Boekverslag : Ferdinand Bordewijk - Karakter
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2617 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2617 woorden.
Uitgever: Nijgh & Van Ditmar
ISBN: 903880296x
Samenvatting van de inhoud:
De hoofdpersoon van Karakter, Jacob Willem Katadreuffe, wordt geboren in Rotterdam, rond kerst. Zijn moeder was vroeger dienstbode bij de gevreesde deurwaarder Dreverhaven, van wie zij zwanger raakt. Na de keizersnede is ze erg verzwakt. Joba weigert vervolgens zowel Dreverhaven’ s huwelijksaanzoek als zijn maandelijkse financiële ondersteuning; zoals ze ook het aanzoek van schipper Hein afwijst. De eerste jaren zijn armoedig maar Joba doet alles om rond te komen. Na de lagere school heeft Katadreuffe allerlei baantje, is een tijdje werkeloos en leest hij regelmatig in degelijke lectuur. Joba voorziet in haar levensonderhoud met opvallend en modern handwerk dat bij de kopers in de smaak valt. Als commensaal heeft ze een communistische machine- bankwerker in huis genomen die ruzie heeft met zijn ouders over een meisje. Hij zal een trouwe vriend van Katadreuffe worden.
Met een voorschot van een woekerbankje koopt Katadreuffe een sigarenzaakje in Den Haag. Het wordt niets en de Rotterdamse woekerbank vraagt zijn faillissement aan. In verband hiermee heeft Katadreuffe een gesprek op het advocatenkantoor van Stroomkoning met zijn curator De Gankelaar. Tijdens het wachten beseft Katadreuffe dat hij niets weet en besluit hij in dit kantoor aan zijn carrière te gaan werken. Het lukt hem om De Gankelaar zover te krijgen dat die hem een baantje bezorgt. Hier ziet hij ook voor het eerst zijn vader. Katadreuffe krijgt een kamer bij Stroomkonings conciërge Graanoogst en voelt zich daar depressief, maar in zijn werk overtreft hij. De Gankelaars verwachtingen. Hij leert het kantoor kennen en bureauchef Rentenstein vertelt hem een prachtig verhaal over hoe de samenwerking tussen Dreverhaven en Stroomkoning tot stand is gekomen: de beslaglegging op een Italiaanse boot.
Dreverhaven is iemand die zich op het randje van de wet begeeft. Op een slimme manier laat hij zijn twee lampenwinkeltjes met elkaar concurreren. In de loop van de jaren wordt de deurwaarder steeds meedogenlozer en hij provoceert zijn klanten. Zijn zoon overhandigt hij zelfs een mes, als deze tekeergaat vanwege het tweede faillissement dat Dreverhaven heeft aangevraagd. Dat faillissement wordt door Stroomkoning mild opgenomen.
Op Lieske, Graanoogsts dienstbode en op de typiste Sibculo, die beiden verliefd op Katadreuffe
zijn geworden, reageert Katadreuffe geïrriteerd; slechts Stroomkoning’ s secretaresse Te George interesseert hem.
Er is een opstand in Rotterdam en Dreverhaven zet, geholpen door zijn twee angstaanjagende assistenten, met plezier een gezin uit huis. Katadreuffe vervreemdt langzaam van het volk. Als hij Stroomkoning in een chique restaurant moet opzoeken, herinnert hij zich het visioen van de vijf zonnen bij de ingang van het kantoor: nu is hijzelf de zesde. In ieder geval volgt hij Rentenstein op als chef wanneer diens fraude wordt ontdekt.
Vlak voordat Katadreuffe zijn staatsexamen haalt, eist Dreverhaven dat hij de schuld aan hem voldoet. Een derde faillissement gaat niet door, wel raakt Katadreuffe oververmoeid. Bij het vieren van het examen houdt hij een toespraak voor zijn collegae over het ontdekken van je gaven en het vooruitkomen. Als Te George afscheid van hem neemt is dit geladen met het besef dat Katadreuffe voor zijn carrière kiest. Te George neemt ontslag en de echtgenote van Stroomkoning signaleert het verband met Katadreuffe. Snel volgen er verdere veranderingen onder het personeel: Piaat sterft en De Gankelaar vertrekt naar Indië. Katadreuffe haalt in een jaar zijn kandidaats rechten.
Met de gezondheid van Joba gaat het achteruit en ze weigert weer een aanzoek van
Dreverhaven. Hij vertelt haar dat hij hun zoon voor zijn negentiende zal 'wurgen', maar dat het restje hem groot zal maken. Zelf raakt de deurwaarder in de problemen. In een gril zet hij alle huurders van zijn kantoor op straat.
Katadreuffe vindt de films van Eisenstein subliem. Hij begint Stroomkoning te waarderen op wiens jubileum advocate Kalvelage een flitsende speech houdt. Stroomkonings kinderen hebben iets decadents. Later op de avond gaat men uit in Den Haag, waarbij Katadreuffe zich ongemakkelijk voelt. Als hij vlak voor zijn doctoraal Te George in het park ontmoet, zegt hij haar nooit met een ander te zullen trouwen. Zijn moeder, die vlakbij zat, noemt hem een ezel. Nadat hij is afgestudeerd vraagt Katadreuffe Rentenstein als zijn opvolger terug. De deken vindt
Schuwagts, Dreverhavens advocaat, bezwaren tegen Katadreuffes toelating tot de balie ongeldig.
De jonge advocaat wil een heer worden, een 'allround man'. Bij een afrekeningbezoek aan
Dreverhaven weigert hij diens hand, zijn vader meent echter dat hij juist heeft meegewerkt.
Ontroerd raakt Katadreuffe bij Joba' s overbodige testament.
Titelverklaring + Genre:
Het boek heet "KARAKTER", omdat de hoofdpersonen allemaal een sterk karakter hebben. Het hele verhaal zou heel anders gelopen zijn als de moeder van Jacob een zwakke karakter gehad zou hebben en met Drevenhaven getrouwd zou zijn. Door haar koppigheid deed ze het niet. Jacob zou zijn droom om een advocaat te worden ook opgegeven hebben als hij niet zo'n sterke karakter had. Hij toont dat hij een grote doorzettingsvermogen heeft en overwint alle tegenslagen. Het boek is een zakelijke roman, ]e kunt dat zien aan de kenmerken van een zakelijke roman: De plaats van handeling is vaak het kantoor in de grote stad.
Een voorkeur voor het dynamische aspecten van het leven, voor de sterke persoonlijkheid, de krachtige wil. Het koele intellect speelt een belangrijk rol. Een zakelijk onderwerp wordt met de nodige fantasie vermengt.
Personages + Perspectief:
Jacob Katadreuffe: Een jongeman met zelftucht en ambities, hij luistert alleen naar de radio om een vreemde taal te leren. Hij kan geen geschenken aannemen; z'n salarisverhoging gaat naar curator Wever zodat zijn schuld eerder afbetaald is, hij weigert een huurverlaging, wenst een lager salaris dan Stroomkoning hem aanbiedt bij de opvolging van Rentestein. Hij ziet niet hoe de spanningen en het blokken zijn gezondheid schaden. Hij is bang om andere ambities te hebben dan het behalen van zijn advocatuur, waardoor een relatie met juffrouw Te George nooit tot stand kan komen en andere vrouwen ziet hij al helemaal niet staan. Hij ontwikkelt zich van man tot een 'allround' heer.
Joba Katadreuffe: Haar karakter vertoont veel overeenkomsten met dat van haar zoon, dit komt een aantal keer tot uiting in vrijwel letterlijke herhalingen. Door deze overeenkomsten hebben zij en haar zoon een stroeve omgang met elkaar. Haar moedergevoelens komen echter tot uiting tegenover haar huurder Jan Maan, een communist (NB: Maan staat tegenover de zonnen die Jacob ziet bij zijn aankomst op het advocatenkantoor) die haar ook met moeder aanspreekt. Joba' s karakter wordt gekenmerkt door haar vurige ogen. Ze kan echter niet goed inschatten hoe Dreverhaven tegenover haar zoon staat. Ze is, ondanks haar sterke persoonlijkheid toch een “flat character”.
A.B. Dreverhaven: Zijn voorletters staan voor Arend Barend die elkaar versterken. Dit is kenmerkend voor Dreverhaven. Hij is de reus van Rotterdam. Dat reusachtige komt op verschillende manieren aan de orde, zo wordt hij o.a. 'zwaard zonder genade' en een aantal keer ‘caesar’, ‘vorst’ en 'oude heerser' genoemd. Ondanks dit is hij een man en geen heer zoals Katadreuffe aan het eind. Hij bewondert zijn zoon en hij vindt dan ook dat die het aan hem te danken heeft dat hij zover komt 'Ik zal hem wurgen, maar dat kleine beetje dat ik hem laat leven zal hem groot maken'. Een ander belangrijke eigenschap is zijn onverschilligheid, daarom durft hij de gewaagdste ontruimingen te doen en gaat hij, wanneer hij de hele buurt tegen zich heeft door de guurste wijken lopen. Dreverhaven is ook een “flat character” ondanks zijn sterke persoonlijkheid.
Het verhaal wordt verteld door een alleswetend verteller. De belevenissen van Jacob staan centraal.
Het verhaal is bijna geheel chronologische
Motto:
Het boek is opgedragen aan de kinderen van de schrijver, Nina en Robert. Het motto in het boek
is:
1) sadder and a wiser man- S.T. Coleridge (1798). He rose the morrow morn. Het betekent:
Een nogal bedroefde en een wijzere man. Hij kwam op de volgende dag naar moeder. De ene man is Drevenhaven en de andere is Katadreuffe en de moeder is Joba.
Autobiografisch/ Niet-autobiografisch:
Hoewel Bordewijk voor veel details van de advocatenwereld uit zijn eigen ervaring zal hebben geput, denk ik niet dat zijn roman volledig autobiografisch is. De hoofdfiguren komen onwerkelijk over, maar door de gedetailleerde beschrijving van de binnenstad en bepaalde overeenkomsten tussen Katadreuffe en Bordewijk (beide advocaat, beide gestudeerd in Leiden ), denk ik dat de auteur toch bepaalde autobiografische elementen in zijn roman heeft verwerkt.
Thematiek + Ruimte + Tijd:
Het hoofdthema in het boek is de strijd tussen de vader en de zoon.
Het chronologisch vertelde verhaal speelt zich af in Rotterdam in 1903 (geboorte) tot 1931, ongeveer 28 jaar en het speelt zich af in de periode voor de 2de wereldoorlog. Het gehele boek speelt zich af in Rotterdam, afgezien van enkele uitstapjes naar Den haag. Hij woonde in Den haag, maar deze stad komt er niet goed vanaf (faillissement). Het boek is zeer precies beschreven. Heel goed het ruimte gedetailleerd. Je kon zien dat de schrijver veel verstand had van rechten en advocatuur. Het huis van Joba, de Voorschotbank, waar Drevenhaven zijn kantoor heeft en natuurlijk het advocatenkantoor van Stroomkoning.
Mening:
Zelf vind ik de titel "Karakters" (de originele titel) beter dan "Karakter", omdat ook Joba een sterk karakter toont. Zij heeft moeite zichzelf haar misstap (ze viel voor de charmes van Dreverhaven) te vergeven.
Ik vind het een heel realistisch boek, met een oude sfeer, die uitstekend bij het boek past. Het boek heeft me ook geleerd dat wanneer men een duidelijk doel voor ogen heeft, men er altijd in zal slagen om het te bereiken. Men moet alleen in zichzelf geloven en een portie doorzettingsvermogen bezitten
De stijl van Bordewijk ligt mij wel. Hij omschrijft een situatie duidelijk en snel. Je weet als lezer snel in wat voor positie de hoofdpersoon zich bevindt en welke sfeer er hangt.
Door de korte zinnen ga je vanzelf snel lezen en bouw je een soort spanning op, terwijl "Karakter" eigenlijk geen spanning kent. De vraag of Katadreuffe het advocaatschap zal halen wordt al snel beantwoord door het vermoeden van een happy- end.
Informatie over de schrijver:
Ferdinand Johan Wilhelm Christiaan Karel Emiel Bordewijk werd op tien oktober 1884 in Amsterdam geboren als zoon van een referendaris. In 1894 verhuisde hij naar Den Haag waar hij het gymnasium bezocht. Hij studeerde rechten in Leiden waar hij in 1912 promoveerde. In 1913
werd Bordewijk als advocaat beëdigd en kwam als junior aan een groot advocatenkantoor in
Rotterdam. Daar werkte hij tot 1919 waarna hij zich als zelfstandig advocaat in Schiedam vestigde. Voor korte tijd, tussen 1918 en 1920, was hij werkzaam als docent.
Als dichter van het poëziebundeltje "Paddestoelen" (1916) onder het pseudoniem Ton Ven, debuteerde Bordewijk onopgemerkt. Ook zijn volgende literaire werken; drie bundels "Fantastische Vertellingen"(1919-1924) trokken weinig aandacht. In 1931 schreef hij "Blokken. De mislukking van een heilstaat", in een geheel andere stijl, namelijk: de Nieuwe Zakelijkheid. In deze stijl schreef hij ook "Knorrende Beesten". De roman van een parkeerseizoen"(1933) en "Bint. Roman van een zender"(1934). Dit waren novellen, de eerste roman die hij schreef was "Rood Paleis. De ondergang van een eeuw"(1936). In de roman werd aan de korte zakelijke stijl oftewel de pregnantie, een wat bredere volzin toegevoegd wat zijn verhalen realistischer maakte. Deze volzinnen zijn volop aanwezig in de verhalenbundel "De wingerdrank”(1939).
In 1938, tien jaar na de onopgemerkte uitgave van "Dreverhaven en Katadreuffe" werd "Karakter. De strijd tussen zoon en vader" gepubliceerd. Naast het pseudoniem Ton Ven gebruikte hij de naam Emile Mandeau voor de uitgave van het verhaal "Verbrande erven". Tussen 1946 en 1954 schreef Bordewijk een literaire kroniek in het Utrechts Nieuwsblad.
Ook de romans "Noorderlicht"(1948) en 'Tijding van ver"(1962) kunnen tot zijn beste boeken gerekend worden. "Karakter" lijkt realistisch maar zulke extreme vormen van discipline en zelftucht vind je in de echte wereld niet of nauwelijks terug. In "Noorderlicht" en 'Tijding van ver" wordt de zelftucht menselijker, het hele verhaal wordt realistischer.
Bordewijk stierf op 28 april 1%5, tachtig jaar oud. Van de schrijver die twee keer de P.C. Hoofdprijs en de Constatijn Huygensprijs ontving verschenen er na zijn dood nog "nieuwe" boeken. Dit waren verhalen die onopgemerkt in tijdschriften waren verschenen. "Dreverhaven en Katadreuffe" verscheen voor het eerst in 1981 in boekvorm. Ook enkele van zijn beste fantastische vertellingen werden gebundeld en in 1982 uitgegeven.
Onderwerp:
“Karakter" is eigenlijk een psychologische roman omdat er veel gedachtegangen en gevoelens worden beschreven. Het gaat over de onderlinge betrekkingen tussen vader en de onwettige zoon die op een bepaalde manier in het verhaal met elkaar geconfronteerd worden. Het was dus niet zo'n bijzonder onderwerp en het ligt redelijk ver van je belevingswereld, want het speelt zich in het begin van de 20e eeuw af dus alles is je iets moeilijker voor te stellen door het grote tijdsverschil.
Gebeurtenissen:
In het verhaal ligt de nadruk eigenlijk meer op de gedachtegang. Gedachtes en gevoelens komen behoorlijk uitgebreid voor in het verhaal. De gebeurtenissen worden kort maar krachtig verteld. Het geheel is goed met elkaar verbonden en het komt allemaal op een logische manier uit elkaar voort. Dus het verhaal heeft geen rare gen die je van tevoren niet zou kunnen verwachten.
Bouw:
Het verhaal is meteen goed op gang, want de tijd verloopt erg snel in de eerste hoofdstukken van het boek. Het is niet ingewikkeld opgebouwd, omdat o.a. de eerste hoofdstukken nog al oppervlakkig zijn en de rest van het verhaal loopt chronologisch dus je krijgt niet steeds te maken met terugblikken, maar soms hooguit met een terugverwijzing. De tijd in het boek verloopt niet zoals in werkelijkheid, want van de geboorte tot en met dat de persoon afgestudeerd is wordt beschreven in ca 250 blz. De vertelde tijd is dus een jaar of 25 en de verteltijd is ca 7 uur. Want na een uur of 7 heb je het boek toch wel uit.
Personages:
Je krijgt in het verhaal een goed beeld van de personages. Die worden namelijk duidelijk beschreven. Ze zijn echter minder herkenbaar voor, want als het goed is heb je nog nooit met de advocatenwereld en een deurwaarder te maken gehad. Ze hadden een redelijk voorspelbaar en normaal gedrag in het verhaal en ze gedroegen zich ongeveer hetzelfde als iedereen in de werkelijkheid zich gedraagt. Er kunnen wat verschillen in zitten, maar dat kan er o.a. ook aan liggen dat het verhaal zich in een hele andere tijd afspeelt als wij nu in leven.
Taalgebruik:
Het taalgebruik was een beetje ouderwets en er worden soms woorden gebruikt die nu niet meer dagelijks gebruikt worden, maar dat ligt aan de tijd waarin het geschreven is.
Het verhaal bevat behoorlijk veel beschrijvingen en daardoor wat minder dialogen. Dat vind ik wel prettig, want je kan beter beschrijvingen hebben dan steeds ontzettend lange dialogen, want die gaan behoorlijk snel vervelen.
Recensie:
Ik had een recensie van het boek opgezocht en bestudeerd. Het eindoordeel van de literair criticus is dat Bordewijk schetst hier een leven dat naar alle zijden onverbiddelijke en hard is en hij doet het in een taal welke bij deze onderwerp past. en met opmerkelijk mensen kennis. Zijn boek is niet zeer aantrekkelijk, maar het is verre van onbelangrijk. Hij noemt het een werk dat men meer met het verstand dan met gevoel en benadert moet worden, doch dat een aandachtige lezing ten volle verdient.
Ten eerste ben ik er mee eens, dat het boek laat zien hoe moeilijk het kan zijn in het leven en hoe mensen hard er voor werken om betere omstandigheden te leven. Ik vind dat je het werk van Bordewijk zowel met je gevoel als met je verstand moet benaderen, op die manier begrijp je het ook.
Balansverslag:
Ik heb veel geleerd over de afgelopen periode van het lezen van het literatuur. Door het uit voeren van de verdiepingsopdrachten leer je meer hoe het boek in elkaar zit. Door dat is mijn manier van leven veranderd. Ik ga er niet dieper in dan vroeger, want toen las ik het niet kritisch. Hierdoor kan nu beter een persoonlijk reactie en een eindoordeel formuleren. Op dit moment waardeer ik het lezen van thrillerboeken en detective boeken. Door die spanning lees ik nu met meer aandacht door.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen