Boekverslag : J. Bernlef - Hersenschimmen
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2188 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 2188 woorden.
Complete titelbeschrijving:
J. Bernlef, Hersenschimmen, Amsterdam 1984 (achtendertigste druk)
Motivatie boekkeuze:
Ik heb dit boek gekozen op aanraden van mijn moeder en mijn zus. Zij zeiden dat het een mooi en redelijk te lezen boek was en goed voor mijn 1e boek voor mijn lijst. Ook omdat mijn Opa ook beginselen van Dementie begint te vertonen.
Korte weergaven van de inhoud:
Nou, het boek gaat (kort) over een man, Maarten Klein, die samen met zijn vrouw, Vera, is gemigreerd naar Amerika om daar te gaan werken. Ondertussen is hij al gepensioneerd maar denkt nog vaak terug aan zijn tijd bij het IMCO (internationale maritieme organisatie. Hij leeft rustig maar begint zich steeds slechter te herinnen. Hij raakt afwezig en doet rare dingen. Zoals een keer dat hij thuis weg loopt omdat hij denkt dat hij naar zijn werk moet. De dokter, Eardly, komt erbij, die tabletten voorschrijft en zegt dat Vera en Maarten samen in oude fotoboeken moeten kijken en zo Maartens's herinneringen terugbrengen. Ze hebben dan als hulp Phil Taylor genomen omdat het al snel bergafwaarts gaat. Eerst herinnert hij zich op korte tijd niet meer zo goed wat er is gebeurd. En vergist hij zich vaak en haalt dingen door elkaar. Hij ziet Phil soms ook aan voor één van zij dochters. Maar later herinnert hij zich zijn hele leven niet goed meer en haalt hij alles door elkaar. Hij gooit een ruit in, verbrand héél en fotoboek en gaat plotseling zitten huilen. Op het laatst wordt hij opgehaald en naar een tehuis gebracht omdat hij onhandelbaar is.
Uitgewerkte persoonlijke reactie:
Onderwerp:
Volgens mij is het onderwerp een verandering van het leven van een man die aan dementie lijdt. Dit vindt ik zeker een boeiend onderwerp, niet alleen omdat ik beter wilde begrijpen waar mijn opa aan lijdt maar ook omdat je bij dit soort stukken teksten heel goed de gevoelens van de (hoofd) persoon te weten komt en dat vind ik fijn. Niet alle, maar alleen de hoofdpersoon. Ik dacht van tevoren niet echt aan een soort boek. Wel werd mij van alles door mijn moeder en zus verteld. Ik had wel als verwachting dat het een boek zou worden waarin alleen de gebeurtenissen (gevolgen) van die aan dementie lijdende man werden beschreven. Maar juist de aanleidingen en oorzaken komen sterk naar voren. Ik denk niet vaak aan dit onderwerp alleen als we naar onze opa gaan of er net vandaan komen, want hij lijdt ook aan dementie. Maar als er iets gebeurt doordat mijn opa iets vergeten wordt het stil en er worden ook geen vragen over gesteld omdat wij (ons gezin) hebben allemaal dat boek gelezen. In dit boek worden zulke "fouten" heel anders beschreven dat dan je ze zelf ziet gebeuren en dus weet ik nu ook goed wat er in zo iemand om gaat. Het onderwerp wordt heel goed uitgewerkt en dat komt vooral doordat er dus meer naar de aanleidingen en oorzaken wordt gekeken dan naar de gevolgen van de dementie. De visie die aan dit onderwerp gegeven wordt is volgens mij iets van: die mensen kunnen er niets aan doen. En daar ben ik het wel mee eens, omdat er in dit boek een duidelijke aanleiding/oorzaak wordt gegeven en daardoor krijg ik ook het idee dat die visie klopt.
Gebeurtenissen:
De gebeurtenissen waarin er weer een "fout" aan zit te komen vind ik het belangrijkste dus niet als die fout gemaakt wordt. Dus niet als de fout gemaakt wordt of al gemaakt is. Dit komt doordat er zo goed beschreven staat hoe het komt dat die fouten gemaakt worden. En ik begin zelf dan al te bedenken welke fouten er gemaakt gaan worden. Die belangrijkste gebeurtenissen zijn de gedachten van de hoofdpersoon en daarom maakt het verschil weinig uit. Het is aan het eind nogal moeilijk te bedenken hoe de gebeurtenissen met elkaar samenliggen omdat Maarten dan opgenomen is in een tehuis en dan heel "vaag" geworden is en moeilijk te volgen. Omdat er dan geen andere "normalen" personen aanwezig zijn krijg je alleen Maarten's beleving te lezen. Ik vind de gebeurtenissen nogal geloofwaardig omdat er goed uitgelegd wordt hoe die gebeurtenissen kunnen gebeuren en ook herkenbaar doordat mijn opa ook van dat soort fouten maakt. Op het moment dat Maarten alle foto's aan het verbranden is, die heeft toch wel de meeste indruk gemaakt. Doordat hij eerst denkt dat hij zijn leven alleen in de war heeft gegooid doordat hij al die foto's heeft. Dan denkt hij zonder foto's heb ik geen herinneringen en zal ik ook geen fouten maken. En dan verbrandt hij heel zijn fotoboek. Eigenlijk hebben bijna alle gebeurtenissen me aan het denken gezet doordat ik bij iedere gebeurtenis een verband probeerde te leggen met een soortgelijke fout van mijn opa. Maar niet alle gebeurtenissen zijn te verbinden doordat sommige fouten gemaakt worden door een gebeurtenis in het verleden van Maarten en dat is voor mijn opa natuurlijk niet hetzelfde. De gebeurtenissen blijven me boeien doordat eerst de gedachten uit het verleden van Maarten worden beschreven en dan wil je wel weten of je de goede gebeurtenis voor ogen hebt. En omdat de man steeds dieper zakt in zijn herinneringen wil je weten hoe het af zal lopen. Je hoeft geen verbanden te leggen maar dat ga je vanzelf doen doordat je wilt weten hoe fouten en het eind zal aflopen.
Personages:
Deze persoon, Maarten, leer je heel goed kennen doordat zijn gevoelens gedachten en ervaringen zo goed worden beschreven om zijn dementie te kunnen begrijpen. Maar in andere boeken (met andere onderwerpen) hoeft van mij niet perse alle informatie gegeven worden omdat je dan zelf niet meer iets kunt bedenken maar bij dit boek was het wel nodig. Vooral Maarten vind ik herkenbaar omdat mijn opa ook aan dementie lijdt maar alle andere personages zijn ook levensecht maar voor mij niet te verbinden met een van mijn familieleden. Je kunt je vooral goed verplaatsen in Maarten Klein omdat je van hem alle informatie (gevoelens, gedachten en ervaringen) krijgt. En dat vind ik wel fijn dan krijg ik meer drang om het boek uit te lezen. Het gedrag van de hoofdpersoon is niet te keuren omdat hij aan een ziekte lijdt en eigenlijk daar zelf niets aan kan doen. Alleen Phil Taylor gedraagt zich af en toe niet als een Huishulp maar meer als oppas die alles mag. En Vera dat is een geval apart want die weet helemaal niet waar ze mee te maken krijgt maar vangt het naar mijn idee heel goed op en reageert en heel verstandige beslissingen neemt. Ik reageer heel anders dan Vera.Ik weet dat omdat, toen ik het boek nog niet gelezen had, ook wel eens naar mijn opa ging en toen maakte hij ook al fouten en toen deed ik alsof ik het niet merkte maar nu help ik hem ook te herinneren en alles goed te doen.
Opbouw:
Ik vind de opbouw best ingewikkeld, door een groot aantal gedachtesprongen en flashbacks. Je kunt ook aan de reacties van Vera (Maarten's vrouw) op Maarten's fouten wel zien hoe de "normale" wereld er mee om gaat en hoe het dan verder zal lopen. Het grootste deel van het verhaal is een flashback, maar dat hoort ook zo want een flashback is een herinnering en dementie is o.a. het maken van vergissingen en vergeten van herinneringen. Hierdoor wordt het verhaal ook een stuk leuker. In het begin van het verhaal bijvoorbeeld zit de hoofdpersoon op het toilet. Hij kijkt naar het tegelwerk op de muur, en voelt aan het cement. Hij denkt via zijn linkshandigheid aan zijn tijd op de basisschool, waar hij potloden uit het materiaalhok moest halen, omdat zijn werkje(door z'n linkshandigheid) mislukt was. In dat materiaalhok moest hij op en stoel klimmen. En dan staat de persoon ineens op een stoel naar een timmermanspotlood te zoeken. Juist omdat je alle gebeurtenissen uit Maartens's ogen ziet is dit een geslaagd boek. Je komt zo goed te weten hoe iemand die aan dementie lijdt het meemaakt en verwerkt. Alles is eigenlijk wel duidelijk want Maarten belandt in een tehuis en hij raakt steeds meer verstrooit. Hij zal (denk ik) een natuurlijke dood sterven maar dat staat niet in het boek vermeld terwijl hij ook door een van zijn fouten kan zijn gestorven. Dat vind ik wel leuk want dan kun je tenminste je eigen eind eraan maken.
Taalgebruik:
Het taalgebruik vind ik niet moeilijk alleen op het laatst dan worden het korte verwarde zinnen en dan is het erg lastig om het te volgen. Er zouden eventueel meer dialogen in kunnen omdat je door de te lange gedachtesprongen het verhaal een beetje saai begint te vinden maar dan door de dialogen weer interessant. Soms worden er moeilijke beeldspraken gebruikt. Vooral op het einde, want dan worden er ook verschillende symbolische verwijzingen gemaakt en rare zinnen die moeilijk te begrijpen zijn maar toen ben ik gewoon verder gegaan en later werd het wel weer duidelijk.
Eindconclusie: Ik vond Hersenschimmen een goed boek. Een mooie stijl van schrijven en ook een boeiend onderwerp. Het taalgebruik was passend bij de situatie. Alleen het eind vond ik moeilijk en langgerekt. Ook lastig om daar gewoon door heen te lezen. Je zou daar makkelijk vast kunnen lopen.
Verdiepingsopdracht:
Ik had eigenlijk een idee van: het zal wel vaag zijn beschreven en niet vanuit de belevenis van (in dit geval) Maarten maar de gewone wereld. Maar ook had ik het idee dat het toch wel een boeiend boek zou worden door dat mijn zus dat verteld had. Die verwachtingen zijn gewekt doordat ik van mijn opa ook nooit kon begrijpen hoe het zat en het veel te moeilijk was zoiets te beschrijven. Het was zeer zeker een boeiend boek maar dus niet zo vaag beschreven. En wat dat betreft sluit het wel aan bij mijn verwachtingen omdat ik natuurlijk liever niet had dat het boek zo vaag geschreven was. Mijn oordeel zou negatief zijn geweest als mijn verwachtingen niet waren uitgekomen maar die zijn allemaal goed uitgekomen dus dat is positief. Het boek bevat sowieso een grootte open plek omdat je aan het begin van het lezen nog niet weet hoe het met Maarten af zal lopen. Maar nog een andere (belangrijke) open plek is het eind. Dan krijgt Maarten een injectie en het verhaal vervolgt dan met een aantal witregels waarna abstracte korte zinnen. Hier kun je uit opmaken dat Maarten "niets meer waard" is. Ik heb geen open plekken ontdekt die niet worden ingevuld. Dat zou ook erg lastig worden omdat je het dan helemaal niet meer zou kunnen volgen. Hoewel je die open plekken wel verwacht van een boek dat over dementie geschreven wordt. De belangrijkste spanningsbogen zijn de momenten waarop je dus niet weet wat er met Maarten zal gebeuren>In het begin omdat zijn toestand steeds slechter wordt. Maar vooral later als Maarten wordt opgehaald omdat je dan helemaal niet weet wat er met hem gedaan gaat worden. Ik vond het boek niet echt spannend of saai, maar ik was natuurlijk wel benieuwd hoe het met Maarten af zou lopen maar dat is volgens mij niet als spannend bedoeld. Er zitten erg veel gedachtesprongen en flashbacks in het boek waardoor Maarten of een fout maakt of steeds dieper verward in zijn eigen gedachten raakt. Dus als de hoofdpersoon verward raakt, ben je benieuwd naar wat er gaat gebeuren. De tekst heeft een gesloten einde want Maarten eindigt in een tehuis en zal daar goed verzorgt worden en daar ben ik ook tevreden over. Ik zou het niet erg fijn vinden als hij beter zou worden want dan was het niet boeiend genoeg. Het boek is fictie, proza en literatuur. Het is verzonnen, de schrijver gebruikt de volle breedte van het papier en het boek heeft een artistieke erkenning gekregen (anders mocht ik het ook niet lezen voor mijn lijst.
Evaluatie:
Ik vind het een mooi boek omdat het goed geschreven is en een hele andere benadering geeft op dementie dan waar je in eerste instantie aan denkt. Ik vond het ook een boek dat soms raar geschreven was maar dat paste wel bij de situatie. Alleen het einde vond ik moeilijk te lezen. Mijn mening over het boek is niet veranderd. De beschrijving ben ik wel tevreden over omdat ik daar alle aandachtspunten makkelijk in kon verwerken. Alleen de verdiepingsopdracht niet, daar waren bijvoorbeeld spanningsbogen en open plekken moeilijk in te vinden. Het lezen van het boek was easy, ik lees graag en lees vaak moeilijkere boeken die ik dan wel leuker vind maar geen literatuur zijn. De verdiepingsopdracht vond ik best moeilijk omdat je daar gewoon niet je eigen stukje in kwijt kon. De verdieping was ook veel op feiten gericht en theorie die je uit je andere gemaakte opdracht moest toepassen. Dit doe ik niet graag. Ik kende niet al mijn theorie zoals de vraag of het boek fictie, proza, en literatuur was. Dit moest ik dan even opzoeken in het informatieboek en dat kostte mij nogal veel tijd en de volgend keer wil ik er ook voor zorgen dat dat niet meer nodig is. (beter de theorie kunnen toepassen)
Recensies e.d :
Ik heb voor dit leesverslag 2 recensies gebruikt: 1 uit de Volkskrant en 1 uit het NRC handelsblad.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen