Boekverslag : J. Bernlef - Hersenschimmen
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 927 woorden.

A. Evaluatie en persoonlijk oordeel.

Het is een goed boek,vooral de betrokkenheid van de lezer is enorm omdat je alles ziet door de ogen van een dementerende man.Het boek is door deze schrijfstijl ook meeslepend en op op een of andere manier spannend.

B. Boekbeschrijving.

  • Auteur: J. Bernlef
  • Titel : Hersenschimmen
  • Uitgeverij : Wolters-Noordhoff, Groningen
  • Eerste druk:1984
  • Pagina's:166

C. Het Verhaal.

1.Samenvatting.

Maarten Klein,het hoofdpersonage,woont samen met zijn vrouw Vera in Gloucester.
Ze zijn hier samen komen wonen in de jaren '50,hun kinderen bleven in Nederland.
Op een winterse dag kijkt hij uit naar de schoolbus terwijl zijn vrouw de opmerking maakt dat het zondag is en het dus geen school is.Maarten begint duidelijk een beetje verstrooid te worden,hij denkt dat het ochtend is terwijl het middag is,hij vergeet hout te te gaan ha len..enz…Maarten zoekt voorlopig de schuld van zijn vermoeidheid en zijn concentratieverlies bij de lange winter.Maar het wordt alsmaar erger.Hij begint periodes uit het verleden terug op te halen,hij herkent bijvoorbeeld zijn eerste vriendin in het meisje achter de bar,hij gaat terug naar een vergadering van IMCO(zijn vroegere werk),Maarten vergeet ook de weg wanneer hij met de hond gaat wandelen.
Maarten gaat ook regelmatig boeken kopen,wanneer hij terug in de winkel komt vraagt de verkoper hoe hij zijn vorige boek vond,maar Maarten kan zich dat boek niet herinneren terwijl hij daar regelmatig in leest.
Vera wordt ongerust over de situatie en gaat raad vragen aan dokter Eardly.Hij raad haar aan om met Maarten foto's te bekijken om zo zijn herinneringen te ordenen.Uit de foto's blijkt dat Maarten zich enkel zaken kan herinneren uit het verre verleden en bv. niet iets van 3 jaar geleden.Steeds vaker gaat Maarten dingen uit het verleden gebruiken,hij verwart Vera met zijn grootmoeder,hij denkt dat hij in het huis van zijn grootouders leeft.Ook spreken gaat moelijker,Maarten moet steeds vaker zijn zinnen uit het Neder- lands vertalen.De situatie wordt steeds ernstiger,Maarten ontsnapt verschillende keren terwijl Vera weg is ,er komt zelfs gezinshulp inwonen om Maarten kalm te houden.
Maarten wordt s'nachts vastgebonden en moet door Vera en Phil gewassen worden.
Wanneer hij voor de laatste maal ontsnapt wordt hij naar huis gebracht door de vuur-torenwachter,Maarten denkt dat dit een Amerikaanss soldaat is tijdens de bevrijding.
Nu begint Maarten zelfs het verleden te vergeten,hij herkent Vera en Phil niet meer.
Hij wordt in een ziekenwagen naar een inrichting gebracht omdat het anders te gevaarlijk wordt,Maarten leeft enkel nog in zijn eigen bekrompen wereld,de realiteit is bijna volledig verdwenen.

2.Genre.

Dit boek is een psychologische roman.

3.Motieven,Titelverklaring.

  • Grondmotief : Dementie,ziekte
  • Verdriet : Vera heeft veel verdriet.
  • Aanvaarden van de ziekte.
De titel 'Hersenschimmen' duidt op het idee dat Maarten op het einde van het verhaal nog enkel een paar hersenschimmen,illusies heeft die zijn bewustszijn bepalen.

D. Structuur.

1.Algemeen.

Hersenschimmen is ondeverdeeld in meerdere hoofdstukken,enkel door wit van elkaar gescheide.Sommige stukken beginnen met een schuin gedrukte regel wat het begin van een nieuwe dag aangeeft,de hoofdstukken dragen dus geen titel.

2.Tijdsstructuur.

Het verhaal speelt zich af op acht dagen wat zeer kort is,dementie duurt normaal veel langer.Het verhaal is chronologisch.Er zijn uiteraard flash-backs want Maarten handelt steeds in functie van het verleden.

3.Spanning.

In het verhaal zit een zekere vorm van spanning d.m.v. de structuur:
  1. Prospectiviteit : de dementie wordt steeds erger naargelang het boek vordert.
  2. contrast : het personage gaat dement worden in fuctie van de tijd.
    Het contrast tussen leven en dood.
  3. conflict : het conflict tussen Vera en Maarten.

E. Personages.

De hoofdpersoon in het boek is Maarten Klein. Maarten is 72 jaar, geboren in Alkmaar, maar woont al vijftien jaar in Amerika. Hij werkte als notulist bij de IMCO, een visserijorganisatie, maar is inmiddels al gepensioneerd. Hij is een round-character, omdat we steeds meer over hem te weten komen, vooral over zijn verleden. Vera, zijn vrouw, is ook een belangrijk persoon in het boek. Zij is al vijftig jaar getrouwd met Maarten en moet hulpeloos toekijken hoe Maarten aan het dementeren is. Zij en Maarten hebben twee kinderen, Fred en Kitty, zij zijn typen, omdat dit ook het enige is wat we over ze te weten komen. Vera is ook een round-character. Andere rollen in het verhaal spelen: Dokter Eardly, een naïeve arts, die denkt Maartens bewustzijn met behulp van medicijnen en rust weer te kunnen doen opflakkeren. Phil Taylor, de gezinshulp, die Maarten verwart met zijn dochter en zijn pianolerares. Je komt weinig of deze personen te weten en zijn daarom typen.

F. Vertelperspectief.

Het verhaal is geschreven in een ik-perspectief. Je ziet alles gebeuren vanuit de ogen van Maarten,naargelang het verhaal vordert verandert dit want Maarten wordt steeds dementer en zijn persoonlijkheid gaat hier onder lijden.

G. Plaats en ruimte.

Het verhaal speelt zich af in en rond het huis van Maarten in Gloucester in de Verenigde Staten.De sneeuw en Amerika hebben ook een symbolische betekenis nl. isolatie en ruimte.

H. Stijl.

Het boek is algemeen goed leesbaar,de woordkeuze en zinsbouw is niet zo moeilijk.
Op het einde van het boek gaat de zinsbouw wel moeilijker worden omdat Maarten niet meer normaal kan praten door dementie.
Andere boeken van deze auteur:


Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen