Boekverslag : Louis Couperus - Eline Vere
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2640 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2640 woorden.
Louis Couperus - Eline Vere
Een Haagse roman
Van Kampen, Amsterdam (1889)
Titelverklaring:
Eline Vere is de hoofdpersoon in het verhaal. De ondertitel 'Een Haagse roman' verwijst naar de plaats waar de meeste handelingen plaatsvinden.
De auteur:
Louis Maria Anne Couperus wordt geboren op 10 juni 1863 in Den Haag. Hij brengt een deel van zijn jeugd op Java door. In 1878 keert het gezin terug naar Nederland. Couperus volgt het HBS in Den Haag, maar heeft daar geen succes. Hij besluit Nederlands te gaan studeren en behaalt in 1886 de akte Nederlands MO. Zijn debuut als dichter maakt hij in De Gids, waar hij zelfs korte tijd redacteur van is. In 1889 schrijft hij de succesvolle roman Eline Vere (verfilmd in 1991) en in 1891 trouwt hij met zijn nicht Elisabeth Baud. Van 1893 tot 1914 verblijven zij veel in het buitenland, voornamelijk in Italië en Frankrijk. In die periode schrijft hij o.a. de psychologisch-realistische roman ‘Van oude menschen, de dingen die voorbijgaan’ (1906). Hij werkt enige tijd als journalist bij ‘Het Vaderland’ en de ‘Haagsche Post’. Zijn totale oeuvre bevat romans, verhalen, essays en sprookjes. Ondanks de grote publieke belangstelling voor zijn werk, blijft de erkenning vele jaren uit. Zijn sexuele geaardheid (homosexueel), dandyisme en praalzieke leefstijl worden niet gewaardeerd. In 1923 ontvangt hij de Tollensprijs voor zijn totale oeuvre en in datzelfde jaar overlijdt hij. Na zijn overlijden komen de prozawerken ‘Het snoer der ontferming’ , ‘Japansche legenden’ (1924) en ‘Nippon’ (1925) uit. Pas in de jaren dertig en veertig worden zijn veelzijdige gaven alom gewaardeerd. In de jaren 1952-1957 verschijnen zijn ‘Verzamelde Werken’, gevolgd door de gedichtenbundel ‘Nagelaten werk’ (1976).
Literaire stroming:
De invloed van het milieu en de afkomst, bepaald door geboorte, spelen een grote rol in het leven van de verhaalfiguren. Eline Vere kan daarmee worden gerekend tot het Naturalisme.
Genre:
Psychologische roman.
Samenvatting:
Meneer Verstraeten viert zijn verjaardag. Hij heeft veel goede kennissen uitgenodigd, waaronder de familie Van Raat en de familie De Woude van Bergh. De 23-jarige Eline Vere laat verstek gaan. Ze voelt zich lusteloos, maar haar zus Betsy en zwager Henk van Raat zijn wel van de partij. Tijdens het feestje worden een drietal tableaux vivants vertoond, waarin o.a. Frédérique - Freddy - van Erlevoort een rol speelt. De avond wordt afgesloten met een souper. Bij thuiskomst treffen Betsy en Henk Eline aan, die nog niet is gaan slapen. Betsy heeft geen zin om met haar te praten, maar Eline stort haar hart uit bij Henk. Ze zou het liefst sterven, haar leven heeft toch geen nut. Henk weet haar te bedaren en vrolijkt haar weer op. Een paar dagen later gaat Eline alsnog bij dhr. Verstraeten langs om hem te feliciteren. Eline ziet hoe de fotograaf opnamen maakt van de tableaux. Vergeleken met de andere meisjes voelt Eline zich al oud.
Betsy organiseert een intiem diner, waarvoor de familie De Woude van Bergh en de familie Ferelijn, uitgenodigd zijn. Jeanne Ferelijn is een vroegere schoolvriendin van Betsy en Eline, maar het verschil tussen hen is groot geworden. De familie Ferelijn is een eenvoudige ambtenarenfamilie met drie kinderen. Ze bewonen een bovenhuis in Den Haag. Jeanne voelt zich niet thuis bij de familie Van Raat. Ze vindt dat Eline veranderd is en ook Betsy's laatdunkende toon irriteert haar. Eigenlijk heeft ze er spijt van dat haar man, Frans, de uitnodiging aangenomen heeft. Als de familie Ferelijn naar huis is, gaan Eline en Betsy met broer en zus De Woude van Bergh naar de Franse opera 'Le Tribut de Zamora'. In de opera treedt de nieuwe bariton Théo Fabrice op. Eline is zeer van hem onder de indruk en bewondert zijn stem. Tijdens de pauze duikt plotseling neef Vincent Vere op. Ze hebben hem al lange tijd niet meer gezien, omdat hij altijd voor zaken op reis is. Vincent vindt Fabrice maar 'een lelijke, dikke baas.'.
Mevrouw Van Raat komt langs om thee te drinken. Eline en Paul van Raat zingen duo's uit 'Une Nuit à Venise' en 'Roméo et Juliette'. In gedachten is Eline steeds bij Fabrice. Ze leest diverse positieve recensies over zijn optreden. Op sinterklaasavond zijn de familie Van Raat en Verstraeten uitgenodigd bij de Van Erlevoorts. Eline krijgt een prachtig cadeau: een waaier, beschilderd door Bucchi. Freddy van Erlevoort weet dat het geschenk van haar broer Otto is, maar verzwijgt dit feit. Eline is er echter van overtuigd dat ze hem van Fabrice heeft gekregen. In de periode die daarop volgt, koopt Eline foto's van Fabrice en legt ze een heel album over hem aan. Ze gaat 's morgens wandelen in de hoop dat ze hem tegenkomt. In de opera zit ze vooraan, omdat ze het gevoel heeft dat hij speciaal voor haar zingt. Na een boswandeling met de honden van Henk en Betsy, krijgt Eline grote ruzie met Betsy. Ze heeft, tegen de afspraak in, de honden naar huis meegenomen. Ze spreken een week lang niet meer met elkaar.
Eind januari is Eline jarig. Henk brengt het cadeau naar Eline's kamer, omdat ze weigert beneden te komen. Later laat Eline zich toch nog even zien. Het komt tot een formele verzoening tussen Eline en Betsy, maar de spanningen blijven. Ook Vincent komt op verjaardagsvisite. Eline heeft veel sympathie voor Vincent, omdat er een treffende gelijkenis is met haar overleden vader. Vincent vertelt haar over zijn Amerikaanse vriend, die voor hem een baan zoekt. Eline geeft aan dat ze zelf ook wel weg zou willen uit Den Haag.
Lili Verstraeten krijgt bezoek van Georges de Woude van Bergh. Ze ontvangt hem koel, maar is verward over haar gevoelens voor hem. Georges bespreekt met zijn zus Emilie de financiële consequenties van een eventueel huwelijk met Lili.
Eline bezoekt opnieuw het optreden van Fabrice in het concert 'Diligentia'. De operazanger treedt ditmaal op als een 'dikke timmerman in rok'. Eline's liefde voor hem is als sneeuw voor de zon verdwenen. Als ze thuis komt verbrandt ze haar album met zijn foto's, die ze drie maanden lang koesterde.
In het voorjaar maakt Otto Eline het hof. Iedereen praat erover en verwacht binnenkort hun verlovingsaankondiging. Freddy is niet gelukkig met de partnerkeuze van haar broer. Ze vindt Eline een 'stuk onnatuur'. Eline twijfelt over Otto's huwelijksaanzoek. Nooit had Otto's beeld haar gedachten ook maar een ogenblik vervuld. Ze besluit een partijtje te organiseren en Otto uit te nodigen. De overige gasten wachten de hele avond op de grote mededeling, maar deze blijft uit. Als alle gasten weer naar huis zijn, valt Eline huilend in Henks armen. Ze is verward en weet niet wat ze moet doen. Uiteindelijk accepteert ze Otto's aanzoek. Otto wil juist naar huis gaan, als Eline haar instemming geeft. De verloving is daarmee een feit. Freddy uit haar gevoelens over Eline bij de zusjes Verstraeten. Ze had haar broer nog zo gewaarschuwd voor Eline. Het verliefde paar trekt er regelmatig op uit om te wandelen op het Scheveningse strand. Ook Georges en Lili zijn er vaak te vinden. Eline wordt door de familie Van Erlevoort uitgenodigd, om de zomer door te brengen op hun landgoed De Horze in Gelderland. Betsy vraagt Vincent om te blijven logeren, gedurende de periode dat Eline weg is. Eigenlijk mag ze hem niet, want hij is haar absolute tegenpool.
Eline voelt zich erg gelukkig op De Horze. Ze kan geheel zichzelf zijn en Otto's liefde geeft haar vleugels. Ze krijgt een compleet andere kijk op de wereld, dan die ze kent uit de vele romannetjes. Eline is lief en aardig voor alle familieleden en uiteindelijk weet ze zelfs Freddy's sympathie voor haar te winnen. Desondanks voelt Eline grote angst; haar geluk is bijna te volmaakt.
In september keert Eline weer terug naar haar familie in Den Haag. Vincent is van mening dat de mens geen vrije wil heeft en afhankelijk is van het noodlot. In eerste instantie bestrijdt Eline zijn mening, maar al snel slaat de twijfel weer toe. Eline is bang dat haar relatie met Otto ook bepaald is door omgeving en omstandigheden. Plotseling valt Vincent flauw. De dokter adviseert hem rust te nemen en het bed te houden. Eline is bang dat Vincent heimelijk verliefd op haar is en besluit hem te verzorgen. Enkele dagen later ontvangt Vincent een brief van zijn Amerikaanse vriend Lawrence St. Clare. Hij schrijft dat hij in New York een betrekking voor hem heeft gevonden. Betsy en Otto geven te kennen, dat ze blij zijn dat Vincent weer vertrekt. Eline heeft Otto steeds verdedigd, maar valt nu zelfs ook tegen hem uit. Henk dwingt Eline haar excuses te maken, maar de breuk blijft aanwezig. Eline voelt zich verward over haar gevoelens voor Otto en Vincent. Ze schrijft Otto een brief waarin ze de verloving verbreekt. Otto beseft dat Eline nooit werkelijk van hem gehouden heeft en vindt steun bij zijn familie.
Betsy heeft genoeg van Vincent. Ze vindt haar neef een klaploper en een nietsnut. Na een knallende ruzie, besluit Vincent te vertrekken. Hij neemt afscheid van Eline, die niet begrijpt waarom hij niet op haar avances in gaat. Tijdens een diner uit Eline haar woede over Vincents vertrek en Betsy's rol in die kwestie. Thuisgekomen wordt de discussie voortgezet en rent Eline het huis uit. Ze zoekt steun bij de familie Ferelijn, waar ze ruim een maand verblijft. Eline's gezondheid is sterk achteruit gegaan, maar ze herstelt goed. Betsy schakelt de hulp in van oom Daniël Vere en zijn vrouw Elise. Ze nemen Eline mee om te gaan reizen, zodat ze tot rust kan komen.
Gedurende de anderhalf jaar dat Eline weg is, gebeurt er veel. Georges en Lili trouwen. Marie Verstraeten is verliefd geworden op Otto van Erlevoort. Als Eline terugkeert naar Den Haag, trekt ze in bij mevrouw Van Raat. De lieve vrouw heeft een kamer ingericht, met al haar persoonlijke spulletjes. Eline is gelukkig, omdat ze nu bij mensen is die ècht van haar houden. Lichamelijk gaat het echter slecht met haar. Ze hoest veel, kan niet meer zingen en heeft last van hallucinaties. De dokter stelt vast dat Eline last heeft van longtering, als gevolg van een verwaarloosde kou. Ook ziet hij dat Eline iets heeft wat hij het noodlot van haar familie noemt. Hij adviseert haar veel rust te nemen. Eline probeert wat afleiding te zoeken. Ze wijdt zich aan liefdadigheid en religie, maar kan daarin ook geen levensdoel vinden. Eline vindt dat ze niet voldoende rust vindt bij mevrouw Van Raat en ze besluit weer naar haar oom en tante in Brussel te gaan.
Ook haar verblijf in Brussel is niet wat Eline ervan verwacht had. Ze voelt zich niet thuis bij de levensstijl van oom Daniël en tante Elise. Plotseling komen Vincent en Lawrence St. Clare op bezoek in Brussel. St. Clare heeft belangstelling voor Eline en is van mening dat zij in Brussel niet op haar plaats is. Eline is onder de indruk van zijn onafhankelijkheid, rust en wilskracht. Na een paar dagen kondigen Vincent en St. Clare hun vertrek naar Rusland aan. St. Clare doet Eline een huwelijksaanzoek, maar Eline durft niet direct antwoord te geven. Ze belooft hem meer duidelijkheid als hij over vijf maanden terug komt.
Mevrouw van Raat zorgt ervoor dat haar zoon Paul en Freddy van Erlevoort weer bij elkaar komen. Frédérique had hem trots afgewezen toen hij haar plotseling kuste. Later kreeg ze hier spijt van.
Eline besluit weer terug te gaan naar Den Haag. Haar zus Betsy heeft inmiddels een pensionkamer voor haar gevonden, waar ze kan wonen. Eline krijgt daar de kans om rustig na te denken over haar leven. Ze wordt depressief en denkt aan zelfmoord. Haar hysterieaanvallen worden onderdrukt door morfine. Ze ziet geen verschil meer tussen waarheid en fantasie. Ook is ze van mening dat niet zij, maar Otto trouweloos is geweest. In een vlaag van waanzin neemt ze een teveel aan morfine, waardoor ze voorgoed inslaapt.
Na haar dood trouwen Paul en Freddy. Paul krijgt tevens een aanstelling als burgemeester in Heibeek. Marie trouwt met Otto van Erlevoort, die eindelijk zijn verdriet om Eline heeft overwonnen.
Tijd en tijdvolgorde:
Het verhaal speelt zich af aan het einde van de negentiende eeuw. De totale vertelde tijd is ongeveer 4 ½ jaar. De gebeurtenissen worden in chronologische volgorde verteld, afgewisseld door flash-forwards (sprongen van 1 en 1 ½ jaar) en enkele flash-backs.
Plaats/ruimte:
Het merendeel van de gebeurtenissen vindt plaats in Den Haag. Verder speelt het landgoed van Théodore van Erlevoort ('De Horze') in Gelderland een grote rol. Eline verblijft ook enige tijd bij haar oom in Brussel.
Karakterbeschrijving en -ontwikkeling:
Eline Vere:
Eline is een jonge vrouw van 23 jaar met talenkennis en zangtalent. Ze is fortuinrijk en zeer innemend. Je zou denken dat ze tevreden en gelukkig is, maar het tegendeel is waar. Eline vertoont veel karakterovereenkomsten met haar vader. Ze heeft een zwakke wil, is besluiteloos en leest alleen maar romannetjes. Fantasie en werkelijkheid lopen door elkaar. Hierdoor wordt haar beeld van het echte leven vetroebeld. Ze adoreert de operazanger Fabrice, maar de ontgoocheling volgt al snel. Ze verlooft zich met Otto, maar verbreekt de verloving na een ruzie. Als St. Clare haar ten huwelijk vraagt, wil ze hem pas na vijf maanden uitsluitsel geven. Lichamelijk en geestelijk gaat het dan snel bergafwaarts met haar. In een dwaze en depressieve bui neemt Eline een overdosis morfine, waarna ze sterft. Eline is een rond karakter.
Betsy Vere:
Betsy is de oudere zus van Eline. Ze is getrouwd met Henk van Raat en is in alles de tegenpool van Eline. Ze is stevig gebouwd, egoïstisch en zelfbewust. Betsy is een vlak karakter.
Henk van Raat:
Henk is getrouwd met Betsy. Hij is een rustige man met weinig karakter. Eigenlijk is het een goede sul. Zijn moeder had graag gezien dat hij met Eline getrouwd was. Henk is een vlak karakter.
Vincent Vere:
Vincent is de neef van Eline. Hij lijkt sterk op Eline's vader en Eline bewondert hem. Vincent is van mening dat de mens afhankelijk is van het noodlot en geen eigen wil heeft. Vincent is een vlak karakter.
Onderlinge relaties:
Eline Vere is de hoofdpersoon in deze roman van Couperus. Zij woont bij haar zus Betsy en zwager Henk van Raat. Eline adoreert de operazanger Fabrice, maar na enkele maanden keert ze terug naar de realiteit. Ze wordt ten huwelijk gevraagd door Otto van Eerlevoort, maar na een fikse ruzie verbreekt ze de verloving. Vincent Vere is de neef van Eline en Betsy. Hij heeft een goede vriend in New York, genaamd Lawrence St. Clare. Deze St. Clare vraagt Eline ten huwelijk. Na Elines overlijden trouwt Otto met Marie Verstraeten, een nichtje van Henk. Paul van Raat, Henks broer, trouwt met Otto's zus Frédérique.
Thematiek:
Noodlot:
Dit is het hoofdthema in Eline Vere. Volgens Vincent Vere heeft de mens geen eigen wil en is zijn toekomst bepaald door het noodlot. De angst voor het noodlot treft Eline. Ze is bang dat haar huwelijk met Otto alleen maar bepaald is door erfelijke factoren en omstandigheden.
Milieu:
Het thema milieu hangt nauw samen het hoofdthema noodlot. Alle verhaalfiguren zijn gevormd door hun afkomst. Eline is van gegoede familie en heeft een eigen kapitaal. Ondanks haar afkomst, kan ze zich niet thuis voelen in het Haagse milieu van partijtjes, opera en tableaux vivants. De 'armere' familie Ferelijn leeft eenvoudig. Jeanne Ferelijn vindt zelfs dat haar vroegere schoolvriendinnen Eline en Betsy erg veranderd zijn.
Motto:
Geen.
Taalgebruik:
Het boek is geschreven aan het einde van de negentiende eeuw. Het taalgebruik past bij die tijd en doet voor moderne lezers enigszins ouderwets aan. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de volgende zinssneden:
'den droom'
'waarlijk'
'groote bladen'
Opdracht:
Het boek is opgedragen aan 'mijn vriend Gerrit Jäger'.
Vertelsituatie:
Couperus maakt in deze roman afwisselend gebruik van de auctoriale vertelinstantie en de personale vertelsituatie. Het perspectief ligt wisselend bij verschillende verhaalfiguren.
Perspectief:
Hij-perspectief.
Verhaalopbouw:
De roman is opgebouwd uit 36 genummerde hoofdstukken.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen