De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 1373 woorden.
Druk: 1e
Uitgever: Wolters-Noordhoff, Groningen. Uit de serie 'Grote Lijsters 1997, nr. 2'
Aantal pagina's: 167
Indeling: 5 hoofdstukken en een epiloog. Elk hoofdstuk beslaat een dag: van woensdag 2 juli 1975 t/m zondag 6 juli 1975. Elk hoofdstuk is onderverdeeld in kleine, doorlopend genummerde stukjes.
Motto:
van kleine meren.
Klein is der mensen geest
niet alle mensen
zijn even verstandig:
heel de mensheid is half.'
Samenvatting:
Jakob Olsen wordt als waarnemer naar Groenland gestuurd om daar een vreemde zaak op te lossen: Jon Eira heeft zijn krankzinnige moeder, Karin Esbjerg, omgebracht in de veronderstelling dat zij bezeten was door een boze geest. Tijdens de rechtszaak achtte de gehele nederzetting waarvan Jon deel uitmaakt zich verantwoordelijk voor de dood van Karin.Ze wilden daarom een collectieve straf, maar de rechter besliste anders en veroordeelde Jon na veel commotie over deze zaak. Nu heeft Jon zelfmoord gepleegd in de gevangenis en wordt Jakob er op af gestuurd om de zaken voor eens en voor altijd uit te zoeken.
Zodra Jakob aankomt ziet hij al wat een verschillend land dit is: de originele bewoners van dit land zijn onderworpen aan de modernisering die Denemarken heeft ingevoerd. Ze werken in fabrieken, waar ze eigenlijk niet thuishoren en hebben totaal geen ambitie om hogerop te komen. Ze nemen vinden alles best en laten met zich 'sollen'. Ze drinken enorme hoeveelheden bier en er is geen toekomst voor hen.
Voor Jakob is het bijna een onmogelijke zaak. Hij ondervraagt iedereen nog een keer, maar vindt daarbij weinig nieuws. Hij raakt bevriend met Lina Krog, zij vertaalt voor hem wat de Groenlanders zeggen. Maar de Groenlanders zijn zo'n gesloten volk dat hij er niet tussen kan komen. Bovendien spreken de Groenlanders nogal raadselachtig. Zo zeiden ze in een ondervraging: " De mensen die Jon Eira zijn hebben de angagok (boze geest) uit Sagarssok bevrijd." Hij weet niet goed wat hij ermee aan moet en besluit eens op het eiland te gaan kijken waar de nederzetting ooit was. Umanatsiaq, een Groenlander, brengt hem er met de boot heen. Het is verlaten op een paar hutjes en een enorme stapel afval na. Dan stelt Umanatsiaq voor om naar het eiland te gaan waar Jon Eira Karin vermoord heeft. Zodra ze daar zijn steekt Umanatsiaq Jakob neer. Een paar uur later geeft Umanatsiaq zich bij de politie aan. Hij zal veroordeeld worden tot zeven jaar gevangenisstraf en daarmee wordt het Eira-dossier gesloten.
Het is een gesloten verhaal. Maar het laat wel een heleboel onbeantwoorde vragen over, zoals Wat was het motief van de Groenlanders om Karin Esbjerg te vermoorden? , Waarom zeggen ze steeds "de mensen die Jon Eira zijn"? en Waarom is Jakob Olsen vermoord? Allemaal vragen die niet beantwoord worden.
Thema: de botsing tussen twee culturen. De cultuur van de Groenlanders (Eskimo's) is heel collectief terwijl de cultuur van het Westen heel individueel is. Bijvoorbeeld de Groenlanders hebben het steeds over de mensen die Jon Eira zijn en nooit over Jon Eira. Tevens pleegt Jon Eira zelfmoord als hij van 'zijn mensen' gescheiden wordt. Hij wil geen individu zijn.
Titelverklaring: Ik denk dat 'onder ijsbergen' slaat op het deel van de ijsberg dat onder water ligt, een verborgen deel dat je niet kunt zien. Zo is het ook met de Groenlanders, een groot deel van hen blijft verborgen en is moeilijk om te 'vinden'.
Hoofdpersoon: Jakob Olsen is de hoofdpersoon, maar hij is geen round-character. Je komt over hem eigenlijk weinig te weten omdat het vooral om de gebeurtenissen draait. Je weet alleen dat hij een rustige, intelligente en bescheiden man op leeftijd is die een goed leven leidt.
Het volk, de Groenlanders, fungeert ook als een belangrijk persoon. Voorheen waren zij onafhankelijk van onze beschaving en leefden zij van de visvangst. Maar nu de visvangst terugloopt moeten zij zich gaan aanpassen aan de modernere mensen. Ze doen hun best, maar behouden wel hun eigenaardigheden.
Perspectief: Het is een auctoriaal perspectief omdat je van verschillende personen de gedachten en gevoelens te weten komt. Tevens geeft de schrijver in de epiloog een verslag van hoe alles verder is gegaan.
Tijd: Het is een chronologisch verhaal waarin Jakob af en toe terugdenkt aan eerdere gesprekken. Het verhaal beslaat 5 dagen, zonder de epiloog. In de epiloog worden de paar maanden na de dood van Jakob heel kort beschreven.
Het verhaal speelt zich af op Groenland, een afgelegen eiland dat leeg en kaal is met alleen rotsen, sneeuwvlaktes en ijsbergen. Alle mensen werken in oude, grijze fabrieken en hebben geen toekomst. Dit wordt in het boek heel duidelijk gemaakt Groenland is echt een afgelegen verstopte hoek, waar men 'die Eskimo's' aan het werk heeft gezet tegen een schamel loon en tegen de belofte dat ze zo een veel beter leven kunnen leiden. Maar de werkelijkheid is niet dat ze zo gelukkig zijn, maar dat ze aan de drank gaan om voor wat afleiding te zorgen.
Het is allemaal erg somber net als het weer. In het begin is het nog helder weer, maar dat verandert uiteindelijk in dichte mist. Dit is ook de stemming van Jakob: eerst is hij nog zelfverzekerd, maar langzamerhand weet hij niet meer waar hij moet zoeken, hij komt in 'dichte mist'.
Stijl: De zinsbouw was kort en zakelijk. Alles wordt duidelijk beschreven zoals een waarnemer dat doet, in dit geval Jakob Olsen. Er zijn veel dialogen en gebeurtenissen.
Beoordeling:
Het was een leuk boek om te lezen en niet moeilijk te begrijpen.Ik vond dat de sfeer heel goed beschreven werd, zoals je hierboven kunt lezen. Ik kon de sfeer bijna voelen en me het eiland heel goed voorstellen. Het deed me een beetje denken aan het boek 'Smilla's gevoel voor sneeuw' van Peter Hoeg. Dat speelde zich ook af op Groenland en daarin wordt net zo'n sfeer beschreven: koud, leeg en verlaten.
Het boekje was een soort detective waarin je wel aardig kon meeleven, maar waarin je niet wordt getrakteerd met de oplossing waarnaar je op zoek was (Waarom is Karin Esbjerg vermoord? en Wat voor soort band hebben al die Eskimo's met elkaar?), maar met nog meer vragen (Waarom hebben ze Jakob Olsen vermoord?). Dat vind ik toch wel jammer.
Maar het boek kwam wel heel levensecht over en in het echt vind je ook nooit alle antwoorden op je vragen. Bovendien was het een heel verrassend einde.
Er waren veel dialogen en gedachten, maar die gingen alleen over de gebeurtenissen en nauwelijks over wat iemand voelde. Dat was wel jammer want door meer over de persoon te weten te komen wordt het verhaal meestal ook interessanter.
Auteur:
J. Bernlef is het pseudoniem van Hendrik Jan Marsman. Hij werd geboren op 14 januari 1937 te Sint Pancras. In 1964 begon hij met schrijven. Hij heeft van 1958 tot 1971 in de redactie van het tijdschrift Rabarber gezeten en daarna werd hij redacteur van het tijdschrift Raster. Hij schreef veel poëzie en proza, dat zich kenmerkt door de koele toon en door eenvoudigheid. Dit zie je ook weer terug in 'Onder ijsbergen': eenvoudigheid: er worden bijna geen gevoelens van de hoofdpersoon beschreven.In 1984 ontving hij de Constantijn Huygensprijs voor zijn hele eufre.
Andere boeken die hij heeft geschreven zijn o.a.: Stenen spoelen (1960), De maker (1972), Sneeuw (1973), Meeuwen (1975), De man in het midden (1975), Hersenschimmen (1984), Publiek geheim (1987) en Vallende ster (1989).
Recensies:
Ik heb een aantal recensies gelezen en ben het wel eens met wat de algemene mening daarvan is (zie: mijn beoordeling): Het is een goed boek, zowel grammaticaal als de vertelwijze betreft. Alleen worden de 'zieleroerselen' van de betrokken personen wat weinig beschreven waardoor een 'tamelijk onbewogen verteltrant' naar voren komt. Het lijkt hierdoor te vaak alsof een aantal dingen zomaar 'uit de lucht lijkt te zijn gegrepen'.(Jacques Kruithof - Vrij Nederland)
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen