Boekverslag : Leon De Winter - De Ruimte Van Sokolov
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2298 woorden.

- Algemene gegevens

Titel: De ruimte van Sokolov

Auteur: Leon de Winter

Uitgever: Wolters Noordhoff (grote lijsters) Groningen

Druk: 2000

Oorspronkelijke druk: De Bezige Bij Amsterdam, 1992





- Samenvatting

Sasja Sokolov woont als klein jongetje in Moskou. Hij ontdekt dat hij joods is maar niemand mag het weten, want dat zou gevaarlijk kunnen zijn. Hij gaat in Moskou naar een school voor hoogbegaafden en leert daar Lesjawa, kortweg Lev kennen. Eerst is hij zijn geduchte concurrent, later is hij zijn beste vriend. Ze gaan samen de ruimtevaartkunde in en komen te werken aan dezelfde raket. Deze raket ontploft bij lancering door sabotage. Vanaf dan takelt het leven van Sokolov af.

Zijn vrouw en kind verlaten hem, hij raakt aan de drank en hij verliest het contact met Lev. Sokolov besluit gebruik te maken van het feit dat hij joods is en bemachtigt een uitreisvisum naar Israel. Hij belandt in Tel Aviv. Daar aangekomen blijkt het voor hem onmogelijk om een baan te vinden met zijn kennis van metalen en hij wordt uiteindelijk straatveger. Hier begint dan eigenlijk pas het boek.

Terwijl hij stomdronken aan het werk is, wordt er voor zijn neus een man neergeschoten. Hij meent de dader te herkennen, namelijk Lev. Hij verwerpt deze gedachte meteen weer, omdat hij hem 5 jaar geleden voor het laatst gezien heeft.

Een paar weken later ligt Sokolov weer eens helemaal zat in zijn kamer, als plotseling de deur opengaat en zijn vriend Lev binnenkomt. Lev, een hele rijke zakenman, neemt Sokolov mee en helpt hem van de drank af. Vervolgens biedt hij Sokolov aan om voor hem te komen werken. Sokolov, die eerst verschrikkelijk twijfelt omdat hij de zaakjes van Lev niet helemaal vertrouwt, stemt uiteindelijk toe.

Zo wordt het leven van Sasja Sokolov langzamerhand weer wat beter. Zeker als hij ook nog de Joodse vrouw Tanja ontmoet, die net als hij uit Rusland gevlucht is. Tanja is echter pro-Joods en vindt dat zij en Sokolov alleen een relatie kunnen beginnen als hij zich laat besnijden.

Zo ligt hij dus een paar weken later in het ziekenhuis om dit uit te laten voeren. Lev komt weer eens opduiken en zegt dat Sokolov iemand voor hem moet vermoorden, omdat deze persoon zowel Sokolov als hem ernstig zou kunnen schaden. Sokolov stemt in omdat hij zich schuldig voelt tegenover Lev, die hem al zoveel geholpen heeft. Echter, de opdracht gaat diep tegen zijn geweten in, dat al van jongs af aan zeer sterk is. Sokolov sluipt ’s nachts het ziekenhuis uit, heeft dus een alibi, gaat naar die persoon toe en vermoordt deze. Daar ontdekt hij bij toeval dat Lev hem ook heeft willen vermoorden, met een tijdbom die meteen af zou gaan zodra deze was ingeschakeld. Hij stopt deze bom dan onder de auto van Lev en gaat terug naar het ziekenhuis.

Het boek eindigt met het feit dat Lev dood is en Sokolov heel rijk door een wederzijdse levensverzekering die ze op elkaar afgesloten hebben. Hij leeft nog lang en gelukkig, met Tanja, haar dochter Emma, zijn ex-vrouw Irina en zijn dochter Natasja aan zijn zijde.



Bron: www.scholieren.com

(door mij persoonlijk herzien)







- Opdrachten Lijsters Dossier



A Verwachting

Het is al een tijdje geleden dat ik dit boek las, dus van mijn verwachting weet ik niet zo veel meer. Ik was samen met een vriendin naar de Zeeuwse bibliotheek gegaan en heb gevraagd om wat vlotter leesbare Nederlandse literatuur voor school, toen werd mij onder andere Leon de Winter aangeraden. Door de kaft en flaptekst werd ik wel aangetrokken, omdat het er spannend uitzag en klonk. Het begint ook spannend, in de eerste regel wordt al een moord gepleegd. Ook al hoeft dat natuurlijk niets te zeggen.

In het eerste hoofdstuk raakte ik al geïntrigeerd door de hoofdpersoon Sasja Sokolov. Hoe kan een Joodse intellectueel uit Rusland in Israël zo aan lager wal raken dat hij voor een minimumloon straten moet vegen en al zijn geld opmaakt aan de goedkoopste wodka?



B Analyse en Titelverklaring

1 Verklaar de titel.

De titel “De ruimte van Sokolov” is op meerdere manieren uit te leggen:

- Sokolov was in Rusland betrokken bij de bouw van een geavanceerde ruimteraket

- Sokolov maakt als hij beschonken is in zijn hoofd verre reizen door tijd en ruimte.

- Sokolov is verwikkeld in een innerlijk conflict. Zijn geweten is in het begin heel sterk, en zwakt af als hij afhankelijk wordt van het onethische gedrag van zichzelf en anderen. Hij gunt zichzelf steeds meer de ruimte om dingen te doen die hij niet kan verantwoorden, hij weet zijn geweten steeds beter te sussen.

2 Leg de verandering die de moraal van Sokolov doormaakt uit.

Nadat hij gered is door Lev wil Sokolov voor geen goud terug naar zijn oude bestaan van straten vegen en drank, en neemt de baan aan bij Lev in een wapenfabriek, wat eigenlijk tegen zijn principes is. Hij leeft een tijdje van het geld van Lev, dat hij duidelijk niet eerlijk verdiend heeft. Hij voelt hierbij wel bezwaren maar hij schakelt zijn geweten min of meer uit.

Vroeger was zijn gevoel voor goed en kwaad zo streng dat hij zijn dierbaarste bezit, James Dean-handschoenen, nooit meer draagt omdat hij ze ooit verloren heeft bij een weddenschap. Ook al was de weddenschap niet eerlijk verlopen, hij wil ze nooit meer aan.

Je kunt zijn extreem starre geweten zien als een masker voor de bandeloosheid die ook in zijn geest huist, gezien zijn drankmisbruik.

3 Waarom is het boek aanvankelijk zo spannend?

Het boek is aanvankelijk zo spannend, omdat de lezer een kleine hoeveelheid informatie krijgt, die heel veel vragen opwekt. Bijvoorbeeld de vraag hoe Sokolov zo aan lager wal kon raken, waarom hij zich zo laat vernederen door een met goud behangen proleet (zijn baas Zwarte Jossi), of hoe het kan dat hij in de moordenaar zijn jeugdvriend Lev herkent. De vragen worden langzaam beantwoord, maar tegelijkertijd ontstaan nieuwe vragen, zoals tijdens de moord die Sokolov moet plegen. Als lezer sta je buiten het verhaal. Het verhaal wordt verteld door een personale verteller, die over de schouder van Sokolov meekijkt. Alleen door de gedachten en flashbacks van Sokolov kom je meer over hem te weten, de meekijkende verteller weet op dat moment ook niet méér dan de lezer. Twee verschillende zaken zorgen er dus voor dat het boek zo spannend opgebouwd is.

4 Geef een beschrijving van de nieuwe vriendin van Sokolov. Opportunist of realist?

Tanja is een jonge vrouw die gelooft in Israël als thuis voor alle joden. Ze is heel blij dat ze kan zeggen dat ze joods is zonder dat daar een straf op staat. Haar motieven om naar Israël te komen zijn volgens mij wel zuiver, ze gelooft in het concept van Israël en gelooft tegelijkertijd nog in de Sovjet Unie. Ze verwerpt de motieven van Sokolov, omdat hij tegen de Unie koos in plaats van voor Israël.

Haar keuze om Sokolov ten huwelijk te vragen is niet helemaal zuiver, ze herkende zichzelf in hem omdat ze zelf ook alcoholist is geweest, en ze heeft een echtgenoot nodig, een vader voor haar dochter. Ze weet niet dat Sokolov een straatveger is, en het is de vraag of ze hem dan nog interessant zou vinden.

Intellectueel gezien komen ze van twee verschillende planeten, Sokolov weet alles van metaalmoeheid, Tanja heeft zich verdiept in het zionisme en het joodse geloof is voor haar en bewuste keuze, voor Sokolov niet.

Tanja is geen realist. Ze heeft een veel te mooi plaatje van Israël in haar hoofd. Ze is meer een opportunist, ze gaat immers met Sokolov omdat ze denkt dat hij haar wat te bieden heeft. Ook denkt ze dat het jodendom en Israël haar wat te bieden hebben. Tegelijkertijd is ze een idealist, ze heeft veel over voor haar land, haar wortels. Ze is bereid een moeilijke nieuwe taal te leren en op het land te werken als dat goed is voor Israël. Ook gelooft ze nog steeds in het communisme.

5 Leg de symbolische waarde uit van de versmelting van Sasja en Lev in de politietekeningen.

Katz, de politieman die de moord in de Regov Etsel op moet lossen komt bij Sokolov langs met twee compositietekeningen, één gemaakt op basis van wat Sokolov verteld heeft en één gemaakt door een tweede getuige, een amateurschilder. In die tweede tekening herkent Sokolov zijn eigen ronde gezicht, maar ook de felle ogen van Lev

De symbolische betekenis van deze eenwording is dat Sokolov door zijn principes opzij te zetten en een valse verklaring af te leggen medeplichtig wordt aan de moord, waarmee hij dus min of meer één wordt met de moordenaar. Sokolov zelf heeft het er moeilijk mee dat hij door zijn gedrag de moord van Lev ondersteunt terwijl hij dat voor zijn geweten niet goed kan praten. Door de compositietekening waar hij zowel zichzelf als Lev in herkent wordt hij geconfronteerd met zijn geweten dat een blokkade vormt bij alles wat hij doet of laat.



C Verwerking

6 Verklaar het Faust motto.

Motto: “Niets zult ge zien in de eeuwige lege verte,

De stap niet horen die ge doet,

Geen steunpunt vinden voor uw voet.”

Goethe – Faust

Faust is in de literatuur de tragische figuur die moet kiezen tussen goed en kwaad, hij gaat namelijk een contract met de duivel aan. Dit staat in verband met Sokolov, omdat hij ook voor zo’n keuze staat: Of hij kiest voor zijn vriendschap met Lev en de slechte dingen die deze doet, of hij kiest voor zichzelf en zijn eigen goede geweten. Hij kiest net als Faust voor het kwade.

7 Geef je mening over de weigering van Sokolov om zijn handschoenen terug te nemen.

De weigering van Sasja om de handschoenen terug te nemen komt voort uit twee dingen: ten eerste is hij aangetast in zijn trots. Hij kan het niet uitstaan als hij iets niet snapt dat andere stervelingen wel snappen, dus hij studeert uren voor zijn goede cijfers. Hij is heel erg competitief ingesteld, en als blijkt dat Lev zonder enige moeite van hem wint ervaart hij dat als een enorme nederlaag. Het was bovendien een complot, Lev blufte.

Ten tweede hebben de principes van Sasja ermee te maken, Lev en Sasja zijn elkaars tegenpolen. Lev is de nonchalante, rebelse jongen die moreel verwerpelijk gedrag vertoont, Sasja is naïef, plichtsgetrouw en zal nooit over de schreef gaan. Sasja volgt altijd zijn strenge geweten, in zijn jeugd bovendien gekoppeld aan de ideologie van Marx. Zijn principes zeggen hem dat het zijn eigen schuld is dat hij de handschoenen in heeft gezet bij de weddenschap, hij kan het niet rechtvaardigen ze terug te nemen, dus als hij er niet onder uit komt besluit hij ze nooit meer te dragen. Ik begrijp zijn houding niet helemaal, ik ben zelf namelijk niet zo principieel. Maar ik heb wel bewondering voor zijn stijfkoppigheid, ook al is het in je eigen nadeel.

8 Wat betekent vriendschap voor jou? Is vriendschap open voor kritiek, is vriendschap onvoorwaardelijk?

Vriendschappen zijn zeker belangrijk in mijn leven, belangrijker dan familie omdat je die niet zelf uitkiest. Juist omdat ze zo belangrijk voor me zijn, ben ik zuinig op ze. Wat ik geleerd heb is dat een vriendschap pas bestaat als je eerlijk tegen elkaar kunt zijn, dus staat een vriendschap open voor kritiek. Zo niet is het een schijnvriendschap, die heeft iedereen ook wel. Dingen delen met vrienden gaat vanzelf, en als dat niet zo is is het een ander soort vriendschap. Mijn eigen persoon blijft ook belangrijk, zelfs mijn beste vrienden weten niet alles over me. Gelukkig maar, want sommige dingen zijn gewoon voor jezelf.

Als een vriendschap onwoorwaardelijk is, is het een hele goede vriendschap, want meestal zijn er dingen die je niet van een ander kunt accepteren. Maar als je je vriend een beetje kent weet je dat hij die dingen niet heeft. (hij zou nooit een rascist zijn, want dan zou het je vriend niet zijn).

In een vriendschap moeten mensen gelijkwaardig aan elkaar zijn, en daarom gaat het fout tussen Sokolov en Lev. Ze zijn nooit gelijk aan elkaar geweest, Sokolov was altijd al een beetje een loser, en Lev de charmeur. Stiekem is Sokolov altijd jaloers geweest op Lev, en zo’n vriendschap is naar mijn idee gedoemd te mislukken. Sokolov is veel trouwer dan Lev, Lev heeft Sokolov verraden door met zijn vrouw naar bed te gaan, terwijl Sokolov’s loyaliteit net zo ver gaat als zijn geweten. Hij heeft Lev gesteund tijdens de verhoren van de KGB na het ontploffen van de Oktjabr èn als getuige van de moord in de Regov Etsel. Bovendien kan het geweten van Sokolov het ontbreken van een geweten bij Lev niet aan.



D Beoordeling

Het einde van het boek is naar mijn idee een beetje te gesloten. Wat mij betreft was het geëindigd zonder het eraan geplakte slot, gewoon bij het punt waar Sokolov terug is in het ziekenhuis. Zo blijft er nog wat te fantaseren over, je kunt je afvragen of Sokolov terug gaat naar de goot, of hij Irina en zijn dochter ooit nog ziet en hoe het zit met Tanja en Emma. Je weet op dat moment namelijk niet wat Lev bij zijn bezoek aan Tanja met haar gedaan heeft, ze kan wel dood zijn. Ik hou meer van een open einde.

Het boek heeft me wel aan het denken gezet over onze kapitalistische maatschappij: zo wil Tanja dat haar dochter opgroeit als kapitaliste, na de ontberingen die ze in de Unie hebben moeten doorstaan. Daar heb ik over nagedacht. Eigenlijk wijs ik het kapitalisme af, maar dat is makkelijk gezegd als je alles hebt. Mensen die onder het communisme niets hadden zullen er anders over denken. Toch denk ik dat er een manier is, die tussen het kapitalisme en het communisme in ligt.

Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen