Boekverslag : Want Ze Kwam Van Antium - Tacitus: Moedermoordenaar Ingezonden Door: Elke Dufour
De taal ervan is Overig en het aantal woorden bedraagt 2232 woorden.

Tacitus: Moedermoordenaar



1. Ten dode opgeschreven



a) De wapens van Poppaea Sabina



Onder het consulaat van Gaius Vipstanus en C. Fonteius stelde Nero zijn lang beraamde misdaad niet langer uit, omdat zijn stoutmoedigheid gegroeid was door de duur van zijn heerschappij en omdat hij van dag tot dag meer van liefde brandde voor Poppaea, die hoopte helemaal niet op een huwelijk voor haarzelf en een scheiding van Octavia zolang Agrippina nog leefde, met veelvuldige verwijten en dikwijls al spottend maakte ze de keizer uit en noemde hem broekventje, omdat hij, afhankelijk van de bevelen van anderen geen macht had en bovendien geen vrijheid. Waarom werd haar huwelijk uitgesteld? Was ze niet mooi genoeg? Waren de triomfen van haar voorouders een probleem of haar vruchtbaarheid of haar openhartig karakter? Er werd gevreesd dat zij, als echtgenote altans, de onrechten tegen de senaat en de woede van het volk tegen de arrogantie en de gierigheid van de moeder aan het licht zou brengen. Welnu, als Agrippina geen enkele schoondochter kon verdragen dan één die haar zoon vijandig gezind was, dan zou ze zelf naar haar huwelijk met Otho terugkeren: ze zou liever overal ter wereld ook gaan en daar de beledigingen tegen de keizer horen dan ze, betrokken in zijn gevaar, te moeten zien. Deze en gelijkaardige dingen, doordrongen van de tranen en de kunst van de echtbreekster verhinderde niemand, iedereen verlangde dat de macht van de moeder gebroken werd en niemand geloofde dat de haat van de zoon zou leiden tot een moord op haar.



b) Anicetus weet een veilige weg



Dus Nero vermeed gesprekken onder vier ogen met haar en hij prees haar als ze wegging naar de tuinen of het platteland van Tusculum of Antium, omdat ze ‘rust’ nam. Tenslotte haar als ondraaglijk ervarend, waar ze ook was, besloot hij haar te doden, alleen op dit punt nog twijfelend, met gif of met het zwaard of met een ander gewelddadig middel. Eerst leek hem best het gif: maar in de keizerlijke maaltijd, als het dan werd toegediend, kon het niet tot het toeval teruggebracht worden, omdat het einde van Britannicus ook al zo verlopen was; en een dienaar ertoe brengen was te moeilijk bij een vrouw, die door haar ervaring met misdaden, op haar hoede was voor hinderlagen en door het op voorhand innemen van tegengif had ze haar lichaam versterkt. Niemand vond uiteindelijk op welke manier een gewapende aanval verborgen zou kunnen worden, en ze vreesden dat iemand die voor zo’n grote misdaad uitgekozen werd de bevelen wel eens zou kunnen negeren. Anicetus, de vrijgelate, hoofd van de vloot bij Misenum en leraar van Nero toen die nog klein was en met wederzijdse haat jegens Agrippina, bood een vernuftige oplossing aan. Dus hij leerde dat een boot kon ontworpen worden, waarvan een deel, op volle zee met een trukje losgemaakt kon worden waardoor zij in zee zou storten zonder dat ze het weet. Dat er niet zo vatbaar is voor de grillen van de natuur als de zee; en, als zij omgebracht werd bij een schipbreuk, wie zou dan zo oneerlijk zijn om aan een misdaad toe te schrijven wat de wind en de stroming op hun geweten hadden? De keizer zou aan de gestorvene een tempel en een altaar en de overige dingen wijden om zijn respect te betonen.



c) De laatste komedie van de zoon



Het plan viel in de smaak, geholpen ook door de omstandigheden, aangezien hij altijd de vijfdaagse feesten voor Minerva te Baia bijwoonde. Hij liet zijn moeder erheen komen, omdat hij overal rondbazuinde dat de woede van de ouders verdragen moet worden en dat hij zijn eigen driftigheid in toom moest houden zond hij het gerucht van verzoening ter wereld, en Agrippina geloofde het, goedgelovig als alle vrouwen bij goed nieuws. Daarna ging hij haar tegemoet bij haar komst, naar de kust (want ze kwam van Antium) en ontving haar met een hand en een omhelzing en leidde haar naar Bauli: dit is de naam van een villa, die, tussen kaap Misenum en het meer van Baia door het water van de zeeinham bespoeld wordt. Daar lag te midden van de anderen een meer versierd schip, alsof dat ook ter ere van zijn moeder bedoeld was: want zij was gewoon met een trireem en roeiers van de marine te varen; en toen werd zij tot een maaltijd uitgenodigd omdat de nacht gebruikt kon worden om de misdaad te verbergen. Het stond voldoende vast dat er een verrader was, en dat Agrippina van de hinderlaag gehoord had, en twijfelend of ze het zou geloven met een draagstoel naar Baia was gegaan. Daar nam vleierij de angst weg, omdat hij haar vriendelijk ontving en zij boven hem geplaatst werd. In vele gesprekken, nu eens jeugdig familiaire gesprekken, dan weer ernstig alsof hij belangrijke dingen besprak, nadat hij het gesprek lang gerokken had en toen zij wegging deed Nero haar uitgeleidde, hij bleef zeer innig aan haar ogen en haar lichaam vastkleven, hetzij om het veinzen helemaal te vullen, hetzij dat de laatste aanblik van de moeder, die gaat sterven, zijn hart, hoe gevoelloos ook, tegenhield.







2. Mislukte aanslag



d) Geen vingerbreed van de dood



De goden schonken een nacht met sterren verlicht en rustig, met een kalme zee, als het ware om de misdaad onomstootbaar te bewijzen. Het schip was nog niet ver gevorderd, terwijl er twee uit haar naaste omgeving Agrippina vergezelden, van wie Creperius Gallus helemaal niet ver van het roer verwijderd was en Acerronia, die languit op de voeten van de liggende lag, vertelde harhaaldelijke met vreugde over het berouw van de zoon en de herwonnen gratie van de moeder, toen plots, op een gegeven teken, het dak van het achtersteven instortte, door een overgewicht aan lood; Creperius werd geplet en onmiddellijk ontzield. Agrippina en Acerronia werden beschermd door de uitstekende wanden van het bed die te sterk waren om te breken. Er volgde ook geen schipbreuk omdat iedereen in de was was en de meesten onwetend de medeplichtigen hinderden. Hierop leek het de roeiers het beste aan één kant over te hangen om zo het schip te doen zinken. Maar ook onder hen was er geen prompte eensgezindheid op de onverwachte situatie, en de anderen, die tegensteun boden gaven de mogelijkheid tot een zachtere landing in zee. Acerronia echter, in haar naïviteit doordat ze uitriep dat ze Agrippina was en dat men de moeder van de keizer ter hulp moest komen, werd met vaarbomen en met roeiriemen en met alle scheepstuig dat het toeval in handen gaf afgemaakt: Agrippina zweeg en viel daardoor minder op maar toch ontving ze één slag op haar schouder. Al zwemmend, vervolgens door het toesnellen van vissersbootjes werd ze naar het strand van Lucrinum gevaren en naar haar villa gebracht.



e) De laatste komedie van de moeder



Daar bedenkend dat ze om die reden met een bedrieglijke brief ontboden was en met uitzonderlijke eer was bejegend, meer bepaald het feit dat het schip vlakbij de kust, niet beroerd door de wind, niet tegen de rotsen opgevaren, vanaf het hoogste deel van zichzelf was ingestort, met een machine net zoals op het land, tevens rekening houdend met de dood van Acerronia, tegelijk haar eigen wonde bekijkend, zag ze in dat er één oplossing was voor die list, als die niet begrepen werd: en ze zond de vrijgelatene Agerinus om aan haar zoon te melden dat ze door de welwillendheid van de goden en door zijn gelukkig gesternte ontsnapt was aan een zwaar ongeval; dat ze bad dat hij, hoezeer ook geschrokken door het gevaar van zijn moeder, de zorg om te bezoeken zou uitstellen; dat ze momenteel nood had aan rust. En ondertussen, terwijl veiligheid geveinsd werd verzorgde ze haar wonde en bracht aan haar lichaam een verband aan; ze beval dat het testament van Acerronia opgezocht moest worden en dat haar bezittingen bezegeld moesten worden, dit was niet zozeer door te veinzen.



f) De paniek van de moordenaar



Maar aan Nero, die wachtte op bericht over de volbrachte misdaad, werd verteld dat zij ontsnapt was, slechts met een lichte slag gewond, en dat ze juist genoeg gevaar had gelopen om de dader niet te betwijfelen. Toen, uitzinnig van paniek en absoluut verzekerd dat ze er elk moment, tuk op wraak, kon staan, zei hij: hetzij ze nu de slaven van wapens voorzag of het leger zou aanvuren, hetzij ze zich zou richten tot de senaat en het volk, om de schipbreuk, de wonde en de vermoorde vriendin aan de grote klok te hangen, welk afweermiddel kon hij gebruiken? Tenzij Burrus en Seneca iets... Hij liet die dadelijk komen, of zij ook vooraf op de hoogte waren was onzeker. Dus een lange stilte van elk van beiden, om niet tevergeefs af te raden, of misschien geloofden ze dat het zover gekomen was, dat, als men Agrippina niet voor was, Nero moest sterven. Een beetje later reageerde Seneca in die zin meer kordater, dat hij omkeek naar Burrus en hij vroeg zich af of de moord bevolen moest worden aan een soldaat. Die antwoordde dat de Pretorianen, die aan het hele huis van Caesar verknocht waren en Germanicus nog levendig herinnerden, niets gruwelijks tegen diens nageslacht zouden durven. Anicetus moest zijn belofte nakomen. Die,zonder aarzelen, de voltooiing van de misdaad eiste. Op deze uitspraak bekende Nero dat hem op die dag het imperium gegeven werd en dat de verantwoordelijke voor zulk geschenk een vrijgelatene was. Hij moest haastig gaan en de kordaatste om die bevelen uit te voeren met zich mee nemen. Zelf ontwiep hij bovendien, toen hij vernomen had dat de bode Agerinus aangekomen was, door Agrippina gestiird; een enscenering van een misdaad, en hij liet, terwijl die zijn boodschap overbracht een zwaard vallen tussen diens voeten.Toen beval hij hem in de boeien te slaan, als was hij op heterdaad betrapt, opdat hij het verzinsel kon verspreiden dat de moeder, na de dood van haar zoon beraamd te hebben en uit schaamte voor de ontdekking van de misdaad, uit eigen beweging de dood had gekozen.





3. Geen tweede maal



g) “Ventrem feri!”



Toen men algemeen begon te weten dat Agrippina gevaar gelopen had, alsof het toevallig was gebeurd, liep iedereen naar de kust zodra men het vernomen had. De enen beklommen de pieren van de zee, anderen kropen in de dichtstbijzijnde bootjes, nog anderen waden in de zee tot zover het lichaam het toestond. Sommigen staken hun handen vooruit, met smeekbeden en met geroep van mensen die vanalles en nog wat vroegen en anderen die onzeker antwoorden gaven, werd heel de kust gevuld. Een menigte stroomde toe, met lantaarns en toen overal bekend werd dat ze ongedeerd was, maakten ze zich klaar om haar geluk te wensen, totdat ze door de aanblik van de bewapende en dreigende slaglinie uiteen werden gejaagd. Anicetus omsingelde de villa met een wachtpost en nadat de deur was opengebroken sleurde hij de slaven die hem tegemoetkwamen weg. Totdat hij aan de dubbele deur van de slaapkamer kwam; daar stonden weinigen, de overigen waren doodsbang weggelopen uit angst voor de indringers. In de kamer was een matig licht, en één van de slavinnen, terwijl Agrippina meer en meer bang werd omdat niemand van bij haar zoon en ook Agerinus niet: het aangezicht van een vrolijke zaak zou anders zijn, nu was er eenzaamheid, en plots lawaai en heel erge aanwijzingen. Vervolgens ging de slavin weg: “Laat jij mij ook in de steek?” zei ze en ze keek om en zag Anicetus, vergezeld van Herceleius, kapitein van een trireem, en Obaritus, honderdman van de vloot, en zei dat als hij gekomen was om haar te bezoeken, dat hij moest melden dat ze hersteld was, als hij kwam om een misdaad te plegen, dan geloofde ze niets over haar zoon. Hij had geen moedermoord bevolen. De moordenaars kwamen rond het bed staan en Herceleius sloeg eerst met een knuppel op haar hoofd. Toen door de honderdman reeds zijn zwaard uit de schede werd getrokken om haar te doden, stak zij haar baarmoeder vooruit en riep: “Tref me in de buik”, en met vele wonden is ze gedood.



h) Vleierij geneest de angst



Pas nadat de misdaad voltooid was begreep de keizer de draagwijdte ervan. Tijdens de rest van de nacht, nu eens in stilte vastgenageld, maar vaker rechtspringend van angst en volkomen radeloos, wachtte hij op de morgen, alsof die een uitkomst zou aanbrengen. En, op het initiatief van Burrus, versterkte de eerste vleierij van de centurium en de tribunum hem naar hoop, die schudden hem de hand en feliciteerde hem omdat hij een onvoorziene ramp en de misdaad door zijn moeder op hem zou zijn ontkomen. De vrienden gaan daarom naar de tempel en, nadat het voorbeeld begonnen was, de dichtstbijzijnde steden van Campenia betuigden hun blijdschap met offers en gezantschappen te sturen Hijzelf, met een verschillende veinzerij, is neerslachtig en als het ware boos op zijn eigen ongedeerdheid en wenend om de dood van zijn moeder. Omdat toch, zoals het gezicht van mensen, de aanblik van plaatsen niet veranderd, en omdat de erge aanblik van die zee en van de kusten in de weg lag (en er waren er ook die geloofden dat het geluid van een trompet gehoord werd in de hoog oprijzende bergen en gehuil in de graftombe van de moeder) en hij zond een brief naar de senaat, waarvan het belangrijkste was, dat de moordenaar Agerinus gevonden was met een zwaard, één van de intieme vrijgelatene van Agrippina, en dat zij geboet had uit schuldbesef alsof zij een misdaad beraamd had.
Andere boeken van deze auteur:

Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen