Boekverslag : Rosita Steenbeek - De Laatste Vrouw
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3119 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3119 woorden.
Zakelijke gegevens
Auteur:
Rosita Steenbeek
Biografie:
Rosita Steenbeek is geboren in Utrecht in 1959 en groeide op in Amersfoort. Ze is afgestudeerd in de Nederlandse taal- en letterkunde en heeft tijdelijk theologie en klassieke talen gestudeerd.
In 1985 verhuisde ze naar Italië, om daar opzoek te gaan naar toneel- en filmrollen. Om geld bij te verdienen, vertaalde ze werk van o.a. Alberto Moravia en Susanna Tamaro. Ook schreef ze artikelen zoals voor Vrij Nederland.
Als romanschrijver debuteerde ze met ‘De laatste vrouw’ (1994), een boek dat in vele talen vertaald werd en waarmee Steenbeek internationaal bekend werd. In 1999 verscheen de volgende roman ‘Schimmenrijk’ die zich ook afspeelt in Italië.
’Thuis in Rome’ (2000) is het eerste non-fictie boek over de woonplaats van Rosita Steenbeek, die zij sinds 1985 jaarlijks een aantal maanden verlaat. Ze beschrijft plekken die de gewone reiziger niet kent, zoals een discotheek die is uitgehakt in de vuilnisbelt van keizer Augustus, een meer onder het Piazza Navona en het Geheim Archief van het Vaticaan. Ook krijgt ze een persoonlijke rondleiding door Nero’s Domus Aurea en heeft tal van ontmoetingen met kleurrijke Romeinen.
In 2002 is een nieuwe roman verschenen, ‘Ballet Russe’. Vanzelfsprekend speelt ook deze roman zich af in Italië. Enkel gaat het dit keer over Venetië, in plaats van Rome.
Ook verscheen er in 2002 een bloemlezing, samengesteld en ingeleid door Rosita Steenbeek: ‘Liefdesdomein’. De bloemlezing bestaat uit fragmenten uit de Privé-Domein-reeks.
Na het overlijden van haar vader in 2002, heeft zij samen met har moeder een auto-ongeluk gehad. Haar moeder heeft lange tijd op de Intensive care geleden, zijzelf is er vanaf gekomen met ‘geluk’ (langdurig lestel, vooral in haar rug).
Bibliografie
De laatste vrouw (1994)
Schimmenrijk (1999)
Thuis in Rome (2000)
Ballet Russe (2002)
Liefdesdomein (2002)
Titel:
De laatste vrouw
Uitgeverij Contact, vijfde druk in 2000, 315 bladzijden. (1e druk in 1994).
Genre:
(Autobiografische) Roman
Eerste reactie
Keuze:
Dit boek heb ik gekozen vanwege de beschrijving die op de kaft staat: “Meeslepende roman over een vrouw die onafhankelijk wil zijn”. Dit leek mij interessant genoeg om het boek te gaan lezen. Daar kwam nog bij dat mijn moeder het mij aanraadde.
Inhoud:
De eerste indruk bij het begin was onduidelijkheid. Ook al begint het verhaal eigenlijk met in een inleiding, deze inleiding begint wel midden in een handeling. Na een paar pagina’s werd alles erg boeiend en zelfs af en toe spannend. Ik wilde graag weten wat er nog allemaal te wachten stond voor de hoofdpersoon en hoe zij zich hieruit ging redden. Ik kon me vaak inleven in de situaties van de hoofdpersonen, waardoor het nog interessanter werd. Kortom, het was boeiend. En na de laatste bladzijde legde ik het boek met een zucht weg.
Verdieping
Samenvatting:
Aan het woord is de hoofdpersoon Suzanne. Voor de rest zijn er een aantal personen die ook een grote rol in het verhaal hebben: Heleen, Roberto, Eduardo en Marcello Leoni.
Claudio brengt Suzanne, die dringend geld nodig heeft, naar Sicilië. De man die voor het weekend gezelschap van Suzanne heeft gekocht, is Roberto. Deze psychiater woont in een groot en mooi huis (de Villa Normanna) vlakbij Taormina. Roberto steekt haar in nieuwe kleren, laar haar rustig aan hem wennen en heeft maar één keer seksueel contact met haar. Terug in Rome denkt ze met genoegen terug aan haar weekend met de man die haar zijn slavin noemt. Ze gaat uit met Heleen; thuisgekomen vindt ze de mededeling dat ze de volgende dag in Cinecittà, de filmstudio’s van Rome, wordt verwacht. Daar beginnen de filmopnamen en de beroemde regisseur Leoni heeft zelfs oog voor haar. Na enkele dagen worden de opnames gestaakt wegens geldgebrek. Suzanne belt Roberto op en maakt een afspraak voor het weekend. Ze verheugt zich erop. Het wordt heerlijk met dineren, zwemmen en dansen. Roberto blijkt er ouderwetse opvattingen op na te houden over de taak van de vrouw, net als de vader van Suzanne. Over gevoelsaangelegenheden wil Roberto niet praten. Natuurlijk moet Suzanne zich naar zijn wil schikken. Daarom blijft ze op verzoek van Roberto de hele week op het eiland. In september neemt Suzanne Heleen mee naar Sicilië. Roberto is van Heleen erg onder de indruk, besteedt veel aandacht aan haar en gaat met haar naar bed. Suzanne is vreselijk jaloers, wanhopig en verdrietig. Weliswaar worden zij en Heleen betaald voor de liefde, maar ze houdt van de psychiater. Voordat er een groot conflict zal uitbarsten, krijgt Suzanne een epilepsieaanval. Een week later komt Roberto naar Rome. Tijdens het uitgaan wordt Roberto jaloers als Suzanne eens met een ander danst. Bij Roberto’s vertrek weigert zij geld van hem aan te nemen. Tijdens het zomerfestival komt de vrouw van Roberto ook naar het eiland en Suzanne ontmoet haar op een groot feest. Daarna gaat ze terug naar Rome, want er is weer een filmrol bij Leoni. Roberto houdt haar goed in de gaten. Hij belt regelmatig op en reageert vaak jaloers.
Op een perspresentatie van een film ziet ze de tachtigjarige beroemde schrijver Eduardo. De volgende dag verzoekt een Nederlandse regisseur haar voor hem een interview met Eduardo te regelen. Ze maakt een afspraak en ontmoet dan de schrijver in zijn eigen omgeving. Met Eduardo heeft ze binnen enkele minuten meer geestelijk contact dan ze ooit met Roberto heeft gehad. Na een weekend op Sicilië ontmoet ze Eduardo. Ze vertelt hem dat Roberto haar beschouwt als een slavin. Ook Eduardo doet Suzanne aan haar vader denken. Ze gaan naar de bioscoop, want Eduardo moet zijn wekelijkse filmrecensie nog schrijven. Na de film gaan ze eten in een Chinees restaurant. Daarna gaat ze elke week met Eduardo uit: terras of bar, film en dineren. Het contact met Eduardo maakt haar blij en vitaal. Elk weekend gaat ze naar Roberto. Doordeweeks controleert hij haar per telefoon. Tijdens een weekend probeert ze Roberto duidelijk te maken, dat ze ook tederheid en belangstelling van hem wil, maar dat kan hij haar niet geven. Desondanks houdt ze van hem. Eduardo wil het interview in de nieuwe kamer van Suzanne (bij Heleen in huis) laten plaatsvinden. Het is er kaal ingericht. Anders dan Roberto is Eduardo voor gelijkheid van man en vrouw. Na over Roberto te hebben gepraat, duwt hij haar met een woeste blik op haar buik en geeft haar een harde klap op haar billen. Roberto belt Suzanne en zegt dat het tussen hen afgelopen moet zijn. Heleen vindt het een goede mededeling. Suzanne werkt het geslaagde interview met Eduardo uit. Daarna werkt ze aan een kort verhaal dat in een notendop haar eigen verhaal is.
Eduardo regelt voor Suzanne een interview met regisseur Leoni. Hij bekent in feite geen andere belangstelling te hebben dan het maken van films en dat hij zich verveelt als hij niet filmt. Hij is erg te spreken over de handen en het achterwerk van Suzanne, die daarop de beelden van zijn films van vrouwen met grote billen en borsten ter sprake brengt. Het weekend gaat ze toch naar Sicilië, waar Roberto tevergeefs probeert teder voor haar te zijn, maar haar toch weer als een slavin behandelt. Hij denkt dat het uit is tussen hen, omdat hij te oud is. Suzanne probeert niet om hem op andere gedachten te brengen, omdat ze weet dat het niet zal lukken. Met Eduardo gaat ze een film van Marcello Leoni zien. In een scène die Eduardo heel mooi vindt, lopen twee jongens langs het strand. Suzanne herkent zichzelf in de twee jongens. Haar vrienden van vroeger zijn volwassen geworden; zij is dat niet, maar heeft haar oude vrienden ‘teruggevonden in Eduardo en Marcello. Suzanne vervolgt haar interview met Leoni, die haar bedwelmt met zijn grapjes en barokke taalgebruik. Als ze uitgaan wordt duidelijk dat hij ervan houdt haar in de wang te knijpen en op de billen te slaan. Aan tafel zegt hij te begrijpen waarom Eduardo graag in haar gezelschap is: “Je hebt iets van een dochter. Incestueus eventueel (pagina 182)”. Het is een rake opmerking; het zou tevens verklaren waarom ze niet op Eduardo verliefd is en wel op Marcello Leoni en op Roberto: van de drie oudere heren behandelt Eduardo haar juist niet als een dochter. Tijdens haar afspraak met Eduardo vertelt ze hem over Leoni. Eduardo regeert een beetje jaloers op het feit dat de ze kennelijk op de regisseur verliefd is. Na een gelukzalig etentje met Marcello keert Suzanne terug naar haar oude pension. Bij Heleen en haar Romeinse vriend wil ze niet blijven wonen. In de periode die volgt zijn Marcello en Suzanne bijna elke avond samen, veelal in gezelschap van anderen. Hoewel ze elkaar strelen en kussen komt het niet tot seksueel contact. Eduardo is uitgenodigd voor een bezoek naar Nederland. Suzanne zal hem voor de Nederlandse televisie een interview afnemen. In Amsterdam logeert Eduardo in een hotel aan een gracht; Suzanne bij haar zusters. Tijdens het verblijf in Nederland zijn de twee steeds in elkaars gezelschap. Zij vertaalt op persconferenties en is zijn gids. In het Rijksmuseum neemt zij hem het tv-interview af. Eduardo gaat ook mee naar de ouders van Suzanne en maakt een tocht door het rivierenlandschap. Terug in Rome snelt Suzanne naar Marcello. Ook deze keer komt het niet tot seksueel contact. Tijdens een weekend op Sicilië waarschuwt Roberto haar voor haar verhouding met Marcello. Suzanne verhuist naar een appartement in het Belgische priestercollege, niet ver van haar oude pension in het getto. Ze denkt er Marcello waardiger te kunnen ontvangen. Marcello vindt het interessante plek, is geschokt door het kruisbeeld dat in haar slaapkamer hangt, maar oordeelt dat het een warm liefdesnest is. Na een kort verblijf in Taormina en een korte vakantie met Eduardo aan de kust, belandt Suzanne letterlijk met Marcello tussen de lakens. Kort nadien komt het bij een tweede keer tot echte gemeenschap, maar als het achter de rug is, lijkt voor Marcello de aardigheid er af. Suzanne vertelt Eduardo dat zij nu echt een verhouding heeft met Leoni. De mededeling komt hard aan bij de auteur die zelf verliefd is op Suzanne. Na een nieuwe aanval van epilepsie moet Suzanne enkele dagen achtereen naar het ziekenhuis voor onderzoek. Marcello betaalt de behandeling. Na haar laatste bezoek aan de kliniek belt Heleen op met de mededeling dat Eduardo is overleden aan een hersenbloeding. Marcello is zeer geschokt door het bericht over zijn oude vriend. Hij maakt Suzanne duidelijk dat zijn verhouding met haar niet meer was dan een vluchtige vriendschap. De wereld stort in voor Suzanne. Na een bezoek aan het huis van Eduardo vlucht ze terug naar Nederland.
Thema
Het thema in het verhaal is de liefde van Suzanne voor de oudere man(-nen) en de onderwerping die zij voor hen over heeft.
Onderzoek van de verhaaltechniek
Ruimte: plaats en tijd
Het verhaal speelt zich af in het hedendaagse Italië, en dan voornamelijk in Rome en op Sicilië. In Rome is er het vervallen pension en de kloostercel waar Suzanne woont. Dit onderkomen is tegengesteld aan het luxueuze verblijf van Roberto nabij Taormina.
Het verhaal in het heden bestrijkt een periode van ongeveer twee jaar (1988-1990). Er zijn enkele flashbacks waarin wordt verteld over het leven van Suzanne voordat zij naar Italië ging, en dan vooral haar jeugdherinneringen aan haar vader.
De verhaalfiguren
Als jong meisje wordt Suzanne door haar vader, docent letterkunde aan de universiteit, gedwongen gedichten en Latijnse spreuken uit het hoofd te leren. Op haar dertiende jaar krijgt ze een hersenbloeding, haar gezichtsvermogen is daardoor niet optimaal. Daarnaast lijdt ze aan epilepsie, waarvoor ze medicijnen slikt. Tijdens haar studie ontmoet ze Erik met wie ze veel reist, onder andere naar Yucatan in Zuid-Amerika. Ze bezoeken ook Italië. De verhouding met Erik duurt drie jaar. Meer dan goede vrienden zijn ze niet, hoewel Suzanne op Erik verliefd is. Ze durft hem haar liefde niet te bekennen en hem evenmin aan te raken. Op een avond wordt ze door Erik en een vriend van hem in een dronken bui verkracht. Erik zal met een ander trouwen en een burgerlijk gezinsleven opbouwen. Suzanne wil niet leven als Erik. Na haar doctoraal Nederlands gaat zij naar Rome, aanvankelijk als vakantie na het afsluiten van haar studie. Ze weet een klein contract te krijgen voor een film van Marcello Leoni (een regisseur die ze bewondert). Suzanne is een meisje vol ambitie. Ze droomt van een loopbaan als filmster, heet een vader-complex en kiest de weg van het avontuur. Ze speelt kleine filmrolletjes en verdient bij met betaalde liefde en journalistiek werk. Haar voorliefde voor oudere mannen is verklaarbaar door zowel haar sterke vaderbinding als door de traumatische ervaringen met Erik.
Heleen is een Nederlandse archeologe die in Rome woont. Haar vader was 72 toen hij haar had verwekt. Zij heeft veel over de wereld gezworven, maar woont nu in Rome op de Aventijn, een van de zeven heuvels waarop de stad is gebouwd.
Claudio is degene die Suzanne in contact brengt met rijkere mannen die voor haar lichaam betalen. Hij is dus ook degene die Suzanne kennis laat maken Roberto.
Roberto Colafiore is een oudere Siciliaanse psychiater. Hij ziet er aantrekkelijk uit en is rijk. Zijn liefdesbetuigingen zijn kil en ruw, hetgeen pas een probleem wordt als Suzanne niet meet betaald wil worden omdat ze van hem is gaan houden. Hij is hard, sentimenteel en jaloers. Hij beschouwt vrouwen als bezit. Zijn grootste genoegens zijn eten, dansen, en kortstondig seksueel vermaak, uitsluitend voor zijn eigen plezier. Voor hem bestaan alleen materiele zaken. Op achttienjarige leeftijd wordt hij door de familie van zijn vijf jaar oudere vriendin gedwongen met haar te trouwen. Het huwelijk is nooit een succes geweest en ze leven gescheiden van elkaar. Hun zoon Italo geeft wel eens problemen.
Marcello Leoni is filmregisseur. Dit is in werkelijkheid Federico Fellini (1921-1993). In het verhaal is hij aan het einde van zijn loopbaan. Hij wet als een woordtovenaar Suzanne de indruk te geven dat hij van haar houdt, terwijl de verhouding voor hem niet meer dan een spelletje is.
Eduardo Pincrini is in werkelijkheid schrijver Alberto Moravia. Hij is een kleine, dove, erudiete, charmante en ijdele man die begrijpt wat er in de mensen omgaat. Hij vindt dat de man en de vrouw gelijk aan elkaar zijn en behandelt Suzanne daarom met respect en als een gelijke. Dat is ook juist de reden dat Suzanne op hem niet verliefd is: aan hem hoeft ze zich niet te onderwerpen om in zijn gunst te komen.
Op zoek naar de thematiek
Hoofdgedachte en thema
Het centrale thema is de liefde van een jonge vrouw voor een oudere man.
Motieven
1) De verschillende aspecten van de liefdes van Suzanne: als eerste laat ze zich zelfs betalen voor liefde. Ze heeft dringend geld nodig, zegt ze. Maar het is deels ook omdat ze op een andere manier veel minder snel in contact komt met interessante mannen. Later wordt zij wel verliefd op mannen die haar onderdrukken, en aan wiens wil ze zich moet neerleggen, maar niet op een interessante man die haar als een gelijke behandelt.
2) Haar liefde geldt vooral voor oudere mannen. Misschien is dit omdat ze in de steek is gelaten en is gebruikt door een jonge vriend, maar het kan ook komen doordat ze op zoek is naar een man in haar leven, die de rol van haar vader over kan nemen.
3) De relatie tussen Suzanne en haar vader is namelijk slecht, zeer slecht. Ze heeft altijd moeten doen wat hij wilde en heeft daar problemen door gekregen, als het al geen jeugdtrauma is.
4) De epileptische aanvallen die Suzanne krijgt, zijn ook zeer opvallend. Ze komen steeds op de vreemdste momenten, bijvoorbeeld als ze ruzie krijgt met Roberto.
5) Het milieu waar het merendeel van het verhaal plaatsvindt, is een aparte: namelijk de kunstwereld. ……………..
Verband tussen de titel en het thema
De titel heeft betrekking op de verhouding die Suzanne heeft met drie oudere mannen. Voor deze oudere mannen was de jonge en rondborstige Nederlandse een aantrekkelijke vrouw, zij het misschien ‘de laatste’. Roberto is erg jaloers en bang dat zijn (aanvankelijk betaalde) vriendin hem zal verruilen voor een jongere minnaar en verzucht dan: “De laatste vrouw ben je, de laatste vrouw” (pagina 87).
Beoordeling
Het thema in dit boek, de liefde en onderdrukking van een vrouw voor oudere mannen, spreekt mij eigenlijk helemaal niet aan. Het klinkt zielig. En dat is het af en toe ook zeker wel. Suzanne komt te vaak aanzetten met haar vadercomplex, ze laat teveel haar emoties (en dan vooral haar negatieve) spreken. Ratio is er maar weinig, behalve bij Roberto. Maar die man wordt meteen negatief afgeschilderd, alsof ratio en wetenschap nergens toe leiden. Het lezen van dit boek heeft geleid tot zuchten. Zuchten over de vreemde afloop, over het extreme vadercomplex, over het boek. Af en toe zaten er mooie scènes in, hoor, daar niet van. Sommige dialogen waren best interessant om te lezen. Sommige waren niet te langdradig, niet te sensueel. Sommige hadden echt diepgang.
Helaas, dat waren er maar weinig. Hoewel er toch enorm veel dialogen zijn beschreven.
Misschien was dat juist het probleem: doordat er zoveel waren, lijken ze allemaal op elkaar en heeft er bijna geen enkele iets origineels.
Over origineel gesproken, het taalgebruik van de schrijfster lijkt soms wel gekopieerd te zijn uit de Margriet of Libelle. Of zou het toch uit zo’n pocketboekje komen, met een naam als “Zwoele zomeravonden” of “Juliette“? Het lijkt er soms verdacht veel op.
Toch heet deze ‘autobiografische roman’ De Laatste Vrouw. Verwijzend naar de ouderdom van de drie mannen, die na Suzanne geen kans meer maken een volgende vrouw te vinden. Klinkt toch ook redelijk zielig, of niet? Autobiografisch, dus zou Rosita Steenbeek dit zelf hebben meegemaakt. Knap hoor, dat ze dan alles zo goed kan herinneren. Of zou het boek meer een combinatie zijn tussen wat ze had willen meemaken en wat werkelijk gebeurde? Nee, gelukkig is dat nog net niet zo. Ze heeft inderdaad een relatie gehad met oude Italiaanse bekende mannen. Dus haar fantasie is nog niet zo erg op hol geslagen door alle kasteelromannetjes, dat ze alles verzonnen heeft. Fijn om te horen, dat geeft me al een positief gevoel.
En dat is iets wat ik tijdens het lezen maar weinig had. Er zat wel spanning in, ik was bijvoorbeeld benieuwd hoe de relaties zouden eindigen. Alledrie de mannen dood is teveel een plotseling einde. Alhoewel het einde van Steenbeek ook plotsklaps kwam. Een man dood, de ander wil niets met haar te maken hebben, de derde noemt hun relatie vriendschappelijk. Suzanne is kapot en vlucht. Had dat niet iets romantischer kunnen eindigen, zoals zoveel scènes zo ‘romantisch’ beschreven zijn? Had ze er niet nog een paar fluisterwoordjes tussen kunnen zetten? Of was de auteur het met me eens, dat er al teveel zachte complimentjes over en weer gemaakt werden tijdens telefoongesprekken? Ik hoop het, want dat zijn we het tenminste over 1 ding eens. Ik kan me namelijk niet voorstellen, dat Rosita het met me eens zal zijn, als ik eerlijk toegeef dat ik dit boek te vind. Te romantisch, te snel geëindigd, te veel dialoog. Moet ik nog doorgaan, of is de boodschap duidelijk?
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen