Boekverslag : Jeroen Brouwers - Bezonken Rood
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1453 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1453 woorden.
BESCHRIJVING
Primaire gegevens
Auteur : Jeroen Brouwers
Titel : Bezonken rood
Uitgave: Zeventiende druk
Oorspronkelijke druk: November 1981
Aantal bladzijden 133
Leestijd 5 uur
Uitgelezen op 8 december 2001
Verwachting vooraf
Ik verwacht een spannend boek, over het leven van een jongentje in een kamp. Ik verwacht dat hij zijn gevoelens van toen projecteert op zijn leven nu.
Eerste reactie achteraf
Een emotioneel pittig boek. Ik ben zelf een gevoels persoon dus ik kon me veel van deze gebeurtenissen echt voorstellen. Maar ik vond het ook wel moeilijk want soms twijfelde ik aan de waarheid.
Samenvatting
De ik-figuur, Jeroen, toen een kleuter van 5 jaar, brengt WO II samen met zijn moeder, zusje en grootmoeder door in het vrouwenkamp Tjideng in Batavia. Zijn vader is krijgsgevangene in Japan en zijn twee oudere broers zitten in een mannenkamp op Java. Het is een afschuwelijke tijd. De vrouwen worden mishandeld en verkracht en er is bijna nooit iets te eten. Martelingen en dood behoren tot de orde van de dag, beelden die Jeroen zijn hele leven met zich mee zal moeten dragen.
Jeroen en zijn moeder hebben een sterke band tijdens de kamptijd. Zijn moeder leert hem schrijven en lezen uit het boekje 'Daantje gaat op reis'. Jeroen blijft altijd bij haar in de buurt, en als hij afscheid van haar moet nemen doet hij dat met een Maleise zegewens. Zijn moeder belooft hem nooit te verraden. Als wagens van het rode kruis vol met voedsel in het kamp aankomen, zijn de gevangenen uitzinnig van vreugde. Maar als wraakactie voor de gevallen atoombommen besluiten de Japanners al het voedsel te vernietigen. Zijn moeder houdt echter voedsel achter, wordt betrapt en vreselijk mishandeld door de kampleider Kenitji Sone. Vanaf dat moment houdt de jongen niet meer van haar.
Als de oorlog afgelopen is wordt het gezin weer herenigd. Enkel de grootmoeder heeft de ontberingen van het kamp niet doorstaan. De familie keert terug naar Nederland. Daar wordt de jongen door zijn ouders in een R.K. pensionaat gestopt. Hij ervaart dit als een terugkeer naar het kamp, en voelt zich verraden door zijn moeder. Na verloop van tijd verwatert het contact tussen beiden. Als de ik figuur eind januari 1981 verneemt dat zijn moeder gestorven is voelt hij geen verdriet, hij voelt niets. Hij gaat ook niet naar haar crematie en hij wil niet dat zijn naam op haar overlijdensprentje vermeld wordt. Op de dag van de crematie neemt hij op zijn eigen manier afscheid van haar, met de Maleise zegewens "Ketemoe lagi".
VERDIEPING
Tijd en ruimte
Het verhaal speelt tussen 1945 en 1985. De ik-figuur vertelt enkele fragmenten uit het verleden, flashbacks. Zo haalt hij gebeurtenissen uit het kamp, de pensionaten en zijn tijd met Liza aan. Tussen deze fragmenten komen grote tijdsprongen voor, tijdverdichting. Verteltijd en vertelde tjid lopen sterk uiteen. De totale vertelde
tijd is bijna veertig jaar, de verlteltijd is 129 bladzijden. De avond waarop de moeder
stierf is nog het meest uitvoerig verteld.
Verteller
Alleen in de laatste periode is het tijdsperspectief vision avec en alleen dan wordt er consequent tegenwoordige tijd gebruikt. De andere perioden zijn herinneringen van de ik-verteller, gezien vanuit het schrijfmoment. Deze herinneringen worden zowel in de tegenwoordige als in de verleden tijd verteld, en ze zijn soms van commentaar voorzien in de tegenwoordige tijd.
Thema's
In Bezonken rood komen veel onderwerpen aan bod. De thema's van dit boek kunnen we dan ook in het kort samenvatten : dood, liefde, angst, haat en liefde voor de moeder figuur.
Motieven
Het spiegelmotief is een karakteristiek element . Door het spiegel effect is de 'ik' zichzelf maar ook iemand anders; iets is werkelijkheid en niet-werkelijkheid. Dit motief keert veelvuldig terug(*p19): 'Ik voel niets en ik voel iets.'
Enkele andere belangrijke motieven zijn:
kampherinneringen van een kind, schuldbesef, wroeging;
onbewogenheid van de ik-figuur bij het zien van de gruwelijkheden;
film en televisie: door de kamptijd zegt de ik-figuur dat hij geen fantasie meer heeft. Iets onwerkelijks kan hij zich niet voorstellen. Televisie (*p90):" het apparaat dat je kunt aanzetten om taferelen te zien die je graag wilt zien, en die minder verschrikkelijk zijn dan dingen die je anders zou zien".
verwevenheid van het verleden met het heden (octaviteit);
dood: de dood van zijn moeder, groot-moeder en Nettie Stevens. Maar ook zelfmoord komt aan bod. Zelf laat de ik-figuur ook af en toe eens merken dat het leven voor hem totaal geen zin meer heeft(*p20). Bovendien werkt hij aan een boek over zelfdodingen in de Nederlandse literatuur.
haat/liefde-relatie met zijn moeder en andere vrouwen;
gevoelloosheid van de ik-figuur, voorgesteld door de vereelting van het lichaam;
mist (dood, uitzichtloosheid, verwarring geest) tegenover wind (leven);
web-motief en woud-motief die allebei verwarring symboliseren.
Personages
De hoofdpersoon is Jeroen Brouwers. Hij heeft als klein kind met zijn moeder, grootmoeder en zusje in het Jappenkamp Tjideng. Hij heeft toen zijn gevoel verloren. Hij had namelijk geen gevoel als iemand overleed.
Als hij het verhaal schrijft is hij ± 47 jaar. Hij heeft last van een midlifecrisis. Hij vindt zichzelf niet optimistisch, vrolijk, asociaal of bang. Hij heeft veel last van angstaanvallen. Deze zijn te verklaren met het feit dat hij in het Jappenkamp heeft gezeten. Hiervoor slikt hij pillen.
Na de oorlog heeft hij in een kostschool gezeten. Dit beschouwt hij als verraad. Hij heeft Liza ontmoet. Hij trekt een aantal dagen met haar op, en vertrekt dan.
Jeroen is een round-character, omdat je alles van hem weet. Je weet zijn gedachten en alles wat hij beleefd heeft.
De moeder van Jeroen heet Henriette Maria Elisabeth van Maaren.
Ze is getrouwd geweest, maar haar man is zeventien jaar eerder overleden. Toen ze klein was leefde ze in een welgestelde omgeving. Met de oorlog is dit verdwenen. In het Jappenkamp verliest ze haar dochter en moeder. Ook wordt ze zelf afgeranseld. De laatste jaren van haar leven slijt ze in een verpleegtehuis, daar ze aan de ziekte van Parkinson leed.
In Jeroens herinnering is ze moedig, optimistisch en vrolijk. Als hij aan haar denkt, ziet hij haar met platte borsten.
Ze is een flat-charater, omdat van haar veel bekend is, behalve haar gedachten.
De hoofdpersoon heeft haar 6 à 7 jaar geleden ontmoet in een café in de stad waar Liza woont. Ze zien elkaar drie dagen. Ze hebben een zeer heftige verhouding, met vele vleselijke uitspattingen (eufemisme). Dan verlaat de ik-figuur haar weer gaan. Een paar dagen na de dood van zijn moeder duikt ze weer op. Ze is lerares op een basisschool.
Ze heeft altijd blauwe, doorzichtige kleding aan.
Men kan haar met Maria vergelijken op de volgende punten:
1. Ze draagt blauwe kleren.
2. Ze loopt mee in de Maria-processie.
3. Ze heeft bijnamen als Troosteres der bedroefden en Eerwaardige maagd.
4. Als ze met de ik-figuur vrijt, spreken ze over 'Toren van David' en 'Ivoren toren'
5. Ze was voor de ontmoeting met Jeroen nog maagd.
Titel
De titel 'Bezonken rood' slaat op het bloed dat veel vloeide in het Jappenkamp. Ook de angst zakt als een waas van bezonken rood voor de ogen. (Blz. 57 r. 8-9)
Ook de rode vlek op de Japanse vlag wordt vergeleken met bezonken rood. Ook in de betekenis van bloed.
Motto
Het verhaal heeft twee motto's:
1. Hij echter, op zijn gewone manier, hulde zich in geheimzinnigheid, doordat hij mij met groten ogen aankeek en mij de woorden herhaalde: Moeder! Moeder! Het klinkt zo wonderlijk!
2. Zoek mij terwijl ik er ben. Leer mij kennen, omdat ik er ben. Ik ben er immers. En toch is zeker dat ik er niet ben.
Relatie tekst auteur, verschillende teksten en tekst context
Ik vind dat dit boek bij Brouwers hoort, het is tenslotte zijn verleden. Hij verteld zijn gevoelens die denk ik werkelijkheid zijn. Brouwers denkt bewust na over zelfmoord, ook hier heeft hij een ander boek overgeschreven. Dit boek hoort dus echt in de serie van brouwers.
EVALUATIE
Persoonlijke beoordeling>
Ik vind het een moeilijk boek, want het bestaat uit allerlei herinneringen waar de hoofdpersoon door elkaar aan denkt. Dit zorgt ervoor dat het moeilijk wordt om te volgen. De gebeurtenissen zijn wel duidelijk en zorgen er ook voor dat ik weet wat er in de hoofdpersoon omgaat, maar ik heb niet het gevoel gehad een verhaal te hebben gelezen. Ik vind het meer een aantal herinneringen die de schrijver vertelt met de bedoeling duidelijk te maken dat alles met elkaar verband houdt. Of zoals hij het in zijn eigen woorden zegt: "Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt". De opbouw zorgt er ook voor dat dit duidelijk wordt, want alles wordt door elkaar heen verteld met de bedoeling een verband aan te brengen tussen de gebeurtenissen.
Omdat het boek toch grotendeels over gevoelens gaat spreekt hij mij erg aan. Dit komt omdat ik “gevoels” boeken geweldig vind.
Ik kon me goed inleven in de hoofdpersoon omdat al zijn gevoelens werden verteld en omdat het werd verteld in het ik perspectief.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen