Boekverslag : Connie Palmen - De Erfenis
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3411 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3411 woorden.
Bibliografische gegevens
Auteur: Connie Palmen
Titel: De erfenis
Jaar 1e druk: 1999
Gelezen druk & jaar: 1e druk, 1999
Plaats uitgever: Prometheus, Amsterdam
Aantal bladzijden: 96
Titelverklaring
1. Om aan te geven waarom deze titel is gekozen, zal ik eerst moet beschrijven wat voor plaats en functie het woord ‘de erfenis’ in het boek heeft. De erfenis is de erfenis van Lotte Inden, de hoofdpersoon, en is niet een voor de hand liggende materiële erfenis, maar een geestelijke erfenis bestaande uit een rek met zwarte ringbanden, waar Lotte al haar herinneringen en onthouden citaten aan bepaalde lemma’s bewaard. Deze ‘erfenis’ vormt het fundament voor de laatste roman die ze zal schrijven. Blz. 95: “Tegen mij had ze gezegd dat haar dood vergelijkbaar was met die erfenis, dat ze die nI.M.nd aan kon doen.” Hieruit blijkt dat de erfenis, die dus als fundament dient, eigenlijk onzichtbaar moet blijven en niet in het boek door moet schemeren. Deze titel is gekozen, omdat het de taak is van de ik-persoon Max om het erfelijk materiaal compleet te krijgen, door citaten uit boeken toe te voegen aan bepaalde lemma’s. Dit is de aanleiding voor het echt leren kennen van Lotte, omdat hij zo over haar verleden leert en dus over Lotte zelf.
2. Ik vind dit een goede titel, het dekt de ongeveer de gehele inhoud van het boek. In het gehele boek draaien de activiteiten van de ik-persoon Max om het archiveren van de erfenis. Door het lezen van stukken uit het erfelijk materiaal leert ook de lezer meer over de gevoelens van Lotte. Dit is van groot belang, omdat je die gevoelens verder bijna nergens uit af kan leiden, omdat Lotte naar de buitenwereld toe nogal een nuchtere, koele kikker is.
Inhoud
Max Petzler ontmoet Lotte Inden bij de uitgeverij waaraan hij als freelance redacteur verbonden is. Lotte neemt na de ontmoeting contact met hem op. Lotte lijdt aan een ernstige, progressieve spierziekte, waaraan ze dus onherroepelijk zal doodgaan. Omdat ze voorziet dat ze binnen korte tijd lichamelijk weinig meer zal kunnen, wil ze I.M.nd in permanente dienst, die haar post kan verzorgen, haar administratie kan doen en klusjes kan opknappen. Tevens kan die persoon haar geestelijke archief beheren. Lotte beschikt namelijk over een onafzienbare hoeveelheid boeken, knipsels, aantekeningen, brieven en dagboeken, waaruit ze een roman wil samenstellen. Omdat ze vreest die niet te kunnen voltooien, zoekt ze I.M.nd die op het moment van haar overlijden zo goed in haar geestelijke erfgoed is ingewijd, dat hij haar werk kan voortzetten.
In het huis van Lotte krijgt Max een aparte etage. Hij komt geleidelijk steeds meer over Lotte te weten. Niet alleen door hun omgang met elkaar, maar ook doordat Max allerlei verhalen en citaten verbonden aan lemma’s uit haar archief op zolder leest en aanvult.
Max spreekt met nI.M.nd over zijn werk voor Lotte, behalve met een vrouw die zijn hele leven al erg belangrijk voor hem is: Margaretha Busset. Ze was een vriendin van zijn ouders, die zich vroeger vaak over hem ontfermde als zijn moeder weer eens een periode van 'zwakte' had.
Max ontdekt dat Lotte een grote liefde heeft gehad, die I.M.ddels is overleden. Hij heette Tobias Tallicz, maar werd in Lotte's aantekeningen steevast met het koosnaampje 'TT' aangeduid. Tobias was jurist en schreef tevens detectiveromans.
Lotte en Max hebben veel filosofische gesprekken, waaruit voor Max duidelijk wordt wat haar opvattingen over allerlei aspecten van het leven. Lotte’s gezondheid holt intussen achteruit. Haar nieuwe roman "Geheel de uwe' wordt gepresenteerd en ze kan wegens steeds ergere klachten niet bij de presentatie aanwezig zijn. Als de roman is verschenen, blijkt de pers er nogal wisselend over te oordelen.
Max komt er door meerdere discussies en meningsverschillen achter dat hij en Lotte nader tot elkaar komen, maar dat ze wel verschillende opinies hebben over bepaalde onderwerpen.
Steeds vaker dicteert Lotte teksten aan Max, die hij moet opschrijven. Die nieuwe werkmethode kost haar echter veel moeite. Verandering van omgeving zou heilzaam kunnen werken en daarom gaan ze naar Lotte’s huis in Bretagne. Daar wordt hun band nog hechter. Voor het eerst komen ze er ook vooruit dat ze veel van elkaar houden.
Daarna gaan ze nog twee zomers naar het huis in Bretagne, maar wel in een busje waarin een rolstoel voor Lotte kan worden vervoerd. Ze schrijven steeds meer samen. Zo worden steeds meer open plekken in Max' kennis over Lotte ingevuld.
Nadat Lotte eerst veel pijn in haar armen en schouders heeft gehad, begeven daarna haar beenspieren het, waardoor Max haar steeds moet tillen. Op een gegeven moment wil ze graag met hem naar bed. Ze bedrijven de liefde vele malen, totdat Lotte geen enkel gevoel meer heeft. Daarna wordt de pijn te erg en ter bestrijding daarvan krijgt ze morfine-injecties. Enkele weken later sterft ze. Haar laatste woorden "Ik wacht op je in het boek" blijven hem lang bij. Die avond duikt hij direct weer in haar erfelijk materiaal en hij weet Lotte meteen te vinden.
Thema & motieven
Het thema van De erfenis is: als je weet dat je binnen afzienbare tijd zal sterven, dan ga je op een zorgvuldigere manier met je tijd om en besef je wat in je leven echt belangrijk is.
Ik ben tot het formuleren van dit thema gekomen, omdat dit uit verschillende aspecten van het boek af te leiden is. Ten eerste geeft de titel al aanleiding te denken dat het boek iets met de dood te maken heeft. Toen ik met lezen aanving en de betekenis van ‘de erfenis’ in het boek las, kon ik een uitgebreider thema formuleren. De erfenis van Lotte is, omdat die uit herinneringen en citaten die ze belangrijk vind bestaat, eigenlijk een manier waarop ze haar leven wil afsluiten. De erfenis vormt haar hele geheugen.
Het tweede wat mij tot dit thema bracht, zijn de discussies in het boek tussen Max en Lotte. Zo wordt Max kwaad op Lotte, als ze onverschillig reageert op kritiek op haar recent uitgegeven boek. Lotte zegt hierop dat het haar weinig meer kan schelen wat anderen van haar werk vinden. Ze heeft dus door haar ziekte beseft dat er meer belangrijke zaken in een mensenleven dan zich druk te maken op kritiek van anderen.
Ook de manier waarop Lotte haar tijd verbrengt is in overeenstemming met dit thema. Lotte is alleen nog maar bezig met haar laatste roman en het op papier zetten van haar denkbeelden, meningen en gedachtekronkels. Eigenlijk is Lotte vanaf het moment dat ze erachter komt dat ze ongeneselijk ziek is bezig met het zorgvuldig achterlaten van haar leven. Ze vertoont zich ook steeds minder aan de buitenwereld, door de beperking door haar ziekte, maar ook omdat ze alle tijd nodig heeft voor het schrijven van haar laatste roman.
Tevens kan ik als motief voor dit thema zien, dat Lotte als ze steeds meer hinder ondervindt wegens haar gezondheid, naar haar vakantiehuis in Bretagne gaat. Dit doet ze, omdat ze het idee heeft, dat haar lichaam hierdoor nog enigszins herstelt. Ze wil de tijd die ze dus nog overheeft benutten om nog meer extra tijd te creëren om haar roman af te ronden.
Tot slot is voor mij een aanwijzing geweest dat uit het boek blijkt dat Lotte qua geestelijke ontwikkeling en levenswijsheid veel verder is dan Max. Dit ligt niet alleen aan het leeftijdsverschil, maar ook aan het feit dat Lotte, doordat ze weet dat ze gaat sterven, er andere prioriteiten op na houdt dan Max. Zij beseft dus wat in het leven echt belangrijk is.
Commentaar op het thema
Ik ben het deels eens en deels oneens met het thema.
Ik ben het eens met het thema, omdat ik het gevoel heb dat iedereen de waarde van het leven gaat inzien en deze koestert, als I.M.nd een langere tijd van tevoren al weet dat hij/zij zal gaan sterven. Op het moment dat ik erachter zou komen dat ik binnen afzienbare tijd dood zou gaan, zou ik mijn tijd niet meer verdoen met het volgen van de schematische dagindeling van de huidige maatschappij, maar mensen vertellen wat ze voor me betekenen en er voor zorgen dat ik op een goede manier de aarde verlaat. Dit is ook het geval in de fI.M.‘it’s my party’ waarin een homoseksuele man, die aan AIDS lijdt, niet wil sterven in het laatste stadI.M.van zijn ziekte, als hij niets meer bewust meemaakt. Op een gegeven moment nodigt hij in twee avonden al zijn vrienden en familieleden uit om afscheid van ze te kunnen nemen. Op de tweede avond pleegt hij zelfmoord. Hieruit blijkt ten eerste dat de man beseft wat in een leven echt belangrijk is, namelijk vrienden en familie, maar zie je ook dat als je weet dat je gaat sterven, ja anders met je tijd omgaat.
Aan de andere kant ben ik het oneens met het thema en vind ik dat I.M.nd zijn leven moet proberen te blijven volgen, zoals hij/zij ook deed voordat hij/zij erachter kwam dat hij/zij zal sterven. Als je I.M.rs een auto-ongeluk krijgt en op slag dood bent, heb je van tevoren ook geen tijd gehad om stil te staan bij wat echt belangrijk is en om afscheid te nemen van je dierbaren. Misschien is het zelfs nog moeilijker om het met iedereen te hebben over je sterven, dan gewoon op een gegeven moment dood te zijn. Ik zou dan dus niet anders met mijn tijd om willen gaan dan anders, alleen al omdat je dan niet constant nadenkt over de dood. Het hoeft trouwens niet zo te zijn dat je er pas achter komt wat echt belangrijk is, als je gaat sterven. Er zijn veel mensen, die er eerder in hun leven achter komen, wat hun prioriteiten zijn.
Informatie over Connie Palmen
Biografische gegevens
Connie Palmen is op 25 november 1955 als Aldegonda Petronella Huberta Maria Palmen geboren in St. Odiliënberg, een dorpje met een klooster in de buurt van Roermond. Als kind was ze zeer gevoelig voor alles wat met God en de kerk te maken had. Ze wilde aanvankelijk priester worden en, toen ze merkte dat dat voor vrouwen niet was weggelegd, non. De rol van God werd, toen ze wat ouder was en een boek over het existentialI.M. las, overgenomen door Jean-Paul Sartre. Later raakte ze in de ban van het gedachtegoed van de filosoof Foucault. Na de middelbare school ging ze in Roermond studeren aan de Pedagogische Academie. Toen ze 22 was, vertrok ze naar Amsterdam waar ze Nederlands en later ook filosofie studeerde.
De studie Nederlands voltooide ze in 1986 cum laude met een doctoraalscriptie over de roman In Nederland van Cees Nooteboom. Twee jaar later rondde ze de studie filosofie af met een scriptie die ze in 1992 publiceerde onder de titel Het weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates.
Informatie over haar werk
De schrijfster Connie Palmen schrijft voornamelijk romans en non-fictie verhalen. Haar boeken kunnen volgens mij het best als autobiografisch worden bestempeld, al zal zij mij daarom zelf vervloeken. Citaat uit De erfenis, blz. 79: “Het stempel narcistisch of autobiografisch heeft geen enkele analytische of onderscheidende waarde, geen enkele. Gezeur aan mijn kop! Beckett, Brodkey, Joyce, Duras, Genet, Pavese, Proust, Multatuli, Capote, Roth, Dostojevski, de hele godvergeten wereldliteratuur is autobiografisch, dus dat zegt niets.” Het feit blijft, dat als ik samenvattingen van haar andere werken lees en ze vergelijk met de inhoud van De erfenis en de biografie van de schrijfster, in bijna alle boeken een zekere autobiografische laag aanwezig is en aar mijn mening heeft de betiteling autobiografisch wel degelijk een onderscheidende waarde, omdat er veel boeken zijn die ik niet autobiografisch vind. De hoofdpersonen in de boeken zijn vaak mensen die schrijver zijn of dit juist willen worden. Dit is zeker het geval in I.M. en De erfenis, maar ook in De wetten. Een ander voorbeeld is dat in haar boeken vaak filosofische en literaire onderwerpen worden aangekaart, zo wordt er in De erfenis bijvoorbeeld gesproken over het verval van de grens tussen de publieke en private wereld en wordt er bij dit onderwerp, zoals bij vele andere onderwerpen in dit boek, verwezen naar boeken die in relatie staan met het onderwerp. In De vriendschap studeert de hoofdpersoon Kit net als Palmen filosofie en pedagogie en de kennis die daarbij vergaard wordt komt vooral terug in de brief die de afsluiting van het boek vormt. In De wetten verwijst Connie Palmen zelf naar haar afstudeerscriptie voor Filosofie door in de relatie van de hoofdpersoon met de kunstenaar te zeggen dat hij weigert een personage te worden in een boek zoals Socrates dat werd in de afstudeerscriptie van de hoofdpersoon en dus van Connie Palmen. Het onderwerp van het non-fictie verhaal Het weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates zelf is de relatie tussen filosofie en literatuur en meer specifiek de (on)mogelijkheid van de taal om de waarheid uit te drukken. Het taalgebruik van Connie Palmen zorgt soms wel voor afschrikking, omdat het taalgebruik erg ingewikkeld is en er veel vaak ongewone woorden worden gebruikt.
1991 De wetten roman
1992 Het weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates non-fictie
1995 De vriendschap roman
1998 I.M. roman
1999 De erfenis roman
Informatie over de thematiek
Ik denk dat de thema’s van Palmens boeken veel te maken hebben met het vergaren van levenswijsheid. In alle boeken gaat het om een les of waarheid die geleerd of ontdekt wordt door een ervaring in I.M.nds leven. In De erfenis is dat bijvoorbeeld het ontdekken van de waarde van het leven en het ontdekken van wat er in dat leven het belangrijkst is. Dat er in het werk van Palmen vaak schrijver of potentiële schrijvers als hoofdpersonen worden gekozen en dat er vaak literaire en filosofische onderwerpen aan bod komen, zijn niet alleen voorbeelden van het feite dat het werk van Palmen autobiografisch is, maar zijn ook kenmerken van de thematiek van de boeken van Connie Palmen. Het zijn I.M.rs constanten die telkens weer teruggevonden kunnen worden in haar werk.
Informatie over haar populariteit
De boeken van Connie Palmen zijn erg populair. Sinds haar debuutroman De wetten is Connie Palmen op slag tot een bekende Nederlander gebombardeerd. Ik denk dat de grootste reden voor de populariteit van Palmens werk is, dat het mensen persoonlijk aanspreekt. Connie Palmen schrijft autobiografische verhalen en weet hier dus ook goed gevoelens in te beschrijven. Hier kunnen mensen zich dan alles bij voorstellen. Bovendien beschrijft Palmen mensen die door levenservaring en door fouten wijzer worden en dat geeft mensen het gevoel dat iedereen gebreken heeft, dat nI.M.nd perfect is en dat ze geen uitzondering op de regel zijn.
De geestelijke nalatenschap die De erfenis mij geeft
Nu ik op het punt stond dat leven in haar dienst te beginnen, durfde ik haar te vragen wat ik steeds had willen weten, wat het was geweest die zomerdag waardoor ze navraag naar mij had gedaan, waardoor ze mij uitgekozen had. Ze lachte naar me en bloosde licht. ‘omdat ik een vrouw ben die vingerafdrukken achterlaat in het vlees,’ zei ze toen.
Het boek De erfenis door Connie Palmen is naar mijn mening absoluut de moeite waard, maar geen boek om in een middag uit te lezen, omdat het te gecompliceerd is om in één keer te lezen.
De schrijfster Lotte Inden krijgt te horen dat ze ongeneselijk ziek is. Ze neemt Max Petzler, een ontevreden Neerlandicus, in dienst. Tegen kost en inwoning zal hij haar vierentwintig uur per dag bijstaan en langzaam maar zeker de taken overnemen die zij niet meer uit kan voeren. Een van deze taken is het afronden van het levenswerk van Lotte, een boek waarover ze heel lang heeft nagedacht en dat ze helemaal in haar hoofd heeft zitten, maar dat ze uit tijdgebrek nooit meer af zal krijgen.
Max trekt bij Lotte in en er groeit een hechte band tussen deze twee mensen. Ondanks het feit dat ze uiteindelijk elkaars geliefden worden kan Max niet de plaats innemen van TT, de grote liefde van Lotte.
Lotte is tot het einde van haar leven toe bang dat Max haar boek niet goed genoeg begrijpt om het te kunnen voltooien. Als Lotte op een ochtend sterft neemt Max een uur om alleen van haar afscheid te kunnen nemen. Daarna belt hij de familie. Als iedereen weer weg is duikt Max opnieuw Lotte's archief, 'haar erfelijk materiaal' in. Lotte wacht op hem in haar boek.
Ik vind dit boek een goed boek omdat de gevoelens die erin beschreven worden zo beschreven zijn, dat ze voor iedereen toegankelijk zijn. Hiermee bedoel, dat je zelfs als je nog nooit de beschreven gevoelens zou hebben gehad, je je er toch wat bij voor zou kunnen stellen. Ik vind dat heel handig in dit boek, omdat het om een vrouw draait die aan het einde van haar leven staat. Zij heeft hele andere gevoelens dan ik heb, omdat ik nog over veel minder levenswijsheid beschik. De manier waarop de gevoelens echter, vooral in de opgenomen stukken van de erfenis uit het boek, beschreven zijn zorgt ervoor dat ik me toch goed kan inleven in de hoofdpersoon.
Aan de andere kant vind ik dat de hoeveelheid gevoelens die opgeschreven zijn toch aan de lage kant. Alleen in de lemma’s van de geestelijke erfenis van Lotte kom je er echt achter wat haar gevoelens zijn, terwijl in de rest van het boek alleen haar standpunt over bepaalde onderwerpen genoemd wordt. Ik denk dat er in het hoofd van I.M.nd die gaat sterven veel meer omgaat, dan wat er beschreven is.
Een ander minpunt vind ik het moeilijke taalgebruik van het boek. Dit maakt het boek minder toegankelijk voor de meerderheid van de bevolking. Ikzelf heb meerdere keren het woordenboek moeten hanteren voor woorden als fulmineren lethargie, sardonisch en solipsist. Zonder het raadplegen van het woordenboek had ik een heleboel belangrijke stukken uit het boek niet begrepen.
Een ander facet van het boek wat ervoor zorgde dat het boek minder toegankelijk en begrijpelijk wordt, is het feit dat de schrijfster heel vaak verwijst naar andere schrijvers of schrijfsters en hun boeken. Een voorbeeld is The fall of the public man door Richard Sennett. Ik ken dit boek niet en heb de inhoud ook niet kunnen achterhalen. Een hele passage uit het boek geeft echter een verband met dit boek aan en hierdoor heb ik toch het idee dat een belangrijke noot mij ontgaat.
Het autobiografische aspect van het boek spreekt me bijzonder aan. Het geeft je tijdens het lezen het idee dat dit niet zomaar een verhaal is, maar dat het een basis heeft, dat het echt ergens uit voorkomt. Natuurlijk is het net als Connie Palmen zelfs zegt het geval dat elk boek uit de Nederlandse literatuur een beetje autobiografisch is. In dit boek komt dit kenmerk echter nog duidelijker naar voren dan in andere boeken. De dood van de geliefde, onvervangbare TT is door te trekken naar de dood van Ischa Meijer en het beroep van Lotte Inden geeft natuurlijk een onmiskenbare gelijkenis met Connie Palmen weer.
Het filosofische aspect uit het boek spreekt me ook erg aan. Ik ben zelf namelijk erg geïnteresseerd in filosofie en in dit boek las ik weer over nieuwe onderwerpen. De diepzinnige filosofische dialogen tussen de schrijfster en Max Petzler zorgen er ook voor dat het boek zich onderscheidt van andere boeken, omdat het voor een combinatie zorgt van een roman en een filosofisch betoog. De schrijfster heeft zo alle mogelijkheden om haar denkbeelden en standpunten over bepaalde onderwerpen uit te spuwen.
Ik vind de manier waarop de gevoelens in dit boek beschreven worden wel het belangrijkste en opvallendste punt in dit boek en dat zorgt er ook voor dat ik het boek een mooi boek vind. Ik vind het belangrijker dan de lichte ontoegankelijkheid van het boek, want op een gegeven moment zette het moeilijke taalgebruik en de verwijzing naar andere werken mij juist tot doorgaan met lezen van het boek, omdat ik het boek daardoor persé wilde begrijpen. Ik vind het ook belangrijker dan het autobiografische aspect van het boek, omdat niet dit, maar juist de beschrijving van gevoelens ervoor hebben gezorgd dat ik door het boek heen kwam en me kon inleven in het verhaal.
Dus ik vind De erfenis door Connie Palmen een goed boek, omdat ik me door de sublI.M. beschrijving van gevoelens in het boek heel goed kan inleven in het verhaal en dat had ik zonder deze uitgebreide beschrijving niet gekund.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen