het duidelijk dat dit boek geschreven moest zijn in de Middeleeuwen. Ook is het te zien dat dit boek uit de Middeleeuwen moest zijn omdat de originele versie geschreven is in dichtvorm. Veel Middelnederlandse literatuur is geschreven in dichtvorm. Dit komt omdat de boeken uit die tijd niet bedoeld waren om gelezen te worden, maar om voorgedragen en beluisterd te worden. En de voordrachtskunstenaars konden teksten in dichtvorm veel beter onthouden en gemakkelijker voordragen.

Ook kom je een paar kenmerken van Middeleeuwse literatuur tegen in “Van den vos Reynaerde”, zoals:

  • God is centraal bij alles wat men denkt en doet. In het verhaal is duidelijk te merken dat God een belangrijke rol speelt, bij alles wat men doet. Meerdere malen kom je God tegen bij hun gedachtes. (Hij bad dat God de boom mocht vervloeken waarin hij zijn oor en beide wangen had achtergelaten…blz. 37.) (God zij met u, zeereerwaarde priester!… Bij god uw Heer, vertel mij, eerwaarde vader, wat betekent die rode kap?…blz.39)

  • De maatschappij is en standenmaatschappij. Er zijn drie standen:

    1. adel,

    2. geestelijkheid,

    3. burgerij.




5. EINDOORDEEL


Het boek was een erg bijzonder boek om te lezen. Ik had nooit geweten dat een dierenverhaal, wat op de eerst instantie erg kinderachtig lijkt, zoveel achterliggende gedachtes bevat. Maar dat komt doordat de Middeleeuwse cultuur en maatschappij volslagen anders zijn die van onze tijd. Als je een tekst uit de Middeleeuwen leest, maak je kennis met een andere wereld. De mensen in die wereld hebben ook een andere manier van leven dan wij. Hun ideeën verschillen bovendien sterk van onze opvattingen. Daarom lijkt “Van den vos Reynaerde” op het eerste gezicht soms wat vreemd en kinderachtig. Maar als je je meer verdiept in de leef- en denkwereld van hun, dan begrijp je het verhaal ook meer.

Het lezen van het boek ging ook erg gemakkelijk. Het Middelnederlands is vertaald in het modern Nederlands, wat ook nog een erg makkelijk taalgebruik had. De zinnen zijn erg kort en je kwam nauwelijks vreemde woorden tegen. Daarom ging het lezen van het boek wel erg vlot. Daarbij kwam ook dat het boek enige spanning had, waardoor het lezen ook vrij snel ging. Het was elke keer weer afwachten wat Reinaert nou weer voor een list bedenkt om van zijn schulden te ontlopen. Ook al kende ik het verhaal al globaal doordat de leraar de verhaallijn al had besproken in de klas, het bleef toch nog spannend hoe dat allemaal vergaat in het verhaal.

Maar wat ik minder leuk vond aan het verhaal is dat de dieren zo erg mishandeld werden door Reinaert. Het lezen van hoe de dieren haast hun leven verliezen was echt geen pretje (aangezien ik nogal van dieren houd…). (Toen hij het rumoer hoorde, sprong hij overeind waardoor al het vel van zijn snuit scheurde. Bruun had nu met veel pijn en moeite zijn hoofd losgekregen, maar hij liet wel een van zijn oren en beide wangen achter…blz.33)

(Zo kreeg de zogenaamde pelgrim het voor elkaar dat Izengrijn van beide voorpoten het vel van zijn knieën tot aan zijn klauwen kwijtraakte. Geen vogel waarvan men de ogen dichnaaide, heeft zich ooit zo onbeweeglijk gehouden als Izengrijn toen men hem zijn schoenen zo ruw uittrok dat het bloed van zijn tenen stroomde…blz.107) Zoiets gruwelijks had ik echt niet verwacht in zo’n dierenverhaal voordat ik het ging lezen.

Maar wat ik ook wel raar vond, was dat alle dieren elke keer weer in de gemene listen van Reinaert trapten. Het was gewoon algemeen bekend dat Reinaert een ongelooflijk sluwe vos is, waarvan je dan weet dat je nooit moet geloven wat hij zegt. Maar toch trapte de dieren er elke keer weer in. Maar achteraf, toen ik er meer over nadacht, wist ik dus dat dat juist de bedoeling van de schrijver was. Ook al wisten de dieren dat hij zo sluw was gingen ze er toch op in, dit omdat ze gewoon ongelooflijk hebzuchtig zijn. Op deze manier wilde de schrijver dus de adel en de geestelijkheid bespotten. En dat de geestelijkheid ervoor moest boeten was nog erg duidelijk ook, op het eind krijgt Belijn de ram alle schuld op zich, die voor de geestelijkheid stond. Daarmee laat de schrijver zien, dat hij het meest tegen de geestelijkheid is.



Al met al kom ik tot de conclusie dat “Van den vos Reyaerde” een erg leuk en leerzaam boek is om te lezen. Op het eerst gezicht lijkt het heel makkelijk boek, maar het heeft toch wel diepere betekenissen. Het taalgebruik is vrij eenvoudig en er komen af en toe spannende stukjes in voor.

Ik zou dit boek echt iedereen kunnen aanraden, niet alleen omdat het de bekendste dierenverhaal is uit de West- Europese letterkunde, maar ook omdat het een geweldig verhaal is!
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen