Boekverslag : Patrick Suskind - Das Parfum
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3574 woorden. |
Het verhaal Achtendertig jaren in de 18de eeuw zijn inmiddels verstreken wanneer Jean-Baptiste Grenouille geboren wordt. Zijn o-zo dankbare moeder laat hem onbezorgd en zonder enige wroeging op straat achter, waar de wanordelijk geplaatste kasseien van de ‘Rue aux Fers’, de meest stinkende straat van Parijs, het levenslicht van de pasgeborene weerkaatsen. Wanneer de moeder opmerkt dat de huilende baby de aandacht van de voorbijgangers trekt wil ze hem vermoorden. Het onmens wordt op heterdaad betrapt en wordt diezelfde dag nog terechtgesteld op de markt van Parijs. La Fosse, de wijkagent die belast is met de zaak, laat de voogdij van het kind over aan het ‘Saint-Merri klooster’. Maar de pater van het klooster die verantwoordelijk gesteld is voor het algemeen welzijn van het weeskind beweert dat de pasgeborene een afstammeling is van de duivel, aangezien Grenouille geen lichaamsgeur bezit. Toch kan de pater met zijn belachelijke argumentatie de agent niet overtuigen van het feit dat het hier wel degelijk om een duivelskind zou gaan. De geestelijke blijft echter het voogdijschap weigeren zodat de wijkagent zich genoodzaakt ziet ten huize van Madame Gaillard, een pleegmoeder, aan te kloppen. Hier wordt Jean de komende 8 jaar onder haar hoede geplaatst. Door zijn aartslelijke, kleine gestalte en zijn bijzondere bezigheden wordt Grenouille moeilijk geaccepteerd door de rest van Gaillard’s kinderen. Jean tracht zich te verdiepen in zijn eigen fantasiewereld en hij gedraagt zich als een buitenbeentje. Na Gaillard’s dood komt de wees terecht bij een leerlooier, Grimal genaamd. Grimal verplicht Jean-Baptiste hard te werken waarbij Jean er in slaagt enige status te verwerven: Jean is namelijk immuun geworden tegen een gevaarlijke leerlooierziekte waardoor hij veel meer werk dan de andere leerlingen kan verrichten. Ondertussen is Grenouille zich ook al bewust geworden van het feit dat zijn reukorgaan zich overontwikkeld heeft. Hij is in staat elke geur (hoe complex het luchtje ook mag zijn samengesteld) te ontleden, op te slaan in zijn geheugen en op elk moment van de dag diezelfde geur weer op te snuiven. Hij beschouwt ‘la ville de Paris’ als het rijk der geuren en hij wil dan ook alle uithoeken van Parijs olfactorisch waarnemen. Wanneer hij dan op reuktocht gaat wordt hij plots verrast door een nieuwe geurbron. Deze opmerkelijke geur, die hij nog nooit eerder geroken had, kwam van een mooi, roodharig meisje. Het meisje in kwestie liet hem koud, het was haar geur die hij moest hebben en dus vermoorde hij haar in koelen bloede, waarna hij haar geur zorgvuldig bewaarde en opsloeg in zijn geheugen. Op een zekere dag krijgt hij van Grimal de opdracht een leren lap te bezorgen aan de Parijse parfumier ‘Guiseppe Baldini’. Deze ongelukkige en weinig creatieve parfumier is wanhopig op zoek naar een nieuw soort parfum om zijn lederen vellen te besproeien. Wanneer Jean bij Baldini aanklopt trekt hij woedend de deur open en rukt hij de lederen vellen uit Grenouille’s handen. Ongevraagd stapt de jongen de winkel binnen en begint hij geheel instinctief een eigenzinnige parfum te creëren. De stomverbaasde Guiseppe moet tot zijn grote ergernis vaststellen dat de geur ontzettend lekker ruikt. Onmiddellijk snelt de vakman zich naar Grimal en na een kort gesprek koopt hij zijn leerling over. Hoewel Baldini Grenouille de komende drie jaren zou uitbuiten ervaarde Jean-Baptiste zijn dagdagelijkse klusjes eerder als een amusant tijdverdrijf. Wanneer hij beseft dat hij lang niet alle geuren, zoals glas, hout, enz…kan namaken groeit de frustratie en wordt Grenouille ernstig ziek. Als hij dan te horen krijgt dat er nog andere geurtechnieken dan alleen maar persen en destilleren bestaan, geneest Grenouille als bij wonder. Guiseppe, die weet dat hij zijn rijkdommen aan Jean te danken heeft, gunt hem de gelegenheid naar het Zuiden van Frankrijk te reizen waar de meer gesofisticeerde geurmethoden hem opwachten. Enkele uren na zijn vertrek stort het huis van Baldini in. Door de overvloedige regenval kon de stenen brugconstructie, waarop het huis van Baldini was gebouwd, niet meer standhouden. De hele zaak stortte in een mum van tijd de Seine in zodat er van de hele inboedel niets meer te redden viel. Letterlijk alles spoelde met de rivier mee: de destillatieketel, Meneer en Mevrouw Baldini, de geurmiddelen, alsook het boekje met de parfumformules. Grenouille is er zeker van dat zijn neus hem de juiste weg aanwijst, het fungeert als kompas. Op zijn weg naar het zuiden wordt Jean-Baptiste verliefd op de heerlijk gezonde buitenlucht van het Franse platteland. Tijdens een fikse regenbui schuilt de jongeman in een holte van een grot . Hier heeft Grenouille het naar zijn zin en hij valt er in een diepe slaap. Totaal onbewust droomt hij zeven jaar lang aan een stuk door. Opeens schiet J-B wakker, zijn droom was eerder op een nachtmerrie gaan lijken toen hij in zijn slaap ontdekte dat hij geen lichaamsgeur bezat. De jongeman was razend en tegelijk diep verontwaardigd als hij vaststelde dat hij inderdaad niet geurde. Hij verliet meteen de grot en zette onmiddellijk zijn tocht naar het Zuidelijke Frankrijk verder. Grenouille zag er verschrikkelijk uit: hij had een meterslange baard die bijna zo lang was als zijn vingernagels. Toen Taillade-Espinasse, een Franse wetenschapper, vernam dat er in Pierrefort een individu was aangetroffen dat zeven jaar lang in een grot verbleven had, volledig omsloten van de buitenwereld en omgeven door het aardgas dat zich in de grot bevond, begaf hij zich zo snel mogelijk naar het dorpje waar hij zocht naar de befaamde holbewoner. Eenmaal Grenouille te hebben gevonden, oefende hij allerlei experimenten op hem uit en probeerde de wetenschapper dit gebeuren theoretisch zo goed mogelijk te verklaren. Zijn ‘fluidale theorie’ wordt een succes en Espinasse een beroemd geneesheer. Als het proefkonijn zit te fantaseren over de samenstelling van zijn meesterlijk parfum, filosofeert Espinasse over de eeuwige jeugd. De overmoedige wetenschapper is van plan om zich na de beklimming van de ‘Pic du Canigou’ op grote hoogte bloot te stellen aan de meest zuivere en vitale lucht van de wereld. Hij is er zeker van dat deze blootstelling hem de eeuwige jeugd schenken zal en hij als jongeling zal terugkeren; maar zijn theorie stuikt in elkaar als hij het leven laat tijdens de beklimming van de berg. Van groot belang voor Jean-Baptiste is dat Espinasse hem de mogelijkheid biedt tot het creëren van een eigen mensengeur. Jean slaagt hier natuurlijk in en na zich met dit parfum te hebben besprenkeld neemt Grenouille voor het eerst in zijn leven een gevoel van voldoening en geluk waar. Ineens schiet een waanzinnig idee hem te binnen : “ Ik creëer een parfum dat alle mensen van mij houden doet.” Om dit te kunnen verwezenlijken moet Jean eerst in het Zuiden van het land zien te geraken, pas dan kan hij in zijn levensopdracht slagen. Met een rugzak dat hem voorziet van de nodige middelen trekt Grenouille naar Grasse, een typische Zuid-Franse stad. Guiseppe sprak altijd met veel genoegdoening over deze handelsmetropool van geurstoffen, parfumerie- en zeepwaren. Tijdens zijn wandeling doorheen de stad snuift Jean de geur van het roodharige meisje in Parijs weer op; Jean ziet zijn levensdroom in vervulling komen. Dit keer is de geur afkomstig van een jong en kwetsbaar meisje. De geurspecialist is vast en zeker van plan deze geur te gebruiken in de zoektocht naar zijn liefdesparfum. Maar dan, zo oordeelt hijzelf, zal hij nog een tweetal jaren moeten wachten alvorens het meisje en haar onweerstaanbare lijfgeur pas echt tot rijping komen. Tot Jean’s grote verbazing en ten alle frustratie moet hij vaststellen dat de geur vergankelijk is. Zijn geheugen is niet in staat de geur op te slaan en dat maakt dat de geurbron uitputtelijk is. In die tussentijd zal hij, “de meester der geuren”, zich specialiseren in de meeste geperfectioneerde geurextractiemethoden van de Provence en van de rest van de wereld. Na zijn aankomst in het dorp meldt hij zich aan bij de meest prestigieuze parfumeriezaak van de stad: “Parfumerie Arnulfe”. Door de lage eisen die hij stelt op het vlak van huisvesting en werkvergoeding besluit Arnufle, de zaakvoerster, hem meteen aan te nemen. Sterk gemotiveerd begint Jean te experimenteren met de nieuwe extratiemethoden die hem helpen de geur van bepaalde zaken over te nemen. Eenmaal de technieken aangeleerd start hij met de aanleg van een collectie persoonlijke geuren. Om te beginnen bereidt hij een onopvallendheidsgeur , maar deze blijkt totaal ongepast te zijn in sommige omstandigheden. Voor zulke gevallen eist Jean een sterker ruikend parfum. Op die manier creert Grenouille wel vijftien verschillende soorten geuren. Door de pas aangeleerde ‘invettingstechniek’ slaagt hij er ook in de geur van dieren in zijn parfum te verwerken, op voorwaarde dat hij deze dieren doodt. Hij zal dus ook begeerlijke meisjes moeten doden om hun geur vast te leggen in een parfum. (2 jaar later) De wachttijd is verstreken en de geur van het meisje dat hij 2 jaar geleden op zijn wandeling door Grasse ontmoette neust onweerstaanbaar lekker. Grenouille maakt gebruik van zijn onopvallendheidsgeur om de moord onopgemerkt te laten verlopen. Door zijn invettingstechniek maakt hij haar geur tot de zijne. Nu is Jean-Baptiste in het bezit van zijn eerste geurcomponent. De moordzaak bleef onopgelost en dat stelt de moordenaar gerust. Grenouille zet ongemoeid zijn zoektocht verder en hij brengt in datzelfde jaar nog 2 andere meisjes om het leven. Stilaan raakt Grasse in wanhoop en op veel beterschap mag het Zuid-Franse stadje niet rekenen. De inwoners worden radeloos ongerust als in het daaropvolgende jaar nog 21 andere tienermeisjes worden vermoord. Er worden klopjachten en zoektochten georganiseerd maar allen zonder enig resultaat. Jean bereidt ondertussen ongestoord zijn liefdesgeur. Hij weet dat het steeds moeilijker wordt zijn moordplannen uit te voeren en daarom ziet hij zich genoodzaakt zijn plannen tijdelijk te annuleren. De normale gang van zaken keert terug in de verontruste stad, Grasse herademt. Antoine Richis, een man van adel, vertrouwt deze situatie niet. Hij beschermt ten alle koste zijn mooie 16-jarige dochter; Richis is er namelijk vast van overtuigd dat de moordenaar haar ergens opwacht en dat hij zal toeslaan op het meest gepaste moment. Richis vertrekt naar La Napoule waar een huwelijkskandidaat zijn dochter opwacht. Hij verdubbelt zijn aantal nachtwakers en hij doet er nog een paar onkosten bovenop om er zeker van te zijn dat zijn dochter de bruidschat in ontvangst mag nemen. Op zijn weg naar La Napoule overnacht hijzelf, zijn dochter en zijn companen in een herberg midden in het bos. Wat de rijke man niet wist is dat ten huize van Richis zelf, Grenouille al een hele tijd een oogje in het zeil hielt. De moordenaar was dus op de hoogte van zijn vertrek en hij had Richis dan ook nauwgezet achtervolgd. Jean weet dat het moment om toe te slaan is aangebroken. ’s Nachts dringt hij de zaak binnen en vermoordt hij er het mooie meisje waarna hij in alle stilte zich van haar geur berooft. Bij het eerste ochtendgloren verlaat hij de herberg en vlucht hij met het meisje, haar kleding, haar haar en haar geur het bos in. Wanneer Richis ontwaakt en zijn dochter dood aantreft in haar bed slaat hij groot alarm. De onbekende seriemoordenaar heeft zijn zoveelste tol geëist en de hele stad verkeert in een diepe chaos. Ditmaal leidt de klopjacht tot bij de juiste dader. Het haar en de kleding van Richis' dochter worden als bewijsmateriaal in beslag genomen. Grenouille, die zelf vindt dat hij geen belangen heeft bij het ontkennen van de talrijke moorden, wordt beschuldigd en terechtgesteld. Door Jean’s verrukkelijke gesynthetiseerde lichaamsgeur van 'onschuld, jeugd en ongereptheid en erotiek' kan niemand hem bij de terechtstelling nog als de moordenaar aanzien. Sterker nog, iedereen wordt gek van extase en er vindt een geweldige orgie plaats . Grenouille maakt van de gelegenheid gebruik en hij vlucht terug naar zijn geboortestad. Druot, Arnulfe’s metgezel, wordt in zijn plaats terechtgesteld. Als hij in Parijs aankomt giet hij temidden van de grote markt de hele flacon liefdesparfum over zich heen. De volksmassa wordt door de onbeschrijfelijke welriekende geur verrast en ze beschouwen Jean als een afgezant van God. De liefde van de omstaanders wordt zo groot dat Jean-Baptiste Grenouille in stukken uit elkaar wordt gescheurd en wordt opgegeten. Analytische visie De titel wijst op het parfum dat hij wil maken. Het hoofdkarakter is gedurig met parfums en geuren bezig. De bijtitel: "die geschichte eines Morders"(het verhaal van een moordenaar) slaat op het moordend karakter van het personage. Hij pleegt de moorden in functie van zijn parfum ‘Het Parfum’ is ingedeeld in 51 hoofdstukken die op hun beurt onderverdeeld zijn in 4 delen. Opvallend is dat ieder deel eindigt met een sterfgeval, respectievelijk Baldini, de wetenschapper Espinasse, Druot en tenslotte Grenouille zelf. In het boek wordt weinig of niet gesproken, de monoloog domineert. In ‘het parfum’ draait het voornamelijk om één hoofdpersoon, Jean Baptiste Grenouille. Grenouille heeft een ontzettend ontwikkeld reukorgaan, er is geen geur die aan Jean’s neus kan ontsnappen. Geheel instinctief slaagt hij erin de meest geraffineerde geuren te creëren. Als hij tot zijn grote verontwaardiging moet vaststellen dat hijzelf, Jean- Baptiste Grenouille, geen eigen lichaamsgeur bezit raakt hij in een hevige depressie. Hij zal dan ook alles doen om aan deze noodsituatie te ontsnappen. Door zijn tegenslagen en zijn miskend uiterlijk heeft Jean steeds kopzorgen waardoor hij veelal depressief rondloopt. Maar tegelijk is Grenouille een stille levensgenieter, hij houdt van de simpele dingen in het leven; dit durft de lezer weleens te vergeten. Ik analyseer chronologisch deze vier hoofdindelingen: DEEL I Het 1ste deel vertelt de jeugdige levensjaren van het hoofdpersonage. Dit deel speelt zich enkel en alleen af in de Franse hoofdstad en het beschrijft een tijdspanne van 14 jaar. In dit deel van het boek wordt in de eerste plaats het karakter en de levenswijze van het hoofdpersonage geschetst en verklaard. Bij de geboorte van zijn hoofdpersonage wil de schrijver de nadruk leggen op het toeval en de hiermee verbonden onrechtvaardigheid van het leven. Grenouille is gedoemd een ellendig leven te leiden. Dit wordt pas echt duidelijk als het hoofdpersonage door Madame Gaillard geadopteerd wordt. Voor het eerst in zijn leven vertoeft Jean-Baptiste in een gezelschap van leeftijdgenoten. Zijn fysieke gebreken (een klein gestalte, een bochel op de rug, lelijk aangezicht) en zijn intellectuele hoogbegaafdheid vermoeilijken zijn maatschappelijke integratie. Door zijn intelligentie is hij zich meer bewust van het leven. Zijn gebrek aan kinderlijke fantasie, daarentegen maakt dat hij een saai, voorspelbaar en rustig leven leidt. Bijna dagelijks wordt Grenouille uitgelachen en tot bloedens toe afgeranseld door de groep kinderen. Hierdoor scheidt hij zich van de groep af en wordt hij een eenzaat. Suskind tracht hier ‘de wet van de sterkste’ zo goed mogelijk weer te geven. De eenzaamheid en zijn groot tekort aan jeugdige fantasie bepalen zijn wijze van denken. Zo leert het hoofdpersonage op jonge leeftijd reeds zijn gave te begrijpen en wordt hij zich bewust van zijn benarde levenssituatie. Een jeugd zal Jean dus nooit gekend hebben, evenmin als momenten van geluk en tederheid. Het echte verhaal begint pas wanneer hij in de Parijse parfumierzaak van Baldini tewerkgesteld wordt. Grenouille raakt zodanig in de ban van al die geuren(en kleuren) zodat hij voor het eerst een zeker gevoel van verliefdheid kan waarnemen. P. Suskind belicht de negatieve kanten van de mens en hoe hij de liefde ervaart: - Omwille van deze emotionele climax verliest Grenouille alle zelfbeheersing en respect. Jean vermoordt het welriekend roodharige meisje die hij tijdens zijn wekelijkse geurtocht tegen het lijf liep. - Omwille van zijn verliefdheid raakt hij ernstig ziek als hij verneemt dat hij lang niet alle geuren dupliceren kan. Nu Jean zich bewust is van zijn onvermogen raakt hij niet alleen emotioneel maar ook fysisch ontredderd. De schrijver wijt de ziekte aan het psychologische, Grenouille’s wijze van denken. Nu Jean van de liefde geproefd raakt hij in de ban van deze emotie. Hieruit groeit later het verlangen naar een eigen mensengeur . De liefde roept in Jean emoties van jaloezie en nijd op; hij benijdt de mens met een geur die tot de liefde inspireren. DEEL II Dit deel omvat een periode van +/- 9 jaar en vertelt de trektocht van Grenouille naar het Zuiden en zijn ervaringen met de wetenschapper, Espinasse. Jean-Baptiste is nu gelukkiger dan hij ooit was. Hij heeft zojuist een ongeneeslijk ziekte overleefd en de vrijheid verworven. Suskind laat zijn personage van het leven genieten. Na een ellendige levensperiode (=Deel I) slaagt de schrijver erin de levenlust van zijn personage op te wekken. Grenouille zijn zelfvertrouwen groeit en hij ervaart alles veel intenser dan voorheen. Jean beleeft hier het manisch hoogtepunt van zijn leven. Opvallend in dit hoofddeel zijn de nauwkeurige geur- en emotiebeschrijvingen en de uitstekende woordkeuze. Deze prachtige beschrijvingen laten je toe de gedachtegangen van J-B beter te begrijpen. Jean verblijft dan de komende 7 levensjaren in de grot . Aangezien hij geen enkele lijfgeur meer kan ruiken beschouwt hij deze plaats als het punt dat het verst van de beschaafde wereld verwijderd is. Maar halfweg het 2de deel vindt de schrijver dat zijn hoofdkarakter genoeg van de schoonheid van het leven heeft geproefd. Nu zijn personage over een sterke moraal en een goede wil beschikt is het weer tijd om hem mentaal af te breken. Als J-B vaststelt dat hij geen lichaamsgeur bezit wordt hij bijna hysterisch. Om de totale geestelijke aftakeling van Jean te voorkomen voegt Suskind aan zijn verhaal een nieuw karakter toe, de wetenschapper, Taillade-Espinasse. Deze persoon biedt Jean de keuze tot de creatie van een eigen lichaamsgeur over te gaan. De mentale toestand van het persoon kent dus een acuut dieptepunt om daarna weer langzaam in een stijgende lijn in een volgende gevoelsclimax te resulteren. In het tweede deel van het boek legt de schrijver de nadruk op de vergangelijkheid van de emoties. Eerst moet men een intens moment van geluk ervaren alvorens men van ongeluk spreken kan. (andersom geldt dit natuurlijk ook) Suskind legt uit dat mooie, aangename momenten vergankelijk zijn, evenals onaangename momenten. Tijdens een periode van kommer en kwel ervaart men de negatieve kanten van het leven op het moment zelf, terwijl men tijdens momenten van blijdschap pas achteraf met de minder positieve zaken geconfronteerd wordt, om het anders te zeggen: wat je ooit ervaren hebt mis je dan de volgende dag. (het verlangen of geheugen is hiervoor verantwoordelijk) Jean is zich van zijn geurloosheid bewust is en hij zou alles doen om daarin verandering te brengen. DEEL III Het 3de deel van het boek speelt zich af in Grasse en het beschrijft een periode van 3jaren. Hier vervolmaakt hij gedurende twee jaar zijn opleiding tot parfumeur. Hij ontdekt dat hij de geur van levende wezens kan bemachtigen maar hij moet ze dan wel doden. Jean moet dus een belangrijke beslissing nemen, maar hij beslist niets, hij volgt zijn instinct. Suskind wil weer dat het ongeluk zijn personage treft. Hij laat Grenouille geen keuze, Grenouille had namelijk gezworen dat hij eerst in zijn levensopdracht zou slagen alvorens zich van het leven te beroven. Hij zou dan ook alles doen om zijn liefdesparfum te creëren. Grenouille zelf heeft geen greintje medelijden met zijn slachtoffers omdat hij die emotie zelf nooit gekend heeft. Jean kon inderdaad nooit op iemands begrip of sympathie rekenen. Als een bij die naar nectar zoekt of als een wolf die zijn prooi besluipt gaat Suskind’s personage te werk: zuiver instinctief. Bedoelt de schrijver misschien dat de maatschappij verantwoordelijk is voor haar seriemoordenaars en ze eigenhandig aanmaakt? Suskind legt kort uit hoe Jean moordend te werk gaat, daarna schrijft hij nog korter en beknopter dat er in X maanden tijd nog 22 andere meisjes worden omgebracht. Het seriemoorden is dus zeker het hoofdthema niet. Ik zou eerder zeggen dat de liefde het meest belangrijke thema van het boek is aangezien deze emotie hem tot het moorddadige aanzet. Als Grenouille op het einde van dit deel gevangen genomen wordt toont hij geen berouw voor zijn daden. Gedwee laat zich leiden naar de plaats van zijn terechtstelling, Grenouille weet maar al te goed dat zijn krachtig superparfum hem uit deze situatie zal redden. Hij alleen weet wat voor gevoelens en genoegens dit parfum bij de mens oproept. Het leespubliek realiseert zich de wonderlijke kracht van het parfum niet. De invloed die het op de mensen uitoefent wordt onderschat. Ik dacht dat het niet in Patrick’s aard lag om de ontsnapping van zijn hoofdpersonage aan het wonderparfum toe te schrijven, hiervoor is Suskind veel te vindingrijk. Suskind doet dit toch, maar zijn leespubliek ontgoochelt hij niet; nooit. Ditmaal weet hij de lezer te boeien door aan zijn parfum een ongekende liefdesuitstraling toe te schrijven . Hierdoor weet Suskind zijn lezers dermate te verrassen. DEEL IV Dit deel omvat slechts 1 hoofdstuk. Het omschrijft de periode die Jean nodig heeft om terug in Parijs te geraken. Dit deel vertelt ook het einde van het verhaal. Na wat er zich in Grasse heeft afgespeeld, is Grenouille in zijn nopjes, hij voelt zich als een engel op aarde. (veel te goed dus) De schrijver maakt duidelijk dat zijn personage een hoofdzonde begaat. Grenouille is hebzuchtig geworden, hij wil dat de hele wereld hem bemint. Als Jean-Baptiste zich bewust is van zijn kracht spoedt hij zich naar de Franse hoofdstad. Daar maakt hij er misbruik van en dat bekoopt hij het met zijn leven. Wat Suskind hiermee wil zeggen: Macht corrumpeert Gerechtigheid triomfeert |
Andere boeken van deze auteur: |
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen |