Boekverslag : Harry Mulisch - Siegfried
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3486 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3486 woorden.
H a r r y M u l i s c h
Siegfried
Een zwarte idylle
PRACTISCHE GEGEVENS
De titel van het boek is ‘Siegfried, een zwarte idylle’. Het boek is geschreven door Harry Mulisch. Het boek bestaat uit 213 bladzijden, verdeeld over 19 hoofdstukken en is uitgegeven in het jaar 2001 door ‘Uitgeverij de Bezige Bij’. ‘Siegfried’ is op het moment al 2 keer uitgegeven, waaruit blijkt dat het een zeer veel gelezen boek is. Deze bekende schrijver heeft meerdere boeken geschreven, zoals ‘De ontdekking van de Hemel’ (pas nog verfilmd) en ‘Het stenen Bruidsbed’. Mulisch schrijft niet alleen romans. Hij heeft namelijk ook nog enkele poëzieboeken, theaterstukken en verhalen uitgebracht. Mulisch heeft bijzonder veel studies en autobiografieën geschreven.
PERSOONLIJKE REACTIE
Onderwerp:
Na enkele recensies te hebben gelezen ben ik een mooie zin tegen gekomen, die het onderwerp van dit boek zeer goed beschrijft. Het is een recensie van Arnold Heumakers uit het NRC, waarvan de titel is: Het Niets in de spiegel. Ik vind dat dit een goed onderwerp van het verhaal is, want Mulisch spiegelt ons voor hoe Hitler was: niets! Hij wil zijn eigen verantwoordelijkheden niet onder ogen zien. Zo deed Hitler bijvoorbeeld de gordijnen van zijn coupé dicht als ze langs een platgebombardeerde stad reisden. Ook pleegt hij zelfmoord als blijkt dat hij de oorlog aan het verliezen is.
Ik vind het een interessant onderwerp, want het spreekt tot de verbeelding. Het is een onderwerp dat uitgebreid beschreven kan worden. Dit kan saai worden als er continue bij een bepaald punt te vaak stil gestaan wordt. Bovendien zijn er al talloze boeken geschreven over deze beruchte persoon, dat, zo lijkt het, er weinig originaliteit te ontdekken valt. Mulisch echter heeft het een levend onderwerp gemaakt, waarin steeds weer wat nieuws gebeurt en het onderwerp spannend gehouden wordt, zelfs tot de laatste paar bladzijden van het boek.
Vrienden van mijn ouders hadden het boek al eerder gelezen en vonden het een geweldig boek. Zij hadden mij op het idee gebracht dit boek te gaan lezen, omdat het een spannend boek is, waarbij je moet nadenken of het wel echt gebeurd kan zijn. Aan de andere kant staat Mulisch erom bekend dat hij een schrijver is, die redelijk pittige boeken schrijft op het gebied van zinsbouw en dergelijke.
Daarmee had ik noch hoge noch lage verwachtingen van het boek. Ik was gewoon begonnen en werd meteen op de eerste paar bladzijden verrast toen ik enkele bekende dingen voorbij zag komen (zoals Hotel Sacher, het Sachertaartje en de paardenkoetsen).
Het onderwerp spreekt mij erg aan. Dit komt doordat het een onderwerp is waar je veel over nadenkt, vooral op momenten (zoals nu), wanneer er een nieuwe grote oorlog op handen is. Het onderwerp ligt in mijn belevingswereld. Daarnaast is het een onderwerp waarover je gaat nadenken, ook al is het boek al een tijdje uit. Zo dacht ik na of het verhaal wel echt gebeurd zou kunnen zijn.
Mulisch heeft het onderwerp geweldig uitgewerkt, met nieuwe invalshoeken over het fenomeen Hitler. Ik vind dat dat op zich al een hele opgave is en dat Mulisch het onderwerp daarna zo mooi beschrijft vind ik enorm.
Het onderwerp krijgt van Mulisch een bepaalde visie. Hij laat zien hoe Hitler was in een manier waarop niemand anders gedacht had dat die bestond. Dit wordt in het boek als snel duidelijk gemaakt (tijdens het interview met een Weens televisieprogramma).
Ik heb nog nooit een boek gelezen wat zo’n onderwerp heeft gekregen. Misschien maakt dat juist daarom dit boek zo mooi. Ook heb ik nog nooit een film gezien waarin iets dergelijks beschreven wordt. Ik ben echter wel van mening dat ooit dit boek, net als ‘De ontdekking van de Hemel’ is, verfilmd zal worden.
Gebeurtenissen:
Een van de belangrijkste gebeurtenissen in het boek vind ik de ontdekking van zijn nieuwe onderwerp. Hierdoor volgt er een kettingreactie van gebeurtenissen: de ontmoeting van Ullrich en Julia Falk, de verwerking van hun verhaal en uiteindelijk zijn dood. Ik vind dat deze ‘grote gebeurtenis’ nogal kort beschreven wordt, naar de maatstaven van Mulisch, want al snel ontmoet hij meneer en mevrouw Falk, waarna het echte verhaal al begint.
Ik vind dat er moeilijk een goede scheiding te brengen is tussen de gevoelens en de gebeurtenissen, want deze twee begrippen lopen in de meeste boeken grotendeels gelijk. In dit boek echter moet ik zeggen dat de gebeurtenissen een grote rol spelen in het boek. Zoals al blijkt uit eerdere boekverslagen van mij vind ik dit een prettige manier van lezen, omdat er steeds iets nieuws naar voren komt. Een nieuwe verrassende wending in het verhaal zorgt er, naar mijn mening, weer voor dat ik weer een paar uur achter elkaar aan het lezen ben.
De gebeurtenissen lopen logisch in elkaar over, wat het lezen voor mij een stuk makkelijker maakt. Vooral omdat Mulisch al zeer moeilijk schrijft zou het boek een zeer zwaar boek worden als hij onlogische verbanden creëert tussen de gebeurtenissen.
De gebeurtenissen vind ik boeiend en waarschijnlijk en daarmee ook verrassend. Op de eerste plaats waarschijnlijk, want er is nog redelijk veel onbekend over Hitler, hoewel er toch veel studies en dergelijke over geschreven zijn. Het lijkt mij niet onwaarschijnlijk dat Hitler echt een kind kreeg, maar dat het kind zijn carrière in de weg zat, waarna hij opdroeg het te vermoorden. Daarmee wordt het meteen ook verrassend, want wie verzint zoiets dat zo goed in het leven van Hitler past, iets dat zo waarschijnlijk kan zijn?
Op de tweede plaats boeiend, omdat er steeds wat anders gebeurt. De aandacht van de lezer blijft bij het boek en deze wordt, naarmate het boek vordert, steeds groter. Het boek loopt naar een grote climax en dat merk je steeds beter als je het boek aan het lezen bent. De drang om het boek uit te lezen wordt alsmaar groter.
De gebeurtenis die het meeste indruk op me gemaakt heeft is wanneer de familie Falk de opdracht krijgt om Siegfried, de zoon van Hitler, te vermoorden. Dit vond ik in het begin zo’n onbegrijpelijke beslissing, dat ik er over na ben gaan denken, waarom Hitler dit vonnis heeft uitgesproken. Daarnaast is het een enorme wending in het verhaal. Het vredige leventje van Siegfried en de familie Falk wordt in een klap omgegooid. Dit geeft voor mij een extra nadruk op deze gebeurtenis.
Een film dat vergeleken kan worden met het boek ‘Siegfried’ heeft ook weer te maken met Harry Mulisch. ‘The Discovery of Heaven’ is pas net in de bioscoop uit, en ik heb hem nog niet gezien, maar uit de uitgebreide synopsis, gehaald van internet (www.thediscoveryofheaven.com) kan men een goede overeenkomst vinden.
In ‘Siegfried’ bestuurt Hitler zijn onderdanen, als een soort Duivels persoon. In ‘The Discovery of Heaven’ wordt iedereen bestuurd door God en zijn Opper-Engelen. Mulisch’s leven is een grote oorlog, wat men overal in zijn werk weer tegenkomt.
Personages:
De hoofdpersoon in het boek, Rudolf Herter, vind ik geen held. Hij is een soort spons dat het verhaal van iemand anders (de familie Falk) opzuigt. Herter werkt het verhaal daarna verder uit met zijn dictafoon, maar meer kan hij er niet mee doen. Dit komt door zijn belofte aan de familie Falk. Herter neemt zelf niet plaats in een avontuur en daarom vind ik dat hij geen held is, hij is ‘gewoon’ schrijver.
Herter’s karaktereigenschappen wordt, naar mijn mening, uitvoerig beschreven. Dit komt omdat vaak beschreven wordt hoe Herter denkt en wat zijn opvattingen over een bepaald probleem zijn. In het begin van het boek wordt ook een vaag beeld geschetst over hoe mensen tegen hem aankijken. Aan de ene kant is hij als schrijver ontzettend beroemd, maar in de trein wordt hij niet herkend (bladzijde 7), want hij kan rustig een nietszeggend gesprek voeren. Ik vind dat het beschrijven van bepaalde eigenschappen een vereiste is in een goed boek, maar dat moet natuurlijk niet te ver gaan, waardoor de aandacht aan het boek onttrokken wordt. Dit typeren moet binnen bepaalde grenzen gebeuren en een goede schrijver, zoals Mulisch weet waar die liggen.
Rudolf Herter wordt afgebeeld als een herkenbaar persoon. Dit komt omdat hij niet in een fantasierijke omgeving geplaatst wordt en omdat zijn reacties op de gebeurtenissen in het boek realistisch beschreven worden.
Vrijwel alle ideeën en opvattingen van Herter hebben mij aan het denken gezet. Dit komt doordat het nogal radicale ideeën zijn die in het boek beschreven worden. Over deze verschillende theorieën kan men niet doen alsof het niet echt gebeurd kan zijn. Ik ben goed gaan nadenken over Hitler en zijn absurde gedrag.
Ik vind dat de personages in het boek redelijk voorspelbaar reageren. Dit komt misschien ook omdat je, doordat alles duidelijk wordt beschreven, goed kan inleven in de situatie. Ik vind dat fijn, omdat het lezen van het boek op deze manier veel makkelijker gemaakt wordt. Zonder dit voorspelbare zou de lezer zich snel moeten aanpassen aan de nieuwe verhaallijn. Dit zorgt alleen maar voor verwarring.
Opbouw:
Ik vind het verhaal spannend, omdat je iets te weten krijgt, wat je aan de ene kant verbaast en aan de andere kant shockeert. Wie verwacht nou dat zoiets gebeurt? Bovendien wie is er zo duister om je eigen kind te laten vermoorden? Door al deze aspecten vind ik dat het een spannend verhaal is.
Het verhaal gaat grotendeels over een deel dat een lange periode terug gebeurd is. De lijdraad voor het verhaal is de grote flashback, wat er vroeger gebeurd is. Ik heb niet echt een mening of ik het prettig vind of er flashbacks in een verhaal voorkomen. Dit ligt eigenlijk aan het boek zelf en aan de manier hoe het verteld wordt. Zo merk je in dit boek nauwelijks dat het om een flashback gaat. Ik vind dit prettig als je bepaalde kenmerken over het soort boek (flashbacks, tijd e.d.) simpelweg kan vergeten.
De gebeurtenissen zie je vanuit verschillende personages. Zo zie je de tegenwoordige tijd door de ogen van Rudolf Herter, maar de gebeurtenissen die vroeger afspeelden door de ogen van de familie Falk. Deze manier van vertellen vind ik geslaagd, want zo wordt, naar mijn mening, het echte verhaal het beste verteld. Wie vertelt een verhaal nou beter, iemand die het echt heeft meegemaakt of iemand die het van iemand anders gehoord heeft? Ik vind dat Mulisch een goede keuze gemaakt heeft over de vertelwijze.
Het boek begon me te fascineren toen Rudolf Herter meneer en mevrouw Falk ontmoette. Ik vind dat dit nog extra werd benadrukt omdat er juist op dat moment een nieuw hoofdstuk begint. Je slaat dan snel een bladzijde om en leest weer verder, nieuwsgierig naar wat er verder gebeurt. Je voelt aan de manier van schrijven van Mulisch dat er iets belangrijks aan het gebeuren is.
Voordat ik echt begonnen was met lezen had ik al vluchtig in het boek gekeken en herkende veel dingen in Wenen, waardoor ik eigenlijk al een beetje geïnteresseerd was in het boek.
Taalgebruik:
Het taalgebruik in het boek vind ik niet moeilijk. Er worden niet veel moeilijke woorden gebruikt. Als ik dit boek lees, dan denk ik dat de opvatting of Mulisch een moeilijke schrijver is, niet juist is. Ik vind dat Mulisch een goede schrijver is, die precies schrijft wat hij denkt.
Ik vind dat het taalgebruik past bij de personages. Zo spreekt Herter een beetje langdradig en veel beschrijvend, iets dat past bij een schrijver. Zo spreken meneer en mevrouw Falk als doodgewone burgers, zonder veel toevoegingen. Dit zorgt ervoor dat je goed weet wie er spreekt.
SAMENVATTING BOEK
Herter is een schrijver die net een nieuw boek heeft geschreven. Het heet ‘De Ontdekking van de Liefde’. Het boek is razend populair en zodoende ook in Oostenrijk. Hij komt op TV waar hij geïnterviewd wordt en daarnaast geeft hij lezingen. Tijdens een van de interviews in Oostenrijk (typisch: het geboorteland van Hitler) krijgt hij het idee om zijn volgende boek over de beruchtste man van de 20e eeuw te schrijven: Hitler. Hij ging proberen om deze man te begrijpen.
Een tijd later als hij klaar is met een lezing in een boekhandel, komt er een oud echtpaar binnen. Zij stellen zich voor als meneer en mevrouw Falk. Zij hadden gehoord dat Herter een nieuw boek wilde gaan schrijven over Hitler. De kleine familie Falk had een verhaal dat hij moest horen. Later in de woning van de Falks, ging meneer Falk zijn verhaal vertellen.
De Falks bleken de persoonlijke bedienden van Hitler en Eva Braun te zijn. Zij werden volledig vertrouwd door Hitler en Eva Braun. Hierdoor wisten zij dus zeer veel van deze twee. Op een dag werden de Falks naar Hitler gestuurd. Eva Braun was zwanger geworden, maar in verband met haar status kon zij geen kinderen krijgen. Dus moest het lijken of het kind van de familie Falk was. Na een tijdje was het kind geboren. Het kind werd Siegfried genoemd. Het kind werd niet alleen door de Falks opgevoed, maar ook door Hitler en Eva Braun. De Falks waren echter de wettige ouders
Toen het richting het einde van de oorlog kwam, moesten Hitler en Eva Braun onderduiken. Siegfried moest bij de Falks blijven, om het voor buitenstaanders zo realistisch mogelijk te laten lijken dat Siegfried echt het kind van meneer en mevrouw Falk was.
Een paar dagen later kreeg Falk het bericht te horen dat Siegfried moest worden vermoord. Dit was een direct bevel van Hitler. Hij kon uit twee dingen kiezen. Of ze werden alle drie vermoord, of Falk vermoorde Siegfried. Falk koos er voor om Siegfried te vermoorden uit belang voor zichzelf en zijn vrouw. Falk vond echter dat zijn vrouw dit bevel niet hoefde te weten en deed alsof de moord op Siegfried een ongeluk was. Falk heeft nooit geweten waarom hij Siegfried moest vermoorden. Dit was de eerste keer dat Falk dit verhaal aan een ander had verteld.
Weer terug op zijn hotelkamer ging Herter nadenken over het verhaal dat Falk had verteld. Later viel hij in slaap. Hij ging dromen over het verhaal van Falk. In zijn dromen bedachte Herter dat Siegfried vermoord moest worden omdat hij geen zuivere Ariër was. De opperbevelhebber van het almachtige Duistland, een zuivere Ariër, kon toch geen onzuivere zoon hebben?
Wanneer Herter’s vriendin in zijn kamer komt, merkt ze dat Herter dood is. Ze luistert zijn dictafoon af, waarop zei de laatste woorden van Herter kan horen: ‘hij …hij … hij is hier.’ (Opvallend: dit zei Hitler ook in zijn nachtmerrie op bladzijde 99.)
ANALYSE EN INTERPRETATIE
De titel van het boek is ‘Siegfried, een zwarte idylle’. Het is een titel waar de schrijver, naar mijn mening, goed over heeft nagedacht. Het is een titel dat je woord per woord terug kan vinden in het boek. Zo slaat Siegfried op de zoon van Hitler. Deze zoon werd ontkend door Hitler en werd opgevoed door de persoonlijke bediendes van Hitler en Eva Braun. Zwarte slaat op Hitler zelf. In het begin van het boek wordt beschreven hoe Hitler eigenlijk was: niets. Net zo niets als de kleur zwart zelf. Idylle slaat op de liefdesrelatie tussen Hitler en Eva Braun waar Siegfried uit voort gekomen is.
Het motto van het verhaal is een klein stukje uit het dagboek van Eva Braun:
‘Warum holt mich der Teufel nicht?
Bei ihm ist es bestimmt schoner als hier.
EVA BRAUN, Dagboek,
Hierin is te zien hoe ongelukkig mevrouw Braun eigenlijk was en wat voor een invloed Hitler eigenlijk op haar had. Zonder deze invloed, lijkt mij, zou ze allang weggegaan zijn uit de greep van deze man.
De gebeurtenissen in het boek volgen een chronologische volgorde. Alle gebeurtenissen worden verteld op de manier waarop het in de werkelijkheid gebeurde. Dit maakt het lezen gemakkelijker, want men hoeft zich zo niet aan de verschillende tijden aan te passen. Er wordt een verhaal verteld dat een aantal jaren eerder afspeelde, maar dit kan men zien als een grote flashback.
Het boek bevat twee verhaallijnen. Het boek begint in de huidige tijd waarin Herter het verhaal over Hitler te horen krijgt en waarna hij dat becommentarieert. Het verhaal speelt zich af in een andere verhaallijn. Deze twee verhaallijnen onderbreken elkaar af en toe, waardoor je het zicht op de andere verhaallijn niet verliest. De leidende verhaallijn is natuurlijk die waarin het verhaal over Hitler verteld wordt. Hierin gebeurt het meest en is voor mij het interessantst.
Het grote climaxmoment ontstaat wanneer Falk de opdracht krijgt om Siegfried te vermoorden. Daarvoor is er een rustig leventje aan de gang. Dit ‘rustige’ leventje wordt echter ruig verstoord door een simpel bevel van de opperbevelhebber. Ik vind dat dit een moment is, waar de schrijver naar toe heeft zitten schrijven. Ik vind dat Mulisch dit zeer subtiel gedaan heeft.
Er zijn natuurlijk ook andere climaxmomenten, maar die zijn niet zo shockerend als het bevel van Hitler.
Het verhaal heeft een gesloten einde. Dit is duidelijk merkbaar door de dood van Herter. Hier wordt iets mee afgesloten; er kan niet verder over gediscussieerd worden. Ik vind dit een goed gekozen einde, want anders komt, naar mijn mening, het verhaal niet tot zijn recht. Je kan dan niet goed nadenken over de mogelijke waarheid van het verhaal en dat zou zonde zijn.
Je leert de personen kennen alsof over ze verteld wordt. Herter leer je kennen door een onzichtbare buitenstaander die vertelt wat Herter doet en laat. Je leert Hitler en Eva Braun kennen doordat Falk over ze vertelt in zijn ongelooflijke verhaal.
De vertelde tijd is ongeveer een week. Hierin gebeurt alles wat Herter meemaakt. De verteltijd is ongeveer 2.5 uur. Dit is de tijd die ik nodig had om het boek te lezen. Het lezen duurde af en toe wat lang, omdat Mulisch af en toe ongelooflijk lange zinnen gebruikt (voorbeeld: maar misschien, dacht hij geamuseerd, terwijl hij de bediende met hun koffers volgde door de lange, donkerrood gestoffeerde gangen met geschilderde portretten uit de negentiende eeuw, in zware, vergulde lijsten, misschien was het in werkelijk minder bescheiden, - misschien was het eigenlijk precies andersom: misschien was hij inderdaad onveranderd, maar dan in die zin dat hij voor zichzelf altijd al degene was geweest die hij nu ook voor anderen was, ook al op zijn zonderkamer met de ijsbloemen op de ruiten. Bladzijde 11,12)
Het verhaal speelt zich af in de 20e eeuw in de globale volgorde heden, jaren van de tweede wereld oorlog, heden.
Men spreekt in dit boek over een vision par derrière. Dit is herkenbaar aan het gebruik van de verleden tijd. Er wordt volgens mij nooit gebruik gemaakt van een vision avec, die gebruik maakt van een tegenwoordige tijd.
Het verhaal speelt zich af in Wenen en op de Obersalzberg, het buitenverblijf van Hitler. De verhaallijn waarin verteld wordt wat Herter doet speelt zich af in Wenen. Logischerwijs speelt het verhaal van Hitler zich af in Berlijn. Dat een van de verhaallijnen zich in Wenen afspeelt heeft geen invloed op het verhaal op zich. Ik denk dat hiervoor gekozen is, omdat het de hoofdstad is van een land waar Hitler geboren is.
HOOFDPERSONEN
De hoofdpersoon van ‘Siegfried’ is Herter. Dit is een populaire schrijver die in Wenen op bezoek is om daar zijn nieuwe boek, ‘de ontdekking van de liefde’ (persiflage op zijn andere bekende boek ‘De ontdekking van de Hemel’), te promoten. Daar komt hij op het idee om een boek te schrijven over Hitler. Het is een man die weet wat hij kan en wat hij niet kan (zo kan hij niet goed horen). Hij begint vol goede moed met fantaseren over zijn aankomende boek, maar weet niet dat de werkelijkheid nog veel erger is.
Mulisch gebruikt zichzelf als verhaallijn van Herter. Hij creeerde een alter ego, waarin veel gebeurtenissen uit het leven van Mulisch naar voren komen. Zijn interesse in de Tweede Wereldoorlog kwam voort uit het feit dat zijn vader een Oostenrijker was en zijn moeder Joods. Doordat zijn ouders gingen scheiden werd hij voor een groot deel van zijn leven opgevoed door de huishoudster van zijn moeder: mevrouw Falk! (toeval? Ik denk van niet!)
Andere belangrijke personen zijn meneer en mevrouw Falk. Zij vertellen het verhaal over Hitler voor de eerste keer aan iemand anders dan zichzelf. Meneer Falk wordt in het boek gewoon Falk genoemd, maar mevrouw Falk wordt genoemd naar haar voornaam Julia.
Natuurlijk spelen ook Hitler en Eva Braun een belangrijke rol in het verhaal, hoewel deze niet echt naar voren komen in het boek. Zij zijn wel aanwezig, maar een beetje op de achtergrond. Er wordt over ze gesproken alsof je over een onbekende spreekt. Iets dat ik vreemd vind, want Mulisch weet ontzettend veel over deze twee personen. Misschien is het juist daarom dat hij weinig over ze schrijft.
SAMENVATTING VERSLAG
Ik vond het een geweldig boek. De dingen worden soms iets te uitvoerig beschreven, maar dit zorgt niet voor een vermindering van de kwaliteit van het boek. Het laat zien dat Mulisch weet waarover hij schrijft. Ik zou het boek aan iedereen willen aanraden, want het is een boek dat je bijblijft. Het is een boek waar je over kan nadenken. Persoonlijk, ik hou er van…
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen