Boekverslag : -- - Britannica - Willem Asman
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2113 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2113 woorden.
Primaire gegevens van het gelezen werk:
Auteur: Willem Asman
Titel: Britannica
Opdracht: 'Voor mijn vader, van wie ik het woord kreeg'
Motto: Drie motto's:
AMOZ OZ: De eerste en belangrijkste vraag van een welwillende Europeaan is altijd: Wie zijn in deze film de goeden en wie zijn de slechten?
DAVID LLOYD GEORGE: This war, like the next war, is a war to end war.
ENCYCLOPAEDIA BRITANNICA: De nederlaag van Napoleon Bonaparte luidt de Pax Britannica in, een lange periode van relatieve vrede tussen de grootmachten, afgedwongen door de maritieme overmacht van de Britse Royal Navy.
Verschenen in: 2007
Uitgever: Uitgeverij Cargo
Verwachtingen vooraf: Als het boek z’n belofte waarmaakt, heb ik een aantal aangename leesuren in het vooruitzicht. Volgens de uitgever is het een adembenemende ontdekkingsreis, waarin de Eerste Wereldoorlog wordt verbonden met de moderne tijd. Klinkt als een boek dat een geschiedenisgek als ik moet lezen!
Samenvatting van de inhoud:
Stephen Stills is een Amerikaanse rechter op leeftijd. Een man alleen, wiens leven bestaat uit het oordelen over goed en kwaad. Dan sterft zijn schoonzus Evie, de enige vrouw van wie hij ooit heeft gehouden. Tussen Evies spullen vindt hij een klein sleuteltje van een kluisje in New York. Dit leidt hem naar het dagboek van zijn grootvader, Ritter, een spion in Sarajevo aan het begin van de 20e eeuw. Het dagboek is één van de vijf dagboeken die de Duitse keizer Wilhelm II door spionnen en soldaten heeft laten schrijven. Keizer Wilhelm II heeft deze dagboeken bewaard en meegenomen op zijn vlucht. In zijn testament heeft de keizer bepaald dat de schrijvers, en na hun overlijden hun oudste zonen, elkaar eens in de twintig jaar moeten ontmoeten. Naast de dagboeken zijn er ook nog vijf geheimzinnige metalen kistjes. Samen vormen zij de basis van een geheimzinnig genootschap. Degenen die de dagboeken en metalen kistjes in hun bezit hebben, zullen absolute macht hebben op deze wereld.
Judge Stills is op leeftijd en heeft al enige tijd last van vlekken voor zijn ogen en geheugenverlies. Het wordt voor hem steeds onduidelijker wat realiteit is en wat niet. Maar uiteindelijk blijkt hij de laatste nazaat van de oorspronkelijke dagboekbezitters te zijn. De dag nadert dat hij een beslissing moet gaan nemen over hoe het met de wereld verder moet gaan. De deadline is gesteld op 11 september 2001. Op deze 11e september zit House, de bewaarder van de dagboeken, te wachten in zijn kantoor in het WTC in New York op de komst van Stills. Naar buiten kijkend ziet hij een vliegtuig naderen.
Titelverklaring:
Het boek heeft als titel Britannica. Dit sluit aan bij een van de motto’s, de uitleg over de Pax Britannica, een periode van vrede in Europa na de nederlaag van Napoleon. Machtspolitiek tussen landen speelt een belangrijke rol in het boek, vooral de situatie aan het begin van de 20e eeuw. Groot Britannië was in die tijd de grootmacht, het land met de meeste invloed. Dit krijg je in het boek gelukkig allemaal uitgelegd. Ook zoekt de hoofdpersoon regelmatig in de Encyclopedie Britannica naar achtergrondinformatie.
Maar de titel is wat vergezocht. Uiteindelijk draait het tenslotte om de hoofdpersoon Judge Stills en zijn zoektocht naar het geheim van zijn vader en grootvader. Zelf zou ik eerder kiezen voor ‘Het Spiel’, naar het spionagespel waarin de grootvader gevangen zit. En als verwijzing naar de vergelijkbare situatie waarin de kleinzoon uiteindelijk belandt. De situatie waar waarheid, spel en waanzin niet meer uit elkaar te houden zijn.
Opbouw:
Het boek bestaat uit een proloog, drie delen en een afsluitend deel waarin de belevenissen van de hoofdrolspelers tussen 8 en 9 uur op dinsdag 11 september 2001 wordt beschreven. Het boek sluit af met de afscheidsbrief van de vader van Judge Stills aan zijn zoon. De opbouw geeft het boek een duidelijke structuur. De proloog speelt zich af op 11 september 2001, in de ochtend. Dit wordt pas later duidelijk. De drie delen geven een afbakening in de tijd waarin het deel afspeelt. Maar ook zonder de strakke afbakening is het duidelijk in welke tijd het verhaal speelt en welke personen en gebeurtenissen belangrijk zijn.
Taalgebruik:
Het boek is vlot geschreven, weinig moeilijke woorden of lastige onderwerpen. Tussen het Nederlands staan regelmatig Engels en Duitse woorden en uitdrukkingen. Ook de hoofdpersoon, een Amerikaanse rechter wordt consequent Judge Stills genoemd. En de soldaten die worden aangesproken door Ritter: zij vertellen hem dat hun twee dagen Urlaub door de neus is geboord! Handig als je als lezer de nationaliteit van een persoon vergeten bent. Maar de schrijver is niet consequent: de naam van de vermoorde kroonprins spelt hij bijvoorbeeld weer op z’n Nederlands: Frans Ferdinand, in plaats van het gebruikelijke Franz Ferdinand.
Geschiedenis speelt een belangrijke rol in het boek. Maar een gedegen kennis is geen voordeel. In het nawoord geeft de schrijver toe regelmatig z’n fantasie te gebruiken. Ga tijdens het lezen dus vooral niet nadenken over wat werkelijkheid is en wat niet, dat haalt je alleen maar uit het verhaal.
Tijd:
Het verhaal speelt zich af in het verleden, met name in 1914 en 2001. Beide delen van het verhaal spelen zich zo’n twee weken voor een wereldschokkende gebeurtenis af, die de loop van de geschiedenis zal veranderen. In 1914 is dat de moordaanslag op kroonprins Franz Ferdinand, wat uitmondt in de Eerste Wereldoorlog. In 2001 is het de aanloop naar de aanslag op de Twin Towers in New York.
Judge Stills gaat terug in de tijd door het lezen van het dagboek van zijn grootvader, die in Sarajevo is ten tijde van de moord. Door de deadlines die hem gesteld zijn, krijgt de tijd aan het eind van het verhaal een dwingende invloed. Als lezer weet je dat de rechter meer dan één deadline heeft, het is wachten op het moment dat de vliegtuigen zich in het WTCgebouw boren.
Britannica heeft in totaal 397 bladzijdes. Dankzij de vele regenbuien buiten heb ik het in twee dagen uitgelezen.
Plaats en ruimte:
· Het boek speelt zich op meerdere plekken af. Het uitgangspunt is New York, de woon- en werkplek van de hoofdpersoon. New York is erg belangrijk aan het einde van het verhaal. Het verhaal eindigt op dinsdag 11 september 2001, in het WTC-gebouw in New York. De schrijver eindigt zijn verhaal enkele minuten voor het eerste vliegtuig in het gebouw vliegt.
· Judge Stills gaat voor een begrafenis naar Nederland. Hier krijgt hij het sleuteltje in handen, dat hem leidt naar het dagboek van zijn grootvader. Dit vindt hij in een kluisje, diep in de catacomben van het WTC.
· Het verhaal van de grootvader speelt zich vooral af in Sarajevo, ten tijde van de moordaanslag op kroonprins Franz Ferdinand.
Spanning:
De spanning in het verhaal wordt langzaam opgebouwd. Als lezer moet je het doen met dezelfde informatie die de hoofdpersoon Judge Stills heeft. Hij heeft in het begin geen flauw benul wat er op zijn pad komt. Telkens krijgt hij een broodkruimel informatie toegeworpen. De ene keer valt daardoor een puzzelstukje op z’n plek, maar net zo vaak brengt de informatie je weer een paar stappen verder van huis. Als lezer twijfel je regelmatig aan wat werkelijkheid is of fantasie van de hoofdpersoon.
De schrijver suggereert veel, maar zolang je er niet teveel over nadenkt, maakt dat het verhaal spannender. Neem nu de eeuwenoude speer, alles bepalend, zo krachtig dat het de wereld kan vernietigen. Geloof je in de macht van de speer of niet, dit is de vraag die ook de bewaarder van de speer zichzelf stelt. Als lezer stel je jezelf deze vraag ook, maar een antwoord krijg je niet. Aan het einde van het verhaal gaat de schrijver naar een climax. Als lezer weet je wat er op dinsdag 11 september 2001 in New York gaat gebeuren. Het verhaal heeft een open einde. Maar je vult het zelf in, enkele dagboeken en stukken speer gaan verloren. Einde verhaal. Maar als de aanslag op het WTC je op de een of ander manier is ontgaan, of als je de hints van de schrijver niet snapt, dan kan het open einde erg onbevredigend zijn!
Vertelperspectief:
Het verhaal wordt verteld door een alwetende verteller. Zelfs het verhaal in het dagboek van grootvader Ritter wordt verteld door de verteller. Deze vertelt vooral het verhaal van Stills en Ritter. Aan het eind laat de verteller het perspectief van enkele andere personen zien; hij vertelt in het kort hun kijk op de komende dag.
Personages:
Judge Stephen Stills is de hoofdpersoon in Britannica. Hij is een Amerikaanse rechter op leeftijd en woont en werkt in New York. Stills is alleen, heeft weinig vrienden en is vermoeid. Hij wil zijn werk zo goed en eerlijk mogelijk doen, maar verder heeft hij weinig om voor te leven. Zijn hart ligt na vele jaren nog steeds bij zijn jeugdliefde Evie, die getrouwd is met zijn broer. De rechter wordt niet uitgebreid beschreven, maar tussen de regels door krijg je het idee dat hij een eenzame, knorrige man is, die weinig illusies meer heeft over het leven.
Michael Stephen Ritter is de grootvader van Stills. De rechter leert deze man kennen via zijn dagboek. Ritter woont in Sarajevo, is een (dubbel)spion en is van Servische afkomst. De man is vooral bezig met de regels van het ‘Spiel’, de ongeschreven code tussen spionnen.
Edward Woodrow House is de bewaarder van de dagboeken. Hij is de spil van het spel/complot. De man komt sluw over, daardoor heb je de neiging om hem niet te vertrouwen. Maar of dat terecht is?
Evie is de grote liefde van Judge Stills. Zij sterft aan een hartaanval. Het blijft in het midden bij wie haar hart ligt, bij de Judge of zijn broer. Net zo min kom je erachter wie de vader van haar zoon is, waarom ze in Nederland woont en of haar dood natuurlijk is. Een personage met veel vraagtekens. Haar kleinzoon Jim blijft naar haar overlijden alleen achter. Er wordt, tot ongenoegen van de rechter, besloten dat hij voor de jongen moet zorgen. Jim is autistisch en leeft in zijn eigen wereld.
Elle is een vriendin van Evie. Maar haar grootvader is een van de dagboekschrijvers. Elle heeft meer informatie dan de lezer, maar je komt er niet achter wat voor informatie precies. Ze blijft ondoorgrondelijk, is ze betrouwbaar of juist niet?
Thema en motieven:
Britannica gaat over macht en de vragen die macht oproept, zoals vertrouwen en loyaliteit, goed versus fout en waarheid tegenover leugen. Wie kan je nog vertrouwen ten tijde van oorlog? Zijn je vrienden nog wel je vrienden? Allemaal zaken waarmee Stills en Ritter te maken krijgen.
Stills is betrokken bij het proces tegen Milosevic in Den Haag. Hij durft niet te bekennen dat hij de man bewondert voor zijn houding en opstelling in de rechtbank. Want volgens de algemene opinie is Milosevic fout en dus schuldig, met of zonder proces. Wat maakt iemand een held of een lafaard?
Ritter worstelt met zijn vertrouwen in zijn jeugdvriend Dragu. Beide zijn spionnen, spelen het spel al jarenlang volgens de regels. Maar opeens lijken deze regels niet meer te gelden. Er worden verboden vragen gesteld: ‘Heb je me ooit vertrouwd?’.
Als je gaat twijfelen aan vriendschap, kom je alleen te staan en dat is precies wat er in het boek gebeurd. Eenzame mensen met weinig vertrouwen in de medemens.
Genre:
Op de omslag staat te lezen dat Britannica een literaire thriller is. Een thriller is het zeker. Als lezer word je meegezogen in de avonturen van Judge Stills. Voortdurend heb je het idee dat er ‘iets’ kan gebeuren. Aan het eind twijfel je mee met de hoofdpersoon, is alles echt of zijn het hersenspinsels…
Eigen literaire recensie:
Willem Atman heeft met Britannica een vlot en spannend boek geschreven. Hij sleept de lezer mee in een wereld van complotten, spionnen, absolute macht en twijfel aan dit alles. Langzaam zak je dieper weg in een wereld waarin niets is wat het lijkt. Daardoor blijf je doorlezen, snakkend naar de ontknoping. Met als goed gevonden anti-climax de wetenschap dat de ontknoping nooit komt. Het is een originele vondst om het einde te laten afspelen op disdag 11 september 2001. Een mooi open einde, maar het laat je als lezer niet onbevredigd achter. Je vult het einde zelf in.
Wel is het een boek waarin je niet teveel vragen moet stellen. Dagboeken, een speer met absolute macht, metalen kistjes, brandstichting, onbetrouwbare vaders en verdwenen broers. Het lijkt alsof Asman bang is dat de lezer zich gaat vervelen, zoveel personen en elementen stopt hij in het verhaal. Daardoor raak je een beetje de weg kwijt. Het is niet altijd duidelijk waarom die personen er zijn. Neem de broer van Stills, hij is getrouwd met de jeugdliefde van de rechter. Maar hij voegt niets toe aan het verhaal. Zo zijn er meer personen.
Je moet dus niet teveel nadenken, je laten meeslepen door het verhaal. Dan geeft het boek je een aantal aangename leesuren.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen