Boekverslag : Tessa De Loo - De Tweeling
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3007 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3007 woorden.
DE TWEELING
BOEKVERSLAG
Door Marieke Oevering
Auteur: Tessa de Loo
Uitgave: Wolters-Noordhoff 1998
Beschrijvingsopdracht.
Motivering van mijn boekkeuze
De reden dat ik dit boek heb gekozen is dat ik het al in de zomervakantie had gelezen en dus wist waar het ongeveer over ging. Daarbij ben ik min of meer een fan van boeken die (zijdelings) met de Tweede Wereldoorlog te maken hebben. Mijn zus had het boek ook gelezen. Weliswaar niet voor haar lijst, maar ze vond het boek zeer de moeite waard, vandaar dat ze mij toen aan heeft geraden het ook te gaan lezen. En ze had zonder meer gelijk: het is een mooi boek. Dit zal ik na een korte weergave van de inhoud verder motiveren. Daarbij stond het begin van “De Tweeling” in mijn Verwerkingsboek. Ook dat was een reden voor mij om het boek te kiezen.
Korte weergave van de inhoud
Het boek gaat over een tweeling die gescheiden worden als ze zes zijn. Hun vader sterft dan en omdat hun moeder al eerder was gestorven gaat hun familie voor hun zorgen. Anna gaat met haar grootvader mee naar zijn boerderij in Duitsland en Lotte gaat naar de zoon van een tante in Nederland. Ze groeien op in totaal verschillende werelden: Lotte komt in een communistisch gezin terecht waar muziek, en dan vooral klassieke, voorop staat en omdat ze zelf kan zingen als een nachtegaal voelt ze zich hier goed thuis en voelt zich een echte Rockanje.
Anna heeft minder geluk. Wanneer haar grootvader sterft, blijft ze alleen met oom over, die liever boeken leest dan dat hij voor het vee zorgt. Maar in een dronken bui trouwt hij met tante Marthe, die niets anders doet dan klagen en kinderen krijgen en ze ziet Anna als een goedkoop hulpje dat ze er gratis bij de boerderij heeft gekregen. Ondertussen komt ook het nationaal-socialisme steeds meer in het kleine dorpje op, hoewel ze daar niet zoveel last van hebben, mede dankzij Anna en de priester.
Als in Nederland ook de oorlog uitbreekt, wordt het in huize Rockanje steeds drukker. Zijn het in het begin nog drie, aan het eind van de oorlog hebben ze ongeveer zeven tot acht onderduikers in huis. Ondanks de dreigende druk wil Lotte naar Anna toe, hoewel haar oma, die er net geweest is, het haar sterk afraadt. Als Lotte in Duitsland komt, blijkt Anna niet meer bij haar oom te wonen, maar is ze een dienstmeisje bij de adellijke familie Von Garlitz. Bij haar aankomst is Anna druk bezig met de voorbereidingen voor het oud en nieuw feest dat Frau von Garlitz geeft voor een groot aantal gasten. Hierdoor heeft Anna hellemaal geen aandacht voor haar. Ook wil ze niet toegeven dat er bezoek voor haar, het simpele dienstmeisje, is. Teleurgesteld gaat Lotte dan ook weer naar huis.
Wanneer Anna een paar maanden na het mislukte bezoek van Lotte met een ander dienstmeisje naar een bal gaat, ontmoet ze daar Martin Goudriaan, een Oostenrijkse soldaat. Anna verlooft zich later met hem, maar van trouwen komt het voorlopig niet, omdat Martin nu naar het oostelijk front in Rusland moet en Anna, na een paar keer vals alarm, definitief met de hele huishouding naar het landgoed van de ouders van Frau von Garlitz vertrekt. Met Martin heeft ze nog wel contact, maar alleen via brieven. Hierin beschrijft hij alleen het landschap, de oorlog komt er in het geheel niet in voor. Omdat ook op dit landgoed de bommen met een steeds grotere regelmaat vallen, verhuist de familie weer. Nu naar de moeder van Frau von Garlitz. Hier wonen ook Russische krijgsgevangenen. Hun toestand is op zijn zachts gezegd erbarmelijk. Anna ziet het aan en besluit ze te helpen met oude spullen die niet meer in het landhuis gebruikt worden.
Als Martin, nadat ze elkaar al een paar maanden niet meer gezien hadden, schrijft dat hij verlof heeft, gaat Anna meteen naar Wenen om daar te trouwen. Drie weken mogen ze van elkaars gezelschap genieten, daarna moet Martin weer naar het front. Ook Anna gaat weer aan het werk en naar een paar weken krijgt Frau von Garlitz te horen dat haar man neergestort is met zijn vliegtuig. Frau von Garlitz krijgt nog wel oude vrienden van hem over de vloer en omdat Anna’s kamer boven haar kamer ligt, kan ze precies horen wat er gezegd wordt. Op een avond hoort ze enkele hoge heren praten. Ze hebben het over een grootscheepse actie. Als die lukt, zal het Nazi-regime voorgoed verleden tijd zijn. Er wordt namelijk gepraat over een aanslag op Adolf Hitler. Anna houdt haar mond erover. Later hoort ze dat de aanslag is mislukt.
In de daaropvolgende brief die ze van Martin krijgt, staat dat hij bij de SS zit. Hij vraagt haar naar Wenen te verhuizen, omdat het daar veiliger is dan in Duitsland, want de Russen komen nu wel erg dichtbij. Als ze daar een poosje woont, krijgt ze een formele brief waarin staat dat Martin een heldhaftige dood is gestorven. Later blijkt dat Martin is gestorven bij een aanslag van de Amerikanen op zijn vrachtwagen toen hij een paar van zijn soldaten wat appels liet plukken. Anna stort geestelijk en lichamelijk in, maar ze vermant zich en gaat verder. De kracht die ze daarvoor heeft haalt ze uit een belofte die ze Martin gedaan heeft. Voordat hij naar het front ging heeft ze Martin op het hart gedrukt dat ze geen zelfmoord zou plegen als hij zou sterven. Daarom gaat ze nu de verpleging in en wordt Rode Kruis zuster in een lazaret.
Aan het eind van de oorlog is in Hilversum grote voedselnood. Daarom worden Lotte en haar zusje Jet er geregeld op uitgestuurd om de boeren langs te gaan met sieraden die ze willen ruilen voor eten. Dit is erg gevaarlijk, omdat overal Jan Hagel (burgers die aan de kant van de Duitsers stonden en gewapend waren met hagelgeweren) en soldaten van de Weermacht staan om het waardevolle eten weer af te pakken en de hongerige burgers zonder eten weer te laten vertrekken. Toch loopt het iedere keer goed af.
Na de capitulatie van de Duitsers trouwt Lotte met een van hun onderduikers, Ernst Goudriaan. Toch gaat het allemaal niet zo lekker. Lotte’s moeder wordt erg ziek. Het blijkt een geestelijke ziekte te zijn die komt doordat de spanning van de oorlog en de zorg voor de onderduikers ineens verdwenen is.
Wanneer de Amerikanen het lazaret overnemen waar Anna werkt, wordt zij en de andere zusters nog een tijdje vastgehouden om voor de overgebleven gewonden te zorgen. Als dat gebeurd is, kan Anna doen wat ze als eerste en enige wil doen: het graf van Martin opzoeken in de Eifel, Frankrijk. Dit wordt een moeilijke reis, want op de een of andere manier komt ze er maar niet. Juist als ze de moed heeft opgegeven, krijgt ze weer een baantje in de huishouding. De vrouw bij wie ze is huis is ziet dat ze liever iets anders zou doen en stelt voor dat Anna zich aanmeldt bij de Kinderbescherming.
Dan doet ze een tweede poging om bij Martin te komen. Deze keer lukt het wel en vindt ze zijn graf, waar een meisje net een bos bloemen neerlegt. Het blijkt dat dit meisje bij Martin in de vrachtwagen zat vlak voordat de fatale bom viel. De enige reden waarom ze nu nog in leven is omdat ze haar handtas, die gevallen was, op ging halen.
In de jaren vijftig gaat Anna naar Nederland toe om Lotte te bezoeken. Dit wordt een grote flop, net zoals het bezoek van Lotte aan Anna was. Ze zien elkaar dan pas bij toeval weer in het kuuroord in Spa, waar ze beide hopen te genezen van artrose (een familiekwaal?). Als Anna de Duitse stem van Lotte hoort en vraagt waar ze vandaan komt, roept ze uit dat zij het doodgewaande tweelingzusje van haar is. In de daaropvolgende dagen vertellen ze elkaar hun levensverhalen, zoals hierboven geschreven. Anna doet erg haar best doet Lotte ervan te overtuigen dat de Duitsers ook maar slachtoffers waren van de situatie. Lotte blijft echter halsstarrig geloven in haar eigen denkbeeld, namelijk dat de Duitsers er wel degelijk wat aan Hitler hadden kunnen doen. Dan gebeurt er iets wat ze beide niet hadden verwacht: Anna sterft tijdens het nemen van een veenbad. Lotte voelt zich erg schuldig, omdat ze nu niet heeft kunnen zeggen wat ze eigenlijk had willen zeggen: diep in haar hart wist ze dat Anna gelijk had en dat de Duitsers feitelijk in dezelfde situatie zaten als de Nederlanders. Maar voordat ze deze gedachten aan Anna had kunnen uiten, was het al te laat…
Uitgewerkte persoonlijke reactie
Ik denk dat veel mensen wat van dit boek kunnen leren, omdat het aangeeft hoe de Nederlanders (Lotte) en de Duitsers (Anna) met elkaar omgaan: de Nederlanders zeggen dat zij het veel zwaarder hadden en de Duitsers zeggen het overbekende “Wir haben es nicht gewusst”. Want volgens mij weten veel van ons niet wat de Duitsers hebben meegemaakt in de oorlog. Het boek is simpel geschreven, maar toch blijf je er even over nadenken. Had Lotte nou gelijk om Anna wat af te weren
of had ze veel eerder moeten zeggen dat ze het begreep? Ik denk
dat het heel begrijpelijk was dat Lotte haar zus afweerde. Tenslotte hebben bijna alle mensen die de oorlog hebben meegemaakt een soort natuurlijke afweer of achterdocht tegen Duitsers. Dat kan niet zomaar doorbroken worden door een plotseling opduikende doodgewaande zus. Misschien maakt dat Lotte
juist wel extra achterdochtig. Tenzij je het aan de schrijfster vraagt,
kan je het nooit helemaal zeker weten.
Onderwerp
- Anna en Lotte ontmoeten elkaar weer na zeventig jaar en vertellen elkaar hun levensverhaal.
- Ik vond het onderwerp boeiend, omdat de verhouding tussen Nederlanders en Duitsers ook nu nog zoveel mensen bezig houdt.
- Ik ben anders over het onderwerp gaan nadenken (zie ook uitgewerkte persoonlijk reactie).
- De karakters zijn goed uitgewerkt. Door elke anekdote die verteld wordt, krijg je meer inzicht in de vertellende persoon. Het karakter van Lotte is wel een beetje saai. Zij blijft bij haar standpunt dat het de schuld van de Duitsers is en is door het hele boek niet van plan om haar standpunt te wijzigen. Dat ze niet zo halsstarrig is als ze overkomt, blijkt pas aan het einde van het boek.
- Er wordt je geen bepaalde visie opgedrukt. Hoewel De Loo wil laten zien dat niet alle Duitsers fout waren, zegt ze ook niet dat ze er niets aan konden doen. Je mag zelf je mening hierover vormen en ik sluit me dan ook aan bij de mening van De Loo.
Gebeurtenissen
- De belangrijkste gebeurtenis is wanneer Anna en Lotte op zesjarige leeftijd uit elkaar worden gehaald, omdat hun ouders zijn gestorven. Op dit feit drijft het hele boek.
- De gebeurtenissen spelen de belangrijkste rol in het boek, en dan met name het feit dat de Tweeling uit elkaar wordt gehaald. Toch worden de gevoelens en gedachten ook genoemd, en dan het meest wanneer ze elkaar in Spa ontmoet hebben.
- De gebeurtenis die de meeste indruk op mij maakte is wanneer Anna bij het graf van Martin komt in de Eifel, Frankrijk en ze daar ziet dat het graf niet gezegend is door de priester, omdat Martin een ss-oficier was. Anna vraagt zich dan af of dat nou een echte christen is. Want voor haar betekent het geloof dat je de medemens vergeeft, maar dat is niet echt wat deze priester doet.
- Tot nu toe is dit het enige boek dat ik heb gelezen met hetzelfde thema. Ik denk dat schrijvers een beetje huiverig zijn voor de gevolgen als ze het niet goed uitwerken.
Personages
- De personages zijn herkenbaar, maar ze zijn ook de verpersoonlijking van Nederland en Duitsland: van oorsprong allebei Duits en steeds verder uiteengegroeid zonder nog veel contact te wensen.
- Ik kon me het meest verplaatsen in Anna, maar dat is ook omdat daar het meest over werd verteld. Als je je niet goed kunt verplaatsen in een personage, is er ook niets aan, vind ik.
- Ik weet niet hoe ik zou reageren als mij zoiets zou overkomen. Maar als ik mijn tweelingzus eindelijk weer zou ontmoeten, zou ik niet net doen of ik geen tijd voor haar had, maar haar met open armen ontvangen.
Opbouw
- Het verhaal is niet ingewikkeld opgebouwd, maar er zitten wel heel veel flashbacks in. Toch is het niet moeilijk om te lezen, omdat het wel logisch is.
- De opbouw past ook wel bij het onderwerp: het gaat eigenlijk over de Tweede Wereldoorlog, maar dat het ook nu nog actueel is, merk je aan de verhitte discussies tussen Anna en Lotte.
- De gebeurtenissen worden verteld in auctoriaal perspectief, die alle gebeurtenissen –zowel in heden en verleden- objectief weergeeft, waarbij Lotte en Anna beurtelings aan bod komen. Tessa de Loo heeft dit perspectief gebruikt, omdat de verteller in dit boek geen rol kan hebben, dus het gebruiken van een ik-persoon is uitgesloten. Het effect van het gebruik van dit perspectief is dus ook dat je precies weet hoe ze zich allebei voelen en wat ze denken.
- Het boek begon me al te boeien bij het begin, waar Anna aan Lotte vraagt “C’est permis… dat wij… van dit water drinken?” Lotte schrikt er erg van, maar je komt er nog niet achter waarom zij hier zo van schrikt.
Taalgebruik
- Het taalgebruik is niet echt moeilijk, toch boeit het me wel.
- Er zit heel veel dialogen in, maar ze zijn wel lekker geschreven, zodat je er snel doorheen leest. Het zorgt ervoor dat het verhaal levendig blijft. Dat is ook wel nodig, omdat je anders door de vele flash-backs misschien de draad kwijtraakt. Door de dialogen weet je altijd of het Anna of Lotte is die de anekdote vertelt.
Voorlopige eindconclusie
Het mooie van dit boek zijn de verschillen tussen Anna en Lotte of Duitsland en Nederland. Ik vind dat De Loo ze mooi beschrijft, de een met een rustig personage, en de ander met een druk en onvoorstelbaar personage.
Verwerkingopdracht
Verwachtingen
Echte verwachtingen voor ik het boek ging lezen had ik niet. Van de auteur had ik nog nooit gehoord en de titel prikkelde me ook niet echt. Want een titel als “De Tweeling” kan van alles inhouden, van middeleeuwse roman tot een sciencefiction verhaal. Maar toen ik de achterflap had gelezen, werd ik toch wel nieuwsgierig naar wat Anna te vertellen zou hebben over ‘…het lijden van gewone Duitsers in oorlogstijd…’.
En toen ik het boek uithad, vond ik dat Anna wel gelijk had. Dus zo zijn mijn verwachtingen wel uitgekomen en sloot het ook goed aan bij mijn verwachtingen.
Open plekken
Toen ik het boek aan het lezen was, heb ik er niet echt op gelet of er veel open plekken inzaten, en zo ja, waar. Toch weet ik er een: het begin. Daar ligt Lotte, 76 jaar, te bekomen van een veenbad, als er een luidruchtige dame binnenkomt die boos in het Duits iets mompelt. Hier schrikt Lotte van, maar je weet als lezer niet waarom. Als de dame Lotte dan iets vraagt, antwoordt ze in het Duits, waardoor de dame helemaal lyrisch wordt. Nadat Lotte heeft verteld waar ze woonde, slaat de onbekende dame haar armen om Lotte heen, daarbij uitroepend: ‘Du, meine Liebe, ik ben het toch, Anna!
Dit is ook de belangrijkste open plek in het verhaal, vind ik. De open plek wordt wel ingevuld, in de volgende bladzijden, waar de geschiedenis van Lotte en Anna wordt verteld tot ze uit elkaar worden gehaald door een van de medewerkers van het kuuroord. Aan het eind van het boek is er geen open plek meer over, want dan is Anna gestorven bij het nemen van een veenturfbad, en Lotte aanvaard Anna dan pas als zusje.
Spanning
De belangrijkste spanningsboog is wanneer Anna Lotte om de hals vliegt, en als datgene uitgelegd is. Echt spannend is het boek niet, je weet dat ze alles overleven, omdat ze het in Spa aan elkaar vertellen. Bijvoorbeeld wanneer Lotte door het ijs zakt, je weet dat ze het redt, omdat ze het aan Anna vertelt. Toch is het geen saai boek, je wordt wel gestimuleerd om verder te lezen. Een van de manipulatietechnieken die wordt gebruikt is het overschakelen op een andere verhaallijn. Als het spannend wordt bij Lotte, ga je weer naar Spa om daar te horen hoe het Anna verging, en als je daar op het puntje van je stoel zit, gebeurt het weer.
Einde
Het boek heeft een gesloten einde want de spanning is voorbij (Anna is gestorven) en Lotte accepteert Anna eindelijk als zus.
Het boek “De Tweeling” is fictie, omdat de auteur zich niet aan de feiten heeft gehouden wat betreft de karakters. Ook is het proza, omdat de schrijfster de volle breedte van het papier gebruikt, ze schrijft de regels helemaal vol. De tekst is verdeeld in alinea’s en in grotere gedeelten in hoofdstukken. Ik vind dat je dit boek zeker bij de Nederlandse literatuur mag rekenen, hoewel de critici het daar niet mee eens zijn, ze vinden dat ze arm en gezocht proza schrijft. Ik ben het hier niet mee eens, ik vind dat het boek vlot en helder leest.
Evaluatie
Ik vind het boek zeer de moeite waard om te lezen, omdat je er, als je het uit hebt gelezen, toch even over na blijkt denken. Het boek is erg werkelijk, omdat veel Duitsers en Nederlanders de oorlog zo hebben meegemaakt. Het is eenvoudig geschreven, maar niet zo dat het geen literatuur is.
Het schrijven van de beschrijving was leuk, je leest al het ware het boek weer, maar het was wel veel werk. Wat wel vervelend was, was de Verdiepingsopdracht. Over de verwachtingen wordt je helemaal doorgezeurd, en als je dat af hebt, krijg je weer hetzelfde, maar dan bij open plekken. Iets wat ik de volgende keer anders ga doen is het eerder beginnen met het maken van het verslag.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen