Boekverslag : C. Palmen - De Vriendschap
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 4710 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 4710 woorden.
De vriendschap
C. Palmen (1996) De vriendschap Prometheus, Amsterdam. Eerste druk 1995
Over de auteur:
Connie Palmen (Alegonda Petronella Marie Palmen) werd geboren in 25 november 1955 in een dorpje vlakbij Roermond, genaamd Sint Odilienberg. Dit dorpje was een kloosterdorpje, en zij wilde later dan ook graag priester of non worden. Zij koos echter op haar middelbare voor literatuur en filosofie, omdat zij een verblijf op de nonnenschool een eind aan haar geloof had gemaakt. Na een opleiding pedagogie in Roermond, vertrok Connie Palmen naar Amsterdam, waar zij neerlandistiek en filosofie studeerde.
In 1991 debuteerde Connie Palmen met het boek De wetten. Dit boek was meteen een succes en zij ontving een Gouden Ezelsoor, de prijs voor het best verkochte boek, voor deze debuutroman. Voorheen had zij korte verhalen in tijdschriften gepubliceerd, iets wat zij ook nu nog af en toe doet.
Vervolgens gaf Connie Palmen in 1992 een essay uit onder de naam Het weerzinwekkende lot van de filosoof Socrates, over wie zij eveneens haar scriptie filosofie had geschreven. In 1995 publiceerde deze schrijfster vervolgens De vriendschap, maar het verschijnen van haar tweede roman werd overschaduwd omdat haar geliefde Ischa Meijer plotseling overleed. Het boek werd wel erg gewaardeerd en wederom werd een roman van Connie Palmen een bestseller. Ze ontving voor de vriendschap de Trouw Literatuurprijs, de lezersprijs van het Vlaamse tijdschrift Humo en de AKO literatuurprijs. Op 14 februari 1998 verscheen het boek I.M. van Connie Palmen. In deze roman schrijft zij over de relatie die ze had met Ischa Meijer, veertien februari is zijn sterf-, en geboortedag. In 1999 schreef Connie Palmen het boekenweekgeschenk, dat de titel De erfenis droeg. In 2000 bracht zij het boek Echt contact is niet de bedoeling uit.
Connie Palmen heeft in haar werken veel auto-biografische elementen verwerkt, maar kan niet gelijk worden gesteld aan haar personages. Zij maakt veel gebruik van de studie filosofie die zij heeft gevolgd en de meeste boeken hebben een vleugje filosofie.
Het verhaal
Wanneer?
Het verhaal speelt zich af in de periode van 1965 tot 1990. Tussen het begin en het eind van het verhaal zit zo'n 25 jaar. Dit is belangrijk, want in de drie verschillende delen van het verhaal zie je Kit, het hoofdpersoon, opgroeien. De drie delen lopen in chronologische volgorde. Het eerste deel begint met een tienjarige Kit. Aan het begin van het tweede deel wordt er verteld over het moment waarop ‘Kit een vrouw werd.’ Aan het begin van het derde deel is Kit dertig jaar. In deze drie delen worden er echter veel sprongen in de tijd genomen. Ook heeft Connie Palmen gebruik gemaakt van flash-backs.
De tijd is naar mijn idee erg belangrijk in het verhaal, want gedurende het verhaal verandert Kit duidelijk. De leefomgeving beïnvloedt Kit’s denkwijze natuurlijk ook, en deze omgeving heeft te maken met haar leeftijd. In het eerste deel wordt het verhaal ook op een hele andere manier verteld dan aan het einde. Hierdoor is het leeftijdsverschil duidelijk te zien. Ook bepaalde gebeurtenissen die pas op oudere leftijd voorkomen gebeurtenissen zoals verliefd worden, ongesteld zijn en op kamer gaa wonen, zijn van belang.
Waar?
Het verhaal van Ara en Kit speelt zich af in een dorpje in het zuiden van Nederland, in Limburg. Dit is niet van belang voor het verloopvan het verhaal. Later verhuist Kit naar Amsterdam. Het is voor het verhaal niet belangrijk dat ze naar Amsterdam verhuist, maar de verhuizing op zich is wel belangrijk, omdat de hoofdpersonen nu op een andere manier contact hebben.
Omgeving en sfeer
Het verhaal speelt zich in het begin grotendeels af op school wat de vriendschap betreft. Er wordt veel over Kit’s leven thuis verteld, waardoor het goed mogelijk is een beeld te vormen van de situatie waarin Kit zich bevindt, en de betekenis van haar familie voor haar. Omdat laatste deel van het verhaal voornamelijk bestaat uit gedachten van Kit, zou je kunnen zeggen dat het zich afspeelt in haar gedachtewereld. De sfeer die aan het begin van het boek wordt gecreëerd is van belang op het verloop van de vriendschap. De meeste mensen zien de vriendschap tussen de twee totaal verschillende mensen niet zitten, en adviseren Kit minder met Ara om te gaan. Deze adviezen creëren een bepaalde sfeer in het boek. Doordat het ‘ verboden is’ nodigt het natuurlijk extra aan de vriendschap voort te zetten. Het lijkt of Kit door deze adviezen meer in zichzelf gaat leven, en zij begrijpt niet waarom anderen Ara niet op de manier zien als zij dat doet. Ze gaat steeds meer in een ander wereldje wonen, die ik zou omschrijven als haar gedachtewereld, omdat haar gedachtes een steeds belangrijkere plaats in het verhaal innemen.
Kit leeft in een sfeer van onzekerheid. Constant probeert ze dingen te analyseren om er gripmop te kunnen krijgen. Dit resulteert ook in overmatig alcoholgebruik en een eetprobleem. Zodra ze in de buurt van Ara komt is de sfeer vaak ontspannen. Door de manier waarop de sfeer tussen deze twee vrouwen wordt beschreven, komt de intensiteit van de vriendschap duidelijk naar voren.
Wie?
In dit verhaal draait het om de vriendschap tussen twee vrouwen, Kit en Ara genaamd. Als het verhaal begint is Kit tien jaar oud, Ara is dan dertien. Tussen de twee vriendinnen zijn enorm veel verschillen, lichamelijk en geestelijk gezien. Zelfs hun initialen zijn tegenovergesteld, namelijk CB en BC. Kit, voluit Catharina, is klein, blond en tenger. Ara, die voluit Barbara heet, is daarentegen groot, fors gebouwd en heeft donker haar. Ook qua karakter zijn er veel verschillen. Ara is trots, terwijl Kit juist bescheiden is. Kit leeft in een druk gezin, met drie broers, waardoor z zelf ook een beetje jongensachtig is. Hierin is Ara haar tegenpool. Ara leeft thuis met zes zussen en haar moeder, die smetvrees heeft, waardoor het huis juist totaal niet op kinderen is afgestemd. Ara is ook heel vrouwelijk en wil gewaardeerd worden om haar lichaam, wat zij ook gebruikt om zich te uiten. Kit maakt echter gebruik van taal. Voor haar is de geest, het hoofd en het verstandelijke van belang. Voor Ara zijn juist het lichaam, het intuïtieve, het hart en de emotie belangrijk. Dit is ook een reden waarom Ara meer van dieren houdt, en Kit juist meer van mensen.
Beide personages denken ook op een hele andere manier. Kit denkt van binnen naar buiten, Ara denkt van buiten naar binnen. Kit is dan ook een spontaan en open persoon, Ara is daarentegen gesloten en vaak nors. Ook qua vaardigheden verschillen Ara en Kit enorm. Ara is woordblind, en vaak ontbreekt het goede woord haar om iets uit te drukken. Kit is juist hel taalvaardig, en is voortdurend bezig met het analyseren van allerlei zaken en gebeurtenissen. Beide vrouwen zijn verslaafd. Bij Kit is dit een verslaving op alcoholisch gebied, Ara is verslaafd aan eten. Voor deze eetverslaving probeert Kit een verslaving te vinden, terwijl Ara het juist als een natuurlijke neiging beschouwt. Kit is voortdurend op zoek naar kennis, maar hierdoor raakt zij op den duur in verwarring, wat tot gevolg heeft dat ze verslaafd raakt aan drank en sigaretten.
Kit is heel hulpvaardig en wil haar moeder zo min mogelijk last bezorgen. Desondanks vindt ze dat ze haar moeder tot last is. Kit, spontaan en open, heeft veel vriendinnen die niet echt iets voor haar betekenen. Ara vindt het niet prettig dat Kit zo goed met iedereen omgaat, deels omdat dit bij haar juist niet het geval is.
Kit denkt veel na over onderwerpen als de dood, liefde, God, geluk en Ara. ‘ Ara’ is het belangrijkste aspect in Kit’s leven. Ze is afhankelijk van Ara. Als zij Ara op het schoolplein ziet staan, weet ze gelijk dat zij haar vriendin zal worden, wat later ook het geval is. Het is altijd Kit die actie onderneemt om Ara te ontmoeten. Na school gaat ze zo snel mogelijk naar Ara, omgekeerd is dit niet het geval. Later is Kit ook afhankelijk van Thomas, haar vriend, die in veel punten overeenkomt met Ara. Ook is Kit afhankelijk van de drank, waar zij aan verslaafd is. Marga, die in het boek wordt genoemd als Kit’s eerste andere vriendin, helpt Kit onbewust aan de drank door haar hiermee te laten kennismaken.
Kit gaat later aan de universiteit filosofie en psychologie studeren. Ara wordt hondentrainster, waarbij zij blinde mensen begeleidt. Hieruit komt het belangrijkste verschil tussen Ara en Kit naar voren; Kit is constant bezig met taal en Ara gebruikt haar lichaam om zich te uiten.
Kit maakt op pagina 50 de volgende opmerking: ‘ God, geluk, dood en Ara waren moeilijk en lekker om over na te denken, dat was het.’ Deze opmerking geeft goed weer hoe Kit naar kennis verlangt, en welke plaats Ara inneemt in haar bestaan.
Voor de duidelijkheid heb ik de belangrijkste verschillen in onderstaande tabel genoteerd. Deze verschillen vond ik het belangrijkst, omdat zij van invloed zijn op het gedrag en de manier van denken van de hoofdpersonen.
Catharina Buts (Kit) Barbara Callenbach (Ara)
Tenger, blond en klein Groot, fors, donkere haarkleur
Bescheiden Trots
Heel taalvaardig Woordblind
Verslaafd aan drank Verslaafd aan eten
Uit zich met taal Uit zich door haar lichaam
Samenvatting
Ik vind dat de opmerkingen in het verhaal belangrijker zijn dan de hoofdlijn, omdat zij betekenis geven aan de term vriendschap. Omdat deze analyses en opmerkingen op zichzelf staande stukken zijn, kan ik deze niet samenvatten. Hieronder geef ik de verhaallijn weer, met de belangrijke gebeurtenissen uit Kit’s leven.
Deel 1; Kit Buts is tien jaar oud en zit in de vijfde klas als ze Ara leert kennen. Ara is dan dertien, omdat zij meerdere malen is blijven zitten. Vanaf het eerste ogenblik beseft Kit dat Ara haar vriendin zal worden. Ara en Kit verschillen erg van elkaar, en iedereen vindt het vreemd dat deze twee meisjes bevriend raken. Eten en taal spelen een belangrijke rol in de vriendschap tussen Ara en Kit. Kit probeert allerlei dingen te analyseren, onder andere de eetverslaving van Ara.
Kit wil haar moeder niet tot last zijn, en is hier erg mee bezig.
Elke middag na schooltijd gaat Kit naar Ara, maar Ara komt nooit naar haar toe. Kit’s ouders wijzen Kit hierop, en als Kit heirover begint zegt Ara dat ze niet komt omdat ze weet dat Kit komen zal.
Kit verteld in dit deel over haar dagelijks leven, met gebeurtenissen zoals haar eerste communie. Ook vertelt zij veel over haar familieleden, van wie zij veel houdt, en die een belangrijke plaats in haar leven innemen. Kit is erg leergierig en probeert allerlei verbintenissen en gebeurtenissen te verklaren.
In een speciaal schrift houdt zij bij wat zij ontdekt, en schrijft zij over haar vrindschap met Ara.
Deel 2; Aan het begin van dit deel wordt Kit voor het eerst ongesteld. Ze hoopte dat ze hierdoor meer vrouw zou worden, maar ze is nog steeds hetzelfde meisje van zestien jaar. Liefde begint een belangrijkere rol in haar leven te spelen. Allereerst krijgt Kit een relatie met Matthias, maar deze relatie werd al snel beëindigd. Kit kan er niet tegen dat ze elkaar constant moesten aanraken, en ze had het gevoel dat zoenen altijd moest uitlopen op iets anders. Ze voelt zich bedrogen, en maakt het uit.
Ook wil Kit gesteriliseerd worden omdat zij geen kinderen wil, en meent dat maandelijks pijnlijden dan onnodig is. Dit resulteert in een eetprobleem.
Via de Pedac, waar Kit, na de Mulo en de havo, gaat studeren, krijgt zij andere vrienden. Ook Ara heeft andere vriendinnen van school. Daarom gaan zij nooit samen naar een uitgaansgelegenheid. Hun vriendschap bestaat op dat moment uit hel alleen met elkaar zijn. Als er andere mensen bij zijn gaan zij zich ook op een andere manier gedragen, wat veel ergernissen veroorzaakt. Daarom besluiten zij niet vaak samen uit te gaan. Zij hebben nu ook veel vaker ruzie.
In een discotheek maakt Kit kennis met alcohol, wat resulteert in een verslaving. Kit heeft veel moeite met het ouder worden.
Na allerlei perikelen Kit verhuist naar Amsterdam, omdat zij even niet in de buurt wil zijn van iemand van wie ze houdt, en ze gaat daar filosofie en psychologie studeren.
Deel 3; Kit is nu dertig en is afgestudeerd in filosofie en psychologie. Ze krijgt een relatie met Thomas, met wie zij het langer uithoudt dan met de andere mannen, die in veel opzichten lijkt op Ara. Ara heeft een vaste relatie met Bing, en woont inmiddels ook in een eigen huis. Kit, verslaafd aan drank, is afhankelijk van Thomas en van Ara. Als hij naar Amerika vertrekt, stopt hun relatie. Zij probeert, mede daarom, haar band met Ara en de afhankelijkheid van mensen duidelijk te maken en te verklaren.
Het laatste hoofdstuk bestaat uit een brief van Kit naar Ara, die eigenlijk een beschouwing is van het boek zelf, waarin zij beschrijft wat zij heeft geleerd van al haar analyses over hun vriendschap en het leven. Kit beseft dat Ara en zij eigenlijk twee tegenpolen zijn, en bekijkt de verbintenis die ze hebben kritisch.
Mini - samenvatting
In dit verhaal wordt de vriendschap tussen de kleine, taalbehendige Kit en de forse en woordblinde Ara gedurende een periode van vijfentwintig jaar vanuit het perspectief van Kit verteld. Kit probeert het leven onder de knie te krijgen
Hoe?
Het verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief. De lezer beleeft het verhaal door de ogen van Kit. De schrijfstijl groeit mee met Kit. Dit is natuurlijk logisch, omdat Kit ouder wordt en op een volwassenenre manier gaat denken. Het eerste deel van het boek is op een kinderlijke manier geschreven, waardoor het erg makkelijk leest. Connie Palmen heeft zich goed verplaatst in de huid van een tienjarige toen zij dit deel schreef, want het wordt goed duidelijk hoe het tienjarige meisje haar omgeving ziet. Een voorbeeld hiervan vind ik het volgende stukje, omdat mijn tienjarige broertje eens dezelfde opmerking maakte toen ik een woord gebruikte dat hij niet kende. (p 94) ‘ Debiel heb ik van onze Willem geleerd, die leert dat natuurlijk op het gymnasium, want daar leren ze moeilijke woorden in alle talen.(…) Ik weet niet precies wat die oorden betekenen, maar ik weet zeker dat je het maar beter niet kunt zijn.’
Het boek is verdeeld in drie delen. In het eerste deel vertelt Kit over haar jeugdjaren. Het tweede deel begint met het feit ‘ dat Kit een vrouw werd’. Het laatste deel begint met een stukje waarin Kit verteld dat ze dertig is, en nog nooit liefdesverdriet heeft gehad, omdat ze wist dat ze altijd Ara zou hebben. Deze beginstukjes geven aan waar het deel over gaat, en geven al aan dat Kit ouder is geworden.
Door middel van beschrijvingen van gebeurtenissen maakt Connie Palmen duidelijk hoe Kit is. In het volgende citaat komt naar voren dat Kit zich schuldig voelt tegenover haar moeder, en denkt haar tot last te zijn. Dit wordt via een omweg omschreven, maar zo dat de lezer het toch begrijpt.
(p 93) ‘ ‘Vind je knakworst dan niet meer lekker?’ vroeg ze, toen ze met een rood aangelopen hoofd van het zwoegen er een op mijn bord legde.
’s Nachts moest ik overgeven. Ik had er drie gegeten.’
Het hele boek leidt tot een brief van Kit aan Ara waarin zij haar visie op het leven en vriendschap geeft. Dit slothoofdstuk is echter niet het hoogtepunt van het boek. Ik denk niet dat er een hoogtepunt in dit boek zit; iemands ontwikkeling wordt verteld. Hoewel aan het eind van het boek natuurlijk wordt verteld wat het eindstation van deze ontwikkeling is, vind ik dit niet het hoogtepunt. Er wordt namelijk het hele boek door naar deze brief toegewerkt, en deze brief is eigenlijk een samenvatting van de zaken die in voorgaande hoofdstukken zijn besproken. Het verhaal beschrijft eigenlijk het onderzoek van Kit naar de banden tussen mensen en haar band met Ara, en is heen mooi afgerond verhaal. In het laatste deel wordt heel veel informatie gegeven over Kit’s visie op het leven. Ik vind dit meer een filosofisch essay, omdat de verhaallijn meer op de achtergrond wordt geplaatst. Het gaat nu vooral om de opmerkingen die gemaakt worden, die natuurlijk wel in verband staan met het verhaal. Door de vele filosofische opmerkingen, is dit stuk nogal zwaar van toon.
Connie Palmen heeft in dit boek literatuur en filosofie met elkaar geprobeerd te verbinden. Dit resulteert in, met name in het derde deel, tot en zware stof. Het verhaal is niet auto-biografisch, hoewel Connie Palmen wel veel autobiografische elementen in het verhaal heeft verwerkt, zoals de filosofiestudie die Kit volgt, en die zij eveneens heeft gevolgd.
Ook in het eerste, kinderlijke deel wordt er over serieuze en ingewikkelde zaken gepraat. Door middel van luchtige opmerkingen komen deze echter minder zwaar over. Kit denkt vaak na over dingen, die zij vervolgens op een kinderlijke manier omschrijft. Met een andere formulering zou echter een veel zwaardere betekenis naar buiten worden gebracht. Dit maakt duidelijk dat ook de opmerkingen in het eerste deel van het verhaal soms filosofische betekenis hebben. Ara en Kit spreken hier over het feit dat Ara meer van dieren houdt, omdat die niet kunnen bedriegen. Kit zegt : (p 77)’ Van dieren houden is geen kunst, vind ik, want ze kennen het kwaad niet, dus kunnen ze ook het goede niet doen’ . (p78) ‘ Dieren zijn hartstikke stom. Je kunt net zo goed een baksteen nemen en dan denken dat het een hond is, dat komt praktisch op hetzelfde neer.’
In het verhaal worden opmerkingen gemaakt, die op zichzelf al een betekenis hebben, maar door een toevoegsel persoonlijk worden gemaakt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij bovenstaand citaat waar ‘vind ik’ is toegevoegd. Dit maakt de opmerking luchtiger en persoonlijker. Hier heeft Connie Palmen veel gebruik van gemaakt om het verhaal persoonlijk over te brengen.
Waarom?
Ik denk dat Connie Palmen dit boek heeft geschreven om een bepaalde visie op het leven over te brengen. Zij heeft zelf filosofie gestudeerd, en het is duidelijk dat zij veel heeft nagedacht. Wellicht heeft zij een roman, een boek dat toch meer mensen lezen, gebruikt om haar boodschap over te brengen. In het verhaal beschrijft zij de waarde van vriendschap. Het boek begint met een citaat van Ischa Meijer:
Soep op het vuur
is
als
een goede vriend in huis
extra lekkere soep
is
als nieuwe familie
Zij schrijft over de verbintenissen in het leven en zij zegt zelf dat haar boeken nooit zomaar boeken zijn. Verhuld achter het personage Kit heeft Connie Palmen op deze manier bepaalde ideeën naar buiten gebracht, terwijl sommigen zich dit niet zullen realiseren. Door gebruik te maken van een hoofdonderwerp, vriendschap, bespreekt Connie Palmen allerlei belangrijke zaken uit het leven. Zo spreekt zij over de verbintenissen van lichaam en geest, leven en dood, kennis en verslaving. Al deze onderwerpen worden omhuld door het thema vriendschap. Ook spreekt ze veel over de onderlinge afhankelijkheid van mensen. Doordat er een verhaallijn in het boek in zit, namelijk de vriendschap, worden aparte onderwerpen bij elkaar gehouden, en is er hierdoor een verband zichtbaar. Zaken die in het leven van veel belang zijn worden op deze manier met elkaar in verband gebracht. Sommige verbintenissen had ik zelf nooit kunnen leggen, maar toen ik ze las, vond ik wel dat ze kloppend waren. Omdat het verhaal dus eigenlijk ook gaat over het leven, zijn er veel herkenbare situaties uit de werkelijkheid te vinden. Connie Palmen heeft gebruik gemaakt van auto-biografische elementen, maar kan niet aan Kit worden gelijk gesteld. Wel denk ik dat de ideeën die zij de lezer voorschotelt haar eigen analyses zijn. Het lijkt me namelijk erg moeilijk deze ideeën zo duidelijk voor een ader te verzinnen. Ik verwacht dat dit boek veel mensen aan het denken heeft gezet, wat waarschijnlijk ook de bedoeling van de auteur is geweest.
Titelverklaring
In dit boek wordt de vriendschap tussen twee vrouwen beschreven. De titel is dus tamelijk logisch uitgekozen. Omdat het specifiek om de vriendschap tussen Ara en Kit gaat, en niet zozeer om vriendschap in het algemeen is deze titel, in plaats van bijvoorbeeld ‘Vriendschap’ passend.
De verschillende delen waaruit het boek is opgebouwd hebben een aparte naam. De hoofdstukken worden alleen met nummers aangegeven. Het eerste deel draagt de naam ‘ Dingen en woorden’, het tweede deel heet ‘ Eten en drinken’. Het derde en tevens laatste deel heeft de naam ‘ Werk en liefde’. Ook deze namen geven het thema van dat deel weer.
Mening
Dit boek heeft een grote indruk op me gemaakt. Door de verschillende schrijfstijlen is de ontwikkeling van Kit duidelijk zichtbaar. Kit worstelt voortdurend met tegenstrijdige punten; verlangen naar gebondenheid, maar ook naar onafhankelijkheid, keuze en lot, mannelijk en vrouwelijk verstand en gevoel. Uiteindelijk krijgt Kit het leven onder de knie en dit bereikt ze door niet telkens te kiezen voor een van de twee tegenpolen, maar door ze met elkaar te verbinden. Het boek eindigt met de zin:
‘Zonder jou ben ik minder waard’. Het standpunt is hiermee omgekeerd, want aan het begin van het boek wordt er verteld dat Kit zich moeilijk kan hechten. De vriendschap is in dit verhaal vooral gebruikt om Kit’s analyses een betekenis te geven. De opmerkingen zijn meer van belang dan het verhaal.
De houding van Kit’s ouders ten opzichte van haar vriendschap met Ara vond ik nier erg vreemd. Voor de buitenwereld is Ara een nors en gesloten kind, slechts bij Kit kan zij zich uiten zoals zij is. Kit wordt weergeven als de geest, en Ara als het lichaam. Samen vormen zij een geheel, wat verklarend is voor hun intense vriendschap. Ik denk dat de vriendschap aan het einde van het verhaal zo verandert, omdat de vriendschap voor Kit, onbewust, een manier was om het leven te analyseren.
De manier waarop de contacten tussen Ara en Kit werden weergeven sprak mij ook aan. Zo wordt Kit gelukkig als Ara haar streelt. Ara beleeft er veel plezier aan als Kit haar verhalen en ontdekkingen vertelt. Lichaam en geest vullen elkaar wederom aan. Op filosofisch niveau wordt er gesproken over het feit dat, wanneer je een ingewikkeld verschijnsel wilt verklaren, je gebruik moet maken van (p 296) ‘ twee ideeën die elkaar tegenspreken en onmogelijk onderling te verbinden zijn.’ Dit slaat terug op het feit dat Kit het leven onder de knie probeert te krijgen aan de hand van haar vriendschap met Ara.
De woordkeus van Connie Palmen vind ik mooi om te lezen. Via dialogen geeft zij ook weer dat Ara en Kit zo goed bevriend zijn. Als Kit verhuist naar Amsterdam wordt het volgende gezegd: (p 219)
‘ We blijven toch altijd bij elkaar,’ zeg ik.
‘Ja’, zegt ze, ‘ dat weet ik.’
Ze haalt diep adem en herstelt zich.
Ze zegt:’ Kijk een beetje uit, kleintje, daarbuiten in de jungle.’
‘Wees maar niet bang,’ zeg ik, ‘ik hoor bij de roofdieren.’
Ook via witregels, of zoals bij dit citaat het geval is, met het plaatsen van zinnen op een nieuwe regel, creëert ze een soort rust, waardoor ik het verhaal extra mooi vind overkomen.
De schrijfstijl die Connie Palmen in het eerste en tweede deel heeft gebruikt, spreekt mij meer aan dan de schrijfstijl uit het tweede deel. In het laatste deel was er namelijk minder sprake van een verhaallijn, waardoor de vele opmerkingen die gemaakt werden af en toe langs me heen gingen, vanwege de veelvoud. Dit stuk vond ik daarom moeilijker om te lezen, omdat ik sommige stukken ook pas na een paar keer lezen begreep. Bijvoorbeeld: ‘(p130) ‘Het effect van verslaving splits ik op in de winst en in de tol, ook al blijken die elkaar op een vreemde manier te overlappen. De tol die je voor je verslaving betaalt, wordt gezien als winst.’ Het laatste deel is meer een soort essay.
Bepaalde analyses die Kit in het verhaal maakt, spraken me erg aan. Zoals bijvoorbeeld de volgende uitspraak: (p 259) ‘ Ik zei Thomas dat ik alles het beste kon begrijpen door de mensheid te beschouwen als een taal. In een taal kan een woord nooit op zichzelf staan. Om betekenis en zin te kunnen hebben is het afhankelijk van andere woorden, waarmee het verbonden wordt en waaraan het zijn betekenis ontleent.‘ Zo interpreteert Kit nog meer dingen op een wijze die ik nooit zelf had kunnen bedenken, maar die ik wel herkenbaar en duidelijk vind. Op deze manier heb ik ook nog wat van dit boek opgestoken. Ook de zinssnede op de voorlaatste pagina sprak me aan, omdat er nu, in plaats van de lange en ingewikkelde omschrijvingen, heel eenvoudig en duidelijk wordt gezegd wat belangrijk is in het leven: ‘ Je aan je woord houden is de enige manier om een goed en menselijk leven te leiden.’
Toen ik het verhaal aan het lezen was maakte het niet veel indruk op me. Pas toen ik het boek had dichtgeslagen, en nadacht over de dingen die in het verhaal werden gezegd, zag ik de schoonheid van vele betekenissen en achterliggende gedachtes. Dit kwam doordat ik tijdens het lezen te veel moest nadenken om opmerkingen te begrijpen.
Door het gebruik van opmerkingen als ‘dat is ook zo’ of ‘vind ik’ worden delen van de tekst luchtiger gemaakt. Hierdoor is het duidelijker dringt het beter tot de lezer door. (p 94) ‘ Ze schelden eigenlijk alleen op mij omdat ik te lange tenen heb en te veel en te snel huil. Dat is ook zo.’
In het verhaal zitten ook enkele ‘verborgen’ gegevens. Zo gaat Kit op begeven moment naar de uitgaansgelegenheid ‘Think’. Hier maakt Kit kennis met alcohol. Uit het verhaal wordt duidelijk dat Kit door haar verwarring aan de drank gaat. Met dit voorbeeld wordt dit eigenlijk gezegd dat Kit in het denken kennismaakt met alcoholische drank .
Connie Palmen gebruikt in dit boek vaak een andere manier om iets duidelijk te maken, dan het regelrecht te zeggen. Ik denk dat dit het beste valt te omschrijven als het spelen met taal. Hierdoor word je als lezer meer betrokken bij het verhaal.
Ik vind dat het Connie Palmen erg goed is gelukt een personage te creëren. Vanaf tienjarige leeftijd tot achter in de dertig heeft zij de ideeën en gevoelens van het door haar bedachte persoon omschreven.
De ontwikkelingen heeft zij heel precies beschreven, en zij heeft Kit een hele persoonlijke en filosofische gedachtewereld toebedacht. Ik vind het knap dat iemand zich zo goed in een personage kan verplaatsen.
De kaft van de uitgave die ik heb gelezen heb ik bijgevoegd. Dit heb ik gedaan omdat de kaft een hele andere indruk weergeeft van de vriendschap dan de indruk die ik heb gekregen. Kortom; toen ik de kaft nog eens bekeek nadat ik het boek had gelezen, heb ik geconcludeerd dat ik de kaft niet bij het verhaal vind passen. Bij het zien van deze bloem krijg ik de indruk dat het gaat om een vriendschap tussen twee zoete meisjes, die vervolgens uit elkaar gaan omdat zij trouwen en kinderen krijgen. Om de vriendschap tussen Ara en Kit weer te geven, zou ik gekozen hebben voor een paarse, wilde bloem. Deze kleur en soort bloem geeft de intensiteit, maar ook de verschillen in de vriendschap beter weer.
Kortom; dit boek heeft veel indruk op me gemaakt. Door de scherpe analyses en ideeën van Kit is mij wederom duidelijk geworden hoe belangrijk vriendschap is. Zo belangrijk dat allerlei aspecten van het leven onder het thema vriendschap besproken kunnen worden en tot uiting kunnen worden gebracht. Het stukje tekst van Ischa Meijer (Soep op het vuur is als een goede vriend. Extra lekkere soep is als nieuwe familie) geeft naar mijn idee mooi de hoofdgedachte van dit boek weer.
Vrienden kies je uit, en hele goede vrienden zijn net zo belangrijk als familie.
(p 166) ‘ De enige personen die een lot zijn dat is de familie.
Alle andere personen met wie je je, buiten de bloedverwanten die je hebt, in je leven verbindt, zijn geen lot maar een keuze. Iedere keuze heeft een geschiedenis en een logica, ook als is die voor een deel persoonlijk, ondoorgrondelijk en soms niet meer te achterhalen. Het lot zonder logica blijft uit je leven totdat je het uit vrije wil herhaalt en zelf een familie gaat stichten.’
Marije van Rooijen 4V1
November 2000
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen