Titel

Een lampion voor een blinde

Auteur

Bertus Aafjes

Biografie en bibliografie

Bertus Aafjes, officieel: Lambertus Jacobus Johannes (Amsterdam 12 mei 1914 - Swolgen 22 april 1993), Nederlands dichter en prozaïst, volgde een tijd een priesteropleiding, studeerde archeologie in Leuven en Rome en werd journalist. Uit zijn eerste bundels blijkt een zangerig talent dat voorkeur heeft voor romantische motieven: verliefdheid en weemoed, de schoonheid van de vrouw en van de natuur. Zijn grote succes kwam met het omvangrijke autobiografische dichtwerk Een voetreis naar Rome (1946). Tijdens een verblijf in Egypte schreef hij de indrukwekkende sonnettenbundel Het koningsgraf (1948). Bijbelse inspiratie, gepaard aan moderne bezinning op het wezen van het woord, vormt de oorsprong van het rijmloze dichtwerk In den beginne (1949). In latere, schaarse bundels toont zijn dichterschap geen stijging. Zijn voorliefde voor reizen werd in dienst gesteld van journalistieke beschrijvingen, die mede door hun persoonlijke sfeer en stilistisch gehalte een grote lezerskring verwierven. Aafjes schreef ook verhalen en kinderboeken en vertaalde op zeer persoonlijke wijze Homerus\' Odyssee (1965), Des Knaben Wunderhorn en oude Egyptische poëzie. Reizen naar Japan in 1958, 1964 en 1970 vonden in de jaren 1969-1973 hun neerslag in een aantal verhalenbundels over de rechter Ooka, die in Edo (het huidige Tokio) in de eerste helft van de 18de eeuw als opperrechter uitmuntte door scherpzinnige oplossingen van schijnbaar onontwarbare juridische problemen.

WERK: (o.a.): Poëzie: Het gevecht met de muze (1940); Het zanduur van de dood (1941); Elf sonnetten op Friesland (1944); Omne animal (1944); Per slot van rekening (1944); Verzen en vrouwen (1944); In het atrium der Vestalinnen (1945); Maria Sibylla Merian (1946); De lyrische schoolmeester (1949); De karavaan (1953); Deus sive natura (1980).

Verzamelbundels: Gedichten (1947); Het gevecht met de muze (1974).

Herdichtingen: De tooverfluit (1944; naar Des Knaben Wunderhorn); De reis van Sinte Brandaan (1949; samen met Maartje Draak); De blinde harpenaar (1955).

Proza: Een laars vol rozen (1942); Gerrit Achterberg, de dichter van de sarcophaag (1943); Kleine katechismus der poëzie (1944; essay); De zeemeerminnen (1946); Circus (1948); Egyptische brieven (1949); Arenlezer achter de maaiers (1950); Vorstin onder de landschappen (1952); Drie essays over experimentele poëzie (1953); Morgen bloeien de abrikozen (1954); Logboek voor \'Dolle Dinsdag\' (1956; in 1962 herdrukt als: Ik ga naar Amerika); Capriccio Italiano (1957); De vrolijke vaderlandse geschiedenis (1958; samen met Piet Worm); De wereld is een wonder (1959); Goden en eilanden (1959); Italiaans schetsboek (1959); Dag van gramschap in Pompeji (1960); In de schone Helena (1960); De Italiaanse postkoets (1962); Odysseus in Italië (1962); Dooltocht van een Griekse held (1965); De denker in het riet (1968); Die te Amsterdam vaak zei: Jeruzalem (1968); De rechter onder de magnolia (1969); Een ladder tegen een wolk (1969); De koelte van een pauweveer (1971); Mijn ogen staan scheef. Zwerftochten door het land van de Mikkado (1971); De vertrapte pioenroos (1973); Een lampion voor een blinde en andere verhalen (1974); De laatste faun (1974); Limburg, dierbaar oord (1974); In de Nederlanden zingt de tijd (1976); Kleine Isar, de vierde koning (1979); Het roze wonder (1979); Zeventig aforismen (1984); De val van Icarus (1985).

Korte samenvatting

Rechter Ooka gaat naar Decima op bezoek bij de Factorij der Hollanders om hun te begeleiden naar Edo. Hij ontmoet eerst Simon Slingeland, de kapitein, die hem vertelt over een probleem. Er zijn namelijk twee heelmeesters, waarvan één op Japan moet worden aangesteld en Simon weet niet wie dat zal moeten zijn. Daarna spreekt Ooka met de jonge heelmeester Jan Oranje, die hem vertelt dat hij een document in zijn bezit had betreffende zijn aanstelling in Japan, maar dat deze ontstolen is door de kok van het schip De Liefde in opdracht van heelmeester Badings. Met deze heelmeester spreekt Ooka vervolgens. Badings vertelt hetzelfde verhaal aan Ooka maar toch precies het tegenovergestelde. Aan het avondeten vertelt Ooka het verhaal van de blinde getuige. Tijdens dat verhaal ontdekken Oranje en Badings beide de volmaakte misdaad. Rechter Ooka ziet het ook en verwacht dat deze gepleegd zal worden in de eerste pleisterplaats, omdat daar een blinde kamenierster werkt, kikoeko genoemd. Toch weet Ooka niet te voorkomen dat Badings Slingeland vermoord en m.b.v. Kikoeko de schuld op Oranje schuift. Ooka doorziet Badings en weet hem alsnog te overbluffen. Badings ontloopt zijn straf en wordt een Boeddhistische monnik. Oranje wordt heelmeester.

Tijd

De tijd is niet-chronologisch, want er is een flash-back aanwezig van blz. 65 t/m 67, waarin Ooka vertelt over de zaak van de blinde getuige. De flash-back heeft als functie de ingeving te verklaren, die Badings tot de volmaakte misdaad brengt. Het verhaal speelt ergens in de 17e of 18e eeuw, ten tijde van de Hollandse factorij in Japan.

Personages

Ooka, Een rechter die echt heeft bestaan. Alles wat over hem gezegd wordt is positief; hij is scherpzinnig, hoffelijk en wordt zelfs een levende legende genoemd. Het enige negatieve zou kunnen zijn dat hij een moordenaar zijn gerechte straf laat ontlopen, maar daartegenover staat dan natuurlijk zijn menslievendheid.

Simon Slingeland, De kapitein, het opperhoofd van de Nederlandse factorij in Nagasaki. Het is een ontzettend openhartig man, drinkt veel maar heet een vrolijke dronk. Ook heeft hij een klein hart, hij wil het besluit wie er heelmeester moet worden maar niet maken. Aan het eind van het verhaal sterft hij.

Jan Oranje, Één van de twee heelmeesters. hij is van oorsprong een strateeg, daardoor brengt hij Badings op het idee van de perfecte misdaad. Rechter Ooka brengt hem als eerste in verband met kersebloesem. Ook wordt hij beschreven als een ietwat vrouwelijk en ook kinderlijk persoon. Hij wordt uiteindelijk heelmeester op Japan.

Everhard Badings, De andere heelmeester. Hij houdt van Japan als zijnde zijn vaderland. En nog meer van de beide boeken die hij wil schrijven. Dit laatste wil hij zo graag afmaken dat hij er zelfs een moord voor overheeft. Hij wordt later een Boeddhistische monnik, om alsnog zijn boek te voltooien.

Kikoeko, Kamenierster in de eerste pleisterplaats. Zij is blind aan beide ogen en heeft daardoor een sleutelfunctie in dit verhaal. Zij is dan namelijk de kroongetuige in de moord op Simon Slingeland, zo uitgedokterd door heelmeester Badings. Over haar karakter is niets bekend.

Verhaalmotieven

De verhaalmotieven in dit verhaal zijn moord, liefde voor het land, machteloosheid, de volmaakte misdaad en blindheid. Er is immers een verwijzing gemaakt naar dit laatste verhaalmotief in de titel \"Een lampion voor een blinde\".

Thema

Hoe iemand uit machteloosheid tot krankzinnigheid gedreven wordt en de volmaakte misdaad begaat.

Milieu

Het boek handelt vooral over rechters, in een rechterlijk milieu en er komen ook Japanse elementen voor wat het verhaal iets leuks geeft.

Ruimte

Enkele belangrijke ruimtelijke elementen in Een lampion voor een blinde zijn de haikoes die tijdens het verhaal voorgedragen worden en de cultuurverschillen tussen Japan en Nederland. De haikoes hebben als functie het leven in een notedop te geven en lopen daar ook parallel mee. Er zijn veel contrasten tussen Japan en Nederland, bijvoorbeeld tussen de Japanse saké, de rijstwijn en de Hollandse Jenever, en tussen de Goudse pijp, die Simon Slingeland rookt, en de Japanse pijp die rechter Ooka rookt. Deze verschillen hebben als doel de motieven van Badings voor de moord te verklaren en de motieven die Oranje zou hebben. Zij zijn beide een beetje Japans geworden, hoewel Oranje het nog moet worden.

Stijl

Bertus Aafjes schrijft in een duidelijke vlotte stijl met een afwisselende zinsbouw. Toch kun je wel merken dat dit uit het oogpunt van een Japanner is geschreven, bijvoorbeeld aan de beschrijving van de aardappels en het Delfts Blauw. De woordkeuze is af en toe vrij \"kennisvragend\" met woorden als heelmeesters, sjogoen en haikoe.

Genre

Het boek is een misdaadroman want het geheel draait om de volmaakte misdaad van Badings.

Titelverklaring

Een lampion voor een blinde en is geschreven door Bertus Aafjes. De eerste druk was in 1973, er is geen motto maar wel een ondertitel, namelijk \"De zaak van de Hollandse heelmeesters\". De titel is te verklaren aan de hand van de methode waarmee rechter Ooka de moordenaar ontmaskert. Ooka weet wie de moordenaar is, maar het te proberen heeft net zo weinig zin als een lampion voor een blinde. Toch lukt het Ooka door voor te stellen dat de blinde Kikoeko maar aan één oog blind is. De ondertitel is heel makkelijk te verklaren. Rechter Ooka beschouwt dit natuurlijk als een rechtszaak en alles draait om de twee Hollandse heelmeesters. Er is ook een opdracht. Die luidt: Opgedragen aan de cultureel attaché bij de Nederlandse Ambassade de Tokio Charles van der Sloot en zijn Vrouw Terry. Deze twee zullen waarschijnlijk geholpen hebben met de feiten omtrent de toestand in Decima rond die tijd.

Opbouw

Het boek is opgebouwd uit 5 titelloze hoofdstukken. Bij het begin van elk hoofdstuk staat het nummer ervan, versierd met drie, vermoedelijk Japanse, figuurtjes. De hoofdstukken zijn chronologisch opgebouwd.

Perspectief

Op het eerste gezicht lijkt dit een subjectief-ik perspectief, want we zien alles door de ogen van rechter Ooka en we kennen allen zijn gevoelens en zijn gedachten. Uit blz.75 t/m 84 blijkt echter dat we te maken hebben met een objectief-(hij) perspectief met een alwetende verteller, omdat Ooka bij deze gebeurtenis helemaal niet aanwezig is.

Mening

Ik vind het wel een mooi boek maar het is eigenlijk wel jammer dat de woordkeuze af en toe vrij \"kennisvragend\" is. Het boek is wel leuk om te lezen door de vlotte zinsbouw en stijl. Je merkt ook nog dat het boek geschreven is uit het oogpunt van een Japanner.

• Pet En Petra En Het Geheim Van De Bouwkunst
• De Lampion Van De Blinde
• De Laatste Brief
• Na 1945, B. Aafjes
• Een Voetreis Naar Rome