Boekverslag : H.c. Ten Berge - Blauwbaards Ontwaken
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3782 woorden.
De taal ervan is Nederlands en het aantal woorden bedraagt 3782 woorden.
Primaire gegevens van het gelezen werk:
Auteur: Blauwbaards ontwaken
Titel: H.C.ten Berge
Ondertitel: Een verdraaide geschiedenis
Opdracht: -
Motto:
‘Geen meditatie, hoe somber ook, kan tippen (…) aan de machtmerrie van onze wellust. De echte metafysici zijn te vinden onder de losbandigen, nergens anders. Alleen als we onze zintuigen tot uitputtens toe pijnigen, schouwen we onze nietigheid, de afgrond die een ogenblik versluierd werd door het liefdesspel.’
E.M. Cioran
Verschenen in: 2003
Uitgever: Meulenhoff Literair
Verwachtingen vooraf: Saai, moeilijk boek met veel politiek. Die verwachting is voornamelijk gebaseerd op de achterzijde van het boek. Ook was ik bang voor veel zwaar literair taalgebruik, omdat uit de bio van de schrijver blijkt dat deze zich doorgaans vooral overgeeft aan poëzie en essays.
Bijzonderheden: Blauwbaards ontwaken is het derde en laatste deel van een romancyclus. De eerdere delen heten ‘Het geheim van een opgewekt humeur’(1986) en ‘De jaren in Zeedorp’(1998). Deze boeken heb ik beiden niet gelezen.
Samenvatting van de inhoud:
Het boek begint met een stuk dat qua tijd zou passen tussen de delen II en III. Vanuit die situatie wordt teruggeblikt en worden de delen I en II verteld. Dan keert men terug in het heden en wordt het laatste deel verteld. Hieronder de chronologische volgorde van de gebeurtenissen.
I Warschau
(Zomer 1967) Nadat Edgar Moortgat(27) zijn relatie met de overspelige Francine (uit de vorige boeken) heeft beëindigd is hij op zich zelf gaan wonen. Al na twee weken vertrekt hij met de auto naar Polen. Voor het eerst sinds jaren gaat hij echt op reis, in z’n eentje. Polen kent hij niet, maar hij is nieuwsgierig naar het onbekende. Hij gaat slapen in een studentenhuis, dat ’s zomers dienst doet als hotel. In de hal raakt hij in gesprek met Pan Janusz, die hem al snel aanbiedt om bij hem thuis te logeren. Hij woont samen met zijn vrouw, Ewa bij tante Agnieska. Edgar voelt zich er al snel op zijn gemak.
Edgar gaat graag lunchen in clubs: elk beroep heeft er zijn eigen huis met een eetgelegenheid. Daar bluft Edgar zich graag naar binnen, bijvoorbeeld bij de club van schrijvers, waar hij een lang gesprek houdt met een tafelgenoot, Leszek. Hij leert door hem Witkiewicz kennen, schrijver van ‘Unersättlichkeit’.
Op een zondag gaat hij met Janusz en Ewa en diens vrienden naar de film. De vrienden zijn Stefanie, Wojtek en Aleksandra Ambrosaitis, die naast hem plaats neemt. Er hangt vrijwel onmiddellijk een bepaalde spanning tussen Edgar en Aleksandra. Ze zien elkaar na hun ontmoeting elke dag. Het enige probleem: Aleksa is getrouwd met een musicus, die naar Amerika is vertrokken en niets meer van zich laat horen. Samen hebben ze een zoontje, Jacek, die nog wel bij Aleksa is. Aanvankelijk is zij daarom nogal terughoudend, maar dit duurt niet lang.
De ouders van Aleksa, Dr. Bronius en zijn vrouw, nodigen Edgar mee uit op een reisje als vriend van de familie. Tijdens die reis trekken zij op een gegeven moment met z’n tweeën de bergen in. In een berghospitum waar ze overnachten wordt de spanning te groot en gaan ze voor het eerst met elkaar naar bed, hoewel dat maar van korte duur is omdat ze gestoord worden door een stel bergbeklimmers die in dezelfde slaapzaal overnachten. Na dat moment maken ze van ieder onbewaakt moment gebruik (de ouders mogen nog van niets weten, ook al zijn ze ruimdenkend en hebben ze zo hun vermoedens). Helaas moet Edgar al snel weer naar huis, omdat zijn visum verstreken is.
II Amsterdam
Op de terugweg naar Amsterdam gaat hij bij Hannover van de weg af om wat te eten te kopen. Hij koopt ook een aantal boeken, onder andere ‘Onverzadigbaarheid’ van Witkiewicz. Op een bankje gaat hij zitten lezen. Daar ontmoet hij een vrouw, Uschi Mazur, die hem in het appartement van haar en haar dochtertje uitnodigt. ’s Nachts verleidt zij Edgar. De volgende dag neemt hij afscheid en rijdt hij terug naar Amsterdam. Kort daarna schrijft hij een stuk over Witkiewicz: de erotische explosie van een catastrofist (dit artikel is in het boek opgenomen).
Kort na zijn terugkomst in Amsterdam wordt hij op het politiebureau ontboden. Zij verdenken hem van communistische ideeën vanwege zijn reis naar het Oostblok. De politie, met name één agent, die hij de Wrattenman noemt, doet er alles aan om de komst van Aleksandra naar Amsterdam te voorkomen. Alle contact tussen Edgar en Aleksa wordt gecontroleerd: post geopend, telefoongesprekken afgeluisterd. Uiteindelijk komt de Comtesse, zoals Edgar haar noemt, toch naar Amsterdam.
Samen met Edgar bekijkt ze de eerste dagen de vele bezienswaardigheden in en om Amsterdam, waar Aleksa erg van geniet. Ze gaan ook eten bij vrienden van Edgar, Harald en Ludmilla Vandermey, waar Edgar met Harald een uitgebreid gesprek heeft over zijn interesses (hier komt ook Blauwbaard naar voren, zie titelverklaring). Als Aleksa en Edgar ’s nachts na dat etentje in bed liggen, gaat de telefoon. Het is Francine, die ontsnapt is uit de kliniek. Edgar begint vanaf dat moment Aleksa in te wijden in de wereld van Francine en alles wat hij met haar heeft meegemaakt. Eerst door haar dingen te vertellen, later door brieven te schrijven.
De dag erna gaan ze naar Zeedorp, waar Edgar een klein optrekje heeft. Hier schrijft hij de brieven over Francine aan de Comtesse. Hij vertelt onder andere ook over zijn kortstondige ‘relatie’ met een nichtje van Francine uit Australië, Kirsten, dat op bezoek kwam met haar familie. In Zeedorp gaan ze ook naar een soort feestje waar veel oude bekenden van Edgar zijn.
In het laatste hoofdstukje van dit deel blikt Edgar terug op het einde van zijn relatie met Francine. Hij vertelt wat zij en haar minnaar met hem gedaan hebben. Dit is echter een gedacht van hem: hij zegt het niet hardop, de Comtesse weet van niks.
III Warschau
Als Aleksa’s verblijfsvergunning verlopen is, moet ze weer terug naar Polen. Edgar gaat met haar mee, met de auto. Ze logeren onderweg in een hotel (in die scène start het boek). In het hotel krijgt Aleksa een ongelukje: ze zit op de wasbak, maar die kan haar gewicht niet aan. De slaapkamer komt blank te staan, Aleksa verliest het bewustzijn. Ze krijgen een andere slaapkamer en de nacht is verder rustig, al ontdekt Aleksa ’s ochtends dat ze een grote snee op één van haar billen heeft die ‘s nacht stevig heeft gebloed.
Ze rijden verder naar Warschau. Als ze er bijna zijn, zegt Aleksa plotseling dat ze zwanger is. Edgar is heel erg blij. Aleksa is echter niet van plan het kind te houden.
Terug in Warschau slaapt Edgar weer bij tante Agnieska. Aleksa en Edgar moeten weer op gepaste afstand van elkaar blijven. Toch blijven ze vaak tot diep in de nacht bij elkaar in Aleksa’s studio. Edgar denkt nog steeds dat Aleksa zijn kind wel wil houden, en gaat zelfs al namen bedenken. Dan komt er bezoek, nicht Asta uit Vilnius. Edgar vindt haar meteen aantrekkelijk. Samen met Asta en Aleksa maakt hij enkele uitstapjes. Zo gaan ze een kerk bezoeken en gaan ze naar een voorstelling in het Nationaal Theater.
Aleksa zet haar abortusplannen door. Als zij na de operatie thuis op bed ligt bij te komen, zijn Asta en Edgar bij haar. Asta verleidt Edgar en gaat met hem naar bed, terwijl Aleksa naast hen ligt. Aleksa had Asta min of meer opdracht gegeven om Edgar het hof te maken en ook tegen Edgar gezegd dat hij al zijn kansen moest grijpen.
Niet veel later brengt Edgar Asta naar het station, haar verblijf zit erop. Een dag later gaat Edgar ook weer terug naar Nederland. De terugreis wordt gekenmerkt door een zware sneeuwstorm: er zijn slechts weinig andere auto’s die zich de weg op wagen.
Titelverklaring:
De titel is niet eenvoudig te verklaren. Er komt praktisch niets over Blauwbaard of diens sprookje in het verhaal voor. Slechts eenmaal noemt hoofdpersoon Edgar, wanneer hij zijn interesses op aan het sommen is, Blauwbaard op (p138: “de rol van Barbe-Bleues mama”). Het sprookje Blauwbaard is een vertelling over een wrede man wiens vrouwen in het hele kasteel mogen komen, maar niet in een kamertje. De nieuwsgierigheid bij zijn kersverse vrouw is uiteraard gewekt en zij gaat daar toch naar binnen. De lijken van haar voorgangers blijken daar te liggen. Ik vind het niet eenvoudig dit gegeven te vertalen naar het boek. Waarschijnlijk verwijst het naar het feit dat Moortgat de vrouwen in het verhaal telkens aan de kant schuift, er ondertussen wel beter van wordend. Hij leert dankzij de vrouwen voortdurend nieuwe dingen (lees: kunst en literatuur) kennen. Nicht Asta geeft hem als zij voor hem de tarotkaarten uitlegt het volgende advies(p247): “De vrouwen? Verleid ze en verstoot ze.” Soms is het alleen niet helemaal duidelijk wie wie verstoot. Het lijkt erop dat de vrouw dikwijls als ‘schuldige’ aan te wijzen, maar dat Edgar er op zijn manier toch de hand in heeft gehad dat het misliep. Edgar wordt afgeschilderd als een eeuwige noviet, die telkens nieuwe beproevingen ontmoet en doorstaat en vanuit een onverwoestbare kracht opnieuw begint.
Opbouw:
Het verhaal heeft drie delen: Warschau, Amsterdam, Warschau. De drie delen zijn weer opgedeeld in vier hoofdstukjes. De laatste van die hoofdstukjes, bevat iedere keer een verhaal of een artikel, geschreven door Edgar. De opbouw in delen is belangrijk voor het verhaal. In deel I reist Edgar naar Warschau en leert Aleksa kennen. In deel II komt Aleksa naar Amsterdam en hebben ze een leuke tijd samen. In deel III gaan Edgar en Aleksa naar Warschau terug en komt er een einde aan de relatie. Je zou er een mooi grafiekje van kunnen maken. De relatie begint, bereikt zijn top, en daarna neemt bij af en wordt beëindigd. Wat ook typisch is, is het feit dat Edgar in zomers weer naar Warschau toerijdt in deel I, maar zijn terugtocht in deel III wordt gekenmerkt door een hevige sneeuwstorm. Die weersomstandigheden kunnen worden gelinkt aan het vrolijke begin van het boek (en de relatie) en het trieste einde van het boek (en de relatie).
Taalgebruik:
Het taalgebruik in het boek is buitengewoon lyrisch en daardoor soms lastig te lezen. Ten Berge is duidelijk ook dichter, niet alleen schrijver. Hij is erg poëtisch. Zeker wanneer zijn personage Edgar Moortgat in het boek de discussie aangaat met andere literatuurliefhebbers.
Edgar praat Frans met Aleksa, waardoor er ook geregeld Franse uitspraken in het boek voorkomen, die niet altijd even gemakkelijk te begrijpen zijn.
Tijd:
Het boek speelt zich af in 1967. Het start in de zomer en eindigt in de winter van dat jaar. Misschien is het dan al net 1968, maar dat doet er verder niet toe. Dat heeft best wel invloed op het verhaal. Het verhaal speelt zich namelijk af in een naoorlogs tijdperk waarin de tegenstellingen tussen oost en west nog groot zijn. Edgar moet als hij de eerste keer in Warschau is weg omdat zijn visum is verlopen. Dat zou in deze tijd geen problemen meer opleveren (je mag drie maanden zonder visum in Polen verblijven, langer blijven is ook niet problematisch maar kost wel geld).
Als Aleksa vervolgens naar Amsterdam wil komen zijn de problemen zo mogelijk nog groter (het was voor een Nederlander gemakkelijker om naar Polen te mogen dan voor een Poolse om naar Nederland te mogen). Bovendien zit de Wrattenman (politie) Edgar dwars omdat hij het boeltje niet vertrouwt.
Ook zijn er vele vooroordelen. De eigenaar van het hotel waar Aleksa en Edgar op de terugweg naar Polen logeren, gaat er automatisch van uit dat Aleksa een hoer is. Hij vertrouwt Edgar toe dat de aangrenzende kamers vrij zijn en dat ze zoveel herrie kunnen maken als ze maar willen. Edgar antwoordt daarop door te zeggen dat hij het aan de gravin door zal geven.
De periode die het boek beslaat is ongeveer een half jaar: van de zomer tot de winter. In feite zijn de eerste twee delen van het boek een flashback. De schrijver begint zijn verhaal als ze op de terugweg zijn naar Warschau (tussen deel II en III). Van daaruit vertelt hij hoe hij Aleksa heeft leren kennen en hoe hun tijd in Nederland is geweest. Als hij bij deel III aankomt, gaat het verhaal verder. Als lezer merk je hier weinig van. De delen I en II zijn niet anders geschreven qua tijd. Het hele boek is in de verleden tijd geschreven.
De delen I en III bevatten weinig flashbacks. Deel II echter erg veel. Hij vertelt in dat deel de geschiedenis rond Francine. Deels via brieven aan de Comtesse, deels mondeling aan de Comtesse, deels in zijn gedachten. Die informatie deelt hij niet met de Comtesse, maar alleen met de lezer.
Het boek bevat 276 pagina’s. Toch heeft het heel wat uurtjes gekost om het boek te lezen. Dat komt vooral door het moeilijke taalgebruik in het boek. Ik schat dat ik er in totaal toch wel zeker 6 uur mee zoet ben geweest (vaak korte stukjes gelezen).
Plaats en ruimte:
Het boek speelt zich af in Warschau, in Amsterdam en in Zeedorp (waar Edgar een klein optrekje heeft). En eigenlijk speelt het zich ook af op de weg tussen Polen en Nederland en vice versa. De plaatsen zijn belangrijk omdat het de tegenstellingen tussen de twee landen/steden kenmerkt. In Zeedorp worden voornamelijk herinneringen opgehaald aan de tijd met Francine, waarmee Edgar ook een hele tijd heeft samengeleefd aldaar. Er zijn geen ruimtes die van heel groot belang zijn: er is een grote diversiteit aan ruimtes.
Spanning:
Eigenlijk kent het boek niet echt spanning. Sommige stukken zijn ronduit saai om te lezen, en er is ook geen moment dat ik me heb afgevraagd hoe het boek zou kunnen aflopen. Een climax is ook niet echt aan te wijzen, maar als ik er een uit zou moeten kiezen, zou het het moment zijn waarop Aleksa aan Edgar vertelt dat ze zwanger is en het kind niet wil houden. Maar eigenlijk levert dat verder ook geen spanning op: het kind wordt geaborteerd, Edgar gaan terug naar Amsterdam, en of de twee elkaar nog ooit zien is niet duidelijk.
Vertelperspectief:
In feite is er sprake van een ik-perspectief, alhoewel hij af en toe switcht naar een soort van alwetende verteller. Maar echt alwetend is die verteller niet: het is eigenlijk Moortgat die in de derde persoon over zichzelf vertelt. Die manier van vertellen gebruikt hij ook af en toe als hij tegen Aleksa praat. Dan vertelt hij een verhaal uit het verleden alsof hij het over iemand anders heeft in plaats van over zichzelf.
Personages:
Edgar Moortgat is de hoofdpersoon. Het is het enige round character van het boek.
Hij is 27 en net weer vrijgezel, na een lange relatie met een vrouw die stukken ouder was dan hem. Hij is het alter ego van de schrijver. De interesses en vroegere artikelen van Ten Berge zijn in dit boek opgenomen als zijnde die van Edgar.
Edgar wordt door Ten Berge neergezet als een hele goede man, al zijn handelingen worden als positief en logisch afgeschilderd. Ondertussen besodemietert hij Aleksa wel tot twee keer toe: eerst met Uschi op de terugweg naar Nederland, tegen het einde van de relatie met nicht Asta, waar Aleksa zelf bij is.
Edgar heeft een grote interesse in kunst en literatuur. Die interesse komt telkens naar voren in het boek, hij praat maar wat graag over zulke zaken met iedere geschikte gesprekspartner.
Aleksandra Ambrosaitis ofwel Aleksa ofwel de Comtesse speelt ook een belangrijke rol in het boek. De rode draad van het boek is immers de relatie tussen haar en Edgar. Aleksa is een Poolse getrouwde vrouw met een zoontje. Haar man is er vandoor gegaan. Aleksa gaat Edgar in Amsterdam opzoeken, onder het mom dat ze een architectuurstudie gaat doen. Ze hebben een kort maar krachtige relatie, waarin zij zwanger wordt en het kind niet besluit te houden. Ze kiest er toch voor om haar oude leven te houden.
Francine van Dordt (noemt zichzelf vaak Felicia Zalm) komt in de tegenwoordige tijd maar een keer voor, als ze Edgar ’s nachts opbelt. In het verhaal zelf is ze dus niet zo belangrijk, ware het niet dat Edgar veel over haar vertelt. Zo leer je de geschiedenis van Edgar en Francine wel een beetje kennen. Alle informatie over Francine is heel objectief, verteld vanuit het oogpunt van een ex-geliefde. Je krijgt daardoor een nogal raar beeld van deze vrouw. Zo gaat ze er uiteindelijk vandoor met een man die haar als slaaf behandelt en van wie ze niets mag.
Uschi Mazur is de eerste vrouw waarmee Edgar Aleksa bedriegt. Hij ontmoet haar op zijn terugreis naar Nederland en zij nodigt hem thuis uit, om hem vervolgens ’s nachts te verleiden.
Asta, de nicht van Aleksa, is de tweede vrouw waarmee Edgar Aleksa bedriegt, al stuurde Aleksa hier wel zelf op aan. Het is wel vreemd dat ze met elkaar naar bed gaan terwijl Aleksa naast hen ligt bij te komen van haar abortus. Asta is een heel stuk ouder dat Aleksa en is afkomstig uit Litouwen. Ze weet alles van tarot en legt ook een keer de kaarten voor Edgar.
Verder wordt er een heel scala aan personen opgevoerd die slechts kort aan bod komen.
Thema en motieven:
Thema: liefde (hoofdthema), kunst & literatuur en tegenstellingen
Liefde: Het boek is opgehangen aan een liefdesverhaal. We krijgen het verhaal te lezen over de liefde tussen Aleksa en Edgar. Om dat verhaal heel zijn veel andere relaties van Edgar opgehangen. Zo krijgen we te lezen over Francine, Uschi, Asta, Kirstin en zelfs jeugdliefde Louise komt heel kort aan bod wanneer hij haar tegenkomt.
Kunst & literatuur: Edgar is een groot liefhebber van kunst en literatuur en dat komt voortdurend in het boek naar voren. Hij knoopt graag gesprekken aan met mensen met dezelfde interesses als hij, en daarmee worden heel wat bladzijdes van het boek gevuld.
Tegenstellingen: Heel het boek is opgebouwd uit tegenstellingen:
Zomer-Winter: Edgar komt in de hitte van de zomer, de vonk springt over tussen hem en Aleksa. In de herfst wordt de relatie bezegeld, en in de winter koelt zij weer af
Oost-West: de grote verschillen tussen oost en west in de tijd waarin het boek speelt, hebben veel impact op het verhaal. De moeilijkheden om bij elkaar te komen, de cultuurverschillen tussen de beide personen, de opvattingen van de ouders van Aleksa en ga zo maar door.
Genre:
Blauwbaards ontwaken is een roman. Je zou het een literair drama kunnen noemen, met enige romantiek erin.
Mijn persoonlijke beoordeling:
Beantwoord hierbij de volgende vragen en geef aan waarom je dat antwoord geeft:
a. Vond je het een interessant onderwerp? Op zich is het onderwerp wel interessant. De rode draad is een liefdesverhaal, helaas wordt er echter vaak van die rode draad afgeweken.
b. Was het onderwerp herkenbaar in je eigen belevingswereld of juist niet? Enigszins wel, ik ken ook iemand die een vriendin in een ander land had, met alle problemen van dien. Het liep mis dus. Maar die overdreven literaire verwijzingen herken ik niet echt.
c. Had je zelf wel eens nagedacht over het onderwerp of ben je door het boek juist aan het denken gezet? Door die vriend van mij wel ja. Al zijn zijn problemen wel nog enigszins anders omdat ze in deze tijd spelen. Maar ook moeilijkheden met visum en dergelijke.
d. In hoeverre kwam het boek overeen met jouw gedachten of welke mening heb je over het onderwerp gekregen? Het is een vreemd verhaal, ik heb er niet echt een mening over gekregen.
e. Werd het onderwerp oppervlakkig behandeld of had het voldoende diepgang? Het had wel diepgang, maar wat mij betreft de verkeerde diepgang. Er werd namelijk af en toe zo van het verhaal afgedreven en uitgewijd over literatuur en dergelijke, dat het saai en vervelend werd om te lezen.
f. Ken je boeken of films die over hetzelfde onderwerp gaan? Ik zou het zo 1 2 3 niet weten.
g. Wat was het belangrijkste in het boek: de gebeurtenissen of de gevoelens en de gedachten van personen? Op zich toch nog wel net de gebeurtenissen, het zijn zelden alleen de gedachten van Edgar die je te lezen krijgt. Wel geven de gesprekken vaak een indruk van zijn gedachten.
h. Kwamen er te veel gebeurtenissen in voor of was het aantal juist goed? Er kwamen wat mij betreft net te weinig gebeurtenissen in voor. Minder pagina’s was ook een optie geweest (en dan alle afdwalingen weglaten). Het verhaal op zich ging wel, maar de verhouding pagina’s - gebeurtenissen was niet geheel in evenwicht.
i. Vond je de gebeurtenissen spannend, saai, opwindend, romantisch, fantastisch, triest, enz? Ik vond de gebeurtenissen vaak saai, hoewel het verhaal als je erop terugkijkt wel aardig was. Maar door de vele uitwijdingen werd de spanning er volledig uitgehaald. Ik denk dat dit boek voor de gevorderde literaire lezer wellicht een aanrader is, maar niet voor middelbare scholieren.
j. Vonden er schokkende gebeurtenissen plaats? Er is een terugblik van Edgar waarin hij beschrijft hoe Francine en haar minnaar hem geestelijk en lichamelijk mishandelen. Die scène is wel enigszins schokkend.
k. Hoe heb je de afloop ervaren? Als saai, er was niet echt een spannende ontknoping ofzo.
l. Kwam de hoofdpersoon levensecht over? Het is een beetje een vreemde snuiter, maar die bestaan natuurlijk ook wel.
m. Kon je je goed inleven in de hoofdpersoon? Absoluut niet, doordat hij zo raar is. Zijn overdreven grote interesse in literatuur en dat soort zaken maakte het soms moeilijk je in te leven in hem. Zijn liefde voor Aleksa is beter te begrijpen, maar dat hij evengoed vreemdgaat dan weer niet.
n. Herkende je bepaalde eigenschappen van de hoofdpersoon in jezelf? Nou nee
o. Herkende je enkele personen in je eigen leefwereld? Ook niet echt, waarschijnlijk omdat het merendeel van de personages of rare eigenschappen heeft of uit Polen komt.
p. Ben je door het gedrag van de hoofdpersoon beïnvloed? Nee
q. Zou je de hoofdpersoon anders laten handelen als jij de auteur was geweest? Ja, ik zou hem zijn interesse in kunst en literatuur danig laten inbinden.
r. Vond je het verhaal moeilijk opgebouwd of kon je het vlot lezen? Het las vreselijk traag. Omdat er geen spanning inzit, is de neiging tot verder lezen ook zeer beperkt als je het boek eenmaal hebt neergelegd. De opbouw is op zich wel te volgen, tamelijk chronologisch, maar door de afdwalingen is het soms moeilijk om het blijven volgen.
s. Welke delen vond je spannend en kwamen die op het juiste moment? Er is niets spannend aan het boek.
t. Vond je de afloop onbegrijpelijk, onbevredigend, verrassend of flauw? De afloop is onbegrijpelijk. Ik snapte niet waarom Edgar bleef praten over zijn dochtertje (hij kon niet eens weten of het een meisje zou zijn), ook nadat Aleksa duidelijk had gezegd het niet te willen houden. Ook vond ik het vreemd dat hij gewoon weer naar huis ging na afloop. Je leest ook niets over of die twee elkaar nog ooit eens zien.
u. Vond je het taalgebruik moeilijk of makkelijk? Moeilijk, heel poëtisch en iets te veel Frans er tussendoor. Het las echt niet prettig.
v. Vond je dat de gebeurtenissen op een heldere wijze werden beschreven, zodat je een goede voorstelling kon maken? Sommige gebeurtenissen waren heel helder en goed te volgen, terwijl andere weer een compleet raadsel waren. Vreemd boek.
Home - Contact - Over - ZoekBoekverslag op uw site - Onze Boekverslagen - Boekverslag toevoegen