Boekverslag : Harry Mulisch - Twee Vrouwen
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3183 woorden.

De Bezige Bij, Amsterdam 1983 (negende druk)


Beschrijvingsopdracht:

Motivatie van mijn boekkeuze
Dit boek is het eerste boek dat ik voor mijn leesdossier heb gelezen. Ik heb dit boek gekozen omdat een vriend van me het erover had dat hij het vorig jaar voor zijn lijst had moeten lezen. Toen ik hem vroeg waar of het een interessant boek was, zei hij dat hij totaal geen plezier had gehad in het lezen ervan, en dat hij zich er echt doorheen had moeten werken. Hierdoor werd ik nieuwsgierig naar ‘Twee vrouwen’, en besloot om het voor mijn leesdossier te lezen. Dit vooral om uit te vinden of het ook écht zo’n saai boek is als die vriend van me zei, maar ook omdat ‘Twee vrouwen’ aan stond gegeven bij ‘Tips voor je leesdossier’ in het verwerkingsboek van ‘Laagland’.




Korte weergave van de korte inhoud
Laura Tinhuizen is een gescheiden vrouw van 35 jaar, die in een appartement in het moderne Amsterdam woont. Haar vader is dood, en haar moeder zit in een verpleegtehuis in Nice. Op een dag spreekt Laura de twintigjarige Sylvia uit Petten aan, en neemt haar mee naar haar appartement. Zij worden verliefd op elkaar en besluiten samen te gaan wonen. Aan de ouders van Sylvia maken zij wijs dat Sylvia een relatie heeft met Thomas, de verzonnen zoon van de kinderloze Laura.

Na een aantal maanden verdwijnt Sylvia plotseling. Het blijkt dat zij er met Alfred, de ex-man van Laura, vandoor is. Alfred is theaterrecensent van beroep, en zij waren hem eens tegengekomen bij een première in de schouwburg. Alfred laat voor Sylvia zijn vrouw Karin en hun kinderen in de steek.

Na een tijdje staat Sylvia plotseling weer bij Laura op de stoep met de mededeling dat zij zwanger is van Alfred. De hele affaire met Alfred blijkt een truc geweest te zijn om een kind voor Laura te kunnen baren, en Sylvia trekt weer bij Laura in. Op de dag dat Sylvia dit bij Laura thuis aan Albert vertelt, moet Laura werken. Als plotseling de telefoon gaat, blijkt het de politie te zijn, die Laura met spoed naar haar appartement brengt waar een ravage is aangericht. Alfred heeft Sylvia uit wraak vermoord.

Als Sylvia begraven is, en Alfred achter de tralies zit, vertrekt Laura naar Nice om ook haar inmiddels overleden moeder te begraven.









Uitgebreide persoonlijke reactie
Ik vind dat het onderwerp van dit boek: homoseksuele stellen en de reactie van henzelf en de buitenwereld daarop, op zich niet zo erg boeiend, omdat je hier de laatste decennia heel veel verhalen over tegenkomt. Op mij komt dit over als een soort modeverschijnsel, evenals verhalen zoals die van enkele jonge schrijvers, waar heel veel sex en drugs in voorkomen. Hier mag ik natuurlijk (nog) niet al te sterk over oordelen, omdat ik nog te jong ben om zoveel boeken gelezen te kunnen hebben.
Al vind ik het onderwerp op zich niet erg boeiend, de manier waarop de schrijver het in het 0verhaal zet, vind ik weer wél heel erg boeiend. Hij legt het homoseksueel zijn niet, zoals veel andere schrijvers wel doen, uit als iets wat heel erg vreemd zijn, en waardoor je je, als je het bent, vreemd moet gaan gedragen. Hij laat juist zien dat homoseksuele stellen niet perse de hele dag in homogelegenheden hoeven rond te hangen en vreemde kleren hoeven te dragen. Door te vermelden dat Laura met Alfred getrouwd is geweest, laat hij zien dat homoseksuele mensen heel normaal in het leven staan. Zelf ken ik ook een aantal homoseksuele stellen, en in mijn ogen gedragen zij zich totaal niet anders dan heteroseksuele stellen.

De karakters van de personages in dit boek vind ik allemaal heel verschillend. Laura deed me, door haar onzekerheid en zeer sterke verliefdheid, een beetje denken aan een vrouw die absoluut niet weet wat ze wil, en dan ook blij is als er iemand is die echt van haar houdt. Haar personage vond ik dan ook zeker niet het meest interessante. Alfred vond ik, door zijn affaire met Sylvia en de moord die hij op haar pleegde, een zielig mannetje dat perse bij de grote mensen in de perswereld wil horen of wil blijven horen. Hij doet daar dan ook alles voor en denkt alleen aan zichzelf. Van Karin, de ouders van Sylvia, Henny Hoenderhos en andere bijfiguren in dit verhaal heb ik niet echt veel hoogte gekregen, dus daar kan ik ook geen oordeel over geven. De moeder van Laura vond ik een heel interessant personage. Dit komt denk ik vooral door de manier waarop ze op Sylvia reageerde toen zij plotseling voor haar neus stond, en ook door de vastberadenheid die zijn in de kleine stukken van het verhaal dat zij voorkomt toont. Thomas vond ik ook een zeer indrukwekkend personage, omdat hij totaal verzonnen is. Niet alleen door de schrijver, maar ook door de karakters zelf. Door een foto van Laura en Sylvia te maken, en daarna zelf met Sylvia op de foto te gaan, gaat een onbekende jongen voortaan voor de ouders van Sylvia door het leven als de zoon van Laura. Hierdoor neemt ook die jongen voor mij een zeer grote plaats in het verhaal in. Zonder de verzonnen Thomas hadden Laura en Sylvia hun relatie immers niet voor de ouders van Sylvia geheim kunnen houden, en dan was die relatie waarschijnlijk ook niet in stand gebleven. Het meest indrukwekkendste personage in het verhaal is voor mij Sylvia. Zij heeft een zeer onvoorspelbaar karakter. Dit laat de schrijver ook heel goed uitkomen, door het de lezer niet mee te delen als Sylvia Laura voor de gek houdt, bijvoorbeeld wanneer Sylvia er met Alfred vandoor gaat. De lezer denkt dan ook dat Sylvia Laura voorgoed verlaat, maar dat blijkt later toch weer niet zo te zijn. Met Sylvia kan ik me ook wel een beetje identificeren. Zij is zelf ook nog heel jong, en weet nog niet zo heel goed wat ze met de wereld aan moet. Het verhaal heb ik dan ook meer door de ogen van Sylvia als door de ogen van Laura gezien.


Door dit boek lopen eigenlijk twee verhaallijnen. De ene, de verhaallijn waarin Laura onderweg is naar Nice om haar moeder te begraven, volgt eigenlijk op de andere, de verhaallijn waarin Laura’s relatie met Sylvia wordt uitgelicht, maar loopt er dwars doorheen, waardoor je een afwisseling in het verhaal krijgt. Dat er twee verhaallijnen door elkaar gaan lopen, maakt de schrijver als het ware al duidelijk door de ik-figuur in het verhaal, die in dit boek Laura is, op het begin te laten zeggen: "Er zijn mij een paar dingen overkomen,- niet alleen de dood van mijn moeder. Hiermee laat hij zien dat Laura de ‘paar dingen’ die haar overkomen zijn gaat vertellen, maar ook het stuk over de dood van haar moeder. Ik vind het wel interessant dat er twee verhaallijnen door elkaar lopen, maar dit zorgt er wel voor dat je soms stukken terug moet pakken om te blijven begrijpen wat er gebeurd is. Ook had ik soms de neiging om de stukken over de reis van Laura naar Nice over te slaan, omdat ik veel te graag wilde weten wat er verder tussen Laura en Sylvia gebeurde. De stukken over de reis naar Nice boeiden mij dus ook minder dan de stukken over Laura en Sylvia. Verder viel mij op dat het stuk dat in het verhaal in de schouwburg werd gespeeld: ‘De mythe van Orpheus’, in verband staat met de rest van het boek. In het stuk komt homosekskualiteit voor, en dat is in het boek ook zo. Verder komt in het stuk de tegenstelling tussen levend en dood voor. Dit wordt in het boek naar voren gebracht door de kleding van Laura (zwart) en Sylvia (wit) op de avond van de première van het stuk in de schouwburg, en door de witte citroën, die haar op weg naar Nice niet inhaalt, en de zwarte sportwagen die dat wel doet. Dit betekent voor mij dat de dood in het leven van Laura overheerst.
Het einde van het boek vond ik erg vaag. Laura heeft het daar namelijk alsmaar over iedereen die dood is, en over alles wat er slecht is, en dan staat er ineens: ‘(...)loodrecht onder mijn raam gaapt het gat als een wachtend graf. Ik kan eerder beneden zijn dan de echo van mijn schreeuw terug is van het paleis.’ Door deze uitspraak van haar, blijf ik me maar afvragen of ze op het eind van het boek zelfmoord pleegt. Zelf denk ik dat ze dat wel doet, maar ik weet niet zeker of de schrijver het ook zo bedoelt heeft.

Wat gebeurtenissen betreft vind ik dit boek heel goed ingedeeld. De gebeurtenissen die mij het belangrijkst lijken, komen allemaal voor in het deel dat de relatie tussen Laura en Sylvia beschrijft, behalve het einde, waar Laura (volgens mij) zelfmoord pleegt, dat speelt zich af tijdens de reis naar Nice. Die belangrijkste gebeurtenissen worden van elkaar gescheiden door middel van hoofdstukken. Dit werkte voor mij heel duidelijk. De belangrijkste gebeurtenissen waren voor mij: het moment waarop Laura Sylvia ontmoet, het moment waarop de moeder van Laura Sylvia ziet en haar reactie daarop, het moment waarop Sylvia met Alfred vertrekt, het moment waarop Laura Sylvia dood vindt, en het einde. Deze gebeurtenissen vind ik het belangrijkst, omdat ze de verdere loop van het verhaal bepalen. Doordat Laura Sylvia ontmoet, ziet de moeder van Laura Sylvia, waardoor de band tussen Laura en haar moeder kapot gaat. Ook maakt Sylvia, doordat ze Laura heeft leren kennen, kennis met Alfred, waardoor ze er met hem vandoor gaat om een kind voor Laura te krijgen. Doordat Sylvia dit doet, wordt ze vermoord door Alfred, en daardoor pleegt Laura (volgens mij) zelfmoord. De belangrijkste gebeurtenissen zijn dus allemaal oorzaak en gevolg van elkaar.

Het taalgebruik in dit boek vind ik heel prettig. Doordat het boek vanuit Laura is geschreven, is het taalgebruik ook helemaal aan haar karakter aangepast. Laura is een vrij normale vrouw, die niet dom is, maar ook niet hoogbegaafd. Ze gebruikt dus vrij normale woorden, waardoor het taalgebruik in dit boek niet moeilijk is. De dialogen zijn weergegeven zoals ze in het verhaal gebeurd zijn. Hierdoor is het soms best ingewikkeld om uit te vinden wie wat heeft gezegd. Je moet af en toe de regeltjes gaan tellen om daar achter te komen, wat ik iets minder prettig vind. Ook worden er vrij veel overdenkingen van Laura weergegeven. Dit vind ik echter niet helemaal nodig, want die overdenkingen zijn vaak zo onduidelijk dat je er
onmogelijk achter kan komen wat ze met het verhaal te maken hebben.



Mijn eindoordeel
Eigenlijk heb ik weinig aan te merken op dit boek. Ik vond het een heel interessant boek, en bovendien prettig om te lezen. Er waren dan ook maar twee storende aspecten voor mij. Het eerste was de tweede verhaallijn die door het verhaal heen liep, ik was veel te nieuwsgierig naar wat er tussen Laura en Sylvia zou gebeuren. Het tweede storende aspect was voor mij het einde. Ik houd niet zo van open einden , omdat ik graag wil weten of het wel of niet goed komt met de hoofdpersoon. Het is voor mij nog steeds niet duidelijk of Laura nu wel of niet zelfmoord heeft gepleegd, en dat vind ik best storend.






Verdiepingsopdracht:
Voordat ik het boek ging lezen, verwachtte ik dat het een saai boek zou zijn, omdat ik van mensen in mijn omgeving had gehoord dat het boek zeer oninteressant was. Ook verwachtte ik dat het boek alleen maar over twee vrouwen zou gaan, en niet over wat er buiten die twee vrouwen gebeurde. Deze verwachting had ik door de titel, en doordat er op de achterflap geen korte inhoud van het boek staat. Ook verwachtte ik dat het boek zich in de klassieke oudheid of de middeleeuwen af zou spelen, doordat er op de kaft van het boek een plaatje staat van drie personen die kleding dragen uit één van die twee tijdperken.
Mijn verwachtingen zijn geen van allen uitgekomen. Het boek was naar mijn mening totaal niet saai, maar had juist een zeer boeiende verhaallijn. Ook ging het boek niet alleen over twee vrouwen en wat er met hen gebeurde, maar ook over wat er in hun omgeving gebeurde en wat er met de mensen in hun omgeving gebeurde. Bovendien speelde het boek zich niet in de klassieke oudheid of de middeleeuwen af, maar in de moderne tijd, volgens mij zo in de jaren zeventig, omdat het boek toen geschreven is. Het boek sloot dus totaal niet aan bij mijn verwachtingen. Dit vind ik heel fijn aan een boek, omdat ik dan het gevoel heb dat er mij iets heel nieuws verteld wordt, wat ik zelf niet had kunnen verzinnen. Als al mijn verwachtingen over een boek uitkomen, heb ik altijd het gevoel dat ik het boek net zo goed zelf had kunnen schrijven en dat gevoel vind ik nooit zo leuk.
In dit boek zitten heel veel open plekken. De titel is voor mij al een heel grote open plek. Ook de twee verhaallijnen die door elkaar heen lopen zorgen voor grote open plekken. Iedere keer als je in een andere verhaallijn terecht komt, moet je omschakelen en ontstaan er weer nieuwe open plekken, zoals na één van de omschakelingen op pag. 95: ‘Het begon er mee’. Je weet hier niet wat waarmee begint, en de verwarring wordt nog groter doordat je net uit een andere verhaallijn komt.
Er zijn een aantal belangrijke open plekken in de tekst:
*Het begin: "Er zijn mij een paar dingen overkomen,- niet alleen de dood van mijn moeder."
Het is hier niet duidelijk welke dingen haar zijn overkomen.
*"haar" op pagina 21. Het is hier niet duidelijk wie "haar" is, deze persoon blijkt later wel heel belangrijk voor het verhaal te zijn.
*"Het begon er mee" op pagina 95. Het is hier duidelijk dat er iets mis gaat gaan, maar niet wat er mis gaat gaan.
*Het einde van het boek. Het is hier nog steeds niet duidelijk of Laura nu wel of niet zelfmoord pleegt.

De eerste drie genoemde belangrijkste open plekken worden in de tekst wel ingevuld. De eerste wordt in de loop van het verhaal ingevuld, door de dingen te laten gebeuren die haar zijn overkomen. De tweede wordt op pagina 24 ingevuld, wanneer Laura aan "haar" vraagt hoe ze heet. Dit blijkt Sylvia te zijn. De derde wordt gedurende het volgende deel van het boek verteld.
De laatste belangrijke open plek wordt niet ingevuld. Ik heb zelf geprobeerd om, door het boek nog eens te lezen, er achter te komen of Laura zelfmoord pleegt, maar dat is me niet gelukt.
De belangrijkste spanningsbogen in het verhaal zijn het stuk tussen het vertrek van Sylvia met Alfred naar Londen, en haar terugkomst bij Laura, en het stuk tussen het vertrek van Laura wanneer Sylvia met Alfred gaat praten, en het door Laura gevonden worden van de gedode Sylvia.
Ik vond het boek niet altijd even spannend, omdat er af en toe alleen maar een dag wordt beschreven, en dan zit er geen spanningsboog in. De delen waar het tussen Sylvia en Laura niet zo goed ging, vond ik juist wel weer heel spannend.
De enige manipulatietechniek die ik heb kunnen herkennen is het gebruiken van onduidelijke verwijzingen en vooruitwijzingen, zoals de eerste zin in het boek, en "Het begon er mee- niet lang na die middag in het museum- dat zij geen antwoord meer gaf.
Het einde van het boek is een open einde, omdat het niet duidelijk is wat er met Laura gebeurt of gaat gebeuren. Normaal gesproken vind ik dit nooit zo heel belangrijk, maar bij dit boek wel, doordat op het laatst wordt geschreven: "Ik kan eerder beneden zijn dan de echo van mijn schreeuw terug is van het paleis." Hierdoor ga je denken dat ze zelfmoord pleegt, terwijl je dat nergens uit de tekst kunt opmaken. Aan het einde van het boek begint dus als het ware weer een nieuw verhaal, en dat vind ik niet erg prettig.
Dit boek is fictie, proza en literatuur. Het is fictie, omdat het niet zo gebeurd is als dat het is verteld, het is proza omdat het hele papier wordt gebruikt en omdat het verhaal is verdeeld in alinea’s en hoofdstukken. Het boek is ook literatuur, omdat je het in veel aanbevelingen voor boekenlijsten ziet staan. Bovendien heeft de schrijver verschillende literaire prijzen gekregen, waaronder de Constantijn Huygensprijs (1977), de P.C. Hooftprijs (1978), en de Multatuliprijs (1993).



Evalutatie

Ik heb nog steeds weinig aan te merken op dit boek. Ook na de verdiepingsopdracht vond ik het nog steeds een heel prettig boek om te lezen, en hier heb ik eigenlijk dezelfde argumenten voor als bij mijn eerste eindoordeel.
Mijn eerste mening is niet veranderd na de verdiepingsopdracht.
De beschrijving vond ik wel prettig om te doen, omdat je je dan meer gaat verdiepen in de dingen die je van een boek vindt, en waarom je die dingen vindt. Doordat ik de beschrijving niet erg vond om te doen, was dit voor mij best gemakkelijk.
De verdiepingsopdracht vond ik niet zo leuk om te doen, omdat ik veel van de dingen die ik daarbij moest doen al gedaan had bij de beschrijving van het boek.
Het lezen van het boek was voor mij heel gemakkelijk, doordat ik het een spannend boek vond. Alleen vond ik het een beetje moeilijk om het verhaal weer opnieuw op te pakken als de andere verhaallijn er doorheen was gekomen.
Het uitwerken van de verdiepingsopdracht vond ik niet zo leuk, omdat ik toen al een hele poos bezig was met mijn leesverslag, en daardoor had ik het gevoel veel ‘dubbele’ dingen te doen. Ook vond ik dat er veel opdrachten van de verdiepingsopdracht dubbel werden gevraagd om te doen.
Voor mijn gevoel had ik wel genoeg kennis van de benodigde vaardigheden, maar soms moest ik nog wel eventjes in het informatieboek kijken om te zien hoe iets nu ook alweer precies moest.
De volgende keer ga ik mijn leesverslag meteen na het lezen van het boek maken, en niet verspreid over twee weken na het lezen van het boek, omdat ik dan bij het maken van de verdiepingsopdracht teveel overnieuw moet gaan lezen om het weer naar boven te halen.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen