Boekverslag : Onbekend/anoniem - Karel Ende Elegast
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2785 woorden.


Schrijver onbekend

Uitgeverij de kempen, 1938

1. Beschrijving


Ik heb voor dit boekverslag “Karel ende Elegast” gekozen, omdat ik het al eens gelezen had. Vorig jaar was er in de klas over gesproken en mijn moeder zei dat het een niet al te moeilijk boek was. Ik ben het toen gaan lezen, omdat ik wel eens een Middelnederlands boek wilde lezen en later heb ik besloten het voor mijn boekverslag te gebruiken.



De hoofdpersoon is Karel de Grote, hij is de koning. Elegast is een vroegere ridder, nu is hij verbannen en een berucht rover, die enkel van de rijken steelt. Hij is noch altijd trouw aan de koning, Karel. Eggeric is de zwager van Karel, hij heeft een complot tegen de koning bedacht. Het verhaal speelt zich af in de Middeleeuwen, te Ingelem aan de Rijn.

Op een nacht komt een engel bij Karel, die hem tot driemaal toe beveelt te gaan stelen. Karel, die wil voldoen aan Gods wens, rijdt ongemerkt uit. De poortwachter liggen te slapen. Karel weet echter niets van roven, maar dan denkt hij aan Elegast, die hem raad zou kunnen geven. Dan komt plotseling een zwarte ridder aanrijden en er ontstaat een gevecht, omdat ze beiden zich niet bekend willen maken. Karel overwint uiteindelijk Elegast, die dan zijn naam noemt. Karel stelt zich voor als Adelbrecht en ze gaan samen uit roven. Karel stelt voor om bij de koning te gaan roven, maar Elegast weigert dit: hij is nog altijd trouw aan de koning. Daarop stelt hij voor om bij Eggeric van Eggermonde te gaan stelen, hierop heeft Karel weer bezwaar, maar het plan gaat toch door. Bij het kasteel van Eggermonde aangekomen, moeten ze zien binnen te dringen. Dan blijkt Karels onhandigheid, die Elegast verbaast. Elegast neemt dan toverkruid in. Van de dieren hoort hij dan dat de koning in de buurt is, maar Karel praat dat uit zijn hoofd. Dan sluipt Elegast naar binnen en hij bereikt de slaapkamer van Eggeric. Eggerics vrouw wordt wakker en Elegast verbergt zich onder het bed. Dan hoort hij Eggeric aan zijn vrouw vertellen dat Karel de volgende dag vermoord zal worden. Als zijn vrouw bezwaar maakt, slaat hij haar. Dan vangt Elegast haar bloed op in zijn handschoen. Wanneer ze weer slapen sluipt Elegast terug en vertelt over het complot aan Karel, hij toont hem ook het bewijs: het opgevangen bloed. Hierop gaan ze uit elkaar; Karel gaat naar de koning om hem te waarschuwen, want Elegast – verbannen – kan dat niet doen. De volgende dag, als de mannen van Eggeric de burcht van Karel binnenkomen, worden zij ontmaskerd. Eggeric ontkent alles, maar Karel ontbiedt Elegast en vergeeft hem al zijn misdaden. Eggeric krijgt dan de kans om zich te verdedigen in een tweegevecht, waarbij hij gedood wordt. Dit is het bewijs dat hij schuldig is. Elegast wordt dan in eer hersteld en hij krijgt Eggerics weduwe – de zus van de koning – tot vrouw.



Mijn eerste reactie op het boek was positief, ik vond het leuk om het te lezen. Het verhaal was boeiend en eenvoudig, er gebeuren maar een paar dingen. Het was in het begin wel lastig om het Middelnederlands te begrijpen, maar later werd het makkelijker. Ook vond ik het wel grappig dat het hele verhaal in rijm was geschreven. Ik las het hardop, omdat het Middelnederlands dan makkelijker te begrijpen is, en dan hoor je heel duidelijk de rijm. Wat ik jammer vond was dat in de tekst steeds het religieuze aspect terug kwam, alles is door God geregeld, dat had van mij wel wat minder nadruk mogen hebben.

Het onderwerp van het boek is de overwinning van Karel de Grote op Eggeric van Eggermonde, maar ook de trouw van Karels vazallen (Elegast) aan hun koning en Karels trouw en gehoorzaamheid aan God zijn erg belangrijk. Ik vond het verhaal wel boeiend, omdat alles heel anders is dan tegenwoordig. Ik heb een aantal boeken gelezen die zich in de Middeleeuwen afspelen en daarom had ik wel een beeld van die tijd. Al die boeken zijn echter in onze tijd geschreven en een boek dat in diezelfde tijd geschreven is, geeft toch weer een ander beeld.

De belangrijkste gebeurtenis is de ontdekking van het complot door Elegast, want daar draait het hele boek om. Ook het gevecht tussen Karel en Elegast is belangrijk. Hier worden dan ook de meeste bladzijden aan besteed. Vooral het stuk dat het gevecht beschrijft is erg lang, het vertelt ook van alles over de wapens en dat vond ik minder interessant om te lezen. In dit verhaal spelen zowel gevoelens als gebeurtenissen een belangrijke rol. Gevoelens, omdat Karels trouw aan God erg belangrijk is en gebeurtenissen, omdat het allemaal om het complot van Eggeric tegen Karel draait. De samenhang tussen alle gebeurtenissen is duidelijk; God beveelt dat Karel uit roven moet, zodat hij Elegast ontmoet en het complot ontdekt, dat hij dan snel kan voorkomen. Ik vind de gebeurtenissen wel boeiend, het voert je terug naar een hele andere tijd. Of het waarschijnlijk is, kan ik niet zeggen, omdat ik niet weet hoe gevechten in die tijd plaatsvonden. Wel lijkt het mijn onwaarschijnlijk dat Karel een engel ziet of dat Elegast de dieren kan verstaan door middel van een toverkruid. Het verhaal heeft me niet echt aan het denken gezet en het heeft ook niet echt indruk om me gemaakt. Soms duurde het wel even voordat ik door een bepaalde passage heen was, maar dat was meer te wijten aan de taal dan aan de manier waarop het geschreven was. De gebeurtenissen worden allemaal uitvoerig en heel duidelijk vertelt, soms worden dingen zelfs dubbel vertelt om het duidelijker te maken aan de lezer. Bij dit verhaal vond ik dat wel fijn, omdat het allemaal heel anders is dan je gewend bent.

Ik vind Karel de Grote geen held, hij doet geen geweldige dingen. Elegast is wel een held, want hij redt de koning van de dood en hij blijft de koning trouw, ook al heeft hij hem verbannen. Het karakter van de personen wordt over het algemeen goed duidelijk, omdat je weet wat ze denken. In het boek komen namelijk veel alleenspraken voor. Ik vind de personages niet levensecht, ze worden verheerlijkt en hun vooral hun goede eigenschappen worden vertelt, zoals Karels trouw aan God of Elegasts trouw aan Karel. Ik kan me niet verplaatsen in één van de personages, maar dat is waarschijnlijk omdat ze uit een heel andere tijd komen. Ik vind geen van de personages echt sympathiek, maar ik vind ze ook niet onsympathiek. Ze hebben allemaal eigenschappen die mij wel aanspreken, maar ook eigenschappen die mij niet aanspreken. Ik vind het goed dat Karel Eggeric straft en Elegast in ere herstelt. Elegasts gedrag keur ik gedeeltelijk af, ik vind het niet goed dat hij uit roven gaat, maar wel dat hij de koning redt. Eggerics gedrag keur ik af, omdat hij een moordaanslag beraamd. De beslissingen van de personages staan erg ver van me af, omdat ze allemaal in een andere tijd plaatsvinden, ik vind ze over het algemeen wel begrijpelijk. Alleen snap ik niet waarom Elegast uit roven gaat, als hij nog trouw is aan de koning en waarom Eggeric het complot beraamd. De personages reageren voorspelbaar, onder andere omdat de schrijver een voorbeeld wil stellen: zó moet je omgaan met een verrader en zó met een vriend.

Het verhaal is niet ingewikkeld van opbouw, alles hangt samen en de tijdsverloop is kort. Het verhaal was niet spannend, het is van tevoren al te voorspellen hoe de personages gaan reageren en wat er gaat gebeuren. Het verhaal wordt helemaal chronologisch vertelt, dat past ook goed bij dit verhaal, omdat er maar een paar gebeurtenissen centraal staan en het een kort verhaal is. Je ziet de gebeurtenissen door de ogen van de schrijver, hij vertelt wat de personages doen en hun gedachten blijken door monologen. Het slot sluit het verhaal echt af, ik bleef niet met vragen zitten. Dat komt omdat het als een sprookje vertelt wordt, het eindigt ook met “si waren tsamen al haer lijf”, ze waren voor altijd samen. Daarna volgen nog vier verzen, die aan God gewijd zijn. Het boek boeide mij al vanaf het begin, omdat het heel anders is als nu.

Ik vond het Middelnederlands in het begin erg moeilijk om te lezen, maar later wende ik eraan. De verhouding tussen de dialogen en beschrijvingen was goed, alleen vond ik dat er soms teveel tijd werd besteed aan de monologen. Bijvoorbeeld wanneer Karel twijfelt, worden zijn vragen steeds herhaalt. Er wordt weinig beeldspraak gebruikt, de beeldspraak die wordt gebruikt werd in de woordverklaring uitgelegd. Wel is het lastig dat de zinnen door de rijm soms verdraaid worden, om een goed rijmwoord te vinden, of dat woorden veranderd worden, zodat ze rijmen. Omdat het al in een “andere” taal is geschreven, maakt dit het extra lastig. Het taalgebruik past goed bij het boek en bij de personages, het is vaak met eerbied geschreven. Het viel met op dat in het Middelnederlands bijna alle woorden geschreven worden zoals je ze zegt. Daarom was het makkelijker om het hardop te lezen.

2. Verdieping


De relatie met de politieke achtergrond van die tijd is tamelijk duidelijk. De hoofdpersoon is Karel de Grote, hij is de koning en heeft dus alle macht.

De standentheorie komt in het boek niet zo heel duidelijk naar voren, omdat er eigenlijk maar over één stand gesproken wordt: de adel. Wel is het duidelijk dat Karel als koning boven alle anderen staat. Het feodale stelsel komt in het boek wel naar voren, immers Elegast is een oud leenman van Karel. Ook blijkt telkens weer de trouw van Elegast aan zijn vroegere heer. Ook kan je het verhaal in verband stellen met de eercultuur, omdat Elegast verbannen was, had hij zijn eer verloren, maar om zijn trouw aan de koning wordt hij in het einde weer in ere herstelt.

Het boek is aan het einde van de 12e eeuw geschreven en het moet dus wel in handschrift door kopiisten zijn overgeleverd. Er is echter alleen nog maar een gedrukte vorm bekend tegenwoordig. Omdat het in rijm geschreven is, kan het ook zijn voorgedragen door jongleurs. De symboliek is in Karel ende Elegast terug te vinden. Al helemaal in het begin, als Karel driemaal door de engel geroepen wordt. Driemaal duidt op goddelijke macht. Als Karel Elegast ziet, is deze geheel in zwart gestoken en daarom verbindt Karel hem direct met de duivel. De naam Elegast wordt verklaard als “heer der elven”. Hij bezit dan ook bovennatuurlijke krachten, zo kan hij met dieren praten.



“Karel ende Elegast” is een ridderroman. Het vertelt over een “ridderavontuur”, hoe Karel uit roven gestuurd werd door God. Heel duidelijk worden de personages verheerlijkt. Eggeric is alleen slecht en Elegast is alleen goed. Elegast verwijst heel duidelijk naar de feodaliteit, hij is trouw aan zijn koning, ook al is hij verbannen. Ook wordt veel aandacht besteed aan de wijze van vechten en de omgang met anderen.

Het verhaal is een Karelepiek, dat is duidelijk te herkennen omdat Karel de Grote de hoofdpersoon is. Het is eind 12e eeuw geschreven, dus een aantal eeuwen na zijn leven. De spanning in het feodale systeem door opstandige vazallen speelt een belangrijke rol, Eggeric neemt hier de plaats in van de opstandige vazal, die zich verzet tegen Karel.

Ik denk dat het verhaal zowel de functie van vermaak had als die van het leveren van lessen. In het boek wordt heel duidelijk het gewenste gedrag, dat van Elegast, trouw aan de koning, en het ongewenste gedrag, dat van Eggeric, verraad aan de koning, beschreven. Ook brengt het de normen en waarden van de feodaliteit en de ridderschap onder de aandacht. Elegast is immers trouw aan zijn koning, als zijn vroegere vazal en ridder.



Het verhaal is geschreven, zodat blijkt dat alles door God voorbestemd was. Direct in het begin is dat te zien, als Karel de vreemde opdracht van Gods engel krijgt om te gaan stelen. Als hij uitrijdt, zijn de soldaten door Gods hand in slaap gebracht, zodat hij onopgemerkt blijft. Als Elegast onder het bed van Eggeric verborgen zit, zend hij een bede tot God, die ervoor zorgt dat het echtpaar weer in slaapt. Op het eind, tijdens het gevecht van Elegast met Eggeric, bidden zowel Karel als Elegast tot God, opdat Elegast het zal winnen en hij wint dan ook.

Het verhaal is niet tot een genre van de geestelijke letterkunde te rekenen, het bevat alleen veel religieuze aspecten.

Het verhaal heeft wel een religieuze functie, het laat zien hoe Karel trouw toont aan God en daarmee zijn eigen leven redt. Dit moet het publiek laten zien dat trouw aan God altijd beloont wordt.



Het verhaal is moeilijk in verband te brengen met de standentheorie, de processen van annexatie en adaptatie, want de enige stand die erin voorkomt is de adel en het speelt zich af op het land van Karel de Grote, er wordt niet over een stad gesproken.

Ook is het boek niet een uitgesproken abel spel of schelmenverhaal. Het verhaal is niet als toneel geschreven en individuele slimheid en handigheid staan ook niet centraal.

Net zo min is het te verbinden aan de rederijkers. Dit komt omdat het verhaal rond 800 afspeelt en in die tijd bestonden de rederijkers nog niet. Ook in de tijd waarin het geschreven werd, de 12e eeuw, waren de rederijkers nog niet ontstaan.

Het boek is volgens mij niet geschreven om burgers uit een stad les(sen) te leren. Het is meer bedoeld voor de adel. Omdat het zich afspeelt in de 8ste eeuw, komt er nog geen stad in voor, de steden werden immers pas vanaf de 11de eeuw belangrijk.

3. Evaluatie


Mijn eerste persoonlijke mening is niet zoveel veranderd. Wel begrijp ik nu beter waarom er veel religieuze aspecten in voorkomen en waarom er veel nadruk wordt gelegd op de gevechten. Dit zijn kenmerken van een Middeleeuwse tekst, die een bepaalde voorbeeldfunctie hebben.

Na het uitvoeren van de verrijkingsopdracht zijn er geen elementen meer die ik niet begrijp, ik begrijp nu namelijk wel waarom er veel nadruk wordt gelegd op de religie en de gevechten.

Na de verrijkingsopdracht is ook mijn uitgewerkte reactie niet zoveel veranderd. Ik vond het boek leuk om te lezen, maar soms wordt er teveel nadruk ergens op gelegd, of worden dingen te vaak herhaald. Het verhaal was niet moeilijk om te lezen, vooral nadat ik aan het Middelnederlands gewend was. In de personages is duidelijk het goed en kwaad te herkennen, iets dat in dit boekje wel handig was, maar waar ik normaal niet zo van houd. Het was grappig om eens iets heel anders te lezen dan normaal en ik ben van plan meer van dit soort boeken te gaan lezen.

Ik ben wel tevreden over het uitvoeren van de beschrijvingsopdracht. De vorige keer wilde ik de beschrijvingsopdracht korter houden en dat is me wel gelukt. Sommige vragen die het informatieboek stelt bij het maken van een uitgewerkte persoonlijke reactie vond ik moeilijk te beantwoorden, dit komt waarschijnlijk door de afstand in de tijd.

Over de verdiepingsopdracht ben ik ook wel tevreden, ook deze is korter als de vorige keer en dat vind ik fijn. Ook heb ik er dingen van geleerd, zoals hoe je bepaalde dingen in een Middelnederlandse tekst kan herkennen.

Bijvoorbeeld, hoe je uit een ridderroman religieuze en leerzame aspecten kan halen. Het moeilijkst vond ik het uitwerken van de relatie tussen dit boek en de politieke achtergronden.

In het begin was het lezen van het Middelnederlandse tekst tamelijk lastig, maar na een paar bladzijden raakte ik eraan gewend. Het makkelijkste vond ik het als ik het hardop las. Om dit te lezen was heel anders en dat vond ik wel leuk.

Ik vond het verwarrend dat de woordvolgorde in sommige zinnen verdraaid was, omdat het dan rijmde. Ook werden ter wille van de rijm sommige woorden veranderd, daardoor werd het Middelnederlands nog moeilijker om te lezen.

Het verloop van de verwerkingsopdracht ging over het algemeen wel goed, soms moest ik wel lang zoeken naar bepaalde dingen, zoals de symboliek. Ook vond ik de relatie leggen tussen het boek en de politieke aspecten moeilijk, vooral om dit uit te werken.

De meeste dingen die in de verwerkingsopdracht stonden snapte ik wel, alleen moest ik soms terugkijken in het informatieboek. Het moeilijkst vond ik de relatie met de politieke achtergronden. Verder vond ik het lastig om de vragen over literatuur in de stad te beantwoorden, omdat er eigenlijk niets over gezegd wordt in het boek.

De volgende keer ga ik tijdens het lezen van het boek al aantekeningen maken. Dat had ik nu niet gedaan, omdat ik pas later besloten had het voor mijn boekverslag te gebruiken. Daardoor moest ik steeds terugkijken en dingen opzoeken in het boek, dat kostte best veel tijd.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen