Boekverslag : John Irving - Prayers For Owen Meany
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2731 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2731 woorden.
Inhoudsopgave
De auteur: John Irving 2
Samenvatting 3
Ervaringsverslag 4
Thema 4
Personages 4
Tijd & Ruimte 5
Moraal 6
Titelverklaring 6
Literair Historisch 6
Eindoordeel 8
Bronvermelding:
Foto John Irving: http://www.cqc.net:81/helena/John%20Irving/john_irving_fotogalerie.htm
Afbeelding op achtergrond voorpagina: http://images.amazon.com/images/P/0345417976.01.LZZZZZZZ.jpg
De auteur: John Irving
John Irving is geboren in Exeter, New Hampshire, Verenigde Staten in 1942. Hij was een uit-stekende leerling in Engels op school. Hij begon op zijn 14de jaar met schrijven en worstelen, twee levenslange hobby’s van Irving, ondanks zijn moeilijkheden op school door dyslexie. Vanaf zijn 19de wist hij dat hij romans wilde gaan schrijven.
John Irving studeerde aan de universiteit van New Hampshire en tijdens een uitwisselings-project ook in Wenen aan het instituut voor Europese Studies. Hier deed hij ideeën op voor zijn eerste boek, De beren los.
In 1987 brak Irving pas echt door met The World according to Garp en vanaf toen is hij full-time gaan schrijven. Prayers for Owen Meany wordt over het algemeen als zijn beste werk tot nu toe beschouwd.
John Irving woont nu met zijn tweede vrouw en drie kinderen in Vermont, Toronto en het ziet er naar uit dat hij voorlopig nog niet is uitgeschreven.
Samenvatting
John Wheelwright en Owen Meany, vrienden voor het leven, groeien op in het stadje Grave-send. John leeft met zijn moeder bij zijn rijke en welvarende grootmoeder en Owen groeit op in het granietbedrijf van zijn ouders. Van jongs af aan was Owen al een rare snuiter met zijn aparte stem en uitzonderlijk korte lengte en hij wordt regelmatig gepest. Maar dat heeft hem nooit veel gedaan en niemand kon wat met zijn reacties, dus het pesten hield ook vanzelf weer op. Het verhaal begint wanneer de twee jongsen ongeveer tien zijn.
Owen slaat met honkbal per ongeluk de bal tegen het hoofd van Johns moeder, die op slag dood is. Dit maakt zo’n grote indruk op Owen dat hij sindsdien er van overtuigd is dat hij het instrument van God is.
De volgende grote gebeurtenis voor Owen vindt ongeveer een jaar later plaats tijdens de uitvoeringen van de toneelstukken rond kerstmis. Zoals elk jaar worden de toneelstukken van het kerstverhaal en A Christmas Carol van Charles Dickens gespeeld. Owen heeft zich ontpopt als begaafd toneelspeler en speelt in beide stukken de sterspeler. In het kerstverhaal, dat helemaal de soep in loopt, maakt hij een onvergetelijke indruk als angstaanjagende Here Jezus en in A Christmas Carol als de geest van de toekomst. Maar behalve zijn publiek jaagt Owen ook zichzelf angst aan: hij krijgt bij het laatstgenoemde stuk een akelig nauwkeurig visioen van zijn grafsteen te zien. Sindsdien meent hij ook nog te weten wanneer hij zal ster-ven…
John en Owen worden ouder en gaan naar de Gravesend Acadamy (college). Hier ontpopt Owen zich als begaafd scholier en schrijver van collums in de schoolkrant. Zijn talent om zijn omgeving naar zijn hand te zetten en zijn macht over mensen komen nu pas echt tot uiting. Verder krijgt hij ook een vreemde droom waarvan hij gelooft dat het voorspelt hoe zijn leven zal eindigen. Nu meent hij niet alleen te weten wanneer hij zal sterven, maar ook hoe…
Na de Gravesend Acadamy gaan de twee vrienden naar de universiteit. Al snel gaat Owen het leger in. Hij lijkt geobsedeerd om naar Vietnam gezonden te worden, maar het wil maar niet lukken omdat hij te klein is. Owen krijgt de taak om de families van gestorven soldaten te steunen en de begravenissen te verzorgen. John, die dankzij Owen juist niet naar Vietnam gezonden is, snapt helemaal niks van Owen, totdat Owen hem vraagt naar hem toe te ko-men…
Ervaringsverslag
Thema
Het thema in dit boek is geloof.
Personages
Hoofdpersonen
De hoofdpersoon in dit boek is Owen Meany, een zeer klein, apart persoon met een hele rare stem. Owen is een slimme en in meerdere opzichten zeer begaafde jongen. Hij heeft weinig humor en neemt het leven serieus. Ondanks zijn zeer kleine postuur heeft hij autoriteit en zet hij zijn omgeving naar zijn hand. Owen is er van overtuigd dat hij het instrument van God is en dat hij in die hoedanigheid een rol in de wereld te vervullen heeft. Dit idee is niet uit zijn hooft te praten, want hij is volledig van zichzelf overtuigd en heeft een enorm zelfvertrou-wen. “brilliant but preposterous” (briljant maar onnatuurlijk) concludeert Dan Needham (zie paragraaf ‘bijpersonen’) treffend.
De andere hoofdpersoon is John Wheelwright, een vrij gewone jongen uit een prominente familie in dat gebied. Hij is de beste vriend van Owen en heeft van jongs af aan een zeer nauwe band met hem. John is zonder zijn vader opgevoed en probeert te weten te komen wie dat is. Het verhaal wordt door hem en vanuit zijn perspectief verteld. Alle gebeurtenis-sen worden door zijn ogen bekeken, daarom is hij een hoofdpersoon.
Bijpersonen
Harriet Wheelwright is de grootmoeder van John en een echte vooraanstaande rijke dame. Aanvankelijk vindt ze Owen maar een rare jongen, maar al gauw kon ze het goed met hem vinden: ze delen een onvermoeibaar criticisme op de wereld. Ze is ondanks haar wat ouder-wetse en elitaire persoonlijkheid een goed mens. Al met al is zij een goed opvoeder voor zo-wel John als Owen Meany gebleken.
Tabitha Weelwright is de moeder van John. Ze is zelfstandige maar ingetogen vrouw met een zeer goed figuur en een mooie zangstem. Ze wordt door praktisch iedereen aardig ge-vonden. Zij is, naast haar zoon John natuurlijk, dol op Owen en Owen ook op haar: John verdenkt hem er van verliefd te zijn op haar. Zij is gewoon zo’n persoon die te goed is voor deze wereld.
Dan Needham is de man waar Tabitha uiteindelijk mee getrouwd is. Hij is voor John ook een echte vader geworden. Dan is een hele lieve, zorgzame en goede man met een goed inzicht in het leven. Vele malen helpt hij John, wanneer hij weer eens in de knoop zit met Owens moeilijke persoonlijkheid, met een zinnig en waar advies. Verder is hij een goed leraar en een fervent regisseur van toneelstukken.
Hester is een nicht van John. Zij is een zeer wilde, opstandige meid die voor een wild ele-ment zorgde in Johns jeugd. Later heeft zij een relatie met Owen; het is niet echt duidelijk wat voor relatie dat is. Uiteindelijk leidt haar opstandige en turbulente leven haar naar het leven van een popster. Eigenlijk niks voor de gewone Johnny om haar als nicht te hebben!
De moeilijkste persoon vind ik Owen Meany. Het ene moment vind ik hem arrogant of kop-pig, niet bereidt om naar andere mensen te luisteren en veel te overtuigd van zijn gelijk. Op het andere moment, bijvoorbeeld wanneer hij gelijk blijkt te hebben, vind ik hem een goed, zorgzaam persoon die juist begaan is met zijn medemensen. Het ene moment lijkt hij een onkwetsbare heilige, het andere moment blijkt hij een gekwetst jongetje te zijn dat niet an-ders is dan andere mensen. Kortom: een gecompliceerd personage waarbij je moeilijk weet waar je aan toe bent. Ik kan ook moeilijk bepalen of ik hem nou het meest sympathiek of het minst sympathiek vind, maar uiteindelijk vind ik hem toch het minst sympathiek, om de-zelfde reden als John: een soort afgunst op zijn charisma, zijn schijnbare alwetendheid, on-kwetsbaarheid en succes. Owen wint altijd.
De meest sympathieke persoon vind ik Dan Needham. Hij is geweldig aardige man die goed met mensen en situaties om kan gaan. Hij is meteen een goede vader voor John, wat zijn voorgangers niet gelukt is, geeft waardevolle adviesen voor het leven en is zorgzaam. Lijkt mij echt een geweldig persoon!
Vertelperspectief
Het verhaal wordt vanuit het perspectief van John Wheelwright verteld; John vertelt het verhaal. De personages, en in het bijzonder Owen Meany, worden vanuit dit perspectief zeer goed beschreven. Vooral de ondoorgrondelijkheid van Owen voor mensen komt nu goed naar voren: wij zelf ervaren hem door de ogen van een ander.
Tijd & Ruimte
Tijd
Dit boek is geschreven tussen 1978, toen John Irving doorbrak met The world according to Garp, en 1989, het jaar van uitgave van Prayers for Owen Meany.
Het boek speelt zich af in de jaren ’50 en ’60 van de twintigste eeuw en in het jaar 1989 (raamvertelling). Dit is belangrijk voor het verhaal, want historische gebeurtenissen uit die tijd spelen een belangrijke rol in het verhaal.
Eén van deze belangrijke gebeurtenissen is de Vietnamoorlog. De Vietnamoorlog vond plaats in de jaren ’60 van de twintigste eeuw en had als hoogtepunt de jaren ’67 en ’68, toen een half miljoen Amerikaanse soldaten in Vietnam vochten. Ook de protesten in Amerika tegen de oorlog en het ontduiken van de dienstplicht spelen een rol in het verhaal. Verder spelen nog mee de moord op president Kennedy en het schandaal van president Kennedy met Marilyn Monroe.
Het verhaal is in grote lijnen chronologisch verteld, op de manier waarop iemand een ver-haal aan iemand anders vertelt: het ene onderwerp gaat over in het andere, niet persé chro-nologisch, maar de verteller volgt toch een zekere lijn die wel chronologisch is.
De vertelde tijd van John die een verhaal verteld is ongeveer een jaar. De vertelde tijd van het verhaal van John is ongeveer 20 jaar. Er wordt hier het verhaal van een, weliswaar kort, mensenleven verteld, dus de verteltijd bestrijkt op een gelijkmatige manier een grote vertel-de tijd.
Plaats
Het boek speelt zich af in het stadje Gravesend en omstreken. Gravesend ligt in het verhaal in de staat Massachusets, de VS, en de dichtstbijzijnde grote stad was Boston, waar het ver-haal zich ook afspeelt. Verder speelt het verhaal zich nog af in de staat Toronto en in Georgi-an Bay, beiden in Canada. Tenslotte vindt de eindscène plaats in Phoenix, V.S.
Deze plaatsen dragen bij aan de sfeer van het verhaal. John Irving werkt veel met situaties en omgevingen in zijn verhalen dus zijn de plaatsen in zijn verhaal zeker niet zomaar gekozen. Wel grappig is dat ik het stadje Gravesend in de atlas niet kon vinden; misschien is het te klein, maar misschien bestaat het ook wel gewoon niet.
Het verhaal speelt zich voornamelijk af in de jaren ’60 in Amerika, met als achtergrond pre-sidenten als Kennedy, Nixon en Reagan, en de Vietnamoorlog en de protesten daartegen in de Verenigde Staten. Opvallend is de kritiek die John Irving in dit verhaal heeft op Amerika: op de presidenten, de maatschappij, de mensen en de Vietnamoorlog.
Moraal
De schrijver heeft zeker zijn kritiek willen uiten op de Amerikaanse maatschappij van de jaren (19)60. Deze kritiek kan voor een deel zeker ook nu nog opgaan en ik kan mij goed vinden in deze kritiek. Ook nu, met Bush en het terrorisme, gaat het er maar raar aan toe in Amerika.
Verder wilde de schrijver vertellen over het geloof: dat het echt kan werken, dat je het kunt krijgen en kunt verliezen en dat het soms van hele ongoddelijke, wereldse dingen af kan hangen.
Titelverklaring
De titel Prayers for Owen Meany slaat op het verhaal: het verhaal is in feite een gebed van John voor Owen Meany.
De titel verwijst naar het thema van het boek. ‘Prayers’ hebben uiteraard alles met geloof te maken, het thema van het boek.
Literair Historisch
Prayers for Owen Meany verscheen voor het eerst in 1989. Het postmodernisme was toen de overheersende literaire stroming en is dat ook nu nog. In deze stroming gaat men er van uit dat de wereld onbegrijpelijk en ongrijpbaar is en dat alles relatief is. Er zijn niet langer meer absolute waarheden, zoals in het modernisme, maar meerdere waarheden, afhankelijk van de situatie. De wereld is dus fragmentarisch en het is niet de bedoeling om alles tot één ge-heel te maken, maar om alle aparte culturen en waarheden naast elkaar te laten bestaan.
Vooral het naast elkaar bestaan van verschillende culturen vind ik goed terug te vinden in de verschillende kerken waar John in zijn leven naar toe is gegaan. Geen van deze kerken ver-kondigen voor John de absolute waarheid, het juiste geloof, maar elke kerk is verschillend en heeft zo zijn voordelen en nadelen. Ze bestaan naast elkaar in Johns geloofsovertuiging.
De postmodernistische literatuur heeft als eigenschappen:
pluriformiteit (veelvormigheid);
metafictionaliteit (onechte, fictionele elementen in een normale werkelijkheid);
speciaal taalgebruik dat de lezer niet volgens standaar waarden en normen kan inter-preteren waardoor deze gedwongen wordt vanuit een nieuw perspectief naar de taal te kijken;
het eclectische karakter (veel verwijzingen en citaten uit andere (taal)kunstwerken in het verhaal).
In Prayers for Owen Meany — in de meeste boeken van John Irving — is metafictionaliteit heel duidelijk aanwezig. Het verhaal speelt zich af in de bestaande wereld tegen de achter-grond van een bestaande omgeving en echt gebeurde historische gebeurtenissen. Zelfs het stadje Gravesend, waarvan ik enigszins betwijfel of dat wel echt bestaat, is zeer realistisch weergegeven met een ontstaansgeschiedenis en al. Behalve plaatsen worden ook de data zeer realistisch gekozen. En toch zit er duidelijke fictionele elementen in het verhaal: een foutgeslagen honkbal die onwaarschijnlijk toevallig iemand dodelijk verwond en de hele persoon Owen Meany.
Ook het eclectische karakter is duidelijk in John Irvings werk terug te vinden. Bekende films, boeken en gedichten passeren de revue.
Eindoordeel
Ik vind John Irving een fantastische schrijver en Prayers for Owen Meany een van zijn beste werken. Het boek is inderdaad een dik boek en John Irving schrijft uitgebreid en met veel uitweidingen, maar toch is geen enkel woord daarvan overbodig. In de rijke, gedetailleerde wereld die Irving beschrijft heeft elk detail en elke gebeurtenis een betekenis, een rol in het verhaal. En aan het eind van het boek komen alle puzzelstukjes op een verrassende en ont-hullende wijze bij elkaar. Ik heb het boek nu voor de tweede keer gelezen en nog steeds vind ik het einde spectaculair en verrassend.
Behalve voor vele en gedetailleerde verhaallijnen gebruikt John Irving zijn beeldende taal ook voor humor. Hij is een meester in het creeëren van bizarre, absurde en zeer humoristi-sche scènes waarbij je scène helemaal voor je kan zien. Niet alleen over het hele verhaal ge-zien, maar op een kleinere schaal is het verhaal zorgvuldig opgebouwd tot een climax waarin alles samenkomt tot een geniaal schouwspel. Behalve een leuk en goed verhaal is geeft John Irving je ook genoeg stof tot denken via lange redevoeringen van Owen Meany, tirades van John tegen de Amerikaanse maatschappij en overpeinzingen over het geloof.
Ook de personages zijn zorgvuldig en gedetailleerd opgebouwd en hebben een duidelijk karakter. John Irving weet ook goed de zwakheden, rariteiten en onvolmaaktheden van de personages en mensen in het algemeen te beschrijven wat het verhaal ook weer humoristisch maakt. Daarbij zijn de beschreven zwakheden vaak ook herkenbaar en in overeenstemming met met het echte leven. De personages zijn echt en realistisch en je kan je goed met hen meeleven. Alleen is het je echt inleven in de persoon wat moeilijker door de afstand die ge-schapen wordt door het perspectief van de alwetende verteller. Voordeel van dit perspectief is wel dat je kan meeleven met meerdere personen in plaats van maar één.
In veel van Irvings boeken vind je gemeenschappelijke elementen en ‘plots’ terug die vaak ook nog duidelijk autobiografisch zijn. Hierdoor lijken zijn verhalen redelijk op elkaar en vervalt John Irving een beetje in herhaling. Ik vind dit niet zo erg, maar ervaar het wel als een zwak punt van Irving en een teken van gebrek aan fantasie. Gelukkig is Prayers for Owen Meany wat deze dingen betreft een buitenbeentje en behoorlijk origineel. Natuurlijk zijn ook hier autobiografische elementen te vinden, maar dat hoeft niet verkeerd te zijn. Een schrijver schrijft immers ook vanuit zijn eigen persoonlijkheid, getekend door zijn ervarin-gen.
Verder vind ik Irvings boeken over het algemeen niet zo serieus. Dat wil zeggen dat ze niet echt een levensles of moraal lijken uit te dragen, het zijn ‘gewoon’ mooie verhalen. Prayers for Owen Meany is een boek met een wat serieuzere boodschap en onderscheid zich ook hierin van de andere boeken van Irving. Van dit argument ben ik niet totaal zeker, want het kan ook zijn dat ik achter de andere boeken nog geen serieuze boodschap heb gevonden doordat ik ze nog niet zo zorgvuldig geanalyseerd heb. Aanvankelijk zag ik ook achter Pray-ers for Owen Meany geen serieuze boodschap.
Al met al maken de originaliteit van dit boek in combinatie met Irvings gebruikelijke degelij-ke schrijfstijl Prayers for Owen Meany tot een absolute topper die mij nog lang zal blijven heugen.
Machiel van der Bijl
februari 2002
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen