Boekverslag : Harry Mulish - De Aanslag
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2048 woorden.

Schrijver: Harry Mulish

Titel: De Aanslag

Uitgeverij: De Bezige Bij

Plaats van uitgave: Amsterdam

Jaar van uitgave: 1988

Druk: 20ste

Soort boek: oorlogsroman





Mijn motivatie:



In het Laagland verwerkingsboek staat een fragment van het boek en dat sprak me heel erg aan. Mijn moeder had me dit boek ook al aanbevolen. Ze zei al dat het een heel mooi boek was. Ook mijn zus vertelde me dat ik dat boek gewoon moest lezen. Ook van klasgenoten had ik al gehoord dat het een heel interessant en boeiend boek moest zijn. Ook vind ik oorlogsboeken altijd heel erg mooi om te lezen. Ik had dus genoeg redenen om in dat boek te beginnen.



Persoonlijke reactie:



Mijn eerste persoonlijke reactie is dat het een heel mooi boek is. Het is een boek dat je echt meesleept en dat nog lang bij je blijft hangen. Het is zeer realistisch en ik kan het me ook helemaal voorstellen hoe het is gebeurt. Het is erg wreed voor de kleine Anton dat zijn broer en ouders zomaar bij hem zijn weggehaald. Ze draaien voor een ander hun daden op. Het is een interessant boek, op deze manier kun je zien hoe het er in tijde van oorlog aan toe gaat en hoe een slachtoffer zulke gruwelijk daden verwerkt (of niet).



Samenvatting:



Proloog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog woont Anton Steenwijk met zijn vader, moeder en broer Peter in Haarlem. Hun kleine villa, “Buitenrust”, ligt naast de villa “Welgelegen”, waar de familie Beumer woont. Aan de andere kant ligt “Nooitgedacht”, waar meneer Korteweg samen met zijn dochter Karin woont en naast hen woont het echtpaar Aerts in “Rustenburg”.

Eerste Episode, 1945

De familie Steenwijk zit op een avond in januari 1945 gezellig samen een spelletje te spelen als ze van buiten opeens schoten horen. Peter, de oudste zoon, ziet dat er een neergeschoten man voor het huis van de buren ligt. Het blijkt Fake van der Ploeg, hoofdinspecteur van politie en NSB’er, te zijn. Terwijl Peter nog steeds naar buiten kijkt, ziet hij dat de buren het lijk verschuiven tot het bij hun voor huis ligt. Om dat hij bang is dat de Duitsers hun ervoor zullen straffen, wil hij het lijk weer terug slepen. Maar dan is de politie al aanwezig en moet Peter vluchten. De politie pakt Anton en zijn ouders op. Terwijl Anton en zijn ouders toekijken wordt hun huis in de brand gestoken. Anton moet die nacht bij een vrouw in de cel slapen. Later in het boek blijkt dat zij iets met de dood van Fake van der Ploeg te maken heeft. De volgende dag brengen de Duitsers hem naar de Ortskommandant ergens anders in Haarlem, vanwaar hij naar het Amsterdamse politiebureau wordt gebracht waar zijn oom Peter van Liempt, die hem in huis wil nemen, hem ophaalt.

Tweede Episode, 1952

Vlak na de bevrijding kwam het bericht dat Anton’s ouders nog diezelfde avond, van de represaille, doodgeschoten zijn en in juni kwam Anton te weten dat ook Peter op zijn vlucht vermoord is. Eind september in 1952 krijgt Anton een uitnodiging van een oude studiegenoot voor een feestje in Haarlem. Sinds de Duitsers hem de avond van de aanslag uit Haarlem weggehaald hebben, is hij er nooit meer geweest omdat hij niet meer aan de oorlog wil denken. Hij wil daarom eerst niet gaan, maar omdat het maar door zijn hoofd blijft spelen gaat uiteindelijk toch maar. Anton blijft niet lang op het feest, maar gaat naar de plaats waar zijn ouderlijk huis vroeger heeft gestaan. Mevrouw Beumer, zijn oude buurvrouw die nog steeds in hetzelfde huis woont, ziet hem en roept hem binnen. Ze praten over de avond waarop Fake Ploeg vermoord werd, maar het gesprek vlot niet. Anton is blij wanneer hij eindelijk naar huis kan, want hij wil niet meer aan die tijd denken, hij wil die tijd vergeten.

Derde Episode, 1956

Anton woont al een tijdje op kamers. In 1965 studeert hij af en hij gaat zich specialiseren in de anesthesie. Als hij op een avond naar huis gaat, komt Anton in een demonstratie tegen inval van de Russen in Hongarije terecht. Hier ontmoet hij een oude klasgenoot: Fake Ploeg. Fake Ploeg is de zoon van de doodgeschoten NSB’er Fake Ploeg. Anton vraagt Fake binnen en daar onstaat een discussie over de schuldvraag naar de dood van Fake zijn vader en de ouders van Anton. Fake vindt dat de communisten schuld hebben aan alles, maar Anton denkt daar anders over. Als Anton hem wil tegenspreken gooit Fake een steen. De bedoeling van deze steen was om op een communist terecht te komen, maar hij kwam nu tegen Anton’s spiegel aan. De spiegel spatte in duizend stukjes uiteen en op datzelfde moment ontploft er ook iets in de kachel. Fake gaat weg en Anton blijft alleen en nadenkend achter.

Vierde Episode, 1966

Anton studeerde af als anesthesist en trouwde een paar jaar eerder met zijn vrouw Saskia. Ze hebben samen één dochtertje dat Sandra heet. Begin juli 1966 gaat Anton met Saskia en Sandra naar een begrafenis van een bekende journalist die in de oorlog in het verzet heeft gezeten. Op die begrafenis ontmoet hij Cor Takes, de man die Fake Ploeg vermoord heeft, maar dat weet Anton dan nog niet. Ze raken met elkaar aan de praat en het gesprek valt op de oorlog. Ze beginnen over de aanslag te praten en Cor vertelt dat hij die aanslag niet alleen gepleegd heeft. Zijn vriendin Truus Coster werd door de politie opgepakt. Door de vele verhalen over Truus komt Anton erachter dat zij de vrouw was die hem die ene nacht in de cel moed heeft ingesproken. Cor heeft haar na die avond nooit weer gezien en vraagt Anton wat ze allemaal gezegd heeft. Anton kon het zich echter niet herinneren. Anton wordt door Cor uitgenodigd om een keer langs te komen, maar dat is hij niet van plan te gaan doen. Toch gaat hij wel bij Cor langs en wanneer hij daar een foto van Truus ziet staan, ziet hij dat ze erg veel van Saskia heeft. Hij begrijpt dat dit de reden is dat hij voor Saskia heeft gekozen.

Laatste Episode, 1981

Anton blijft niet bij Saskia, maar trouwt opnieuw, dit keer met Liesbeth. Samen krijgen ze een zoon die ze Peter noemen. Eén keer nog keert hij terug naar Haarlem met zijn dochter. Daar leggen ze bloemen bij het grafmonument met Truus Coster. Weer terug in Amsterdam raakt hij in november 1981, gedwongen door zijn tandarts, weer betrokken in een demonstratie. Dit keer een vredesdemonstratie. In die demonstratie komt hij Karin Korteweg, zijn vroegere buurmeisje, tegen en zij vertelde wat er op de avond van de aanslag precies gebeurde. Ze vertelde dat haar vader helemaal gek was van zijn hagedissen. Hij wou absoluut niet dat er iets met hen zou gebeuren en dus sleepten hij en Karin het lichaam weg. Karin wilde het lijk eerst naar de andere buren brengen maar haar vader zei dat daar een jong joods gezin met een baby ondergedoken zat en zo kwam het lijk voor het huis van Anton. Haar vader heeft altijd een groot schuldgevoel gehad en is altijd bang geweest dat Anton wraak zou willen nemen. Hij heeft daarom uiteindelijk in 1948 zelfmoord gepleegd.

Door wat Karin hem heeft verteld vallen alle puzzelstukjes op zijn plaats. Anton weet nu na al die jaren wat er op de avond van de aanslag is gebeurt, maar de vraag van schuld en verantwoordelijkheid komt naar boven. Verward neemt hij afscheid van Karin.



Opbouw van het boek:



Het verhaal is wel in chronische volgorde verteld. Het boek is fabel. Dat wil zeggen dat er in chronische volgorde allerlei dingen worden meegemaakt door een persoon. In dit boek is het Anton die van alles meemaakt. Eerst wordt er een persoon bij hun voor huis doodgeschoten, hij verliest daarom zijn ouders en zijn broer en ontmoet in de gevangenis een vrouw en zo gebeuren er nog ontzettend veel dingen. En alles wat gebeurt wordt door de ogen van Anton bekeken. Sujet is wanneer het in een andere dan de beleefde volgorde gebeurt en dat is hier niet of nauwelijks het geval. We krijgen dus niet eerst te lezen dat hij voor de tweede keer trouwt en dan pas dat hij voor de eerste keer trouwt. Maar er zijn wel flashbacks in het boek verwerkt. Af en toe denkt Anton terug aan een andere periode in zijn leven.

De vijf episodes zijn in totaal onderverdeeld in 20 hoofdstukken. De episodes volgen elkaar in chronische volgorde op. De episodes worden vooraf gegaan door een proloog waarin wat feiten over de familie Steenwijk staat. Het boek is in deze episodes ingedeeld, omdat Anton in elke episode meer over de aanslag te weten komt. In de laatste episode vallen alle stukjes op de juiste plaats en weet hij zo ongeveer wat er toen gebeurt is en wat voor emoties daarin meespeelden.

Het boek is fragmentarisch ingedeeld. Elke episode is ongeveer tien jaar verder dan de vorige en wat er in die tijd gebeurt is met Anton kom je niet te weten, dat is niet belangrijk. Het gaat dan ook om de aanslag en voor Anton is het alleen belangrijk er achter te komen wat er precies gebeurt is.

In dit boek zitten vijf verhaallijnen. Een verhaallijn van 1945, een verhaallijn van 1952, een verhaallijn van 1966 en een verhaallijn van 1981. De kern van de eerste verhaallijn is dat er een lijk voor het huis van Anton en zijn ouders wordt gesleept en dat zij daar voor moeten boeten. De kern van de tweede verhaallijn is dat Anton te horen krijgt wat er met zijn ouders en broer is gebeurt en dat hij een feestje heeft bij een oud studiegenoot. De kern van de derde verhaallijn is dat hij in een demonstratie terecht komt en zijn vroegere klasgenoot Fake Ploeg, de zoon van de doodgeschoten man, tegen komt. De kern van de vierde verhaallijn is dat hij de moordenaar van Fake Ploeg tegen komt. De kern van de laatste verhaallijn is dat hij (gedwongen) naar een demonstratie gaat en daar Karin, zijn vroegere buurmeisje, tegen komt. De eerste en laatste verhaallijn zijn het belangrijkst, de andere drie zijn ondergeschikt. Dat is omdat in de eerste de aanslag gepleegd wordt en het hele boek is gebaseerd op de aanslag en op hoe die aanslag gepleegd werd en dat wordt in de laatste helemaal duidelijk gemaakt.

De invloed van de structuur is wel belangrijk voor de spanningopbouw. Het verhaal begint in 1945 en pas in het allerlaatste gedeelte van het boek, laatste episode in 1981, kom je er precies achter hoe de aanslag gepleegd is. Dit maakt het wel zeer spannend. Er wordt wel een paar keer terugverwezen naar 1945 waar alles begon. Verder zijn er maar zeer weinig flashbacks en geen vooruitwijzingen.

Het verhaal gaat over 36 jaar van een mensenleven, maar er worden grote gedeeltes weggelaten. Je leest iets over 1945, 1952, 1956, 1966 en 1981. Je kunt niet uit het verhaal halen wanneer en waar Anton geboren is. De verteltijd is 254 bladzijden.

Zoals al verteld gaat het over een gebeurtenis in de oorlog en de verwerkingen jaren later.



Evaluatie



Het boek “De Aanslag” van Harry Mulish is erg spannend. Ik ben altijd zeer geinteresseerd geweest in boeken over de oorlog, dus heb ik dit boek uitgezocht. Het bleek een goede keus voor mij, want ik werd helemaal meegesleept. De spanning wordt goed vastgehouden, doordat je in elke episode telkens maar een klein beetje te weten komt. Je leest dan snel verder om de rest te weten te komen. Pas aan het einde van het boek weet je alles en kun je vertellen hoe het er nou bij de aanslag aan toe is gegaan. Door dit boek te lezen wordt je weer even met de neus op de feiten gedrukt over hoe het er nou werkelijk aan toe ging in de oorlog. Zo wordt jij bijvoorbeeld gestrafd wanneer iemand anders voor jou huis iemand vermoord. Je leest hoe de Duitsers hun problemen oplossen (onschuldigen laten boeten). In deze tijd is het best onbegrijpelijk dat het echt zo gegaan is. Het boek was erg mooi. Je leeft ook echt mee met de hoofdpersoon, ik kon dan ook de gevoelens van Anton best goed begrijpen.



Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen