Boekverslag : Hella Haasse - De Meester Van De Neerdaling
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1335 woorden.

Bibliografie
Jaar lezen druk: 1985
Jaar van eerste druk: 1973


Samenvatting
De ik-figuur in "De duvel en zijn moer", het eerste deel van dit twee-in-een-boek, bevindt zich in een psychiatrische inrichting. Ze zal haar belevenissen op papier zetten als een verhaal. Omdat in haar ogen niemand anders zich om hem bekommerden, heeft ze zich opgeworpen als de opvoedster en beschermengel van haar broer Andries. Nadat hij van huis is weggelopen, heeft hij een tijd de kost verdiend als variété-artiest. Langzaam maar zeker is hij in de macht gekomen van een zekere Edmond, de zoon van een ex-non. Wanneer haar broer geen uitweg meer ziet uit de moeilijkheden, waarin hij naar het oordeel van zijn zuster is geraakt, pleegt hij zelfmoord. Later als het zoontje van haar zuster in haar leven de plaats van Andries heeft ingenomen, verschijnt Edmond opnieuw ten tonele. Teneinde het kind aan zijn macht te onttrekken, stuurt ze het naar een kostschool. In de loop van het verhaal raakt ze gevangen in een wereld van waanideeën: de direkteur van de school waar ze werkt stuurt haar een tijdje met vakantie. Uitein-delijk vereenzelvigt zij Edmond met de duivel; dan grijpen de autoriteiten in en brengen haar over naar de inrichting waar ze nu verblijft.

"De kooi": Donato de trouwe huisknecht en een verzorgster beredderen het huishouden van de zonderlinge markiezin Patrizia en haar zoon Renato. Hij en zijn vriend Salvatore ruïneren de markiezin volkomen; het komt zelfs zover dat ze met bedrog aan geld moeten zien te komen. Als een Hollandse toeriste dit bedrog ontdekt heeft en weet met wie ze te doen heeft sluit Renato (of Salvatore) haar op in een kooi.


Motto
Het motto van "De duvel en zijn moer": "Satan héét niet de overste dezer wereld, hij is het inderdaad. Hij regeert deze wereld.

Men zal een vijand niet overwinnen, als men tracht voorbij te zien hoe gevaarlijk hij is."

De ik-figuur ziet het kwaad rondom zich als een bedreiging en bestrijdt het fanatiek. Edmond en Salvatore zijn de verleiders, het vleesgeworden kwaad. Van Edmond zegt ze dit uitdrukkelijk: "Het gevoel hem (Edmond) schaakmat te hebben gezet maakte mij overmoe-dig. Niet mij, maar u, riep ik. Het is tijd voor je neerda-ling, meester."

De oorzaak van alle kwaad is het onvermogen tot communica-tie, in eenzaamheid: "Ik doe alsof er communicatie moge-lijk is. Laat ik alles opschrijven, zoals ik het zou vertellen als er iemand bestond die werkelijk naar me luisteren wilde. Ach ja, laat ik er een verhaal van ma-ken."

Het motto van "De kooi" is: "Il n'y a pratiquement plus que dans la sous-littérature criminelle que la marquise ose encore sortir à 5 heures." (van B. Poirot-Delpech) Wat zoiets betekent als: "Het is praktisch nergens anders dan in de misdaad literatuur dat de markiezin nog durft uit te gaan na vijf uur." Ik denk dat dit terug slaat op de markiezin in het boek. Zij gaat elke dag aan de arm van de huisknecht, om 5 uur, het dorp in, waar ze wat drinkt en naar mensen kijkt en vervolgens, elke dag, rond een uur of negen weer door haar knecht wordt opgehaald.


Tijd & Ruimte
"De duvel en zijn moer"
De vertelde tijd is even voor WOII tot ...? Er wordt niet gesproken in jaartallen. Er wordt op een gegeven moment allen genoemd dat de tweede wereldoorlog bezig is. Er is geen sprake van flash-backs. Eigenlijk is het hele boek één grote flash-back, want de ik-figuur schrijft haar levensverhaal op, al terugkijkend, in een psychiatrische inrichting.

"De kooi "
Hier zijn geen flash-backs. De vertelde tijd is rond 1935, want er staat op blz.94 dat de nieuwe verzorgster in 1950 kwam en toen was het verhaal al een tijdje bezig. Ook in dit verhaal weet je niet in welk jaar het ophoudt.


Personages
In het eerste verhaal is dat de ik-figuur waarvan je de naam niet kent. Zij is een vrouw die eerst haar broer en later haar neefje wil redden van "de ondergang". Je komt bijna niets van haar te weten. In "De duvel en zijn moer" schrijft ze haar levensverhaal op, vanuit een psychiatrische inrichting. Ze begint haar verhaal met een omchrijving van zichzelf. Dat is het enigste stukje over haar uiterlijk. "Ik ben opgegroeid in een grijze provinciestad. De naam wil ik niet noemen. Mijn vader was daar hoofdonderwijzer. Hij erkende alleen onze dominee van de gereformeerde kerk als hogere autoriteit. Hij had kort, stug, borstelig haar en een langwerpig gezicht met een zware onderkaak. Op school noemden ze hem Peerd. Ik leek op hem; ik ga steeds meer op hem lijken." (blz. 8)

In het tweede verhaal "De kooi" is eigenlijk niet één hoofdpersoon, maar zijn er veel bij-figuren. De figuur die het meest voorkomt is Donato de trouwe huisknecht. Hij houdt alles in de gaten, maar is niet opvallend. Ik zou niets over hem uit het boek kunnen citeren.


Boekbeschrijving & Titel
Het boek heet "De meester van de neerdaling", omdat de ik-figuur in het eerste verhaal op een gegeven moment tegen Edmond zegt: "Het is tijd voor je neerdaling, meester."

"De duvel en zijn moer" ontleent zijn naam aan Edmond en zijn moeder. De ik-figuur beschuldigt hem ervan de duivel te zijn en aangezien hij nog bij zijn moeder woont is de titelverklaring klaar.

"De kooi" ontleent zijn naam aan een ondergronds keldergewelf van een vervallen venetiaans paleis vlakbij het beroemde San Marcoplein.


Opbouw
Het boek is een tweeluik. Het bestaat dus uit twee verhalen die wat met elkaar te maken hebben. De verhalen zijn niet opgebouwd uit hoofdstukken maar uit alinea's. Elke keer als er een sprong in de tijd genomen wordt begint er een nieuwe alinea.


Interpretatie
Opvallend is de herkomst van het motto: Dagboekblad van een onbekende vrouw, gevonden tussen oud papier. En dat er zoveel gelijkenissen tussen de twee verhalen zijn valt ook op. Voorbeelden daarvan zijn: In beide verhalen worden vrouwen opgesloten door een man/jongen. De jongens (Renato en Andries) zijn allebei homoseksueel. Ze kennen geen van beide hun vader.


Recensies
Het nu volgende stukje is een alinea van een recensie van "De meester van de neerdaling" uit een onbekende krant van een onbekend tijdstip (gevonden in de plaatselijke bibliotheek):

"Met haar nieuwste boek keert Hella S. Haasse terug naar de tijd van haar doorbraak als romanschrijfster: "Oeroeg", "De verborgen bron" en "De scharlaken stad" zullen velen bekend in de oren klinken. Na "Huurders en onderhuurders" (1972)heeft ze twee oude, tot nog toe ongepubliceerde verhalen, "De duvel en zijn moer" (1948) en "De kooi" (1953) in een nieuw jasje gestoken; daarbij heeft ze geprobeerd de twee delen tot één geheel samen te smeden. Het is ongetwijfeld interessant na te gaan in hoeverre de oorspronkelijke teksten intakt zijn gebleven. Gezien de grote mate van overeenkomst in beide verhalen, lijkt het me noodzakelijk, dat er minstens één tekst grondig gewijzigd moet zijn."

Ergens anders las ik het volgende: "Tenslotte zou ik nog willen wijzen op het totnutoe niet aan de orde gekomen aspect in het werk van Hella Haasse. Voor haar is het schrijverschap een middel om uit te drukken op welke manier de mens te kort schiet om bewust gelukkig te zijn. Ze wenst geen overgave zonder voorbehoud aan 'die voor de hand liggende, maar reële wereld', die wij met onze zintuigen waarnemen, evenmin een vlucht naar binnen, in de ivoren toren van idealen, illusies en abstracties. Zij ziet het als alternatief veel meer een wisselwerking tussen die twee werelden van de mens. Er wordt dan een patroon zichtbaar, dat incompleet is, maar dat toch perspectieven biedt. 'Alleen in dit verband kan het 'heb uw naaste lief gelijk uzelf' volledig waar zijn, alleen langs deze weg wordt de begeerde éénheid een ervaring'....."


Eigen mening
Ergens las ik het volgende: "'De meester van de neerdaling' maakt op mij een geforceerde indruk: het mysterieuze is net iets te mysterieus, de verwijzing net iets te duidelijk. Daarom schiet de roman net iets te kort."

Daar sluit ik me bij aan. Ik heb weleens vaker boeken gelezen over het goede en het kwade (bv De beproeving van Stephen King) en die vond ik veel beter. Daar was de spanning beter. Ik vond dit een vreemd aandoend boek en ik heb mij er doorheen moeten worstelen.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen