Boekverslag : - Van Den Vos Reynaerde
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2176 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2176 woorden.
Beschrijvingsopdracht.
Het boek van mijn keuze is geworden Van den vos Reinaerde, omdat ik in positieve zin veel over het boek heb gehoord en omdat het erg bekend is. Daarnaast las ik in een letterkundeboek van mijn moeder (Sivirsky, A. Het beeld der Nederlandse literatuur) de volgende beschrijving: “De Germaanse volkeren hadden van oudsher een bijzondere belangstelling voor de dieren; men kende hun eigenschappen, vergeleek ze met mensen, sprak en dichtte over hen”. En verder: “Van den vos Reinaerde is origineel. Het epos geeft onopzettelijk een persoonlijke visie op de standenmaatschappij, het zit vol vaderlandse grappen en grollen, ongemerkt worden wij door het Vlaamse landschap geleid, er vallen verschrikkelijk onhoofse dingen voor en de ‘Edelen’ zijn soms onridderlijk op het gemene af”. Daardoor leek het boek me nog interessanter, omdat de personages uit dieren bestaan. En van dat soort boeken heb ik er nog niet bepaald veel gelezen. Wat me ook aantrekt is dat de hoofdpersoon allerlei flauwe streken uithaalt, waarbij hij andere dieren volledig in de val laat lopen door middel van de meest gevarieerde listen. Mijn verwachting was dan ook een leuk boek onder ogen te krijgen, wat inderdaad het geval was. Vooral de stukken waarbij hij dieren ompraat zijn leuk om te lezen.
Samenvatting.
De editie die ik gelezen heb, is:
Reinaert de Vos : de middeleeuwse satire / door Ernst van Altena hert. en met tek. van Bert Bouman geïil. – Amsterdam : Ploegsma, 1979. – 84 p. : ill. ; 26 cm
Reinaert de vos is een onhoofse vos. Hij steelt van de andere dieren, vermoordt alles wat rond loopt en eetbaar is en liegt als de beste. Geen wonder dat tijdens een hofdag van koning Nobel er verscheidene dieren aanwezig zijn, die een klacht hebben over Reinaert. Reinaert zelf is niet eens aanwezig. Maar daarom neemt zijn neef Grimbaert de das het voor zijn oom op en weet tegen alle aanklachten iets in te brengen. Maar uiteindelijk heeft de haan Cantecleer een zware klacht. Zijn kind Coppe is namelijk gedood door Reinaert en Cantecleer heeft het bewijs. Dat bewijs is het onthoofde lijk van Coppe. Nu slaat koning Nobel door en wil dat Reinaert aan het hof verschijnt voor een proces. Dus stuurt hij Bruin de beer om Reinaert te dagvaarden. Vervolgens komt Bruin bij Reinaert aan en vraagt hem mee te komen, maar dan praat de vos Bruin om door te zeggen dat hij weet waar honing ligt. Dan volgt Bruin hem en Reinaert zegt dat het in een boom zit, die door de timmerman is omgehakt en is gespleten. Zodra Bruin zijn neus erin steekt trekt Reinaert de steunbalken uit de boom en zit de beer vast. Aan dit geintje van Reinaert houdt Bruin een akelige wond over, hij is namelijk zijn oor verloren en is half doodgeslagen door de dorpelingen.
Als Bruin terug is gekomen bij koning Nobel, stuurt de koning Tibert de kat er op uit om Reinaert te dagvaarden. Bij de burcht van de vos aangekomen, vraagt Tibert hem mee te komen. Maar Reinaert praat er zich natuurlijk weer eens uit. Dit doet hij door Tibert te vertellen waar hij muizen kan vinden. Bij het huis van de pastoor aangekomen, zegt Reinaert tegen Tibert dat hij door het gat onder de schutting door moet kruipen om bij de muizen te komen. Maar aan de andere kant van het gat bevindt zich een strik waarin Tibert vast komt te zitten. Dan slaat de pastoor Tibert een oog uit en uit angst springt Tibert richting kruis van de arme man. Hierbij verliest de man onder veel pijn zijn geslachtsdeel.
Wanneer de koning Tibert ziet, besluit hij Reinaert vogelvrij te verklaren, maar dan vraagt Grimbaert de das om nog een kans voor Reinaert en die krijgt hij. Grimbaert zoekt de vos op en neemt hem mee naar het hof. Onderweg biecht Reinaert al zijn zonden op, maar wat later zit hij alweer achter een haan aan. Zodra ze bij Nobel zijn, volgt er een proces waarbij Reinaert door koning Nobel tot de doodstraf wordt veroordeeld. Maar wanneer Bruin, Tibert en Isegrim zijn galg voorbereiden, praat hij het hele hof om en weet zelfs de schuld op hun schouders te laden. Hij vertelt koning Nobel over een grote schat van zijn vader die de Koning mag hebben als hij hem vrijlaat. Ook belooft hij iedereen zijn leven te beteren en een pelgrimstocht naar Rome te maken. Dan laat hij uit de rug van Bruin een tas maken en schoenen uit de voeten van Isegrim. Vervolgens gaat hij op pad met Cuweart de haas en Belijn het ram. Bij hem thuis bijt hij het hoofd van Cuweart af en laat het in de tas door Belijn terug brengen naar de koning, want Belijn denkt dat het een brief is. Als de koning het hoofd ziet, begrijpt hij dat hij is beetgenomen, maar dan zijn Reinaert en zijn gezin al op weg.
Persoonlijke reactie.
Niet eenvoudig aan dit soort boeken is de manier waarop het geschreven is. De meeste Middeleeuwse boeken bestaan uit een totaal andere woordkeus. Er komen heel vaak uitdrukkingen en woorden in voor die niet met het huidige Nederlands te vergelijken zijn. Het is dan ook moeilijk lezen. Ook al is het niet bepaald een lang verhaal, ik ben er toch nog redelijk lang mee bezig geweest. Maar de vertaling van de oude tekst helpt wel. Leuk, maar ook vreemd aan dit boek is dat de personages uit dieren bestaan. De auteur had namelijk net zo goed mensen in dit boek kunnen gebruiken. Want alles wat die dieren doen en uitvoeren is erg menselijk in plaats van dierlijk. Iets anders dat opvalt, is dat alle dieren in het boek wel familie lijken. Bruin de beer is bijvoorbeeld een ‘neef’ van Reinaert wat op zich helemaal niet kan, want iedereen weet dat vossen geen familie kunnen zijn van beren. Wat ik ook bijzonder vindt, is dat de schrijver in het boek ook nog eerst over zichzelf begint te praten.
De politieke, sociaal-economische en culturele achtergrond.
Er zijn in dit boek duidelijk politieke verbanden aanwezig. Alle dieren die vazallen zijn van koning Nobel, melden zich namelijk een keer per jaar op het koninklijk paleis. Tijdens deze verzameldag van alle vazallen bij hun leenheer worden meerdere onderwerpen besproken. Dit zijn voornamelijk politieke onderwerpen. Maar je kan tijdens deze dag (hofdag) die rond Pinksterdag plaatsvindt, ook al je klachten over negatieve punten in het land bij de Koning kwijt. Hierbij kwam het wel eens voor dat het klachten over een medebewoner waren. Zoals het geval is in Van den vos Reinaerde. Ik denk dat dit boek is geschreven om het publiek iets duidelijk te maken over de nieuwe rechtspraak. Kort voordat het boek is geschreven is er namelijk een nieuw soort rechtspraak ingevoerd. Wanneer iemand namelijkergens van beschuldigd word, wordt eerst gekeken of er genoeg bewijs is en de aanklachten zwaar genoeg zijn om tot een proces over te gaan. Het moet ook om iets gaan dat niet lang geleden gebeurd is(niet langer dan een jaar). Anders is de zaak al verjaard. De officiële aanklacht moet uiteindelijk in bijzijn van de gedachte uitgesproken worden en dan kan men met een proces beginnen.
Daarom moet Reinaert in het boek ook eerst gedagvaard worden (naar het Hof komen) voordat hij beschuldigd kan worden van zijn slechte daden.
Voor de mensen in de Middeleeuwen was het dierenrijk een vreemd iets, waar ze weinig vanaf wisten. De vos was een schadelijk roofdier en een vuile kippendief. En de wolf was een ‘levensbedreigend’ dier, waar men goed voor uit moest kijken.De mensen geloofden soms ook nog in menselijke wolven ofwel weerwolven(weer komt van vir wat man betekent). Ik denk dat dit boek dus ook nog een andere belangrijke reden is geschreven. En dat is om de mensen wat meer over het dierenrijk te vertellen. Voornamelijk om ze duidelijk te maken dat dieren eigenlijk helemaal niet zoveel van de mensen verschillen. Vooral het stuk met Bruin die vast komt te zitten en vervolgens door de dorpelingen halfdood wordt geslagen, laat aan de toeschouwers zien dat het lang niet altijd goed is om een dier zomaar af te slachten. En dat de dieren niet altijd kwade bedoelingen hebben.
Er zit een paar keer duidelijk symboliek in. Dat wordt dan trouwens ook erg duidelijk gemaakt aan het publiek. De symboliek die ik ben tegen gekomen is dat koning Nobel eerst twee vazallen stuurt om Reinaert te dagvaarden. Maar vervolgens geeft hij Grimbeart de das ook nog de kans om Reinaert te dagvaarden, omdat Reinaert anders vogelvrij verklaard zal
worden. Hierbij komt erg duidelijk naar voren dat koning Nobel erin gelooft dat drie keer scheepsrecht is.
Wanneer Tibert de kat op weg gaat naar Reinaert vliegt er een gans over die vervolgens links van de kat gaat vliegen. En dan wordt er door de schrijver op gewezen dat links slecht is en rechts goed. Dus zal er wat slechts met Tibert gaan gebeuren.
En wanneer Bruin zijn oor verliest na het ongeluk in die boom staat dat ook ergens voor. Want wanneer iemand werd betrapt op stelen, werd hem of haar het oor afgesneden zodat men wist dat hij of zij had gestolen. En wanneer iemand de volgende keer daarop werd betrapt, werd die persoon opgehangen.
Ook wanneer Koning Nobel Reinaert vrijlaat, overhandigen zij elkaar een strootje. Dit is een vorm van notariële symboliek. De kwijtschelding van de straf voor het eigendomsrecht van de schat.
Personages.
Opmerkelijk in dit verhaal is dat alle namen van de dieren niet zomaar namen van die dieren zijn, maar allemaal een speciale betekenis hebben. Alle personages hebben zoals gewoonlijk een karakter en dat wordt door de schrijver weergegeven in de namen die hij de dieren gegeven heeft. Alle namen stammen namelijk van allerlei Franse woorden af met karakteriserende betekenissen. Zo stamt Reinaert bijvoorbeeld afstamt van het Franse woord: “Renard” wat in dit geval gewoon vos betekent. Maar Grimbeart komt van het franse woord ‘Grinbert’, waarin bert ‘de befaamde’ betekent en grin van het werkwoord ‘grincher’ komt en zuur kijken betekent. Samen vormt dit dus:”de befaamde zuurkijker”.
En een andere is die van Isegrim. Dat komt van het franse woord ‘Isangrin’. In dit woord is zowel ‘sang’=bloed en ‘grincher’=mopperen te herkennen. Dit typeert dus de onvriendelijkheid en bloeddorst van de wolf.
En het leuke is dat het bij alle dieren het geval is dat de naam ergens voor staat en je dus als middeleeuws persoon meteen weet wat voor iemand het moet zijn.
Literatuur in de stad.
Er is in dit verhaal eigenlijk geen annexatie aanwezig, maar juist veel adaptatie. Het is namelijk een schelmenverhaal, waar weinig hoofsheid in voorkomt. Het is een door Willem geschreven boek in opdracht van Aleide van Avesnes. Haar voornaam is ook te vinden door middel van een acrostichon van vers 32 tot en met 36. Zij was ook de mecenas van de schrijver ‘Jacob van Maerland’. In de proloog staat dat het boek vooral voor de boeren en arbeiders bedoeld is. Het is volgens mij ook de bedoeling van Aleide om de mensen meer te laten weten over zichzelf. Hoe dom ze wel konden zijn. En Willem maakt gebruik van dieren om zo op een veilige manier kritiek te leveren op de samenleving. Voor het publiek is dit boek erg leerzaam. Ze leren over het hof, het dierenrijk en de nieuw ingevoerde rechtspraak. Dit boek is ook een duidelijk geval van een schelmenverhaal, omdat er geen hoofsheid in voorkomt. Zoals bijvoorbeeld het blind pissen van een paar wolvenwelpjes wordt denk ik niet als iets hoofs gezien. Ook wanneer Reinaert, gekleed in een pij, aan Cantecleer de haan vertelt dat hij zijn leven zal beteren, zodat Cantecleer het wel veilig vindt om zich buiten te begeven, wordt een van zijn kinderen de kop afgebeten door Reinaert. Dit valt ook niet bepaald onder de categorie hoofsheid.
Ik denk dat Willem niet in een rederijkersgroep heeft gezeten, want dat was ver na zijn tijd. Hoewel hij wel een kenmerk van rederijkers in zijn boek heeft zitten. In de proloog bevindt zich namelijk een acrostichon. Maar ik heb niets van strofen met een stok kunnen vinden.
Evaluatie.
Ik ben wel van mijn mening afgestapt dat het gebruik van dieren niet zo essentieel is. Eerst dacht ik dat je net zo goed mensen in plaats van dieren kon gebruiken. Maar nu snap ik het nut van het gebruik van dieren. Hierdoor wordt de mensen verteld dat dieren niet veel van mensen verschillen en op deze manier kan de schrijver op een veilige manier kritiek geven op de samenleving. Ik begrijp nu ook waarom al die dieren wel familie van elkaar lijken te zijn. Niet omdat het zo is, maar omdat je iemand met wie je je nauw verbonden voelt ook neef of oom noemt, terwijl het helemaal geen familie van je is. Ik denk dat ik verder alles begrijp.
Ik ben best tevreden over mijn verdiepingsopdracht. Het is naar mijn idee beter dan de vorige keer.
De middeleeuwse teksten vind ik eigenlijk best lastig, waardoor het lezen ook meer tijd kost. Gelukkig zit er vaak een vertaling bij die het wat makkelijker maakt.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen