Boekverslag : Pauline Slot - Zuiderkruis
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3147 woorden.

ZUIDERKRUIS



Emma Schager is een jaar geleden haar beste vriendin Floor verloren. Tijdens een reis door Australie, Nieuw- Zeeland en de Fiji- eilanden is Floor op Tavewa verdronken. Emma heeft het gevoel dat Emma aan de reis is begonnen met de bedoeling om nooit meer terug te komen. Ze besluit hier achter te komen door een jaar later precies dezelfde reis te gaan maken. Ze doet dit aan de hand van Floors reisbrieven en notitieboekje.



Emma heeft na het overlijden van Floor het hypotheek vrije huis van Floor geerfd. Ze kreeg van Floor, voordat ze aan haar reis begon, de mogelijkheid aangeboden om in haar huis te wonen om zo de gelegenheid te hebben tot zichzelf te komen nadat haar relatie met Paul uit was. Na Floors dood kan ze er dus in blijven wonen, maar het huis wil maar niet haar eigen huis worden.

Emma en Floor hebben elkaar in het studentenhuis "de Poort" ontmoet. Ze hadden hier een kamer naast elkaar. nadat Floor afgestudeerd is in haar studie kunstgeschiedenis krijgt ze een baan als coordinator bij de de studierichting Kunstmanagement. Op deze manier wil ze universitair docent worden. Dit lukt echter niet, ze heeft te weinig ervaring en neem te veel vrij om te kunnen reizen.

Reizen is Floors grootste hobby, ze is een echte reisliefhebster. Op een gegeven moment neemt ze ontslag, ze wil namelijk gaan schilderen en gaat naar de kunstacademie.

Wanneer Emma en Floor voor de eerste keer samen op vakantie gaan ontmoeten ze Julia. Floor en Julia krijgen een relatie en kopen al snel een huis in Nederland. Julia krijgt echter lymfeklierkanker en ze overleeft de derde chemokuur niet. Floor, en ook Emma hebben Julia tot het laatste toe gesteund. Na de dood van Julia gaat het slecht met Floor, ze mist Julia, is werkeloos en ze is ook gestopt met de kunstacademie. Via haar broer Joost komt ze aan een baantje als suppoost in een museum.



Emma start haar reis op dezelfde dag, alleen een jaar later, net als Floor in Perth. Ze reist langs Albany, Stirling Range, Euda, Port Augusta en Alice Springs. Precies in dezelfde volgorde en in hetzelfde tempo als Floor ook had gedaan. Slechts enkele malen wijkt ze van het reisdagboek van Floor af. Zo beklimt ze de Ulhuru en overnacht op de top van de berg. Floor heeft deze beklimming vanwege hoogtevrees waarschijnlijk overgeslagen.

Emma probeert tijdens haar reis zoveel mogelijk in contact te komen met mensen die Floor ook ontmoet heeft en haar zo meer kunnen vertellen over haar vriendin. Ze krijgt zo meer duidelijkheid over het leven van haar vriendin. In Melbourne zoekt Emma om die reden Floors oom en tante op. Van hen hoort ze dat Floor ook nog een jongere zus Judy heeft gehad, van wie Emma nog nooit heeft gehoord. Judy is 35 jaar geleden bij een verkeersongeluk om het leven gekomen. Hierdoor is de moeder van Floor erg veranderd en werden Floor en haar broer Jan onafscheidelijk.

Emma heeft nog een korte relatie gehad met Jan, die ze voor Floor lange tijd geheim gehouden. Op de dag dat Jan met een andere vrouw ging trouwen heeft ze het Floor verteld. Floor zei dat ze het al lang had doorgehad. Hierdoor kreeg Emma het gevoel dat Floor meer van haar wist dan andersom.

Vanuit Sydney gaat Emma net als Floor naar Nieuw- Zeeland. Ze ontmoet ook hier mensen die Floor hebben gezien en zelfs hebben gesproken. Hier gaat ze op bezoek bij Annemarie, een vroegere schoolvriendin van Floor. Zij vertelt Emma meer over de dood van Floors zusje Judy. Ook ontmoet ze Ellen, een andere vriendin van Floor uit Nederland. Ellen is kunstenares en heeft ooit een beeld ontworpen dat Emma voor Floor destijds heeft gekocht. In de loop der jaren was het beeld veel geld waard geworden. Om haar laatste grote reis te maken heeft Floor toen besloten met Emma's en Ellens toestemming het beeld te verkopen.

Vanuit Nieuw- Zeeland gaat Emma naar de laatste bestemming, de Fiji- eilanden. Ze gaat vervolgens naar het kleine eilandje Tavewa, hier verblijft ze net als Floor twee weken. Op het eiland leert ze Micheal kennen, een Duitse schilder. Micheal heeft ook de laatste twee weken met Floor doorgebracht. Hij vertelt Emma over deze laatste twee weken van haar leven. Micheal is degene, die de laatste brieven van Floor aan haar vrienden en familie in Berlijn op de post heeft gedaan. Hij werkt namelijk vier maanden in Duitsland is de rest van het jaar op Tavewa.

Emma gaat samen met Micheal duiken. Op dat moment beseft ze door de druk van het water dat Floor misschien niet zelf voor haar dood heeft gekozen, maar door een ongeluk is verdronken. Ze heeft vrede met deze gedachte en vertrekt op de sterfdag van Floor weer naar huis.



Het boek eindigt met een flashback naar het moment dat Emma Floor uitzwaait op Schiphol.





VERHAALANALYSE



TITEL: Zuiderkruis

TITELVERKLARING: De titel "Zuiderkruis" slaat op het sterrenbeeld Zuiderkruis, dat aan de hemel op het zuidelijk halfrond staat.

Het Zuiderkruis komt meerdere malen in het boek voor en speelt en belangrijke rol. Een voorbeeld hiervan is, dat voordat Floor naar Australie is vertrokken, had ze voor Emma, die op haar huis zou passen de zuidelijke sterrenhemel op het plafond gemaakt. Met hierin natuurlijk ook de afbeelding van het zuiderkruis. Emma was hier toen nog ongelukkig over, want Floor had zoals altijd wat echt was (zij had de echte sterrenhemel in Australie), Emma had namaak.

Een ander voorbeeld is als Emma 's avonds voor haar tent in Tavewa zit, ze zegt dan: "Het zuiderkruis werd mij vertrouwd als de Grote beer in de noordelijke sterrenhemel. de belofte die mij ooit met de sterren op Floors plafond was gedaan, werd eindelijk ingelost.

Het sterrenbeeld heeft tenslotte vier sterren. Waarschijnlijk is dit een verwijzing naar Floor, Ellen, Julia en Emma: wel vier aparte sterren, maar samen een beeld.

OPBOUW VAN HET BOEK: Het boek is opgebouwd uit twee verhaallijnen. Het verloop van de reis zelf en de herinneringen die tijdens de reis bij Emma naar boven komen. De vertelling wordt bepaald door het verslag van de reis. Het verloop van de reis zelf, de route, wordt bepaald door de brieven van Floor, die ook een deel van de inhoud vormen. De roman is dus in verschillende lagen opgebouwd. De lay- out verduidelijkt dit door onder andere gebruik te maken van cursieve tekst voor de brieven van Floor en door middel van het teken: ***, om aan te geven dat je in een andere tijdslaag komt.

SOORT BOEK: Zuiderkruis is een reisverhaal. De brieven van Floor door Emma wordt daarbij als reisgids gebruikt. Het is tegelijkertijd een verslag van een zoektocht waarbij Emma wil achterhalen wat er precies met Floor is gebeurd.

De reis van Emma is daarnaast vooral een zoektocht naar zichzelf. ze reconstrueert haar verhouding met Floor en verschaft zich daarmee helderheid over haar eigen leven.

Naast een reisverhaal, bevat zuiderkruis dus ook een sterk psychologisch onderdeel.

BEGIN VERHAAL: In medias res, het verhaal begint namelijk als Emma aankomt op het vliegveld in Perth. Je weet nog helemaal niet waarom ze daar is. Pas later kom je het verhaal over haar vriendin Floor te weten en het doel van de reis. Dit wordt door middel van flashbacks verteld.

EINDE VERHAAL: Het einde van het verhaal is niet duidelijk open of gesloten. De vraag die Emma aanzet tot de zoektocht is, of Floor op reis gegaan is met de bedoeling nooit meer terug te komen. Emma krijgt geen defenitief antwoord op deze vraag. Een dieper liggende vraag in de roman is: hoe was de eigenlijke verhouding tussen Floor en Emma? En, komt Emma vrij van Floor? Deze vragen worden uiteindelijk wel beantwoord. Aan het eind van de roman heft Emma een compleet beeld van die verhouding en doordat zij besluit te kiezen voor het leven maakt zij zich los van het leven van Floor. Daarnaast kopieert ze wel de tocht van Floor, maar op een paar plaatsen slaat ze een eigen weg in. Ze beklimt bijvoorbeeld de Ulhuru. Op symbolische wijze wordt de lezer duidelijk dat Emma uiteindelijk zichzelf gevonden heeft. Op het laatst van de roman kom je namelijk pas haar volledige naam te weten: Emma Schager.

HOOFDPERSONEN:

Emma Schager:

Emma is de hoofdpersoon in het boek, zij ontmoet Floor voor het eerst in het studentenhuis "De Poort". ze voelt zich in het begin zoals het derde wiel aan een wagen bij Floor en Ellen, die al langere tijd goede vriendinnen zijn.

Emma is succesvol in haar carriere, maar in haar priveleven neemt ze veel verkeerde beslissingen. Je krijgt de indruk dat ze niet erg gelukkig is. Zo trouwt ze met de 'verkeerde' man Paul in plaats van met de broer van Floor, Jan. Ze geeft Floor daarnaast, achteraf gezien het verkeerde cadeau, waarmee zij haar laatste reis kon subsidieren. Ze voelt zich hier dan ook ontzettend schuldig over. De kijk die ze op zichzelf heeft is, vooral na Floors dood erg negatief.

Ze voelt zich alsof ze Floor verraden heeft en als een indringer, een koekoeksjong in haar huis woont.

Fragment uit het boek: Urenlang wiegde ik nu heen en weer op de maat van twee woorden. Judas. Koekoeksjong. Judas. Koekoeksjong. mijn benen hield ik opgetrokken en mijn voeten raakten alleen haar houten vloer wanneer ik tenslotte wel naar bed moest gaan.

Emma is altijd erg jaloers geweest op Floor. Ze was daarnaast zeer afhankelijk en onzeker.

Tijdens de reis overwint ze echter deze jaloezie door haar doorzettingsvermogen en haar positieve instelling die naar voren komen tijdens haar reis.

Opvallend is hoe weinig de lezer over afkomst, werk en familie van Emma te weten komt.

BIJFIGUREN:

Floor Pensioen

Floor is een echte reisliefhebster. Ze reist zoveel omdat ze zichzelf mislukt voelde, niet was wat ze had willen zijn. Ze ontvlucht het leven wat ze in Nederland leeft om een soort van tweede leven te leiden. "Ze treedt dan buiten haar eigen schaduw" zoals Ellen eens zei. Floor is een echt buitenmens, als ze reist is ze een heel ander mens volgens haar broer. Ze doet reist het liefst in haar eentje. De keer dat Emma met haar mee ging liep het ook niet uit op een succes.

Floor heeft in het begin van het verhaal een relatie met Ellen, een kunstenares die ook in De Poort woonde.

Later krijgt ze een relatie met Julia die ze op de reis met Emma leert kennen. Nadat Julia overlijdt gaat het slecht met Floor en haar laatste reis lijkt dan ook achteraf op een zelfmoordreis. Of dit ook echt het geval was wordt in het boek niet duidelijk.

Ellen

Zij had een relatie met Floor. Later raakt ze ook bevriend met Emma. Ze heeft kunstgeschiedenis gestudeerd, later gaat ze als kunstenares werken.

Zij verzamelt aangespoelde voorwerpen van het strand en maakt daar kunstwerken van. Die verkoopt ze dan weer en heeft ook een eigen galerie. Emma koopt een beeld van haar en geeft deze aan Floor. Zij verkoopt dit beeld op haar beurt weer om zo haar reis naar Australie te financieren. Zodoende heeft Emma het gevoel dat zij en Ellen de schuld zijn van Floors dood. Ellen praat Emma dit echter uit haar hoofd.

VERTELDE TIJD: De reis van Emma duurt ongeveer een jaar. Tijdens deze reis blikt ze terug op de jaren dat ze bevriend was met Floor.

TIJD: Het verhaal is een eigentijds verhaal. Het speelt zich af in deze tijd. Het boek is in 1999 geschreven.

CHRONOLOGISCH: Nee, het verhaal bevat vele flashbacks. De reis die Emma maakt, roept veel herinneringen op bij Emma aan Floor. Bij deze herinneringen ga je terug in de tijd en kom je meer te weten over de verhoudingen tussen Floor en Emma. De flashbacks gaan over gebeurtenissen uit het verleden die in het verhaal in het heden een belangrijke rol spelen. Ook de flasbacks zijn niet in chronologische volgorde.

Het verhaal bestaat dus uit twee verhaallijnen. Een speelt zich af tijdens de reis van de Emma. De andere speelt zich af in het verleden, waar in wordt gegaan op de vriendschap tussen Emma en Floor.

RUIMTE: Het verhaal speelt zich tijdens de reis in Australie, Nieuw- Zeeland en de Fiji- eilanden. Daarnaast speelt het verhaal zich af in Nederland. Tenslotte wordt er ook nog een reis gemaakt naar Ierland, waar Floor Julia ontmoet.

In Nederland is de belangrijkste ruimte eigenlijk wel het huis dat Floor en Julia hebben gekocht en waar later Emma in gaat wonen.

PERSPECTIEF: In het verhaal is gebruik gemaakt van een zogenaamd 'dubbel' ik- perspectief. We kijken door de ogen van Emma, maar op het ogenblik dat zij de brieven van haar vriendin leest, ligt het perspectief bij Floor.

THEMA: Het centrale thema in de roman is de zoektocht naar de eigen identiteit. Emma is in alle jaren dat ze met Floor bevriend is geweest zo afhankelijk van haar geworden dat de reis nodig is om haar eigen identiteit te vinden. Ook tijdens de reis merk je dat Emma nog erg afhankelijk van Floor (wil) zijn. Ze heeft bijvoorbeeld grote moeite het tempo van Floor bij te houden en zou soms best wel eens een dag rust willen hebben, maar ze wijkt toch nauwelijks van Floors reisdagboek af.

Ook de ouders van Floor weerspiegelen na haar dood de identificatie met Floor. Ze zien Emma als een soort van plaatsvervangster voor hun dochter. Wanneer Emma hier door Jan op gewezen wordt zegt ze: "Godverdomme Jan" op dat moment besloot ik naar Austrlie te gaan. Ik had nog tien dagen om alles in gereedheid te brengen.

Emma bevrijdt zich van Floor op het moment dat zij dezelfde duik neemt, die Floor twee jaar daarvoor noodlottig is geworden. Emma zoekt nog steeds naar het antwoord op de vraag: is het zelfmoord geweest? Helemaal zeker wordt dat niet, maar Emma bevrijdt zich onder water, tijdens haar duik, wel van die gedachte.

Een fragment uit het boek: Zo lang was ik beheerst door de vrees dat Floor haar dood zelf had gekozen. Nu voelde ik voor het eerst hoop. hoop dat dit niet zo was...

Ze hoeft geen absolute zekerheid meer en kiest voor zichzelf, voor het leven. Op het kantelpunt van verdrinken en opstijgen ziet Emma ineens het beeld voor zich van haar driejarige neefje Tim, die haar de drang om te leren leven duidelijk maakt. Het beeld van Tim is thematisch verbonden met haar gevoelens op Tavewa; ze is daar weer kind, haar leven kan opnieuw beginnen. Ze besluit niet langer het spoor van haar vriendin te volgen en beseft dat ze kan kiezen voor een ander lot.

Emma doet Floors reis over om zich onafhankelijk te maken van haar gestorven vriendin. Een belangrijke functie in dit proces is de reconstructie van het verleden.



Naast het hoofdthema zijn er ook neventhema's in het verhaal te vinden.

Het eerste subthema is schuldgevoel. Emma heeft namelijk het idee dat zij de laatste reis van Floor als het ware heeft gefinancierd met het beeld dat zij ooit aan Floor heeft gegeven.

Een fragment van het boek: Ik zei niets, maar wist dat ik niet langer dan de onbedoeld gulle gever was van vijftien maanden vrijheid, maar medeplichtig aan haar dood.

Het tweede subthema is vriendschap. Dit is vaak gekoppeld aan jaloezie, of de angst om verlaten te worden, buitenstaander te zijn. Emma is jaloers op Ellen en later op Julia om hun verhouding met floor. Ze heeft zich ook een lange tijd het derde wiel in de vriendschap tussen Floor en Ellen gevoeld.

MOTIEVEN: Ten eerste natuurlijk het zuiderkruis. Dit sterrenbeeld had Floor voor Emma boven het bed gemaakt. Later ziet Emma dit zelf, wanneer ze in Australie is. Andere motieven of symbolen zijn brieven, foto's (met name de foto van Floor die Emma heeft gemaakt op het vliegveld, vlak voor haar vertrek), sterren en de zee/ oceaan.

MOTTO: Het boek heeft twee motto's. In het boek staan twee citaten vermeld

"...to want and to want, and not to have......"

Van Virginia Woolf, 'To the lighthouse'



"And the end of all our exploring

Will be to arrive where we started

And know the place for the first time"

T.S. Eliot, 'Little Gidding'



Het eerste motto komt in het boek naar voren doordat Emma de vriendschap van Floor wil en jaloers is op de andere vriendinnen van Floor. Zoals al gezegd, voelt zij zich het derde wiel.

Aan het eind van het boek komt ze erachter dat ze eigenlijk heel veel van Floor heeft gekregen.



Het tweede motto verwijst net als het beeld van het kind Tim naar het gevoel wat ze op Tavewa had: ze is daar weer een kind, ze kan haar leven opnieuw beginnen. Het motto van T.S. Eliot verwijst ook naar dit herbeginnen.







MENING



Ik vond het boek erg mooi, vooral de zoektocht van Emma naar zichzelf vond ik bijzonder. Daarnaast is de beschrijving van de landschappen waar ze doorheen reist erg mooi, ik ben nog nooit in Australie, Nieuw- Zeeland of de Fiji- eilanden geweest, maar ik kan me er aan de hand van de beschrijvingen wel een voorstelling van maken.

De diepere betekenis van het verhaal vind ik heel mooi, je gaat hier pas later over nadenken en het boek wordt dan steeds specialer.

Zoals ook in een van de recensies wordt gezegd: Zuiderkruis is als een sterrenhemel waarnaar je uren kunt turen zonder uitgekeken te raken.

Het enige wat ik enigszins vond ontbreken in het boek was een soort van spanningsopbouw. Af en toe wordt het reisverhaal een beetje saai, er zitten niet echt spannende elementen in.

Maar over het algemeen is het een mooi boek met een hele mooie betekenis.





DE SCHRIJFSTER



Pauline Slot geboren in 1960, Den Haag, groeide op in Den Haag en later in Zoetermeer. Hoewel zij overwoog Egyptologie te gaan studeren, koos ze voor Nederlands. Ze specialiseerde zich in taalbeheersing, werkte vijf jaar aan de universiteit van Amsterdam en promoveerde op een proefschrift over retorische vragen. Ze schreef handleidingen voor tekstschrijvers en artikelen over Virginia Woolf en Vanessa Bell. Ook startte ze een eigen bedrijf in schrijftraining en projectbegeleiding.

In 1993 maakte Slot een lange reis, die de basis zou vormen voor haar romandebuut Zuiderkruis (1999). Ze fietste gedurende vijftien maanden 10000 kilometer door Australie, Nieuw- Zeeland en Canada, en bezocht de Fiji- en de Cook Islands. Ze raakte geintrigeerd door de sporen die een reiziger nalaat in een landschap.

In haar tweede roman Blauwbaard (2000) - een eigentijds sprookje - vormen complexe familieverhoudingen de aanleiding tot spannende gebeurtenissen.

Net verschenen is haar derde roman Tegenpool, over een reis langs de Noordse kust.





MOTIVATIE GEDICHT



Ik vond dit gedicht zo goed bij het boek passen omdat het over een reis gaat. Een reis zoals Emma en Floor hebben gemaakt.

Voor Floor was het reizen een manier om een heel ander mens te zijn, ze gaat zoals er in het gedicht staat steeds langer op reis, steeds verder van huis, terwijl ze thuis wel mist.

Het tweede couplet slaat meer op Emma, die Floor eigenlijk achterna reist. zoal het gedicht zegt gaat ze op reis "om den schijn van een ander bestaan".

Het laatste couplet vind ik op de zoektocht van Emma naar zichzelf slaan. Er staat in het gedicht "ben ik alleen die ik ben".

Ze is ook zo afhankelijk van Floor geweest omdat ze eigen identiteit altijd heeft gemist.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen