Boekverslag : Multatuli - Max Havelaar
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2612 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2612 woorden.
Boekverslag Max Havelaar
Multatuli (Pseudoniem Eduard Douwes Dekker)
Max Havelaar
of De Koffieveilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij
Amsterdam 1986 (1860)
Motto
Vooraan in het boek staat een Frans stukje, dat ook in het Nederlands vertaald is, genoemd ‘Onuitgegeven Toneelspel’. Hierin wordt ene Lothario er van beschuldigd Barbertje te hebben vermoord. De rechter veroordeelt hem tot ophanging. Zelfs als Barbertje in leven blijkt en dat voor de rechter verklaart veroordeelt hij Lothario op grond van ‘Eigenwaan’.
Dit is duidelijk van toepassing op het verhaal; Lothario staat voor de inlanders in Indonesië, zij werden uitgebuit terwijl ze nergens schuld aan hadden. De rechter in het toneelstuk is de Nederlandse staat en de Regent van Lebak.
Opdracht
‘Aan de diep vereerde nagedachtenis van Everdina Huberta baronesse van Wijnbergen, de trouwe gade, de heldhaftige liefdevolle moeder, de edele vrouw’.
Dit was de vrouw van Multatuli.
Aan het eind van het verhaal draagt de schrijver het op aan Koning Willem de derde. Hij wil er de aandacht op vestigen dat de inwoners van Indonesië zo worden uitgebuit door de Nederlanders zelf, maar ook door plaatselijke heersers.
Samenvatting
Batavus Droogstoppel is makelaar in koffie. Hij wil een boek gaan schrijven over zijn handel. Dan ontmoet hij een oude schoolvriend, Max Havelaar. Droogstoppel noemt hem Sjaalman, omdat hij geen jas draagt, maar een ‘soort sjaal die over zijn schouders hangt’. Sjaalman vraagt hem of hij een pak manuscripten wil verwerken en uitgeven. Droogstoppel ontdekt dat hij wel een paar delen uit dat pak kan gebruiken en neemt het aan. Hij laat zijn medewerker, de Duitser Ernest Stern, de belangrijkste delen uitzoeken. Deze maakt echter een verhaal van de ervaringen van Havelaar in Lebak in plaats van een studie over de koffiehandel.
Er wordt verteld, dat Max Havelaar werkzaam is in Lebak in Indië. Hij is daar assistent-resident en ziet het als zijn plicht, de misstanden in Lebak aan te pakken. Er wordt uit de doeken gedaan dat de regent, een inlandse leider, mede schuldig is aan de slechte situatie van de Javanen. Deze buit zijn eigen volk uit, door ze onbetaalde arbeid op zijn land te laten verrichten. In het archief van zijn voorganger staan hierover gegevens vermeld. Ook de resident van Bantam, Slijmering, is bekend met deze gegevens.
Droogstoppel vindt het nodig om een ‘meer solide’ hoofdstuk in te bouwen. Hij geeft zijn commentaar op het, volgens hem, oninteressante verhaal over Lebak. Hij beschrijft een preek van dominee Wawelaar. Hij betrapt Stern op het voordragen van poëzie en laat hem voor straf een aantal gedichten analyseren. Droogstoppel is namelijk een puur materialistisch persoon, die niets moet hebben van ‘zwevend’ taalgebruik, als in poëzie gebruikt wordt.
De levensgeschiedenis van Havelaar komt aan het licht en het blijkt, dat deze niet geheel vlekkeloos is. Hij wil de misstanden aanpakken, maar de regent is niet voor rede vatbaar. Havelaar beschrijft in het verhaal van Saïdjah en Adinda de leefomstandigheden in Lebak. Havelaar besluit de regent aan te klagen bij Slijmering. Slijmering ontvangt geld van de regent en vraagt Havelaar zijn aanklacht in te trekken. Dat weigert Havelaar, zodat de zaak bij de Gouverneur-generaal terechtkomt. Havelaar neemt ontslag en wacht op een reactie van de Gouverneur-generaal. Die krijgt hij niet.
Multatuli neemt nu zelf het woord en stuurt Stern en Droogstoppel weg. Hij heeft genoeg van zijn scheppingen, hij heeft ze niet meer nodig. Hij legt de twee doelen van zijn boek uit: ‘Ik wilde in de eerste plaats het aanzien geven aan iets dat als heilige poesaka (erfstuk) zal kunnen bewaard worden voor Max en zijn zusje, als hun ouders zullen zijn omgekomen van ellende.’… ‘En in de tweede plaats: ik wil gelezen worden. (door staatlieden, letterkundigen, handelaren, Gouverneurs-generaal in ruste, enz.)
Thema
Het thema van het boek is strijd tegen onrecht.
Dit thema wordt niet meteen in het begin van het boek duidelijk, hoewel het al wel doorschemert in het motto. Maar pas als het verhaal van Max Havelaar begint komt het ter sprake. Het onrecht in dit boek is het onrecht dat de Indiërs en Max Havelaar zelf wordt aangedaan.
Idee
De schrijver wil met zijn boek het onrecht en de ongelijkheid in Nederlands Indië aan de kaak stellen. Ook wil hij met zijn boek aandacht vragen voor het onrecht dat hemzelf is aangedaan.
Titelverklaring
Max Havelaar is de hoofdpersoon van het boek. De ondertitel slaat op een boek, dat Droogstoppel samen met Stern over de koffiecultuur wil schrijven. Deze koffiecultuur levert de Nederlandse Staat namelijk zeer veel inkomsten op. Droogstoppel, een makelaar in koffie, krijgt hiervoor de manuscripten van Sjaalman. De titel van het boek moet worden: De koffieveilingen der Nederlandse Handel-Maatschappij.
(Tijds)opbouw
Er lopen twee verhaallijnen naast elkaar, de eerste speelt zich af in 1856 (de gebeurtenissen in Indië). Deze wordt verteld in de verleden tijd. De tweede verhaallijn speelt zich af in 1860, het jaar waarin het boek geschreven wordt. Deze wordt verteld in de tegenwoordige tijd.
Er wordt soms gebruikgemaakt van flash-backs, maar de aparte verhaallijnen lopen grotendeels chronologisch.
Er is eigenlijk nog een klein verhaallijntje, dat van Saïdjah en Adinda. Deze speelt zich af in de tijd dat Max Havelaar assistent-resident van Lebak is.
Perspectief
Er is een meervoudig personaal perspectief waarbij telkens vanuit een ikpersoon wordt verteld. Er zijn namelijk drie vertellers: Droogstoppel, Stern/Sjaalman en Multatuli zelf. Hierdoor kun je je goed een mening vormen over de situatie omdat er drie verschillende meningen worden gegeven.
Ruimte
De eerste verhaallijn speelt zich af in Indië, in de streek Lebak. De tweede verhaallijn speelt zich af in Nederland, in Amsterdam. Er is niet echt een symbolische betekenis aan deze plaatsen. Ook binnen de verhalen zelf komen niet echt duidelijk betekenissen van ruimten naar voren. Wel wordt steeds de omgeving in Indonesië heel duidelijk en gedetailleerd beschreven.
Symboliek
Er zit geen ‘echte’ diepe symboliek in het boek, maar van de namen van Droogstoppel en Slijmering is duidelijk waarom ze zo heten.
Originaliteit
Ik heb nog niet eerder een boek gelezen dat over (Nederlandse) koloniën ging, dus in dat opzicht is het zeker origineel voor mij. Verder ook omdat het taalgebruik zo typisch is.
In de tijd waarin het boek geschreven werd was het zeker origineel, want niemand wou of durfde het beleid van Nederland in Indonesië aan de kaak te stellen. Het kon de Nederlanders eigenlijk ook niet zoveel schelen, want ze verdienden een heleboel geld met de productie van de koloniën. Ik weet niet of Multatuli de eerste was die er over begon, maar hij is wel de bekendste.
Relevantie
Dit boek was een soort protestboek tegen het optreden van de Nederlanders in Indonesië. Met dit boek wil de schrijver dit beleid aanpakken(zie ook originaliteit).
Het eigenlijke doel van het boek, het herstellen van het onrecht tegen Indië en de schrijver zelf, werd niet bereikt.
Dit is niet geheel de schuld van de schrijver zelf, want hij gaf het script aan zijn broer, die het weer aan een zekere Jacob van Lennep doorverkocht. Die heeft het boek verder ge-‘edit’ en ingedeeld. Maar dan wel op zo’n manier dat de oorspronkelijke functie van het boek verdoezeld werd. Ook liet hij Multatuli afstand doen van de rechten. Toen liet hij het boek in een erg kleine maar dure oplage drukken.
Hij was waarschijnlijk bang dat het boek een schandaal of iets dergelijks zou veroorzaken.
het boek werd echter goed gelezen, maar helaas voor Multatuli ondernam niemand iets om het onrecht te herstellen.
Stijl
De stijl die Multatuli hanteert is niet moeilijk te begrijpen maar het is wel duidelijk Oudnederlands. Zo wordt bijvoorbeeld elke ‘ij’ als een ‘y’ geschreven, wat het wel een ouderwets uiterlijk geeft. Ook is het taalgebruik redelijk plechtig en alles wat gezegd wordt moet erg duidelijk gemaakt worden, door zeer uitgebreid uit te weiden over alles. Een ander kenmerkend iets van de stijl is dat bepaalde dingen die benadrukt moeten worden cursief gedrukt zijn.
Het verhaal over Max Havelaar wordt af en toe onderbroken door een stuk wat Droogstoppel of Stern vertelt. Bijvoorbeeld over dat Droogstoppel die Sjaalman toch maar een rare en armoedige kerel vindt. Dit is er ook de aanleiding van dat Multatuli op het eind zelf het woord neemt.
In taalgebruik verschillen de verschillende vertellers eigenlijk niet, behalve dan dat Droogstoppel nogal neerbuigend doet over Max Havelaar.
Een ander opvallend feit is dat als de resident Slijmering geciteerd wordt zijn spraak zeer gebrekkig is. De enige keren echter dat hij geciteerd wordt zegt hij dat hij het zo bijzonder druk heeft. Dit komt altijd voor op een moment dat Havelaar hem eigenlijk nodig heeft. Hieruit blijkt duidelijk de minachting van de schrijver voor deze persoon.
Mening
Ik vond het vooral een mooi boek. Het verhaal was soms wel nogal moeilijk te volgen door het Oudnederlandse taalgebruik en doordat Droogstoppel en Stern het echte verhaal steeds onderbreken. Verder was het nogal saai om te lezen, doordat de strijd die Max Havelaar leverde vooral een soort juridische strijd was. Het verhaal van Saïdjah en Adinda was wel leuk om te lezen; er zat wat meer vaart en dynamiek in, hoewel het niet echt veel meer toevoegt aan het verhaal.
Wat ik niet zo leuk vond aan het verhaal was dat het slecht afliep. Ik heb over het algemeen een hekel aan verhalen die slecht aflopen. In dit verhaal is dat wel erg duidelijk want het onrecht dat Max Havelaar en de inwoners van Lebak wordt aangedaan wordt niet hersteld.
CKV aanvulling op boekverslag Max Havelaar
1. Zie boven, bij stijl.
2. Het thema is heel duidelijk onderdrukking. De meeste boeken tegenwoordig hebben een heel ander thema, meer iets met maatschappelijke problemen en zo. Vroeger waren er veel meer idealistischere thema’s zoals deze. Dat klopt ook wel want het boek is in 1860 geschreven.
3. Iets wat door de Nederlandse staat en de regent van Lebak niet zo belangrijk wordt gevonden, maar door Max Havelaar en de schrijver zelf wel, is dat alle mensen gelijk zijn. De Nederlandse staat heeft er duidelijk geen enkel probleem mee dat de inlanders volledig onderdrukt worden. De regent doet het zelf en vindt het wel goed zo.
4. De omgeving waarin het boek speelt wordt steeds heel gedetailleerd beschreven. Dat is met de bevolking en de natuur niet zo er, maar in het verhaal van Saïdjah en Adinda krijg je daar wel wat meer duidelijkheid over.
5. Ik ben nooit in Indonesië geweest dus n.v.t.
6. Het is wel een westers verhaal dus n.v.t.
7. Ik wist wel dat het in die tijd in Indonesië niet fijn was, maar nu heb ik ook duidelijkheid over wat, en hoe, en waarom.
8. Leven is iets dat van iedereen gerespecteerd moet worden, in dit boek wordt duidelijk dat de inlanders geminacht worden. De Nederlanders en de plaatselijke heersers respecteren het leven van de arbeiders duidelijk niet, want als er iemand dwars ligt vermoorden ze ‘m gewoon.
9. Er zijn eigenlijk nauwelijks culturele verschillen die tot uiting komen, het grootste verschil is dat de Nederlanders rijk zijn en alles kunnen krijgen wat ze willen, en dat de Indonesiërs volledig ondergeschikt zijn.
10. Geen vertaling, oorspronkelijke tekst dus n.v.t.
11. Ik heb van dit boek vooral geleerd hoe het er in de Nederlandse koloniën aan toe ging. Over de cultuur van de Indonesiërs werd niet echt heel veel duidelijk.
12. Ik vond het niet echt wereldliteratuur, maar dat komt omdat het gewoon een Nederlands boek is. Er stond wel in Palet dat het wereldliteratuur was dus ik denk dat het ’t toch wel is. Het is voor mij toch ook wel wereldliteratuur omdat het over een heel ander deel van de wereld gaat, waar je toch niet zo heel vaak wat over hoort (behalve als er weer gevochten wordt), in elk geval niet echt over de cultuur en de natuur van Indonesië.
Max Havelaar als historische roman, aanvulling op het boekverslag
Max Havelaar is een historische roman. Het is niet historisch omdat het als zodanig geschreven is, maar simpelweg omdat het nu al zo’n 240 jaar oud is.
De stroming waar het boek het beste bij zou kunnen horen is de romantiek. Eigenlijk hoort het helemaal nergens bij en heeft Multatuli een eigen soort stroming gecreëerd die niemand eerder had gebruikt of daarna gebruikt heeft, maar het komt het dichtst in de buurt van de Romantiek. Toch gaat Max Havelaar op een bepaalde manier over het idealiseren van de maatschappij waardoor het boek bij de verlichting zou kunnen horen.
In het werkstuk uit de vierde klas heb ik drie punten genoemd waaruit historische verhalen bestaan. Dit waren:
- de historisch vaststaande feiten;
- de interpretatie van de auteur en wat die er allemaal aan toevoegt;
- de interpretatie van de lezer zelf en de verbeeldingskracht.
De vaststaande feiten zijn in dit geval niet geheel duidelijk, maar het is wel overduidelijk dat het boek is gebaseerd op de ervaringen van de schrijver zelf, het is dus deels autobiografisch.
Dat wat de schrijver allemaal aan het verhaal toevoegt is in dit geval wel veel. Het komt in grote lijnen overeen met zijn eigen leven maar de persoon Max Havelaar uit het verhaal is heel wat idealer en idealistischer in ideeën en doen dan Multatuli zelf. Uit een bron met secundaire literatuur blijken enkele (min of meer slechte) eigenschappen van de schrijver:
Hij was hooghartig. Hij vroeg aan de minister of hij gouverneur-generaal van Indië mocht worden. Dit gebeurde natuurlijk niet.
Hij was heerszuchtig en had Napoleonneigingen. Het liefste wilde hij iets als keizer van Indië worden.
Hij was driftig en deed soms dingen overhaast zonder erbij na te denken. Daarnaast had hij ook nog eens erg diepgewortelde denkbeelden, die vaak niet echt streefden met de werkelijkheid.
Datgene wat de interpretatie van de lezer inhoudt valt niet in het algemeen te beschrijven, maar mijn mening is op de vorige pagina te lezen.
Verwerkingsopdracht bij Max Havelaar
Bekijk de film die van het boek gemaakt is en beschrijf de verschillen.
Een van de belangrijkste feiten waarin het boek en de film verschillen is dat het verhaal in het boek volledig verteld wordt door Droogstoppel en Stern en in de film niet. Alleen aan het begin komt Droogstoppel in beeld als Max Havelaar hem zijn geschriften aanbiedt. Het blijken echter voor een gevierd en gelovig man als Droogstoppel nogal ‘foute’ stukken te zijn. De film begint met een scène dat Droogstoppel in de kerk zit en de preek van dominee Wawelaar (zo heet ‘hij in het boek, in de film wordt hij niet bij de naam genoemd) aanhoort. De film eindigt met weer een scène waarbij Droogstoppel in de kerk zit, maar nu dat er een psalm wordt gezongen die de gelijkheid en de rechten van mensen bezingt. Dit komt nogal ironisch over omdat daarvoor net het verhaal van Havelaar was afgelopen waarbij hij tegenover een schilderij van de koning verklaart dat er 30 miljoen onderdanen worden onderdrukt en uitgezogen in Indië. Het verhaal van Saïdjah en Adinda is in de film vervlochten met het verhaal van Max Havelaar. Beide verhaallijnen zijn best wel hetzelfde als in het boek.
Het belangrijkste verschil tussen een film en een boek van hetzelfde verhaal is meestal dat de film veel duidelijker en zeker levendiger is. Dat is natuurlijk niet zo gek. Het is bij dit verhaal bovendien zo dat het taalgebruik in het boek ouderwetser is dan in de film. Daaruit blijkt dat er aan de spreekwijze van het Nederlands sinds de tijd dat het boek geschreven is, niet veel veranderd is, maar aan de schrijfwijze wel.
Ook een belangrijk feit dat verschilt is dat de overdreven karaktertrekken van sommige personen weg zijn gehaald in de film. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de persoon Slotering. In het boek heet hij Slijmering omdat de schrijver zo zijn “slijmerige” karakter duidelijker wil maken. Een ander voorbeeld is dat dominee Wawelaar uit het boek in de film geen naam heeft gekregen.
Aan het eind van het boek verteld de schrijver dat hij het boek opgedragen wordt aan koning Willem III. Hij verteld daarbij welk onrecht hem en de Indonesiërs wordt aangedaan. In de film doet Max Havelaar hetzelfde, alleen dan tegenover een schilderij van de koning, in de residentie van de Gouverneur-generaal.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen